B u X o r o o z I q o V q a t V a y e n g I l s a n o a t t e X n o L o g I y a s I i n s t I t u t I r. A. X a I t o V, V. E. R a d j a b o V a

  - 
ta 'minlash  valchasi;  3  -  zaslonka;  4  -baraban;  5  -  deka;  6 
-  ishchi zona;
  7 - 
guniya;  8  -  deka  ushlagich;9 -  qo'zg'aluvchan  qism;  10  - gayka;
11  -  vint;  12  -  support;  13-  o'q;  14  -  shturval;  15  -  elektrodvigatel;  16  — 
ponasimon  tasmali  uzatma;  17 -  qisqa  quvur;  18  -  shtir;  19  -  tortki;  20  -maxovik.

Maijumak  donini  qobig'idan  ajratish  uchun  24...36  soatdan  keyin 
qumtoshli baraban  va  dekaga  chuqurligi  1,0...1,2  mm bo'lgan  yasovchiga 
nisbatan  4...5°  qiyalikda  ariqchalar  kesiladi.  Ishlov  beriladigan  donning 
yirikligiga bog'liq  holda baraban  aylanasining  1  sm ichida  4...6  ta  ariqcha 
kesiladi.  Tariq  qobig'idan  ajratilganda  har  3...4  kunda  bir  marta  abraziv 
barabanning  g'adir-budir  yuzasi qayta  tiklanadi  va  rezina  qoplamali  deka 
valga  jips  yopishib  turadigan  qilib  qo'yiladi.  Valli-dekali  dastgohning 
unumdorligi  Q  (kg/s)  quyidagi  formuladan  topiladi:
Q
 = Lhvg к  ; 
(16.3)
bu  yerda:  L  -  baraban  uzunligi,  m; 
h
  -  ishchi  oraliqning  o'rtacha  o'lchami,  m;
v  -  donning  ishchi  zonada  harakatlanish  tezligi,  v  =  1,5...2,5  m/sek; 
у  -  donning  hajmiy  massasi,  kg/m3;
к  -  dastgoh  ishchi  zonasining  to'lish  koeffitsienti,  к  =   0,4...0,5. 
Barabanning  ishchi  yuzasi  maijumak  uchun  qumtoshli,  tariq  uchun 
esa  abraziv  bo'lishi  kerak.  Dekaning  ishchi  yuzasi  maijumakni  qayta 
ishlashda  qumtoshli,  tariq  uchun  esa  rezinadan  bo'ladi.  Dastgoh  ishchi 
zonasining shakli maijumak uchun o'roqsimon va tariq uchun ponasimon 
bo'lishiga  katta  e’tibor  berish  zarur.
Quyida  SVU-2  qobiq  ajratgichining  texnikaviy  tavsifi  keltirilgan:
Birinchi  tizimda  ishlov  berilayotgan 
don  turlariga  nisbatan  unumdorlik,  kg/s:
maijumak uchun...............................................................................1,2...1,4
tariq uchun..................................................................................... 1,4...1,66
Baraban  o'lchamlari,  mm:  diametr........................................................600
uzunligi:  maijumak  uchun.................................................................... 600
tariq  uchun............................................................................................. 650
Rotorning  aylanish  tezligi  (ayl/min):
maijumak uchun......................................................................................440
tariq  uchun............................................................................................. 485
Elektrodvigatel  quwati,  kVt.....................................................................10
Dastgoh  massasi................................................................................... 1980
2-DShS-3  rusumli  ikki  dekali  qobiq  ajratish  dastgohi  (16.3-rasm) 
tariq va  maijumakni  qobig'idan  ajratish  uchun  mo'ljallangan.  Dastgohda 
uchta ishchi oigan ta’siri ostida tariq donidan meva qobiqlari ajratiladi.  Bu 
uchta  ishchi  oiganlardan  bittasi  aylanuvchan  val  bo'lsa,  qolgan  ikkitasi 
qo'zg'almas dekalardir.  Dastgohdan ajratilgan mahsulotlar saralanmasdan 
chiqariladi. Dastgoh ikki variantda ishlab chiqariladi. Birinchisi 2DShS-3A

