Bank ishi” fakulteti 2-kurs bi 52-guruh talabasi turg’unova Oydinoyning

“BANK ISHI” FAKULTETI 2-KURS

BI 52-GURUH TALABASI

Turg’unova Oydinoyning

“Menejment” fanidan bajargan ishi

1.Menejment va marketing fani nimani o’rgatadi.

Menejment – bu inglizcha so’z bo’lib, ingliz tilining Oksford lug’atida berilgan ta’rifga binoan u:

• 
  boshqaruv hokimiyati va sur’ati
  
• 
  resurschilarni boshqarish bo’yicha alohida mohirlik va ma’muriy ko’nikmalar tushiniladi.
  

Boshqacha so’z bilan aytganda, menejment bu boshqaruv, ya’ni resurslarni, odamlarni boshqarish, samarali faoliyat olib borish va foyda olishni bilish, uni ko’paytirish jarayonidir.Shu nuqtai nazardan boshqaruv bu – o’ziga xos yuksak sa’nat va mahoratni talab qiluvchi tanlov, shu tanlov asosida qaror qabul qilish va uning bajarilishini nazorat qilishdir.

Boshqaruv

Yuksak san’at va mahoratni talab qiluvchi tanlov Mustaqil fan Faoliyat turi, funksiya Jarayon Tashkilotlarni boshqaruvchi kishilar Boshqaruv apparati yoki organi

Menejment

2.Menejment ob’ekti va sub’ekti.

Menejment ob’ekti – haqida so’z yuritganda, n avvalo ob’ekt so’zining lug’aviy ma’nosiga e’tibor berish kerak bo’ladi. Ob’ekt tushunchasi mikro voqeilikdan (kishi va uning faoliyatidan) tortib, to makro voqelik (moddiy dunyo, jamiyat darajasigacha bo’lgan ma’noni ichiga oladi.

Menejment
№	Ob’ekti (boshqariluvchi hodisa, hodisa)	Sub’ekti (boshqauv organi, rahbarlik)
1	2	3
I.Makrodarajada
1 2	Mamlakat (respublika) Viloyat	Qonun chiqaruvchi hokimiyat (Oliy Majlis) Ijro etuvchi hokimiyat (O’zR Vazirlar Mahkamasi) Sud hokimiyati QQR Jokargi kengashi va viloyat deputatlari
3	Tuman (shahar)	QQR Vazirlar kengashi, viloyatlar hokimiyatlari QQR Oliy sudi, viloyatlar sudlari Tuman (shahar) xalq deputatlari Tuman (shahar)lar hokimiyatlari Tuman (shahar) sudlari
II.Megodarajada
4 5	Kontsern (ko’p tarmoqli korparatsiya) Sektor (tarmoq)	Qo’mitalar va ularning raislari Vazirliklar va vazirlar
III.Megodarajada
6 7 8 9 10	Korxona (firma), korparatsiya Xodimlar Ishlab chiqarish Samaradorlik O’z – o’zini boshqarish	Jamoa kengashi va raislar, president Korxona (firma) rahbarlari, bo’g’in boshliqlari Korxona (firma) rahbarlari, bo’gin boshliqlari Fuqorolar yig’ini, rais (oqsoqol)lar

Shunday qilib, har qanday hodisa yoki jarayon negizi boshqariladigan ob’ekt va sub’ekt tizimlaridan tashkil topadi.

3.Menejment fanida qo’llaniladigan usullar

№	Tahlil usullari	Mazmuni
1	Sistemali yondashuv	Boshqariluvchi ob’ekt yaxlit tizim tarzida olib qaraladi.Bu yondoshuv turlicha bo’lishi mumkin: Sistemali – kompleks yondoshuv Sistemali – funksional yondoshuv Sistemali – tarkibiy yondoshuv Sistemali kommunikatsion yondoshuv
2	Kompleks yondoshuv	Boshqariluvchi ob’ekt boshqa ob’ektlar bilan o’zaro bog’lanishda va aloqadorlikda qaraladi
3	Tarkibiy yondoshuv	Boshqariluvchi ob’ekt tarkibiy qismlarga bo’lib o’rganiladi
4	Vaziyat (situatsiya)li yondashuv	Boshqariluvchi ob’ektning konkret sharoitidagi ichki va tashqi vaziyatiga qarab boshqarishning ma’qul uslubi qo’llaniladi
5	Integratsion yondashuv	Boshqariluvchi ob’ekt yuqoridagi uslublar (vaziyatli, kompleks, tarkibiy yondoshuvlar)ni birgalikda qo’llash yordamida boshqariladi
6	Modellashtirish usuli	Boshqariluvchi ob’ektni boshqarish bo’yicha turli sxema grafik va chizmalar, homaki materiallar tayyorlanadi
7	Iqtisodiy - matematik	Optimal bozor qabul qilish maqsadida matematik uslublar va hisoblash mashinalarini keng miqyosda qo’llash
8	Kuzatish usuli	Boshqariluvchi ob’ekt to’g’risidagi ma’lumotlarni rejali, ilmiy, uyushtirilgan asosda to’plash usuli
9	Eksprement (tajriba) usuli	Boshqarish jarayonida boshqariluvchi ob’ektga nisbatan namunaviy tajribadan o’tgan usullarni qo’llash
10	Sotsiologik kuzatuv usuli	Boshqarish maqsadida turli anketali so’rovlar, suhbatlar, infratuzilmaviy tahlillarni o’tkazish

