Баъзи иррационал функцияларни интеграллаш
10. кўринишидаги интегралларни ҳисоб-лаш. Фараз қилайлик, икки ўзгарувчининг рационал функцияси бўлиб, лар ҳақиқий сонлар, бўлсин.
Ушбу
кўринишидаги интегралларни қараймиз. Бу интеграл ўзгарув-чини алмаштириш ёрдамида рационал функциянинг интегралига келади:
.
20. кўринишидаги интегралларни ҳисоблаш. Бу интегралда -ҳақиқий сонлар бўлиб, квадрат учҳад тенг илдизларга эга эмас.
Қаралаётган
(1)
интеграл қуйидаги учта алмаштириш ёрдамида рационал функция интегралига келади.
а) бўлсин.
(1) интегралда ушбу
(ёки )
алмаштиришни бажарамиз. У ҳолда
,
,
бўлади.
Натижада
бўлади.
б) бўлсин. Бу ҳолда (1) интегралда ушбу
ёки
алмаштиришини бажарамиз. Унда
бўлиб, (1) интеграл рационал функциянинг интегралига келади:
в) квадрат учҳад турли ва ҳақиқий илдизга эга бўлсин:
.
Бу ҳолда (1) интегралда ушбу
алмаштиришни бажарамиз. Натижада
бўлиб,
бўлади.
30. Биномиал дифференциални интеграллаш. Ушбу
ифода биномиал дифференциал дейилади, бунда -рационал сонлар.
Биномиал дифференциалнинг интеграли
(2)
ни қараймиз. Бу интеграл қуйидаги ҳолларда рационал функциянинг интегралига келади:
1) -бутун сон. Бу ҳолда ва рационал сонлар махражларининг энг кичик умумий карралисини орқали белгилаб, (2) интегралда
алмаштириш бажарилса, (2) интеграл рационал функция-нинг интегралига келади.
- бутун сон. Бу ҳолда (2) интегралда
алмаштиришни бажариб
бўлишини топамиз, бунда
.
Сўнг нинг махражини деб
алмаштиришни бажарамиз. Натижада (2) интеграл рационал функциянинг интегралига келади.
3) - бутун сон. Маълумки, (2) интеграл алмаш-тириш билан ушбу
кўринишга келади.
Агар кейинги интегралда
алмаштириш бажарилса ( сони нинг махражи), у рационал функциянинг интегралига келади.
Do'stlaringiz bilan baham: |