Brend (inglizcha: brand [brænd]) tamg‘a, belgi. Brend bu bir sotuvchining


Download 1.18 Mb.
Pdf ko'rish
Sana02.05.2023
Hajmi1.18 Mb.
#1420553
Bog'liq
Brend - Vikipediya(1)



Brend
Brend (inglizcha: brand [brænd]) —
tamg‘a, belgi. Brend — bu bir sotuvchining
tovar yoki xizmatini boshqa
sotuvchilarnikidan ajratib turuvchi nom,
atama, dizayn, belgi yoki boshqa
xususiyat
[1][2][3]
. Brendlar biznes,
marketing va reklama qilishda obyektni
tanitish uchun ishlatiladi, eng muhimi,
brend kapitali qiymatini yaratish, brendni
aloxida ajratib turish va xaridorlarni
ushlab qolish bilan mijozlari,


aksiyadorlari va egalari manfaatiga
xizmat qiladi
[4]
. Tovar nomlari baʼzan
isteʼmol tovarlarining umumiy
brendlari yoki doʻkon
brendlaridan farqlanadi.
Apple „Eng yaxshi global brendlar—2021“ da „Eng qiymati yuqori brend“ nominatsiyasida 1-oʻrinni egallagan
[5]
Coca-Cola belgisi — bu sport musobaqasiga tashrif buyurgan yoki uni televizorda tomosha qilayotgan odamlarning
eʼtiborini jalb qilish uchun ishlatiladigan oʻziga xos brend logotipi


Brendlash amaliyoti (asl maʼnosi —
kuyish orqali belgilash) — qadimgi
misrliklar tomonidan boshlangan deb
taxmin qilinadi, ular miloddan avvalgi
2700-yillarda chorva mollarini markalash
(yaʼni, boshqa chorvadan ajralib turishi
uchun) bilan shugʻullanishgan
[6]
.
Brendlash bir kishining qoramolini
boshqasidan farqlash uchun hayvon
terisiga qizdirilgan dazmol bilan
kuydirilgan oʻziga xos belgi tushirish
yordamida amalga oshirilgan. Agar biror
kishi molni oʻgʻirlagan boʻlsa, ramzni
koʻrgan har bir kishi uning haqiqiy egasini
aniqlashi mumkin edi. Bu atama
mahsulot yoki kompaniyaning strategik
shaxsini anglatish uchun kengaytirildi,


shuning uchun endi „brend“ isteʼmolchi
qabul qilishi va sotib olishi mumkin
boʻlgan qadriyatlar va vaʼdalarni taklif
qiladi. Vaqt oʻtishi bilan obʼyektlarni
markalash amaliyoti sotuvga qoʻyiladigan
qadoqlash va tovarlarning kengroq
assortimentini qamrab oldi, shu jumladan
yogʻ, vino, kosmetika va baliq sousi, 21-
asrda esa xizmatlarda (masalan, yuridik,
moliyaviy va tibbiy), siyosiy partiyalar
va odamlar orasida (masalan, Ledi
Gaga va Keti Perri) ham yanada kengaydi.
Tovar bozorlarida sigirni belgilar yoki
ranglar bilan boʻyash nuqtai nazaridan
brendlash amaliyotning eng qadimgi
shakllaridan biri hisoblangan.


Zamonaviy davrda brending tushunchasi
mijozlar ongida doimiy taassurot
qoldirish maqsadida kompaniya yoki
mahsulotlarni raqobatchilardan ajratib
olishga yordam
beradigan marketing hamda
kommunikatsiya texnikasi va
vositalarini menejer tomonidan qoʻllashni
oʻz ichiga olgan holda
kengaytirildi. Brendning asboblar qutisini
tashkil etuvchi asosiy komponentlar
brend identifikatori, shaxsiyati, mahsulot
dizayni, brend aloqasi
(masalan, logotiplar va savdo
belgilari boʻyicha), brend xabardorligi,
brendga sodiqlik va turli xil brending
(brendni boshqarish) strategiyalarini oʻz


