Aqaba suwlardi neytrallaw usili menen tazalaw

Aqaba suwlardi neytrallaw usili menen tazalaw

Tayarlag’an: Eshniyazova Sh.

Qabillag’an: Palwaniyazova D.

• 1.Kirisiw
• 2.Tiykarg’I bo’lim
• A)Aqaba suw
• B) Aqaba suwlardi tazalaw usillari
• C) Aqaba suwlardi tazalawda neytrallaw usil.
• 3.Juwmaqlaw

Kirisiw

Quyash radiatsiyasi ha’m patas suwg’a taza suw kelib quyiliw na’tiyjesinde suw qaytadan tazalanadi. Tu’rli bakteriya, zamarik ha’m suw otlari suwdi qayta tazalawda aktiv agentlerden esaplanadi. Suw tu’rli patasi zatlarg’a ha’dden tisqari toying’an bolsa,ol halda oni tazalaw ushin tu’rli mu’staqil ya’ki kompleks usillardan paydalanadi. Suw ta’minattin’ jabiq sistemasin payda qiliw ushin sanaatta oqova suwlari mexanik, ximiyaliq, fizik-ximiyaliq, biologik ha’m termik tazalaw usillari arqali karxana tu’rine qarab suwdin’ zarur sipatina qadar

tazalanadi.

Tazalaw usillarini tan’law to’mendegi faktorlar esapqa alg’an halda alib bariladi:

1) Qayta isletiw esabina alg’an halda tazalang’an suwg’a

Qoyilatug’in sanitar ha’m texnologik talablar;

2) Aqaba suw mug’dari;

3) Karxanada ziyanlatiw jarayani ushin za’ru’r bolg’an

energetik ha’m moddiy resurslar mug’dari (puw,janar may, qisilg’an hawa, elektr energiya, reagent, sorbentlar), sonday aq tazalaw qurilmasi ha’m imaratlar ushin za’rur maydan.

Turaqli patasliqlar qatti ya’ki suyiq bolip, dispers sistemani payda qiladi.Bo’lekshe o‘lshemlerine ko‘re dispers sistemalar 3 gurupag’a bo‘linedi:

1) bo’lekshe o’lshemi 0,1 mkm dan joqari bolg’an dag‘al dispers (suspenziya ha’m emulsiyalar) sistemalar;

2) bo’lekshe o‘lshemleri 0,1 mkm; dan 1 nm geshe bolg’an kolloid sistemalar;

3) alohida molekula yaki ion o‘lshemlerine mas keliwshi bo’leksheler bolg’an shin eritpeler.

Aqaba suw quraminda turaqli bo’lekshelerdi ajratip aliw ushin gidromexanik jarayanlar, kolloid dispers sistemalar ushin fizik ximiyaliq, organik ha’m anorganik eritpelerdi ajratiw ushin ximiyaliq jarayanlardan paydalaniladi. Bul jarayanlardi tan’law bo’lekshe o’lshemine, fizik-ximiyaliq qa’seytine olardin’ suwdag’i konsentratsiyasina, aqaba suw sarpina baylanisli. Sonin’ ushin aqaba suwlardi tazalawda to’mendegi usillar qollaniladi:

Aqaba suwlardi tazalaw usillari

Mexanikaliq

suziw

tindiriw

filtrlew

mikrofiltrlew

Fiziko-ximiyaliq

flotaciya

adsorbciya

Ion almasiwi

ekstrakciya

dezodoraciya

koagulyaciya

Ximiyaliq

Neytralizaciya

elektrokoagulyaciya

ozonlastiriw

okisleniw

qayta tikleniw

Bioximiyaliq

Filtr maydani

Biologik

aerotenika

biofiltr

Oksidleniw kanali

Shig’indi suwlari – insannin’ islep shig’ariwin da ha’m islep shig’ariw processin de isletilgennen keyin taslanatug’in suw.

• Shig’indi suwlari – insannin’ islep shig’ariwin da ha’m islep shig’ariw processin de isletilgennen keyin taslanatug’in suw.
• Aqaba suwlardi tazalaw – ziyanli zatlardi joq qiliw yamasa alip taslaw maqsetinde aqaba suwlardi tazalaw.

Neytrallaw - bul kislota ha’m tiykar o'rtasindag’i reaktsiyag’a tiykarlang’an process. Qag’iyda tiykarinda, suwlari ziyansizlantiradi.Bunday jag’day da, ziyansizlantirwshi zat sipatinda soda, ammiak, ha’k, mramir, gidroksidli kul, shlaklar ha’m basqa gidroksidli reagentlar qollaniladi.

• Neytrallaw - bul kislota ha’m tiykar o'rtasindag’i reaktsiyag’a tiykarlang’an process. Qag’iyda tiykarinda, suwlari ziyansizlantiradi.Bunday jag’day da, ziyansizlantirwshi zat sipatinda soda, ammiak, ha’k, mramir, gidroksidli kul, shlaklar ha’m basqa gidroksidli reagentlar qollaniladi.