rusumli  dastgoh  tariq  donlarini  qobig‘idan  tozalash  uchun  mo'ljallangan 
bo'lsa, ikkinchi rusumdagi 2DShS-3B dastgohi maijumak donini qobig'idan 
ajratish  maqsadida  ishlatiladi.
1 6 .3 -r a s m .  2 D S h S - 3   r u s u m li  i k k i   d e k a li  q o b iq   a jra tish   dastgohi.
1 
-  to ‘siq; 
2  
-  boshqarish paneli; 
3  
-  ta ’minlagich; 
4  
-  stanina;  5  -  yuqorigi dekani 
boshqarish  mexanizmi;  6 - pastki  dekani  boshqarish  mexanizmi;  7,  10  - 
elektrodvigatel  va  uzatmalar;  8  -  abraziv  val;  9  -  tariqni  qobig'idan  ajratish  uchun 
mo'ljallangan  deka; 
11 
-  elektropanel; 
12 
-  qopqoq; 
13 
-  qumtoshli  val; 
14 
- 
maijumakni  qobig'idan  ajratish  uchun  mo'ljallangan  deka;  I  -  dastgohni  ishga 
tushirish  va  to ‘xtatish  tugmachalari;  II -  ta ’minlagich  zadvijkasi;  III -  maxovik; 
IY,  YI  -  dastaklar;  Y,  YIl -  shturvallar.

Uzaro  almashuvchi  tariq-maijumak  sxemasi  bo'yicha  ishlaydigan 
zavodlar  uchun  dastgoh  qayta  sozlash  maqsadida  qo'shimcha  elementlari 
bilan  o'rnatiladi.
Dastgoh  uzellari  quyma sinch  (stanina)  (4)ga  montaj  qilingan bo'lib, 
qaysiki  bir  vaqtning  o'zida  dastgohning  kojuxi  bo'lib  ham  xizmat  qiladi. 
Sinchning  yuqori  tomoniga  ta’minlagich  (3)  joylashtirilgan  bo'lib,  uning 
ichiga  zadvijka,  ta’minlash  valchasi,  sozlash  to'sig'i  va  unumdorlikni 
ro'yxatga  olish  moslamasi  kiritilgan.
Zadvijka  don  oqimini  to'sib  berkitish  va  dastgoh  mahsulot  bilan 
tiqilib  qolgan  paytda  uni  to 'x ta tish   u ch u n   ham   xizm at  qiladi. 
T a’minlagichning  eni  bo'ylab  donni  bir  tekisda  taqsimlash  uchun 
ta’minlash  vali  mo'ljallangan bo'lib,  u  ponasimon  tasmali uzatma  orqali 
harakatga  keltiriladi.  Dastgoh  maxovikni  aylantirib,  sozlash  to'sig'i 
yordamida  belgilangan  unumdorlikka  to'g'rilanishi  mumkin.  Tariqni 
qobig'idan  ajratish  uchun  dastgohga  uchta  PP600x 150x305  va  bitta  PP 
600x200x305  aylana abraziv tosh  (charxtosh)lar guruhidan tashkil topgan 
val  (8) o'matilgan. Valga aylanma harakat 22  kVt quwatli elektrodvigatel
(7)dan  (6)ta  V  rusumli  ponasimon  tasmalardan  tashkil  topgan  uzatma 
orqali beriladi.  Uzatma to'siq (1) bilan berkitilgan.  Maijumakni qobig'idan 
ajratish uchun monolit qumtoshdan yasalgan val (13) ishlatiladi. Aylanma 
harakat  valga quw ati  5,5  kVt bo'lgan  elektrodvigatel  (10)  dan V rusumli 
ikkita  ponasimon  tasmali  uzatma  yordamida  beriladi.
Dastgohga ikkita - yuqorigi va pastki dekalar o'matilgan. Val va dekalar 
orasidagi  oraliq  chervyakli  reduktor  va  sevkali  tishlagichlar  vositasida 
harakatga keluvchi mexanizmlar bilan sozlanadi. Tariqni qobig'idan ajratish 
vaqtida  deka  ushlagichga  maxsus  plastinalardan  yig'ilgan  rezina  to'qimali 
deka  o'rnatilsa,  maijumak  uchun  esa  qumtoshli  deka  o'rnatiladi.
Qobigi  ajratilishi  kerak  bo'lgan  m ahsulot  qabul  moslamasidan 
yo'naltirish tarnovi orqali val va birinchi deka orasida hosil bo'lgan ishchi 
zonaga beriladi va shundan so'ng ikkinchi yo'naltirish tarnovi yordamida 
val  ikkinchi  deka  orasidagi  ikkinchi  ishchi  zonaga  yuboriladi.  So'ngra 
qobig'idan ajralgan mahsulot dastgohdan chiqariladi.  Birinchi va ikkinchi 
lyukdan  tekshirish  namunalari  olinadi.
Dastgohni  boshqarish  uchun  unda  mashinani  ishga  tushirish  va 
to'xtatish  tugmalari  I,  don oqimini to'xtatish va dastgoh tiqilib  qolganda 
uni  to'xtatish  uchun  mo'ljallangan  ta’minlagich  zadvijkasi  II  ,  dastgoh 
unumdorligini  sozlash  uchun  maxovik  III,  dekalarni  valdan  taxminan 
10  mm  ga  uzoqlashtirish  uchun  m o'ljallangan  dastaklar  1Y  va  YI,

