“Avesto’’

---

“AVESTO’’
FALSAFASI
TAQU
Menejment fakulteti
45-22 guruh talabasi 
Axmedova Fotima 

---

REJA:
1."Avesto" haqida tushuncha va uning
axloqiy-falsafiy mohiyati.
2. "Avesto"dagi real, dunyoviy
qadriyatlar haqida.
3. Markaziy Osiyoda “Avesto” ta’limotidagi
falsafiy fikrlar.
4.Xulosa.
5.Foydalanilgan adabiyotlar.

---

"Avesto"
"Avesto"ayni zamonda bu qadim o'lkada buyuk
davlat, buyuk manaviyat, buyuk madaniyat bo`lganligidan
guvohlik beruvchi tarixiy hujjatdirki, uni hech kim inkor
eta olmaydi.
Birinchi prezidentimiz I.Karimov

---

Asoschisi: Zardusht (Zoroastra, Zarastra,Zaratushtra)
Paydo boʻlgan vaqti: m.a. VI asr
Din asoslari bayon etilgan manba: "Avesto"
Hozirda bu dinga e'tiqod qiluvchi aholi yashaydigan joylar: Hindistonning Bombay,
Gujarot shtatlarida 115 mingdan ziyod aholi, Eron
Muqaddas unsurlari: suv, olov, tuproq, havo
Umumiy tushuncha
Avesto" – jahon madaniyatining, jumladan, Markaziy Osiyo va Eron
xalqlari tarixining qadimgi noyob yodgorligidir. Zardushtlik etiqodiga amal
qiluvchilarning muqaddas kitobi sifatida Yagona Tangriga topinish shu talimotdan
boshlangan. Bu kitob tarkibi, ifoda uslubi va timsollar tizimi
bilan adabiy manbalarga yaqin turadi. "Avesto"da tilga olingan joy nomlari
(Varaxsha, Vaxsh)dan kelib chiqib, uning Amudaryo sohillarida yaratilgani
aniqlangan. Shu asosda uning vatani Xorazmdir degan qarash mavjud.

---

Avesto» toʻrt qismdan iborat:
•Yasna («Diniy marosimlar»),
•Yasht (maʼno jihatdan Yasnaga yaqin),
•Visparad («Barcha Ilohlar haqidagi kitob»),
•Vendidad («Yovuz ruhlarga qarshi qonunlar
majmuasi»).
"Avesto"ning axloqiy-falsafiy mohiyati "ezgu
fikr", "ezgu soʻz" va "ezgu amal". Muqaddas
uchlik (axloqiy triada)da oʻz ifodasini topadi.
Zardusht izdoshlarining ibodat oldidan
aytiladigan niyati, soʻzlari shu 3 ibora bilan
boshlanadi.

---

 REAL , DUNYOVIY QARASHLAR
Bu kitobda juda kop goya, fikr, tavsiya, ogitlar bor bolgani uchun 
biz faqat real, haqiqiy hayotga dunyoviy munosabatlarga tegishlidir. 
Avestoning asosiy goyalari olamdagi barcha tartiblar, ezgulik
(yaxshilik) va yomonlikdagi, ziyo va zulmat, hayot va olim ortasidagi
kurashga bogliq; dunyodagi barcha ezguliklarni Ahuramazda, yomonliklarni
Ahriman ifodalaydi; bu kurashda odam oliy kuchlar ihtiyoridagi oyinchoq
emas, u tanlash erkinligiga ega, u oz gayrati bilan bu dunyoda adolat
topishiga tasir eta oladigan kishidir. Demak, hozir ham kimki, ozini ilohiy
kuch qolidagi qogirchoq hisoblamasa, oziga biror kasbni tanlab olsa,
gayratli bolsa, adolatsizlikka duch kelsa unga qarshi kurasha oladigan inson
bolib yetishishlari shart. 
Avestoda u zamonlarda keng tarqalgan kochmanchilik qoralanib,
dehqonchilik ezgulik sifatida ragbatlantirilgan. Bundan xulosa chiqarib,
hozir ham har bir odam hech bolmasa bir tup mevali daraxt, gul, sabzavot
eksin, oziga mevasi nasib etmasa farzandlariga, bechoralarga nasib etadi,
savob boladi. El rahmatlar aytadi. 
Avestoda tort element suv, olov, tuproq, havo goyat uluglangan;
bularni asrash, avaylashga davat etilgan. Uning tarbiyaviy ahamiyati hozir
ham katta. Bunga amal qilib, har bir ongli, aqlli vatanparvar, xalqparvar,
yoshu-qari tomchi suvni ham isrof qilmasligi, energiya, hayot manbai
olovini, demak gazni, komirni, neftni, otinni asrashi; tuproqni iflos
qilmasligi, erroziyaga yani nurash, shorlanishga yol qoymasligi; havoni
esa pokiza saqlashi, ekologik xalokatga uchratmasligi ham qarz, ham farz.

---

Xulosa shuki, Avestoda diniy korsatmalar
haqidagi goyalar bilan
birga real, dunyoviy hozir ham foydali,
nasihat, tavsiya, cheklash, taqiqlash,
ragbatlantirishga doir ogit va davatlar kop
bolgan. zardushtiylikning ozidan keyingi
barcha dinlarga
salbiy tasiridan kora ijobiy tasiri ustun
bolgan. Deyarli barcha dinlarga
xos xususiyat bolgan insonlarni yetuklikka
manaviyati boy, axloq-odobli
bolib tarbiyalashga intilish zardushtiylik
dinining ham asosini tashkil qiladi.
Bu ustunlik musulmonlar hayoti va
faoliyatida ayniqsa e`tiborga loyiqdir.

---