Axborot texnalogiyalari universiteti televizion texnalogiyalari fakulteti oraliq nazorat ishi

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT 

AXBOROT TEXNALOGIYALARI UNIVERSITETI 

TELEVIZION TEXNALOGIYALARI FAKULTETI 

 

 

 

 

 

ORALIQ NAZORAT ISHI 

 

                                         

Guruh: 514-17

 

                                                                                  Bajardi: Ortiqova F 

                                                                                  

 

 

                                       

 

 

 

 

 

 

                                         TOSHKENT 2020 

ORALIQ NAZORAT ISHI 

Bilеt № 11 

1.  Korеyada AKT ning rivojlanish tarixi 

2.  Intеraktiv xizmatlar turlari va rеglamеntlari 

3.  An’anaviy  usulda  davlat  xizmatidan  foydalanishning  avfzalliklari  xamda 

kamchiliklari  ma’lum.  Ushbu  xizmatni  elеktron  tarzda  xizmat  ko‘rsatish 

darajasigacha  olib  chiqish  uchun  (davlat,  foydalanuvchi,  siyosat)  qanday  

ishlar bajarilishi lozim misol tanlab,  qanday yangi ko‘rinishdagi avfzalliklar 

va kamchiliklar  va muammolar  yuzaga kеlishini tushuntiring. 

 

 

 

JAVOBLAR: 

 

1 Koreyada AKTning rivojlanish tarixi. 

Koreyaning  global  axborot-kommunikatsiya  texnologiyalari  (AKT)  yetakchisi 

sifatida  yaxshi  obro'ga  ega  bo'lganligi  va  buning  sababini  ko'rish  qiyin  emas. 

Samsung,  LG,  SK  va  KT  kabi  dunyodagi  etakchi  elektronika  va  AKT 

kompaniyalariga  uy  -  Koreyaning  iqtisodiy  o'sishi  raqamli  ravishda  yetkazib 

berilmoqda. 

Koreya Respublikasida dunyodagi eng  tez Internet tezligi  mavjud. 5Gdan birinchi 

foydalanishgan. Bu deyarli har bir uy xo'jaligining Internetga kirish darajasi bo'yicha 

dunyoda yetakchilik qilmoqda. 

Bular  so'nggi  besh  yil  ichida  Koreya  Respublikasini  XEIning  Axborot  va 

Kommunikatsiya  Texnologiyalari  (AKT)  Rivojlanish  Indeksining  (IDI)  kuchli 

uchligidan  joy  olishining  sabablari.  Bundan  tashqari,  mamlakat  "Eng  innovatsion 

iqtisodiyot" ning Bloomberg indeksida eng yuqori pog'onada turadi. 

Ushbu  natijalarga  Janubiy  Kareyaning  yetishining  asaosiy  sabablarini  o’rganib 

chiqdim va qisqacha ma’lumotlar beraman. 

Osiyo davlatlari texnologiya bo'yicha dunyoda yetakchiga aylanganligi bejiz emas. 

Koreya Respublikasi 1950 yillarning o'rtalarida Koreya urushidan kelib chiqqanligi 

sababli,  ular dunyoning eng qashshoq  iqtisodlaridan biri edi.  Ammo  hukumatning 

o'nlab  yillardagi  aralashuvi  va  zamonaviy  texnologiyalarga  sarmoyalar  kiritishi 

natijasida  mamlakat  mintaqadagi  eng  rivojlangan  davlatlar  qatoriga  qo'shildi. 

Seulning  moliyaviy  va  biznes  markazi  bo'lgan  Gangnam  tumanida,  ITU  News 

Koreya  AKTni  rivojlantirish  bo'yicha  Koreya  uyushmasining  (KAIT)  vitse-

prezidenti doktor Seung Keon Kim bilan uchrashdi. 

Doktor Kimning so'zlariga ko'ra, Koreya Respublikasining o'zgarishi hukumatning 

raqamli  iqtisodiyotga  tez  o'tish  istagi  natijasidir.  U  mamlakatning  raqamli 

iqtisodiyoti  o'sishi  uchun  asos  bo'lgan  uchta  asosiy  omilga  e'tibor  qaratadi:  ilg'or 

ta'lim tizimi, madaniy xususiyatlari va "Hukumatning AKTga qarashlari". 