shuningdek  yuqorigi  hamda  pastki  dekalarni  to'g'rilashga  mo'ljallangan 
shturvallar  Y  va  YII  mavjud.
Sozlash  to‘sig‘i  va  ta’minlash  vali  orasidagi  oraliq  ta’minlagich  (3) 
ning  o ‘ng  tomonidagi  paneliga  joylashtirilgan  unumdorlikni  ro‘yxatga 
olish  moslamasi  shkalasi bo'yicha  aniqlanadi.
Dastgohni  ishga  tushirish  uchun  dastaklar  IY  va  YI  yordamida 
dekalarni valdan uzoqlashtirish  kerak.  U  yoki bu dekaning qobiq ajratish 
sifatini  n azorat  qilganda  ulardan  bittasini  uzoqlashtirib,  jarayon 
tekshirilishi  va  so'ngra  yana  ishchi  holatga  qaytarilishi  mumkin.
2  DShS-3  dastgohining  texnikaviy tavsifi.
Unumdorligi, kg/s............................................................................ 1,4/1,7*
Valning o'lchamlari, mm:  diametri......................................................... 600
ishchi  liTiinligi 
.... 
...........600
Valning aylanish chastotasi, ayl/min....................................................... 500
Valning aylanma tezligi, m/s................................................................... 15,6
Deka  o'lchamlari,  mm:
bo'yi....................................................................................................... 600
eni..................................................................................................110/125*
balandligi............................................................................................... 250
Ta’minlash  valining  o'lchamlari,  mm:
diametri.................................................................................................... 75
uzunligi...................................................................................................500
Ta’minlash 
valin in g  
aylanish  chastotasi,  ayl/min....................................90
Aspiratsiya uchun ketadigan havo
sarfi  (kamida),  m/s.................................................................................0,2
Elektrodvigatel  quwati,  kVt..............................................................22/5,5*
Massasi,  kg.................................................................................2200/1900*
*  -  kasr  suratida  ko'rsatilgan  qiymatlar  tariqqa  ishlov  berish  dastgohi  uchun  taaluqli 
bo'lsa,  maxiajdagi  qiymatlar  esa  maijumakka  ishlov  berish  dastgohiga  tegishlidir.
Sholi  va  tariqni  qobig'idan  ajratishda  ishlatiladigan,  valining  yuzasi 
rezina  qoplamali  mashinalar.
Valining yuzasi rezina qoplamali qobiq ajratgich  ZRD-2,5  (16.4-rasm) 
sholi  va  tariq  donlarini  qobig'idan  ajratish  uchun  mo'ljallangan.  Qobiq 
ajratgichning  korpusi  bir-biriga  kashaklar  (ulagichlar)  yordamida  ulangan 
ikkita cho'yan biqinlardan tashkil topgan. Korpusning ichiga tez aylanuvchan 
(5)  va  sekin  aylanuvchan  (10)  vallar  va  aspiratsiya  ustuni  joylashtirilgan.