ichiga oladi
[7]
. Koʻpgina kompaniyalar 21-
asrda bir necha turdagi mahsulotlar
orasida judayam kam farqlanish borligini
taʼkidlashadi, shuning uchun brendlash
orqali mahsulotlarni farqlashning bir
necha usullariga ega boʻlish mumkin
[8]
.
Brend kapitali brend qiymatining
oʻlchanadigan yigʻindisidir va ushbu brend
komponentlarining samaradorligini
kuzatish orqali tasdiqlanadi
[9]
. Bozorlar
tobora dinamik va oʻzgaruvchan boʻlib
borar ekan, brend kapitali mijozlar
ehtiyojini qondirish va mijozlarning
sodiqligini oshirish uchun narx
sezgirligining pasayishi kabi yon taʼsirlar
bilan marketing usullarini qoʻllash orqali


quriladi. Brend, mohiyatan, oʻz mijozlariga
mahsulotdan nimani kutishlari mumkin
boʻlishini anglatuvchi vaʼdadir,
shuningdek, hissiy va funktsional
imtiyozlarni oʻz ichiga olishi mumkin.
Mijoz brend bilan tanish boʻlsa yoki uni
raqobatchilarga qiyoslab boʻlmaydigan
darajada afzal koʻrsa, korporatsiya brend
kapitalining yuqori darajasiga erishgan
hisoblanadi. Brend kapitalini baholash
uchun maxsus buxgalteriya standartlari
ishlab chiqilgan. Buxgalteriya hisobida
nomoddiy aktiv sifatida belgilangan
brend koʻpincha korporatsiya balansidagi
eng qimmatli aktiv hisoblanadi. Brend
egalari aksiyadorlik qiymatini yaratish


uchun oʻz brendlarini ehtiyotkorlik bilan
boshqaradilar.
Brendni baholash — bu brendga pul
qiymatini belgilaydigan va aksiyadorlar
qiymatini maksimal darajada oshirish
uchun marketing investitsiyalarini
boshqarishga (masalan: brendlar portfeli
boʻylab ustuvorlik berish) imkon beruvchi
boshqaruv usuli. Garchi kompaniya
balansida faqat sotib olingan brendlar
paydo boʻlsa-da, brendga qiymat qoʻyish
tushunchasi marketing rahbarlarini
brendni uzoq muddatli boshqarish va
qiymatni oshirishga eʼtibor qaratishga
majbur qiladi.


„Brend“ soʻzi koʻpincha brend bilan kuchli
identifikatsiyalangan kompaniyaga ishora
qiluvchi tushuncha sifatida ishlatiladi.
Misol uchun, Marque yoki marke soʻzlari
koʻpincha avtomobil
modellaridan farqlashi mumkin
boʻlgan avtomobil markasini bildirish
uchun ishlatiladi
[10]
.
Brend soʻzi oʻzining asl va hozirgi
maʼnosidan kelib chiqqan holda, oʻtin,
yonayotgan oʻtin boʻlagi, tamgʻa, belgi
kabi maʼnolarni anglatadi. Bu
soʻz qadimgi
inglizchada byrnan , biernan va brinnan
soʻzlaridan oʻrta davrdagi inglizcha
Etimologiya


orqali birnan va brond sifatida keladi
[11]
.
Daslabki paytlarda, mebel va kulolchilik
kabi buyumlarni oʻchmas belgilab qoʻyish,
chorva mollari va hatto qullarning terisiga
identifikatsiya belgilarini doimiy ravishda
yoqish uchun mashʼalalar ishlatilgan.
Keyinchalik olov markalari markali
dazmollar bilan almashtirildi
[12][13]
. Bu
bilan brendlarning oʻzi ham atamaga
aylandi va hunarmandlar mahsuloti
doimiy ravishda brend bilan
chambarchas bogʻlanadigan boʻldi. Shu
bilan atama shakllanib, hozirgi maʼnosiga
ega boʻldi.