4.Menejment fanining boshqa fanlar bilan aloqasi

Menejment, dastavval iqtisodiy nazariy bilan yaqindan bog’liqdir. U iqtisodiy qonunlarni bilib olishga ularga mos ravishda boshqarish jarayonida iqtisodiy metodlarni qo’llab, har bir xodimga va jamoaga ta’sir ko’rsatishga asoslanadi. Menejment makroiqtisodiyot, mikroiqtisodiyot, statistika, istiqbolni belgilash, mehnat iqtisodiyoti kabi fanlar bilan bog’liqdir.

5.Boshqarish ta’limotida to’rt yo’nalish

Boshqarish nzariyasining dastlabki kurtaklari qadim zamonlarga borib taqalib, Yu Sezar, A. Makedoniskiy, Turkistonda Amir Temur hukmronligi davrida shakllana boshlagan.

№	Maktab nomlari	Namayondalari	Turli maktablarning boshqaruv ta’limotiga qo’shgan hissasi
1.	Ilmiy menejment maktabi (1340- 1400) yillar	Amir Temur	Mamlakatni idora qilish va saltanatni boshqarish uslubi, strategiyasi va taktikasini joriy qildi. XIV – XV – asrlar voqealari va ijtimoiy hayotni o’zida aks ettirgan qimmatli asar Temur tuzuklarini yaratdi. Mazkur asarda bayon etilgan boshqarish yo’l – yo’riqlari, qonun – qoidalari, pand – nasihatlari O’zbekiston mustaqilligini mustahkamlash yo’lida xizmat qilmoqda. Kuchli davlatni barpo etish, davlat hokimiyatining qaysi ijtimoiy toifalarga tayanishi, mansabdor shaxslarni ularning sifatlariga ko’ra tanlash va vazifalarga tayanish borasida amaliy jihatdan mukammal bo’lgan ta’limotni yaratdi. Buyuk davlat arbobi, dunyoviy bilimlarning sohibi bo’lgan Sohibqiron markazlashgan davlatni barpo etishi orqali o’rta asrlarda buyuk shaxslar yetishib chiqishi uchun moddiy, g’oyaviy zaminni yaratdi.
	(1885- 1920) - yillar	F. Teylor G.emerson va boshqalar	Vazifani bajarishning maqbul usullarini topish maqsadida ilmiy tahlilni qo’llash Vazifani bajaruvchi eng maqbul xodimni tanlash va uning o’qitilishini ta’minlash Vazifani samarali bajarilishini ta’minlovchi xodimlarni zarur resurslar bilan ta’minlash Yuqori mehnat unumdorligini ta’minlash maqsadida xodimlarni muntazam rag’batlantirib turish.
2.	Mumtoz yoki ma’muriy menejment (1920-1950)	A.Fayol, M.Veber va boshqalar	Boshqaruv printsiplarini rivojlantirish Boshqaruv funksiyalarini boyon etish Tashklotni yalpi boshqarishda sistemali yondoshuvni asoslash.
3.	“Inson munosabatlari” maktabi (1950 – yildan hozirgacha)	E. Meyo, R. Laykrt va boshqalar	Mehnat unumdorligini oshirish maqsadida o’zaro munosabatlardan qoniqish hosil qiluvchi usullarni qo’llash Kompaniyaning siyosati va istiqbolini xodimlarning xul – atvoriga asoslangan holda tashkil etish.
4.	Miqdoriy tizimli yoki zamonaviy menejment (1950 – yildan hozirgacha)	G.Saymon, P. Druker, E.Deyl, va boshqalar	Murakkab boshqaruv muommolarini chuqurroq tushunish maqsadida turli modellarni ishlab chiqish va qo’llash Murakkab vaziyatlarning yechimi bo’yicha boshqarish xodimlariga yordam beruvchi miqdoriy usullarni ishlab chiqish.