Axborot xavfsizligini dolzarbligi va asosiy atamalarni o`rganish Ishdan maqsad

Axborot xavfsizligini dolzarbligi va asosiy atamalarni

o`rganish

Ishdan maqsad: Axborot xavfsizligi, Axborotlarga nisbatan xavf-xatarlar, Axborotni himoyalashning maqsadlari

Axborotlarga nisbatan xavf-xatarlar

Xavfsizlik siyosatining eng asosiy vazifalaridan biri himoya tizimida potensial xavfli joylarni qidirib topish va ularni bartaraf etish hisoblanadi.Tekshirishlar shuni ko`rsatadiki, tarmoqdagi eng katta xavflar-bu ruxsatsiz kirishga mo`ljallangan maxsus dasturlar, kompyuter viruslari va dasturning ichiga joylashtirilgan maxsus kodlar bo`lib, ular kompyuter tarmoqlarining barcha obyektlari uchun katta xavf tug`diradi.

Axborotning ximoyasi deb, boshqarish va ishlab chiqarish faoliyatining axborot xavfsizligini ta`minlovchi va tashkilot axborot zaxiralarining yaxlitligi, ishonchliligi, foydalanish osonligi va maxfiyligini ta`minlovchi qat`iy reglamentlangan dinamik texnologik jarayonga aytiladi.

Axborotni himoyalashning maqsadlari quyidagilardan iborat:

-axborotning kelishuvsiz chiqib ketishi, o`g`irlanishi, yo`qotilishi, o`zgartirilishi, soxtalashtirishning oldini olish;

-shaxs, jamiyat, davlat xavfsizligiga bo`lgan xavf-xatarning oldini olish;

-axborotni yo`q qilish, o`zgartirish, soxtalashtirish, nusxa ko`chirish, to`siqlash bo`yicha ruxsat eilmagan xarakatlarning oldini olish;

-hujjatlashtirilgan axborotning miqdori sifatida huquqiy tartibni ta`minlovchi, axborot zaxirasi va axborot tizimiga har qanday noqonuniy aralashuvlarning ko`rinishlarini oldini olish;

-axborot tizimida mavjud bo`lgan shaxsiy ma`lumotlarning shaxsiy maxfiyligini va konfidensialligini saqlovchi fuqorolarning konstitutsion huquqlarini himoya qilish;

-axborot tizimlari, texnologiyalari va ularni ta`minlovchi vositalarni yaratish, ishlab chiqish va qo`llashda subyektlarning huquqlarini ta`minlash.

Axborot xavfsizligi deb, ma`lumotlarni yo`qotish va o`zgartirishga yo`naltirilgan tabiiy yoki suniy xossali tasodifiy va qasddan ta’sirlardan har qanday tashuvchilarda axborotning himoyalanganligiga aytiladi. Ilgarigi xavf faqatgina konfidensial xabarlar va hujjatlarni o`g`irlash yoki nusxa olishdan iborat bo`lsa, hozirgi paytdagi xavf esa kompyuter ma`lumotlari to`plami, elektron ma`lumotlar, elektron massivlardan ularning egasidan ruxsat so`ramasdan foydalanishidir. Bulardan tashqari bu harakatlardan moddiy foyda olishga intilishi ham rivojlandi.

*O’rin almashtirish usuli

T0=Madaniyat

Tanlangan so’z harflari soni sanaladi. Shunga muvofiq jadval tanlanadi. T0 9harfdan iborat .Shuning uchun jadval 3×3 o’lchamda olindi:

M	A	Y
A	N	A
D	I	T

T1 ni hosil qilish uchun jadvaldagi harflarni eniga qarab o’qib hosil qilamiz.

Natija: T1=Mayanadit

*Sezar usuli

Ushbu usulda lotin alifbosidan foydalanildi. K=7 deb olamiz va alifboni 8 o’rindan boshlab suramiz .Buni quyidagi jadvalda ko’rishimiz mumkin:

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

_

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

_

A

B

C

D

E

F

G

T0=”Uzbekistan” deb olamiz va jadvaldan mos harflarni yozib T1 ni hosil qilamiz.

Natija:

T1=AFILRPZ HU

*Gamilton marshrutlari

T0= Davlat

K=42137568


t

A



D



*

a

*





v

l


Natija: T1=laDvat**