Brendlash va yorliqlash qadimiy tarixga
ega. Brendlash, ehtimol, oʻgʻirlikni oldini
olish uchun chorva mollarini
markalash amaliyotidan
boshlangan. Qoramollarning markalash
tasvirlari miloddan avvalgi 2700-yillarga
oid qadimgi Misr qabrlarida uchraydi
[14]
.
Vaqt oʻtishi bilan xaridorlar brendning
kelib chiqishi va egalik huquqi haqida
Tarixi
Buzoqchani tamgʻalash jarayoni


maʼlumot berishini va sifat uchun
qoʻllanma boʻlib xizmat qilishini
tushunishdi. Brend dehqonlar, kulollar va
savdogarlar tomonidan kulolchilik va
kulolchilik kabi boshqa turdagi tovarlarda
foydalanish uchun
moslashtirilgan. Brendlash yoki
protobrending shakllari butun Afrika,
Osiyo va Evropada turli vaqtlarda
mahalliy sharoitga qarab oʻz-oʻzidan va
mustaqil ravishda paydo boʻlgan
[15]
.
Kvazi-brend sifatida harakat qilgan
muhrlar Xitoyning dastlabki
mahsulotlarida topilgan(Qin
sulolasi miloddan avvalgi 221—
206); mahalliy hamjamiyat asosan
savdoga bogʻliq boʻlgan Hind vodiysidagi


Harappa sivilizatsiyasidan (miloddan
avvalgi 3300—1300-yillar) koʻp sonli
muhrlar saqlanib qolgan; silindrli muhrlar
Mesopotamiyaning Ur shahrida miloddan
avvalgi 3000-yillarda qoʻllanila boshlandi
va tovarlar va mulklarni markalashni
osonlashtirdi; Qadimgi Yunonistonda
ham, Rimda ham kulolchilikda ishlab
chiqaruvchining belgilaridan foydalanish
odatiy hol edi. Sopol buyumlardagi
shtamplar kabi shaxs belgilari qadimgi
Misrda ham ishlatilgan
[16]
. Muhrlangan
yorliqlardan muntazam foydalanish
miloddan avvalgi IV asrdan
boshlangan. Koʻpincha savodxonlikka
qadar boʻlgan jamiyatda amfora shakli va
uning tasviriy belgilari mahsulot sifati


toʻgʻrisida maʼlumot berish uchun
tushuntiruvchi tarkibni, kelib chiqish
mintaqasini va hatto ishlab
chiqaruvchining shaxsi haqida
maʼlumotlarni berdi
[17]
. Devid Vengrou
Qadimgi Mesopotamiyada miloddan
avvalgi 4-asrda shahar inqilobidan soʻng,
yirik iqtisodlar alkogolli ichimliklar,
kosmetika va toʻqimachilik kabi tovarlarni
ommaviy ishlab chiqarishni
boshlaganida, brending zarur boʻlganligini
taʼkidlaydi. Bu qadimgi jamiyatlar tovarlar
ustidan sifat nazoratining qatʼiy
shakllarini oʻrnatgan va shuningdek,
brending orqali isteʼmolchiga qiymatni
yetkazishi kerak edi. Ishlab chiqaruvchilar
mahsulotlarga oddiy tosh muhrlarni


yopishtirishdan boshladilar, ular vaqt
oʻtishi bilan oʻz oʻrnini oʻchib ketadigan
tasvirlarga ega boʻlgan, koʻpincha ishlab
chiqaruvchining shaxsiy identifikatori
bilan bogʻliq boʻlgan loy muhrlarga
boʻshatib, mahsulotga oʻziga xoslik
berdi
[18]
. Barcha tarixchilar bu belgilarni
zamonaviy brendlar yoki yorliqlar bilan
solishtirish mumkinligiga qarshilik
koʻrsatadilar, baʼzilari esa kulolchilikda
qoʻllaniladigan dastlabki tasviriy brendlar
yoki oddiy bosh barmoq izlarini proto-
brendlar deb atash kerakligini
taʼkidlaydilar
[19]
. Boshqa tarixchilar esa
bu oddiy belgilar mavjudligi ularni brend
boshqaruvi amaliyotlarida ishlatilganini
anglatmaydi deb hisoblaydilar
[20]
.