Aspiratsiya  ustuni  yuqorigi  qiya  yuza  tekisligiga  perpendikulyar  ravishda 
joylashgan  balandligi  100  mm  ga  teng  bo‘lgan  to‘sin  (9)  mavjud  bo‘lib,  u 
qiyalik  ustida  qobig'i  ajralgan  mahsulotning  tushib  qatlam  hosil  qilishini 
ta’minlaydi.  Bu  qatlam  esa  qiyalikka  tushgan  donning  qattiq  urilib 
shikastlanishiga yo‘l qo'ymaydi. Dastgohning old tomonida joylashgan eshikcha 
(8)  orqali  qobig'i  ajratilgan  mahsulotdan  tekshirish  uchun  namuna  olinadi.
16.4-rasm.  ZRD-2,5 qobiq  ajratgichi.
1
 
- 
reykali  to ‘siq; 
2  
-  ta ’minlagich  korpusi; 
3  
-  lyuk  to'sig'i; 
4  
-  aspiratsiya  qisqa 
quvuri; 
5
 
- 
tez  aylanuvchan  vai; 
6  
-  elektrodvigatel;
  7 - 
dastgoh  korpusi; 
8
 - 
eshikcha; 
9  
-  to ‘sin; 
10 
-  sekin  aylanuvchan  val; 
11 
-  zulfinli dastak; 
12 
-  ilmoq; 
13 
- xomut; 
14 
-  ta ’minlagich; 
15 
-  qabul qisqa  quvuri; 
16
 
- 
tamov; 
17 
-  bo'nker; 
18,  2 0  
-  dastaklar; 
19,  2 3  
-  tortkilar; 
21 
-  maxovik; 
2 2  
-  o‘q; 
2 4  
-  kronshteyn; 
2 5  
-  qismlarga  ajratadigan pishang.
Mashinaning  yuqorigi  qismiga  korpus  (2),  bo'nker  (17)  va  qabul  qisqa 
quvuri  (15)  dan  tashkil  topgan  ta’minlagich  (14) joylashtirilgan.  Korpusning 
ichkarisiga tamov  (16)  va brezent fartukli lyuk zaslonkasi  (3)  o'matilgan.  Tez 
aylanuvchan  val  podshipniklari va  yarim  muftalari bilan  birgalikda  koipusga 
ikkita xomutlar (13)  yordamida  mahkamlangan bo'lsa,  sekin aylanuvchan val

