Bir xujayrali organizmlar va ularning tuzilishi. Bir xujayrali organizmlarning rivojlanishi

Bakteriya ,bir hujayrali eukariot ,umrtqasiz va umrtqali hayvonlar , osimliklar genomi tuzilishining bir biridan farq qiluvchi xususiyat lari

Reja:

1. 
   Bir xujayrali organizmlar va ularning tuzilishi.
   
2. 
   Bir xujayrali organizmlarning rivojlanishi.
   

Prokariot organizmlardan iborat bо‘lgan qadimgi bakteriyalar bundan 3,5 mlrd yil ilgari yashagan. Hozir bakteriyalarning ikki oilasi-qadimgi, Ya’ni arxebakteriyalar shо‘r suvlarda, yuqori temperatura muhitida, metan gaziga boy joylarda uchragan. Taxmin qilinishichva, 3 mlrd yil mobaynida yerdagi hayot faqat ibtidoiy mikroorganizmlar shaklida bо‘lgan. Ular bir hujayrali bо‘lib, anaerob sharoitda yashab, elektr uchqunlari, ultrabinafsha nurlar yordamida abiogen yо‘l bilan hosil bо‘lgan organik moddalar eneogiyasidan foydalangan.

Qadimgi prokariotlarning kislorodga munosabati bir xil bо‘lmagan. Ba’zi bakleriyalar kislorodli muhitda yashay olmasa, ikkinchi xillari kislorodga chidamli, uchinchi xillari kam kislorodli muhitda yashasa, tо‘rtinchi xillari kislorodsiz muhitda yashay olmagan. Prokariotlar orasida oziqa uchun raqobat kuchaygan. Bu raqobat kamayishining yagona yо‘li ba’zi bir prokariotlarning geterotrof oziqlanishdan avtotrof oziqlanishga о‘tish edi. Ular fotosintez jarayonini dastlab anaerob sharoitda amalga oshirgan va atrof muhitga erkin kislorod ajratmagan. Bu prokariotlardan sianobakteriyalarning ajdotlari kelib chiqqan.
Eukariot organizmlar bundan 1,5 mlrd yil ilgari paydo bо‘lgan. Ularning kelib chiqishi haqida ikki xil faraz bor. Ularning biri autogen, ikkinchisi simbiotik nomini olgan.
Autogan farazga kо‘ra, eukariot hujayra prokariot hujayra doirasidagi tabaqalanish natijasida rо‘y bergan. Bu tabaqalanish membrana va uning sitoplazmaga kelib chо‘kishi hisobiga ichki strukturalar hosil bо‘lgan va ular hujayra organoidlariga aylangan.
Simbiotik farazni amerika olimi L.Margulis himoya qilgan. Yadrodan tashqari, plastida va mitoxondriyalarda DNK borligi va ular mustvqil ravishda bо‘linish yо‘li bilan kо‘payishi mazkur faraz uchun asos hisoblanadi. Eukariot hujayralarning kelib chiqishi bir necha bosqichdan iborat bо‘lgan.
Dastlab birinchi bosqich amyobasimon prokariot ichiga mayda verob bakteriyalar kirib, simbiotik usulda hayot kechirgan. Ular о‘z mustaqilligini yо‘qotib, mitoxondriyalarga aylangan.
Ikkinchi bosqichda simbiotik prokariot hujayra ichiga spiroxetasimon bakteriya joylashib, ular ham oldin simbiotik usulda yashab, keyin о‘z mutaqilligini yо‘qotib, kinetosoialar, sentrosomalar va xivchinlarga aylanga. Shundan sо‘ng sitoplazmada diffuziya holatida joylashgan DNKning membrana bilan о‘ralib, alohidalanishi natijasida, dastlabki eukariot hujayralar hosil bо‘lgan. Ularning evolyusion taraqqiyoti keyinchalik zamburug‘lar bilan hayvonlarning kelib chiqishiga sabab bо‘dgan.
Adabiyotlar

1. 
   1.G’afurov A. T. Darvinizm Toshkent, o’qituvchi1992 yil.
   
2. 
   2.Воронцов Н. П.,Сухорукова Л.Н. Эволюционная органического мира. М. Просвешение 1991
   
3. 
   3.To’raqulov Yo. X. malekulyar biologiya. Toshkent, o’qituvchi1993 yil
   
4. 
   4.Иорданскис Н. Н. Эволюция жизни. М.Издательский центр “Академия” 2001
   
5. 
   Inge-Vechtomov S.G. Genetika s osnovami selektsii. Moskva., «Vsshaya shkola», 1989 g.
   
6. 
   Lobashev M.Ye., Vatti K.V., Tixamirova M.M. Genetika s osnovami selektsii. Moskva, «Prosveshenie», 1979 god.