Ilmiy tadqiqotlar antik davrda markalash,
qadoqlash va etiketkalashning dalillarini
topdi
[21][22]
. Kulollar markalarining
arxeologik dalillari Rim imperiyasi boʻylab
va qadimgi Yunonistonda topilgan.
Markalar gʻisht, sopol idishlar va saqlash
idishlari, shuningdek, nozik sopol
buyumlar uchun ishlatilgan
[23]
. Ilmiy
Monte Testachioda topilgan tijorat yozuvlari va kulol markalari boʻlgan amforalar


tadqiqotlar antik davrda markalash,
qadoqlash va etiketkalashning dalillarini
topdi
[24]
. Kulollar markalarining
arxeologik dalillari Rim imperiyasi boʻylab
va
qadimgi Yunonistonda topilgan. Markalar
gʻisht, sopol idishlar va saqlash idishlari,
shuningdek, nozik sopol buyumlar uchun
ishlatilgan
[25]
. Qadimgi Yunonistonda
miloddan avvalgi 6-asrga kelib kulolchilik
belgilarini qoʻyish odatiy holga
aylangan. Miloddan avvalgi 490-yillarda
ishlab chiqarilgan vazada „Sophilos meni
boʻyadi“ degan yozuv bor, bu vaza bitta
kulol tomonidan ishlab chiqarilgan va
boʻyalganligini koʻrsatadi
[26]
. Bunday
buyumlarda keng savdoni qoʻllab-


quvvatlash uchun brending zarur boʻlgan
boʻlishi mumkin. Misol uchun, 3-asrga oid
mashhur kulollarning nomlari va ishlab
chiqarilgan joyi haqidagi belgilar
(masalan, Attianus Lezoux, Tetturo
lezoux va Cinnamus Vichi) bilan birga
Angliyadagi Esseks va Hadrian
devorigacha topilgan
[27]
. Kolchester va
Chichesterda joylashgan ingliz kulollari
eramizning 1-asriga kelib oʻzlarining
sopol buyumlarida markalardan
foydalanganlar
[28]
. Qimmatbaho
metallarda tovar
belgilaridan foydalanish taxminan milodiy
4-asrga toʻgʻri keladi. Ushbu davrga
tegishli Vizantiya kumushida beshta
belgilar seriyasi mavjud
[29]
.


Taxminan miloddan avvalgi 1300-yilga
toʻgʻri keladigan ishlab chiqaruvchi
belgilaridan eng qadimgi foydalanish
Hindistonda topilgan. Hindistonda Vedik
davridan beri maʼlum boʻlgan (miloddan
avvalgi 1100-yildan 500-yilgacha)
uzluksiz foydalanishdagi eng qadimgi
umumiy brend Chyavanprash deb
nomlanuvchi oʻsimlik pastasi boʻlib, u
Mis matbaa plitasi, jumladan, Jinan Liun nozik ignalar doʻkonining Oq quyon savdo belgisi, Xitoy, Song sulolasi (milodiy
960—1127)


oʻzining sogʻliq uchun foydaliligi sabab
isteʼmol qilinadi va hurmatga
sazovor boʻlgan Chyavan ismli inson bilan
bogʻliq. Yuqori darajada rivojlangan
brendning yaxshi hujjatlashtirilgan
dastlabki namunalaridan biri Xitoyning
Song sulolasidagi (milodiy 960—1127) Oq
quyon tikuv ignalariga tegishli
[30]
.
Plakatlarni chop etish uchun
ishlatiladigan mis bosma lavhada
taxminan shunday tarjima qilingan xabar
bor edi: „Jinan Liu nozik ignalar doʻkoni:
Biz yuqori sifatli poʻlat tayoqlarni sotib
olamiz va uyda tezda foydalanishga
tayyor boʻlish uchun sifatli ignalarni
yasaymiz.“
[31]
. Plitada „Oq quyon“
koʻrinishidagi savdo belgisi ham bor, bu