esa  podshipniklari  bilan  birgalikda  ikkita  shamirli  qismlaiga  ajraluvchan 
pishanglar  (25)  vositasida  mahkamlangan.  Pishanglar  prujina  amortizatorli 
tortkilar (23) yordamida vallarni yaqinlashtirish va uzoqlashtirish hamda oraliqni 
sozlash  mexanizmlari  bilan  bog'langan.  Bu  mexanizm  kronshteyn  (24),  o'q
(22),  tortkilar  (19),  dastak  (20)  va  maxovik  (21)  lardan  tashkil  topgan.
Oldindan  tozalangan  don  qabul  qisqa  quvuri  orqali  bo'nker  (17)  ga 
tushadi.  U  yerdan  to'siq  (1)  va  bo'nker  devorlari  orasida  hosil  bo'lgan 
tirqish orqali don tamovga va undan bir-biriga  qarama-qarshi yo'nalishda 
turli  tezliklarda  aylanayotgan  vallar  orasidagi  oraliqqa  yuboriladi.  Vallar 
orasidagi  oraliq  o'lchami  maxovik  (21)  yordamida  o'rnatiladi.
Siqish  va  siljish  kuchlari  ta’siri  ostida  aylanayotgan  vallar  orasidan 
o'tayotgan  don  qobig'idan  ajraladi.  Shundan  keyin  qobig'i  archilgan 
mahsulot  qiya  yuzaga,  so'ngra  po'stlog'idan  butunlay  tozalanishi  uchun 
aspiratsiya  ustuniga  yuboriladi  va  keyin  mashinadan  chiqariladi.  Vallar 
yuzasidagi  rezina  qoplamalar  yeyiigan  sayin,  ular  Lalab  qilinadigan  ishchi 
oraliqni ta’minlash uchun bir-biriga yaqinlashtirilaveradi. Rezina qoplamalar 
to'liq yeyilib bo'lgandan so'ng esa vallar almashtiriladi.  Mashina ishlayotgan 
paytda  don  oqim ining  tushishi,  qobiq  ajratish  jarayonining  sifati, 
po'stloqning ajralishi va podshipniklaming harorati muttasil kuzatib turilishi 
kerak.  Vallar orasidagi oraliq sozlangan bo'lishi lozim.
ZRD-2,5  qobiq  ajratgichining  texnikaviy  tavsifi.
Sholi  donini  qobig'idan  ajratishdagi 
•
unumdorligi,  t/soat..........................................................................2,0...2,5
Rezina  qoplamali  vallarning
boshlang'ich  diametri,  mm....................................................................200
Vallarning  aylanish  chastotasi,  ayl/min:
tez  aylanuvchan  val  uchun.................................................................. 1260
sekin  aylanuvchan  val  uchun................................................................. 865
Valning  boshlang'ich  aylanma  tezligi,  m/s:
tez  aylanuvchan  val  uchun  ..................................................................13,2
sekin  aylanuvchan  val  uchun................................................................9,05
Val  tezliklarining  nisbati........................................................................1,46
Elektrodvigatel  quwati,  kVt....................................................................5,5
Gabarit  o'lchamlari,  mm:
bo'yi......................................................................................................1115
eni.........................................................................................................1304
balandligi...............................................................................................1855
Massa,  kg...............................................................................................770

