Axborot tizimlari xavfsizligi

Axborot tizimlari xavfsizligi.
Bizning axborotlarimizga (ma’lumotlarimizga) ikki xil “hujum” bo’lishi mumkin:

• 
  Odam tomonidan;
  
• 
  (Robot) Dastur tomonidan.
  

Odam tomonidan “hujum”ga oddiy misol qilib telefonimizga boshqa birovlarning kirishi va undagi ma’lumotlarni ko’rishini aytishimiz mumkin. Bundan himoya qilish uchun telefonni kodlaymiz. Hozirgi kunda kodlashni juda ko’p turlar mavjud. Masalan harf va raqamli, nuqtalarda chizma chizish orqali, ko’z nuri orqali, barmoq izi orqali (va biroz kulgili bo’lsa ham hozirda odamni qulog’i orqali kodlashtirish ustida bosh qotirilyapti) himoyalash usullari mavjud.

Bundan tashqari kimgadir yuboryapgan habarimizni yetib borgunicha o’qib olmasliklari uchun uni boshqa ko’rinishga o’tkazish orqali kodlaymiz (shifrlaymiz).

Robot programmalrdan himoylash uchun esa albatta dasturlasrdan foydalanamiz. Robot programmalar bular virus yoki spam.

Virus so’zi sizga tanish. Virus ham dastur hisoblanib odamlarni qurilmalariga (kompyuter yoki telefon va boshqa) joylashib, ma’lumotlarni zarrlovchi ularni yaroqsiz holga keltiruvchi va foydalnuvchini lar bilan ishlashiga halaqit beruvchi dastur. Unga qarshi ANTIVIRUS dasturlaridan foydalanamiz. Bularga misol qilib Nod32, Kasperskiy, Avast, DrWEB, McAfee va boshqalarni keltirish mumkin.

Spam so’zi ham sizga tanish. Ijtimoiy tarmoqlarda (asosan telegramda) sizga kerak bo’lmagan (yoki asabingizni buzgan) odamni “SPAMga tiqib qo’yasiz”. 