omad tilagan va ayniqsa, asosiy xaridor
boʻlgan ayollarga tegishli boʻlgan.
Qadimgi Rimda sotuvga qoʻyilgan
ob’ektlarga qoʻllaniladigan savdo markasi
yoki yozuvi titulus pictus sifatida
tanilgan. Yozuv odatda kelib chiqish joyi,
belgilangan joy, mahsulot turi va baʼzan
sifat talablari yoki ishlab chiqaruvchining
nomi kabi maʼlumotlarni koʻrsatadi. Rim
belgilari yoki yozuvlari juda koʻp turli xil
tovarlarga, jumladan, kostryulkalar, sopol
Rim moyli chiroq, pastki tomoni ishlab chiqaruvchi belgisi bilan koʻrsatilgan. Bellini muzeyi


buyumlar, amforalar (saqlash/joʻnatish
idishlari) va zavodda ishlab chiqarilgan
moy lampalariga nisbatan qoʻllanilgan
[32]
.
Gerkulanumda topilgan muhrlangan
nonlar, baʼzi novvoylar oʻz nonlariga
ishlab chiqaruvchining nomini
muhrlaganliklarini koʻrsatadi
[33]
.
Rim shisha ishlab chiqaruvchilar oʻz
asarlarini markalashdi,
bunda Ennion nomi eng koʻp paydo
boʻldi
[34]
.


Rim imperiyasi qulagandan soʻng
mahsulotlarda identifikatsiya belgilaridan
Pompeylik Umbritsius Scaurusning uyidan olingan garum idishi koʻrsatilgan mozaika. „G(ari) F(los) SCO(mbri)
SCAURI EX OFFI(CI)NA SCAURI“ deb yozilgan yozuv shunday tarjima qilingan: „Scaurus mahsuloti bo‘lgan
skumbriyadan yasalgan garum guli. Scaurus doʻkoni“
Hun hunarmandchiligining oʻziga xos belgisi boʻlgan bilaguzuk qisqichining orqa qismi, 5-asr boshlari


foydalanish kamaydi. Yevropa oʻrta
asrlarida geraldika brending
evolyutsiyasiga taʼsir etuvchi vizual
simvolizm tilini ishlab chiqdi
va savdogarlar uyushmalari paydo
boʻlishi bilan belgilardan foydalanish yana
paydo boʻldi va tovarlarning muayyan
turlariga nisbatan qoʻllanila
boshlandi. 13-asrga kelib, ishlab
chiqaruvchilarning belgilardan
foydalanishi keng turdagi tovarlarda
yaqqol namoyon boʻldi. 1266-yilda
Angliyada nonga ishlab
chiqaruvchilarning oʻz belgilarini qoʻyishi
majburiy boʻldi
[35]
. Italiyaliklar 13-asrda
qogʻozda moyboʻyoqli belgilar
koʻrinishidagi brendlardan


foydalanganlar. Koʻr-koʻrona
shtamplar, belgilar va kumush ishlab
chiqaruvchilarning belgilari — barcha
turdagi brendlar bu davrda Yevropada
keng qoʻllanila boshlandi. Belgilar, garchi
IV asrdan, ayniqsa Vizantiyada maʼlum
boʻlsa-da, faqat Oʻrta asrlarda umumiy
foydalanishga kirgan
[36]
. Ingliz kumush
ustalari 1300-yilda kumushning oʻziga
xos belgilarini kiritdilar.


2018-yilga qadar mavjud boʻlgan baʼzi
brendlar 17, 18 va 19-asrlarning ommaviy
ishlab chiqarish davriga toʻgʻri
keladi. 1777-yilda tashkil
etilgan Britaniya pivo zavodi Bass &
Company xalqaro brend marketingida
birinchilardan boʻlib oʻz brendini namoyish
qildi. 1855-yildan koʻp yillar oldin Bass
oʻzining Pale Ale qutilariga qizil
uchburchakni qoʻllagan. 1876- yilda uning
qizil-uchburchak brendi Britaniya
hukumati tomonidan chiqarilgan birinchi
roʻyxatga olingan savdo belgisiga
aylandi
[37]
.
Bass Brewery logotipi 1876-yilda Buyuk Britaniyada savdo belgisi sifatida roʻyxatdan oʻtgan birinchi rasmga aylandi