4 - § .  IS H C H I  ORGANLARI  O R A SID A G I  ZO NADA  D O N G A  
M UDDATLI  ISH Q ALAN ISH   DEFORMATSIYASI  OSTIDA  TA£SIR  
ETADIGAN  Q O BIQ  AJRATISH  MASHINALARI
A l-Z S H N -Z   mashinasi  un  tortish  zavodlarida  javdar  va  bug'doy 
unini  jaydari,  javdar  donini  sifatli  tortishda  ulami  qobig'idan  ajratish, 
arpa  donidan  perlovka  yormasi  ishlab  chiqarish  uchun  uni  silliqlash  va 
sayqal  berish,  hamda  omuxta  yem  zavodlarida  arpani  qobiqdan  ajratish 
m aqsadida  ishlatiladi.  M ashina  quyidagi  konstruksiyada  tuzilgan. 
Mashinaning  g'alvirli  ssilindri  ishchi  kameraning  korpusi  (5)  ichiga 
joylashtirilgan,  abraziv  aylana  toshlardan  tashkil  topgan  val  esa  ikkita 
podshipnikli  tayanchlar  (8  va  12)  da  aylanadi.
Mashinaga qabul  (7) va  chiqarish  (1)  quvurlari  o'matilgan.  Chiqarish 
moslamasi  mahsulotga  ishlov  berish  muddatini  sozlash  mexanizmi  bilan 
jihozlangan.  Mashinaning  ishchi  organlari  harakatni  elektrodvigateldan 
ponasimon  tasmali  uzatma  (11)  orqali  oladi.
Ishlov  b erilish i  kerak  b o 'lg an   don  qabul  m oslam asi  orqali 
aylanuvchan  abraziv  disklar  va  ssilindrik  panjara  orasidagi  fazoga 
yo'naltiriladi.  Bu yerda don chiqarish moslamasi tomon harakatlanayotib 
jadal  ishqalanish  kuchi  ta ’siriga  uchraydi  va  qobig'idan  ajraladi. 
Po'stloqning asosiy qismi ssilindrik panjara teshiklari orqali o'tsa,  qolgan 
qismi  esa  halqasimon  kamera  orqali  o'tib  mashinadan  chiqariladi.
C hiqarish  qisqa  quvuriga  jo y lash tirilg an   klapanli  m oslam a 
yordamida  nafaqat  mashinadan  chiqayotgan  mahsulot  miqdori,  balki 
unga  ishlov  berish  vaqti,  mashinaning  unumdorligi  va  qobiq  ajratish, 
silliqlash  va  sayqal  berish  jarayonlarining  texnologik  samaradorligi 
ham sozlanadi.  Havo  ichi bo'sh val va unda joylashgan teshiklar orqali 
surilib,  ishlov  berilayotgan  mahsulot  qatlamidan  o'tadi.  Qobiqlar  va 
yengil  aralashmalar  bilan  birga  havo  halqasimon  kameraga  va  undan 
so'ng  esa  aspiratsiya  tizimiga  yuboriladi.
Mashinaniig  tez  —  tez  uchraydigan  kamchiliklaridan  bin  abraziv 
disklarning  yoyilishidan  kelib  chiqqan  holda  uning  ortiqcha  ravishda 
titrashidir. Disklamiig ko'p yoyilishi shuningdek mahsulotga ishlov berilish 
jadalligining  pasayishiga  ham  olib  keladi.  Shuning  uchun  ham  abraziv 
disklarning  holati  doimo  nazorat  ostida  bo'lib,  zarur bo'lganda  ular o'z 
vaqtida almashtirilishi kerak. Ssilindrik panjarani almashtirish paytida faqat 
bitta  qopqoq  mahkamlash  moslamalaridan  bo'shatilib,  hosil  bo'lgan 
halqasimon tirqish  orqali  sug'irib  olinadi.

A l-Z S H N -Z  
Oobia  airatish  - 
silliqlash 
mashinasi  (16.5-rasm)
I   — chi i i 2 — korpus;  Z  val;  4 — g  'ahnrli ssilindr;  5 — ishchi kam erasining korpusi;  b 
abraziv disklar;  7—  qobil to ‘sig ‘i 8,  12 — podshipnikli tayanchlar;  9 — elektrodvitatel;
10 — stanina;  11  — ponasim on  tasmali  uzatma.
A1 — ZSHN qobiq ajratish — silliqlash mashinalari to'rt ijroda ishlab chiqariladi:
1  —  ijroda  ishlab  chiqarilgan  mashina  abraziv  disklari  yuzasining 
donadorligi  80  yoki  100  lik bo'ladi  (un  tortish  zavodlari  uchun);
2—  ijroda  ishlab  chiqarilgan  mashina  abraziv  disklari  yuzasining 
donadorligi  100  lik  bo'ladi  (yormani  qobig'idan  ajratish  uchun);
Z  —  ijroli  mashina  abraziv  disklari  yuzasining  donadorligi  80  lik 
bo'ladi  (yormaga  sayqal  berish  uchun);
2  ijroli  mashina abraziv disklari yuzasining donadorligi  125  lik bo'ladi 
(omuxta  yem  zavodlari  uchun).

A1  —  ZSHN  —3  mashinasining  texnikaviy tavsifi 
Unumdorligi,  kg\s:  un  tortish  zavodlarida javdar  va bug'doyni
qobig' idan ajratishda 
0,85... 1,2
yorma  zavodlarida  arpani  silliqlash  va  unga
sayqal berishda 
0,85 
omuxta  yem  zavodlarida  arpani  qobig'idan
ajratishda 
0,5
Valning aylanish chastotasi, ayl\min 
850
Abraziv disklarning aylanma tezligi m\s 
20
Abraziv disklarning diametri, mm 
450
Abraziv disklarning soni 
6
g'alvirli ssilindr maydoni, m 
0,9
Elektrodvigatel kvt 
22,0
havo sarfi, m  \c  
0,36
Massasi, kg 
1700
A l-BSHM   -  2,5  rusumli silliqlash  mashinasi  (lb.6-rasm).
16.6-rasm.  AI-BSHM-2,5 silliqlash  mashinasi.
1.7 — devorlar;  2 — bo ‘nicer;  3 — chiqarish  qisqa quvuri;  4 — rama;  5 — qanotchali 
parrak;  b — bo  shatgich;  8 — silliqlash  barabani;  9 — g ‘ alvirli baraban;  10 — shnekli 
ta 'minlagich; 
II, 
17 — to  siqlar (zaslonkalar); 
12
 
— qabul qisqa  quvuri; 
13
 — Jo‘siq 
(ograjdenie);  14 — eshikcha;  15,  19 silliqlash seksiyalari;  16 — ag'darib  ochiladigan 
qopqoq.  18 —  t a ’minlagichlar;  20 —elektrodvigatellar.

Mashina guruch (sholi yormasi)ni silliqlash uchun mo'ljallangan qobig' i 
ajratilgan sholi doni tarkibida qolgan qobiqli don miqdori 2 % dan oshmagan 
taqdirda  silliqlash  uchun  yuboriladi.  Silliqlash  mashinasi  korpusga 
joylashtirilgan  ikkita  silliqlash  seksiyalari  (15  va  19),  hamda  rama  (4)  dan 
tashkil  topgandir.  Har  qaysi  silliqlash  seksiyasi  ta’minlagich  (18),  qabul 
qisqa  quvuri  (12),  g'alvirli  baraban  (9),  silliqlash barabani  (8),  bo‘shatgich 
va  elektrodvigatel  (20)  dan  tashkil  topgan.
Ta’minlagich  (18)  ga  ikkita  to'siq  o'matilgan  bo'lib,  ulardan  bittasi 
(17)  mashinaga  mahsulot  tushishiga  yo'l  ochib  bersa  yoki  to'sib  qo'ysa, 
ikkinchisi  (11)  mashinaga  tushayotgan  mahsulot  miqdorini  tartibga  solib 
turadi.  G'alvirli  baraban  (9)  ikkita  yarim  ssilindrlardan  tashkil  tongan.  Har 
qaysi  ssilindr  karkasiga  ikki  qator  haydagich  va  vintlar  yordamida  g'alvir 
mahkamlangan.  Ikkala  yarim  ssilindr bir  —  biriga  to'rtta  tasma  yordamida 
tortib mahkamlangan. Silliqlash barabani (8) abraziv aylana toshlardan yig'ilgan. 
Mahsulot  tushadigan  tomonidan  u  shnekli  ta’minlagich  (10)  ga  ega  bo'lsa, 
mahsulot chiqadigan tomondan esa qonotchali panak (5) bilan chegaralangan. 
Bo'shatkich  (b)  teshikli  quyma  stakan  shaklida  bo'lib,  uning  teshigi  yukli 
klapan bilan berkitiladi. Klapanning pishangida yuk rezba bo'yicha siljitiladi.
Guruch yormasi ta’minlagich orqali silliqlash seksiyasiga tushadi. Bu yerda 
u  aylanuvchan  silliqlash  va  haydagichli  g'alviri  barabanlar orasidan  o'tayotib 
silliqlanadi.  Bunda hosil bo‘lgan guruch kukuni g'alvir orqali elanib bo'nkerga 
tushadi va o ‘zi oqizar quvur bilan  mashinadan chiqariladi.  Silliqlangan yorma 
yukli klapan qarshiligini yengib kalta quvuiga tushadi va mashinadan chiqariladi.
Silliqlash  mashinasining  ishi  guruch  yormasiga  optim al  ishlov 
berish vaqtini tanlab sozlanadi.  Buning uchun yuqorida ko‘rsatilganidek, 
klapandagi  yukning  holati  o ‘zgartirilib  ishchi  zonasiga  tushayotgan 
mahsulot  yuklamasining  miqdori  rostlanadi.
41  —BSHM—2,5  silliqlash  mashinasining  texnikaviy  tavsifi.
Unumdorligi kg/c.................................................................0,97.......1,22
Barabanning  o ‘lchamlari,  mm:
diametri................................................................................................250
uzunligi............................................................................................... 1000
Barabanning  aylanish  chastotasi,  ayl\min....................................   1200
Barabanning  aylanish tezligi,  m \....................................................   15,7
Seksiyalar  soni.......................................................................................  2
Elektrodvigatel quwati, kvt..................................................................17
Mashina  massasi,  kg........................................................................ 1400
16.1  —jadvalda  qobiq  ajratish—silliqlash  mashinalarida  turli  xil  ekin 
donlariga  ishlov  berish  uchun  m o'ljallangan  kinematik  va  boshqa

Qobiq ajratish-silliqlash mashinalari uchun tavsiya qilinadigan parametrlar.
Donni qobigidan ajratish uchun
Didclardagi 
abraziv 
don alar 
пошел (eski 
turkumlanidi 
boyicha)
Yormani silliqlash uchun
Ekin
Disklarning 
Aylanma 
Tezligi,
m
\
c
Ishchi 
oraliq,мм
Donni bir 
marta 
o'tkazish 
uchun ketgan 
ishlov berish 
vaqti,cek.
Didclaming 
Aylanma 
Tezligi,
m
\
c
Ishchi 
oraliq,мм
Yormani bir 
marta otkazish 
uclnin ketgan 
ishlov berish 
vaqti,cek.
Arpa
22+25
15+18
100+120
10+12
20+22
14+16
80+100
No'hal
12+15
15+16
45+65
14+18
18+22
12+14
101-12
50+60
Bug'doy
Qattiq
16+18
10+11
30440
14+16
18+22
16+18
10+11
70+80
Yumshoq
14+16
10+11
25+35
16+18
12+24
16+18
10+11
70+80

parametrlarning  tavsiloti  keltirilgan.  Birinchi  raqam  yuqorigi  disklaiga, 
ikkinchisi  esa pastki  disklaiga  tegishlidir.
Y orm ani  silliqlash  uch u n   ish latilad ig an   abraziv  toshlarning 
donadorligi mahsulotni qobig'idan ajratishda ishlatiladigan abrazivlarning 
donadorligiga  nisbatan  2...4  raqamga kattaroqdir.  12,5...13  %  namlikka 
ega  bo'lgan  аф а  donlarini  qayta  ishlashda  qobiq  ajratish  koeffitsienti
65...70  %,  maydalangan  don  miqdori  esa  4  %  ni  tashkil  qiladi.  Qobiq 
ajratish-silliqlash  mashinalarida  qattiq  bug'doy  doniga  ishlov  berganda 
uning  qo'llanish  darajasi  0,04...0,07  %  ga,  yumshoq  bug'doyga  ishlov 
b e rg a n d a   esa  bu  k o 'r s a tk ic h   0 ,0 6 ...0 ,0 9   %  ga  k am ay ad i.