Aqaba suwlardi zararsizlantiriw reaktori

Shig’indilardi tazalaw ka’rxanasi

Ximiyaliq tazalaw ushin zararsizlentiriwdin’ tomendegi usillari qo'llaniladi:

• I) kislota ha’m tiykar aqaba suwlardi o’zara zararsizlentiriw;
• II) reagentler menen neytrallaw (kislota eritpeleri, CaO, haklengen Ca (OH) 2, sodali suw Na2CO3, kaustik soda NaOH, ammiak NH4OH);
• III) neytrallaw materiallari (ohak, CaO3 haktoshi, CaCO3⋅MgCO3 dolomit, MgCO3 magnnesiti, MgO kalsiylengen magnitit, CaCO3) arqali filtrlew.
• IV) tu’tin gazin filtrlew

kislota ha’m tiykar aqaba suwlardi o’zara zararsizlentiriw;

• Kislota ham tiykar aqaba suwlardi ham o’zara zararsizlentiriw usili ximiya sanaatunda karxanalarinda ken’nen qollaniladi. Usi suwlardin’ shakilleniw ham ag’iziliwi har qiyli bolg’anlig’i sebebli basqariw ham ortasha qurilmalar qollaniladi,olar jardeminde aqaba suwlar kanalizatsiyag’a bir tegis taslanadi ham aqaba suw quraminda kislotali yamasa tiykarli zatlardan maksimal darejede paydalaniwi tamiyinledi.

reagentler menen neytrallaw

• Kislotali aqaba suwlardi zararsizlentiriw ushin tiykarlardan paydalaniw mu’mkin (ammoniy gidroksid - NH4OH, natriy gidroksid - NaOH, natriy karbonat - Na2CO3, kaliy gidroksidi - KOH), sondayaq ammiak suwi, kaltsiy karbonat - CaCO3, magniy karbonat - MgCO3. En’ arzan shiyki zatlar bul Ca (OH) 2, quraminda 5-10% aktiv ohak bolg’an sut sutidir. Soda (natriy bikarbonat) va natriy gidroksid NaOH, eger olar shig’ingilar bolsa.

Kislotali aqaba suwlardin’ 3 turlisi bar:

• • I - Kushsiz kislotalardi oz ishine alg’an suw - H2CO3, CH3COOH
• • II - Kushli kislotalardi oz ishine alg’an suw - HCE, HNO3
• • III - H2SO3 sulfat kislotasi bolgan suw

neytrallaw materiallari

• Kislotali aqaba suwlardi zararsizlentiriw magnit, dolomit, haktosh, qatti shig’indilar (shlak, kul) arqali filtrlew joli menen a’melge asiriladi. Prosecc gorizontal va vertikalga bolingan filtrlerde (konvertorlarda) amelge asiriladi.

IV. tu’tin gazin filtrlew

• Tiykarli shig’indi suwlardi zararsizlentirisw ushin jaqinda oltingugurt dioksidi, azot dioksidi yamasa azot oksidi, karbonat angidrid payda bolg’an tu’tin gazleri isletile baslanadi . Kislotali gazlerden paydalaniw aqaba suwlardi zararsizlentiriwge, balki zararli tarkibiy bo’leklerden bul gazlerdi joqari tazalawg’a imkan beredi. Tiykarli aqaba suwlardi zararsizlentiriw ushin karbonat angidridden paydalaniw sulfat yamasa xlorid kislotalardi isletiwde bir qatar abzalliqlarina ham zararsizlentirisw proseccinin’ bahasin keskin kemeytiriwi mu’mkin .

Sanaat aqaba suwlardi reaktiv zararsizlentirisw am’elge asiriladi

Sanaat aqaba suwlardi reaktiv zararsizlentirisw am’elge asiriladi

zararsizlentiriw zavodlari yamasa stantsiyalarda o'rnatilg’an, olarg’a tomendegiler kiredi:

qum tuzoqlari, tanklar - o'rtasha islew beriw zatlari, zararsizlentiriwshi reagentlar sklad,

reagentler, shig’indilardi aralashtirg’ishlardin’ jumisshi eritpelerdi tayyarlaw ushin tanklar

suw menen reagentler, reaktsiya (neytralizator), zararsizlentiriw ushin shogindi rezervuarlari

hammom kanalizatsiyasi, shogindi kompaktorlari (mexanik suvsizlandiriw aldin,), sho‘gindilerdi mexanik rawishte quritatin qurilmalar xam

Olardin joqlig’i - ilay qatlamlari, quritilg’an ilaydi saqlaw jerleri

zararsizlenntiriw prosecci ushin ximimyaliq asbaplari.

Usi menen birge, usinis qiling’an texnologiyanin’ kush rejimine maslasiwina osiwi sebebli , oni turli kolemdegi ham tabiyatqa aqaba suwlardi tazalawg’a maslastiriw ham sol menen birge har qil aziq-awqat karxanalarinda suw menen tazalaw mashqalalar ha’l qiliw imkaniyati payda bo'liwi aniq.

Usi menen birge, usinis qiling’an texnologiyanin’ kush rejimine maslasiwina osiwi sebebli , oni turli kolemdegi ham tabiyatqa aqaba suwlardi tazalawg’a maslastiriw ham sol menen birge har qil aziq-awqat karxanalarinda suw menen tazalaw mashqalalar ha’l qiliw imkaniyati payda bo'liwi aniq.

Paydalang’an a’debiyatlar

1. N.I.

2. A.

3. X.T.

4.

5. X.T.