Ginnesning Rekordlar kitobi Teyt va
Laylni (Laylning Oltin siropi) Britaniyalik
va dunyodagi eng qadimiy brending va
qadoqlash sifatida tan oladi, uning yashil
va oltin rangdagi qadoqlari 1885-yildan
beri deyarli oʻzgarmagan
[38]
. Bu Twinings
choyi 1787-yildan beri xuddi shu
logotipdan — sher tepasi ostidagi bosh
harflar bilan yozilgan shriftdan
1885-yilda Londonda sotilgan Laylning Oltin siropi Ginnesning rekordlar kitobi tomonidan dunyodagi eng qadimiy brend
va qadoqlash belgisi sifatida tan olingan


foydalangan va bu doimiy
foydalanishdagi dunyodagi eng qadimiy
qadoqlangan brend hisoblanadi
[39]
. 19-
asr ommaviy marketingining oʻziga xos
xususiyati qadoqlangan
tovarlarning paydo boʻlishi bilan
boshlangan brendingning keng
qoʻllanilishi edi. Sanoatlashtirish koʻplab
uy-roʻzgʻor buyumlari,
masalan, sovun ishlab chiqarishni
mahalliy jamoalardan
markazlashgan zavodlarga oʻtkazdi. Oʻz
buyumlarini joʻnatishda fabrikalar tom
maʼnoda oʻzlarining logotiplari yoki
kompaniya belgilarini kvazi-brend sifatida
korporativ savdo belgisidan samarali


foydalangan holda ishlatiladigan
bochkalarga qoʻyishadi
[40]
.
Sanoat inqilobidan keyin tashkil etilgan
zavodlar ommaviy ishlab chiqarilgan
mahsulotlarni joriy qildi va oʻz
mahsulotlarini kengroq bozorga, yaʼni
ilgari faqat mahalliy ishlab chiqarilgan
mahsulotlar bilan tanish boʻlgan
mijozlarga sotishi kerak edi. Maʼlum
boʻldiki, umumiy sovun paketi tanish,
mahalliy mahsulotlar bilan raqobatlasha
olmaydi. Qadoqlangan tovarlar ishlab
chiqaruvchilari bozordagi xalqni mahalliy
boʻlmagan mahsulotga shunchalik
ishonishi mumkinligiga ishontirishlari
kerak edi. Asta-sekin ishlab


chiqaruvchilar oʻzlarining tovarlarini
bozordagi umumiy mahsulotlardan
farqlash uchun shaxsiy
identifikatorlardan foydalanishni
boshladilar. Marketologlar, odatda,
shaxsiyatlari bogʻlangan brendlar
raqobatdosh brendlardan ustun ekanligini
tushuna boshladilar
[41]
. 1880-yillarga
kelib yirik ishlab chiqaruvchilar oʻz
brendlarini yoshlik, qiziqtirish, joziba,
hashamat kabi shaxsiy xususiyatlar
bilan oʻziga xoslik boʻlgan usul yordamida
singdirishni oʻrgandilar. Bu endi
brending deb nomlanuvchi zamonaviy
amaliyotni boshlab berdi, bunda
isteʼmolchilar mahsulot
oʻrniga brendni sotib oladilar va chakana


sotuvchining tavsiyasi oʻrniga brend
nomiga tayanadilar.
Brendga „inson“ xususiyatlarini berish
jarayoni, hech boʻlmaganda,
isteʼmolchilarning ommaviy ishlab
chiqarilgan tovarlar haqidagi
tashvishlariga javobni ifodalaydi.
Quaker Oats kompaniyasi 1870-yillarning
oxiridan boshlab savdo belgisi
oʻrniga Quaker odamining tasvirini katta
muvaffaqiyat bilan qoʻllashni boshladi.
Armut sovuni , Kempbell shoʻrvasi , Coca-
Cola , Juicy Fruit saqich va Jemima
xola krep aralashmasi ham isteʼmolchini
mahsulotning afzalliklari bilan tanishtirish


