Bajardi: Azimjonov a qabul qildi: Sotvoldiyev X

Bajardi: Azimjonov A

Qabul qildi: Sotvoldiyev X

ISO/OSI va TCP/IP STEK PROTOKOLINI O`RGANISH

Reja:

1) TCP/IP steki tarixi. TCP/IP protokollar steki

2) TCP/IP protokollari pag‘onalari. TCP/IP steki va OSI modelining mosligi

3) OSI modeli satxlarining tarmoqqa bog`liqligi va bog`liqmasligi

4) Manzil interfeyslarining turlari. Adreslarni qo`llanilishi. Adreslarni tuslanishi.

5) IP-manzillar turlari va sinflari.

Kalit so`zlar:

HTTP - ing. HyperText Transfer Protocol — «gippermatn yuvorish protokoli »;

SMTP - ing. Simple Mail Transfer Protocol —pochta yuborish oddiy protokoli;

SNMP - ing. Simple Network Management Protocol — tarmoq boshqarish oddiy protokoli;

FTP - ing File Transfer Protocol — fayllar yborish protokoli;

TELNET – ing.  TErminaL NETwork - matn interfeysini tarmoq bo`ylab amalga oshirishga hizmat qiladigan tarmoq protokoli;

SSH – ing.  Secure Shell — xafvsiz qobiq;

SCP - ing. secure copy — fayllardan nusxa olish  RCP protokoli, SSH ni transportida qo`llaniladi;

NFS – ing .Network File System  — falyl tizimiga tarmoq ruhsatini beruvchi protokol;

RTSP - Real Time Streaming Protocol,  haqiqiy vaqt oqim protokoli;

BGP -  ing. Border Gateway Protocol, chegara shlyuzi protokoli.

XDR – ing. External Data Representation – ma`lumotlarni tashqi ko`rinishi;

 TLS -  ing. Transport Layer Security — transport satxini xavfsizligi ;

SSL -  ing.  Secure Socket Layers —himoyalangan soketlar satxi;

PPTP – ing. Point-to-Point Tunneling Protocol — nuqta-nuqta tunnel protokoli;

L2TP – ing. Layer 2 Tunneling Protocol —tunnel ikkichi daraja protokoli;

TCP - ing. Transmission Control Protocol – ma`lumotlar almashinuvi ,boshqaruv protokoli;

UDP – ing.  User Datagram Protocol — foydalanuvchilar datagram protokoli;(datagram – ma`lumotlarni bloklash);

SCTP – ing.  Stream Control Transmission Protocol — boshqrilayotgan oqim bilan ma`lumotlar almashinuvi

protokoli ;

IEEE 802 – lokal tarmoqalr uchun IEEE 802 standarti;

ATM – ing. Asynchronous Transfer Mode — ma`lumotlarni yuvorishning asinxron usuli ;

DNS – ing.  Domain Name System — domen nomlarining tizimi;

FTP – ing. File Transfer Protocol — fayl yuvorish protokoli.

TCP/IP STEK PROTOKOLI TARIXI

20 yil avval AQSH mudofaa vazirligi (Department of Defence, DoD) tashabbusi bilan ARPAnet tarmog`ini tarmoqlar bilan aloqa o`rnatishga ilmiy tajribaviy hisoblash muhitini yaratish maqsadida umumiy protokollar to`plami yaratildi. ARPAnet tarmog`ida 2 ta kompyuterni o`zaro bog`lashda internet protokoli (IP)dan foydalanilgan va hozirgacha TPC/IP ning asosi bo`lib kelmoqda.

TCP/IP protokollar steki

Ma`lumot uzatish muhiti – fizik sbutstansiya bo`lib, ma`lumotlarini elektrik yoki elektromagnit signallar yordamida ma`lumotlarni uzatishda foydalaniladi.

Protokollar steki – bog’langan tarmoq protokollari bo’lib, kompyuter tarmog’ida ma’lumotlarni uzatishni ta’minlab beradi.

Tarmoq protokoli- ma`lumotlar almashinuvi qoidalari va formatlari to`plami.

Amaliy (Application)	FTP, telnet, SNMP, SMTP, HTTP, TFTP
Тransport (Transport)	TCP, UDP
Tarmoq (Network)	IP, RIP, OSPF, ICMP
Tarmoq interfeysi darajalari (Network Interface)	Qat’iy belgilanmagan

TCP/IP stekining sathlari

Amaliy (Application)

Taqdimot (Presentation)

Seans (Session)

Тransport (Transport)

Tarmoq (Network)

Kanal (Link)

Fizik (Physical)

OSI modelining darajalari

TCP/IP steki va OSI modelining mosligi

TCP/IP protokollari to‘rt pag‘onali tuzilishi ega:

Pog’ona	Tavsif	Protokollar
Amaliy	TCP/IPning amaliy protokollarini va tarmoqda zarur bo’lgan transport pog’onasidagi xizmatlar bilan ishlovchi dastur interfeysini ta’minlaydi.	HTTP, Telnet, FTP, TFTP, SNMP, DNS, SMTP, X Windows, va boshqalar.
Transport	Kompyuterlar orasidagi seans bog’lanishlani ta’minlaydi. Ma’lumot uzatishda foydalaniladigan xizmatlar va bog’lanish holati darajasini aniqlaydi.	TCP, UDP
Internet	Ma’lumotlarni IP-datagrammaga joylashtiradi. IP-datagramma marshrutizatsiyasini bajaradii.	IP, ICMP, ARP, RARP
Tarmoq interfeysi	Optik tolali,koaksial kabelli uzatish vositalarida ma’lumotlar bitlarini elektr yoki apparat qurilmalaridagi signallarga o’zgartiradi. Tarmoqdagi ma’lumotlarni fizik uzatish prinsiplari va vositalarini belgilaydi.	Ethernet, Token Ring, FDDI, X.25, Frame Relay, RS-232, v.35

OSI modeli satxlarining tarmoqqa bog`liqligi va bog`liqmasligi

Manzil interfeyslarining turlari

Adreslarni qo`llanilishi

Qurilmali adreslar	Odada qurlmaga o`rnatilgan bo`ladi.
Tarmoq IP-adrelari	Tarmoq tartib raqami markaz tomondan tayinlanadi, tugun tartib raqami administrator tomonidan tayinlanadi.
DNS-nomlar	Domen nomlari markaz tomonidan ro`yxatga olinadi, hostlar esa adnimostrator tomonidan nomlanadi .

Adreslarni tuslanishi

Qurilmali adreslar

Tarmoq IP-adresi

Domenlangan nomi

Adreslarni hal etish protokoli (ARP)

12-B7-01-56-BA-F5

129.35.251.23

Domen nomlari tizimi (DNS)

www.service.lattelekom.lv

IP-manzillar turlari:

• Unicast (alohida tarmoq interfeysini manzillaydi)
• Broadcast (berilgan barcha tarmoq osti interfeyslar manzillaydi)
• Multicast (guruh interfeyslarni manzillaydi, ular turli xil tarmoqlarga tegishli bo`lishi ham mumkin)

IP-manzillar sinflari

4 bayt

N tarmoq

N tarmoq

N tarmoq

N tugun

N tugun

N tugun

Multicast guruhlari manzili

Ro`yxatdan o`tildi

A sinf

B sinf

C sinf

D sinf

E sinf

Test

1. TCP/IP nechta pog’ona tuzilishiga ega?

a) 4 b)5 c)6 d)2

• IP manzil sinflari nechtaga bo’linadi?

a)5 b)6 c)4 d)3

3. HTTP, Telnet, FTP, TFTP, SNMP, DNS protokollari TCP/IP protokolining qaysi pog’onasiga kiradi?

a) Amaliy b)Tarmoq c)Internet d)Transport

4. TCP, UDP protokollari TCP/IP protokolining qaysi pog’onasiga kiradi?

a) Amaliy b)Tarmoq c)Internet d)Transport

5. IP, ICMP, ARP, RARP protokollari TCP/IP protokolining qaysi pog’onasiga kiradi?

• Amaliy b)Tarmoq c)Internet d)Transport

6. Ethernet, Token Ring, FDDI, X.25, Frame Relay, RS-232, v.35 protokollari TCP/IP protokolining qaysi pog’onasiga kiradi?

• Amaliy b)Tarmoq c)Internet d)Transport

7. 192.168.43.43 adress qaysi interfeysga tegishli?

a) MAC b)IP c)Fizik d)DNS

• MAC adress to’g’ri keltirilgan qatorni belgilang?
• 192.168.1.1 b) 11-А0-17-3D-BC-01 c) www.citmgu.ru d) barchasi
• IP manzil turini ko’rsating?

a)Unicast b)Broadcast c)Multicast d)barchasi

10. Alohida tarmoq interfeysini manzillaydigan interfeys qaysi?

a)Unicast b)Broadcast c)Multicast d)barchasi