Koreya Respublikasida ta'limning ahamiyati juda yuqori. "Mening otam avlodidagi 

ko'p  odamlar  uchun  ta'lim  qashshoqlikni  yengish  uchun  zinapoya  sifatida  qabul 

qilingan" deydi doktor Kim. 

Ta'lim  tizimi  raqamli  iqtisodiyotdagi  ko'plab  texnik  ishlarning  asosiy  shartlari 

bo'lgan  matematika  va  fan  kabi  an'anaviy  fanlarga  qaratilgan.  Biroq,  o'quvchilar 

an'anaviy taxtalar va daftarlar bilan o'qitilmaydi.Koreyaning kelajak sinflariga nazar 

soling  maktablarda  "21-asr o'quvchilari" ni rivojlantirish uchun  maktab tizimining 

barcha darajalarida AKT joriy etilgan. 

"Simsiz  Internet,  elektron  taxtalar,  virtual  haqiqat  (VR)  qurilmalari,  noutbuklar, 

planshet  kompyuterlar,  raqamli  darsliklar  ...  jismoniy  shaxslar,  guruhlar  va  sinf 

xonalarida foydalanilmoqda." - professor Jeong Rang Kim 

“Maqsad  21-asr  o'quvchilarining  salohiyatini  kuchaytirish.  Xususan,  biz  4C-larga 

e'tibor  qaratamiz:  tanqidiy  fikrlash  va  muammolarni  hal  qilish,  hamkorlik, 

xarakter  va  aloqa.  Hozirgi  kunda  dasturiy  ta`lim  jadal  rivojlanmoqda,  shuning 

uchun  biz  kompyuterda  fikrlashni  yaxshilashga  harakat  qilmoqdamiz  "deydi 

Gvangju milliy universiteti kompyuter ta'limi kafedrasi professori Jeong Rang Kim. 

Ta'lim  Koreya  Respublikasida  raqamli  o'zgarishlarning  muhim  tarkibiy  qismi 

bo'lgan,  ammo  doktor  Kimning  fikriga  ko'ra,  madaniy  o'zgarishlar  madaniy 

xususiyatlar  va  ayniqsa  Koreyaliklarning  AKTni  tezkor  qabul  qilishining 

harakatlantiruvchi kuchi sifatida "tezlik bilan" harakat qilish istagi bilan tezlashgan. 

"Ko'plab  koreyaliklarning  aytishicha,"  pali-pali  ",  bu"  tez  va  tez  "degan  ma'noni 

anglatadi.  Bu  xususiyat  AKTga  juda  o'rganib  qolgan  ..."  deydi  Kim.  Tezda  yangi 

texnologiyalarga  intilish,  rejalarni  moslashuvchanligi  bilan  uyg'unlashish  Koreya 

Respublikasini bugungi raqamli iqtisodiyotda chaqqon raqibga aylantirdi. 

Nima uchun Koreya Respublikasi AKT sohasida dunyoda etakchi hisoblanadi? 

Mamlakatning  shahar  va  qishloqlari  o'rtasidagi  raqamli  tafovutni  bartaraf  etish 

uchun  Koreya  Respublikasining  siyosatchilari  2004  yilda  Keng  polosali 

konvergentsiya  tarmog'ini  (BcN)  tarqatishga  qaror  qilishdi  va  hatto  eng  chekka 

hududlarni ham ulashda kashshof bo'lishdi. "Raqamli tafovutni bartaraf etish uchun 

biz  pulni  qishloqlarga  joylashtiramiz  ...  Ko'p  odamlar:"  Ba'zi  narsalarni  ko'rib 

chiqish uchun vaqt kerak ", deb aytishdi. Ammo bizning rahbarlarimiz:" Mayli, buni 

hozir qilaylik. "  Agar shundan  keyin biron bir  muammo  yuzaga kelsa, biz  uni  hal 

qilamiz. ” deyishgan edi. 

Davlatning AKTni rivojlantirishni qo'llab-quvvatlashi Internet ilk bor yangilanishni 

boshlagan  90-yillarning  boshlarida  boshlangan.  90-yillarning  oxiriga  kelib, 

Koreyaning Raqamli Imkoniyatlar va Rag'batlantirish Agentligi (KADO) Internetga 

kirishni kengaytirish va 10 milliondan ortiq aholini Internetga tayyor bo'lish uchun 

raqamli savodxonlik bo'yicha  o'qitish  uchun tashkil etilgan.  Shuningdek,  hukumat 

milliy  yalpi  ichki  mahsulotning  katta  qismini  tadqiqot  va  ishlanmalarga  sarflash 

orqali yangi texnologiyalarga to'g'ridan-to'g'ri sarmoyalar kiritdi. 

2 Intеraktiv xizmatlar turlari va rеglamеntlari. 

Interaktiv xizmatlar juda ham ko’p. Ularning turi, yo’nalishlari ham turf axil. Men 

bir  necha  interaktiv  xizmatlar  bilan  tanishdim  va  ularning  reglamentlarini  ilova 

qildim.    Reglamentda  xizmatning  nomi,  natijasi,  huquqiy  asosi,  bajarish  muddati, 

xizmat ko’rsatish jarayoni,xizmat ko’rsatish etaplari, sifat parametrlari mavjuddir. 

Ilova qilingan reglamentlar ro’yxati quyida keltirilgan: 

1  Chet  eldagi  vakolatxonalarida  doimiy  konsullik  ruyhatida  turadigan  fuqarolarga 

biometrik 

pasportni 

rasmiylashtirish, 

almashtirish 

va 

berish 

xizmati 

reglamenti.(Davlat tashkilotlari, yuridik va jismoniy shaxslar); 

2  O’zbekiston  Respublikasining  xorijdagi  muassasalarida  doimiy  ro’yxatdan 

qo’yish. (Jismoniy shaxslarga); 

3  O’zbekiston  Respublikasining  xorijdagi  muassasalarida  vaqtinchalik  ro’yxatdan 

qo’yish (Jismoniy shaxslarga); 

3  An’anaviy  usulda  davlat  xizmatidan  foydalanishning  avfzalliklari  xamda 

kamchiliklari  ma’lum.  Ushbu  xizmatni  elеktron  tarzda  xizmat  ko‘rsatish 

darajasigacha  olib  chiqish  uchun  (davlat,  foydalanuvchi,  siyosat)  qanday  

ishlar bajarilishi lozim misol tanlab,  qanday yangi ko‘rinishdagi avfzalliklar 

va kamchiliklar  va muammolar  yuzaga kеlishini tushuntiring. 

An’anaviy  usuldan  voz  kechish  xalqimiz  uchun  juda  qiyin  kechayotgani  ko’rinib 

turibti    buning  sababi  ko’z  bilan  ko’rib,  qo’l  bilan  to’lov  qog’ozini  ushlamasa 

hotirjam bo’lishmasligisi  hamda texnologiyaga  unchalik  ham  ishonmasligisidadir. 

Davlat  siyosatiga  ko’ra  xizmatlar  haqida  ma’lumot  olish  uchun  fan  oliy  ta’limga 

joriy etildi. Bu an’anaviy usuldan electron tarzga o’tishning eng katta qadami edi . 

Nimaga? Chunki, insonlar ishonchli insondan ma’lumotlarga ega bo’lsalargina unga 

amal  qilishadi  bu  hech  kimga  sir  emas.  Bir  talaba  xizmatlar  to’g’risida 

ma’lumotlarga ega bo’ldi va u ishonchli hamda qulayligiga amin. Buni talaba sinab 

ko’radi  va  ota-onasi  hamda  yaqinlariga  aytadi  shundagina  uning  yaqinlari  bu 

xizmatlarga ishonishni boshlashadi. Bu jarayon shaxsan o’zimda bo’lib o’tkan. Men 

STIR  olishim  kerak  edi  biroq  vaqtim  juda  oz  shunda  STIRni  soliq.uz  orqali  olish 

mumkinligi haqida darslarning birida eshtdim. Soliq.uz portaliga kirdim va kerakli 

hujjatlarni joylashtirdim. Uyimdagilar esa qanday qilib  muhri bo’ladi degan savol 

bilan  ,  bu  jarayonga  u  darajada  ham  ishonishmadi.  Hujjatlarni  joylashtirganimdan 

so’ng esa uzog’i bilan 2 kun ichida STIRga ega bo’lasiz degan xabar keldi. Biroq, 1 

kun  ichida  STIRga  ega  bo’ldim,  uyimdagi  kattalar  esa  savolliga  javob  olishdi. 

Muhrning o’rniga QR kod bilan STIR berishadi u ro’yxatdan o’tkan va haqiqiydir. 

Shundan  so’ng  bu  xabarni  butun  oila  a’zolarimiz  bilan  bilar  bilmas  qaysi 

qarindoshimizga  STIR  kerak  bo’lsa  shu  insonga  yetkazdik.  Hisoblab  ko’ring  bir 

talaba  kamida  20ta  insonga  xizmatdan  foydalanishni  o’rgatsa  ,  O’zbekistonda 

talabalar  soni  qancha?  Buni  Davlat  siyosatining  qanchalik  to’g’riligini    yana  bir 

marotaba  isbot qilib bermoqchi edim.  Agarda kollej-litsey va 10-11 sinflarga  ham 

“Elektron  hukumat”  fani  qo’shilsa  bu  jarayon  yana  ham  tezlashadi,  degan 

fikrdaman. 

     Topshiriqda  mir  misol  tanlab,  uning  xalq  tomonidan  foydalanish  darajasini 

oshirish  uchun  chora-tadbirlar  o’ylash  va  unga  qo’shimcha  yangi  afzalliklarni 

toppish  zarur.  Men  misol  sifatida  Eko  xizmatlarni  tanladim.  Eko  xizmatlar  juda 

ham  yaxshi  berilgan  va  bu  yo’nalishdagi  “Yovvoyi  hayvonlarni  ovlashga  ruxsat 

olish  xizmati”  e’tiborimni  tortdi.  Bu  xizmatni  ommalashtirishimiz  va  xalqni  ogoh 

etishimiz  juda  muhum  deb  hisoblayman.  Jonivorlar  hayoti  juda  muhum  va  ular 

tabiatning bir bo’lagi huddi bizdek. Jonivorlarni ov qilish jarayonida ko’p ovchilar 

bu  xizmatga  e’tibor  ham  berishmasligi  hech  birimizga  sir  emas.  Hozirda  ov 

mavsumlari boshlanishi bilan ovchilar jonivorlarning kamyobligiyu kerakligi bilan 

hattoki  ishlari  ham  yo’q.  Bu  xizmatni  dolzarb  masala  darajasiga  ko’tarish  uchun 

birinchi  navbatda  qo’riqxonalar  faoliyatini  kuchaytirishimiz  kerak.  Agarda 

qo’riqxonalarda  har  bir  jonivor  turining  qanchadan  mavjudligini  aniq  hisob  kitob 

bilan  bilishsa  va  har  kunlik  o’zgarishdan  habardor  bo’lishsa  maqsadga  muvofiq 

bo’ladi.  Ikkinchidan,  ovchilar  qo’riqxonalarda  ov  qilmay  o’rmonlarda  qiladiku 

degan savol mavjud. O’rmonlarda ham hisob kitob qilingan holda bir dasturga kiritib 

borilishi  kerak.  Uchinchidan,  keraklikcha  qonunlar  ijrosining  nazorati.  Bu  oddiy 

jonivor bo’lib ko’rinishi  mumkin biroq atrofimizga  nazar tashlaylik ahir biz tabiat 

emasmizmi  ular  ham  bizning  bir  bo’lagimiz  emasmi?  Agarda  qonunlar 

qat’iyligi,dasturni  aniq  ishlashi,  bu  sohada  ishlovchilarning  maoshlari  yetarlicha 

bo’lsa albatta yovvoyi hayvonlarni ov qilish tartibga solinadi.  

       Tashkiliy  qismni  hal  qilib  bo’lgach  ikkinchi  bosqich  ya’ni  ularni  xalqga 

yetkazish  kerak.  Yetkazish  uchun  esa  kampaniyalar  orqali  xalqning  mabil  aloqa 

vositasiga sms qilib yuborish, televidinyadagi reklamalar,tushuntirish ishlarini olib 

borish kerak.