maqsadida „brend“ qilingan birinchi
mahsulotlardan edi
[42]
.
1900-yillarning boshlariga kelib, savdo-
matbaa nashrlari, reklama agentliklari va
reklama boʻyicha mutaxassislar ishlab
chiqaruvchilarni, chakana sotuvchilarni
chetlab oʻtishga va toʻgʻridan-toʻgʻri
Quaker kompaniyasi oʻzining qadoqlash, brendingi va reklamasida inson belgisidan foydalangan eng birinchilardan biri
edi. Suratda: Quaker odam, 1900-yil


isteʼmolchilarga kuchli markali xabarlar
bilan reklama qilishga undaydigan
kitoblar va risolalar ishlab chiqarishni
boshladilar. Taxminan 1900 yilda Jeyms
Valter Tompson savdo
belgisi reklamasini tushuntiruvchi uy-joy
reklamasini nashr etdi. Bu olimlar hozirgi
vaqtda zamonaviy brending va brend
boshqaruvining boshlanishi deb tan olgan
narsaning dastlabki tijorat izohi edi. Bu
tendentsiya 1980-yillargacha davom etdi
va 2018-yil holatiga koʻra brend
qiymati va brend kapitali kabi
tushunchalarda miqdoran ifodalanadi
[43]
.
Naomi Klein ushbu rivojlanishni „brend
kapitali mania“ deb taʼriflagan. Masalan,
1988-yilda Filipp


Morris Kraftni kompaniyaning qogʻozdagi
qiymatidan olti baravar qimmatga sotib
olgan. Biznes tahlilchilarning xabar
berishicha, ular haqiqatan ham brend
nomini sotib olgan.
20-asr boshlarida ommaviy axborot
vositalarining kuchayishi bilan
kompaniyalar oʻzlarining xabarlarini
ajratib koʻrsatishga imkon beradigan
texnikani oʻzlashtirdilar. Shiorlar,
maskotlar va qisqa kuylar 1920-
yillarda radioda va 1930-
yillarda televizion eshittirishda paydo
boʻla boshladi. Sovun ishlab
chiqaruvchilari eng qadimgi radio-drama
seriyalariga homiylik qilishgan va bu


janr sovun operasi sifatida tanilgan
[44]
.
Brend reklama beruvchilari isteʼmolchilar
oʻzlariga mos boʻlgan brendlarni izlashlari
haqidagi tushunchaga asoslanib, tovarlar
va xizmatlarni shaxsiyat bilan singdira
boshladilar
[45]
. Brend reklama
beruvchilari isteʼmolchilar oʻzlariga mos
boʻlgan brendlarni izlashlari haqidagi
tushunchaga asoslanib, tovarlar va
xizmatlarni shaxsiyat bilan singdira
boshladilar.
Brendlar odatda turli elementlarni oʻz
ichiga oladi, masalan
[46]
:
Brend elementlari


• nom: kompaniya, mahsulot, xizmat yoki
konseptsiyani aniqlash uchun
ishlatiladigan soʻz yoki soʻzlar;
• logotip: brendni identifikatsiya qiluvchi
vizual savdo belgisi — shior yoki ibora:
har doim mahsulot reklamasida
ishlatiladigan va brend bilan
chambarchas bogʻliq boʻlgan qisqa ibora;
• grafika: „dinamik lenta“ Coca-Cola
brendining savdo belgisidir;
• shakllar: Coca-Cola shishasining va
Volkswagen Beetlening oʻziga xos
shakllari ushbu brendlarning savdo
belgilaridir;


• ranglar: isteʼmolchilar Tiffany & Co.
robin tuxumining koʻk rangini
koʻrganlarida darhol brendni tanib
olishadi. Tiffany & Co.ning savdo belgisi
1998-yilda rangni belgilagan
[47]
;
• tovushlar: noyob kuy yoki notalar
toʻplami brendni bildirishi mumkin. NBC
qoʻngʻiroqlari mashhur misoldir;
• hidlar: Chanel № 5 ning atirgul-yasemin-
musk hidi savdo belgisidir;
• taʼmi: Kentukki Fried Chicken (KFC)
qovurilgan tovuq uchun oʻn bitta oʻt va
ziravorlardan iborat maxsus retsepti bilan
savdo belgisiga ega;

Download 1.18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling