Burg'ulash mashinalari tasnifi va qo'llanilishi

Burg'ulash mashinalari tasnifi va qo'llanilishi

Burg'ulash qurilmasi burg'ulash konstruktsiyasini bajarish uchun asosiy mashina hisoblanadi. Burg'ulash asboblarini va bitlarni qatlam ichiga chuqurroq burg'ulash uchun drayvlar va burg'ulash asboblari va korpuslarni ko'tarish, yadrolarni chiqarib olish va matkap uchlarini burg'ulash qurilmasiga olib tashlash kabi yordamchi ishlarni bajaradi. Nasosning asosiy funktsiyasi tuynuk tagini tozalash, matkap uchini sovutish va burg'ulash moslamasini soqit qilish uchun yuvish vositasini teshikka etkazib berishdir. Geoteknik burg'ulash loyihalari turli maqsadlarga va qurilish ob'ektlariga ega, shuning uchun ko'pgina burg'ulash qurilmalari mavjud. Burg'ulash qurilmalari o'zlarining asosiy burg'ulash qurilmalari, neft burg'ulash qurilmalari, gidrogeologik tadqiqotlar va quduq burg'ulash qurilmalari, muhandislik-geologiya qidiruv burg'ulash qurilmalari, tunnel burg'ilash punktlari va injiniringli burg'ulash qurilmalari kabi tasniflash mumkin. Burg'ulash qurilmalarini burg'ulash usullariga ko'ra to'rt toifaga bo'lish mumkin:

(1) Burg'ulash burg'ulash qurilmasi: telli o'ralgan burg'ulash qurilmasi va burg'ulash trubkasi choklangan burg'ulash qurilmasi.

(2) Rotary burg'ulash qurilmalari: vertikal eksa-qo'l besleme, spiralli differensial ozuqalar va gidravlik besleme qurilmalari; qaytib disk-po'lat arqon va dekompressiya apparati, Shlangi silindrli va dekompressiya qurollari; mobil gyurator-to'liq Shlangi quvvatli bosh turi va mexanik quvvatli bosh tipidagi burg'ulash qurilmasi.

(3) Vibratsiyali apparat.

(4) Murakkab burg'ulash qurilmasi: tebranish, zarba, aylanish va statik bosim kabi funktsiyalar turli kombinatsiyalarda birlashtirilgan burg'ulash qurilmasi. Er qazish-tashish mashinalari (buldozerlar, skreperlar, greyderlar va avtogreyderlar) yengil va o’rtacha zichlikdagi gruntlarni qatlam-qatlam ishlash va surish uchun xizmat qiladi.

Bu mashinalar yer ishlarini mustaqil ravishda butun majmuasini bajara oladi, ya’ni qirqishi, ma’lum masofaga tashishi va qisman zichlashi mumkin.

Bulardan buldozerlar shahar fuqaro va sanoat, hamda gidroinshootlar qurilishda keng qo’llaniladi.

Buldozerlar traktorlarga yoki g’ildirakli tyagachlarga montaj qilinadigan almashinadigan osma ish organlari hisoblanadi. Buldozer, pichoqli ag’dargich brus yoki rama ko’rinishidagi suruvchi qurilma va ag’dargichni gidravlik boshqarish tizimlarini o’z ichiga olgan baza mashinasining osma uskunalaridan iborat.

Кo'mir qazib olish uskunalari va texnologiyalari. Konchi ishining og'irligi yoki ko'mir qanday qazib olinishi Ochiq ko'mir qazib olish koni

Ko'mir sanoati yoqilg'i sanoatining eng katta segmentidir. Dunyo bo'yicha u ishchilar soni va jihozlar soni bo'yicha har qanday boshqa ko'rsatkichlardan ustundir. Ko'mir sanoati nima Ko'mir qazib olish ko'mir qazib olish va uni keyinchalik qayta ishlashni o'z ichiga oladi. Ish er yuzida ham, er osti qismida ham amalga oshirilmoqda. Agar konlar 100 metrdan ko'p bo'lmagan chuqurlikda joylashgan bo'lsa, ishlar karer usulida olib boriladi. Minalar katta chuqurlikdagi konlarni qazish uchun ishlatiladi. Klassik ko'mir qazib olish usullari Ko'mir konlarida va er osti konlarida ishlash - qazib olishning asosiy usullari. Rossiyada va dunyoda ko'p ish ochiq usulda olib boriladi. Bu moliyaviy daromad va yuqori ishlab chiqarish sur'atlari bilan bog'liq. Jarayon quyidagicha: Maxsus jihozlardan foydalanib, maydonni qoplagan erning yuqori qatlami olinadi. Bir necha yil oldin ochiq ishlarning chuqurligi 30 metr bilan cheklangan edi, eng yangi texnologiyalar uni 3 barobar oshirishga imkon berdi. Agar ustki qatlam yumshoq va kichkina bo'lsa, u ekskavator yordamida chiqariladi. Oldindan qalin va zich bir qatlam eziladi. Ko'mir konlari qayta ishlash uchun korxonaga maxsus jihozlar yordamida qaytarib olinadi va olib ketiladi. Ishchilar atrof-muhitga zarar etkazmaslik uchun tabiiy relefni tiklaydilar. Подробнее Ko'mir ostida qazib olingan ko'mir yanada toza va yaxshi hisoblanadi. Ushbu usulning asosiy maqsadi ko'mirni katta chuqurlikdan er yuzasiga o'tkazishdir. Buning uchun o'tish joylari yaratiladi: adit (gorizontal) va mina (eğimli yoki vertikal). Ko'mir choklari tunnellarda maxsus tunnellarda maydalanadi va ularni yuzaga ko'taradigan konveyerga o'rnatiladi. Er osti usuli sizga ko'p miqdordagi qazilmalarni qazib olishga imkon beradi, ammo bu muhim kamchiliklarga ega: yuqori xarajat va ishchilar uchun xavfning oshishi. Ko'mir qazib olishning noan'anaviy usullari Ushbu usullar samarali, ammo ommaviy tarqalishga ega emas - hozirgi paytda jarayonni aniq belgilab beradigan texnologiyalar mavjud emas: Shlangi. Qazib olish katta chuqurlikdagi konda olib boriladi. Ko'mir choklari qulaydi va suvning kuchli bosimi ostida yuzaga etkaziladi. Siqilgan havo energiyasi. Bu vayron qiluvchi va ko'taruvchi kuch sifatida ishlaydi, siqilgan havo kuchli bosim ostida. Vibratsiyali impuls. Qurilmalar tomonidan yaratilgan kuchli tebranishlar ta'sirida qatlamlar yo'q qilinadi.  Ko'mir qazib oluvchi etakchi davlatlar Jahon energetika sanoatining statistik ma'lumotlariga ko'ra dunyoda ko'mir qazib olishda etakchi o'rinlarni egallab turgan davlatlar reytingi quyidagicha tuzilgan: Hindiston. Avstraliya. Indoneziya. Rossiya. Germaniya. Polsha. Qozog’iston. Ko'p yillar davomida Xitoy ko'mir qazib olish bo'yicha etakchi bo'lib kelgan. Xitoyda mavjud konlarning atigi 1/7 qismi ishlab chiqilmoqda, bu ko'mirning mamlakat tashqarisiga eksport qilinmasligi va mavjud zaxiralarning kamida 70 yil davom etishi bilan bog'liq.  ozirda ko'mir qazishning 3 turi keng qo'llaniladi: Karer yoki bo'linish; Meniki; Shlangi. Ulardan foydalanish mineral qatlamning chuqurligiga, toshning qattiqligiga va kirishga bog'liq. Ko'mir qazib olish usullarini taqqoslash jadvali.  Mina usuli Er osti ko'mir qazib olish - xom ashyo olishning qadimiy va texnologik usuli. Qazib olinadigan katta miqdordagi toshqalam 500 metrdan ko'proq chuqurlikda sodir bo'ladi va yuqori toshni olib tashlash foydasiz, vaqt talab qiladigan va qimmatga tushadi. Konning qurilishi shu tarzda amalga oshiriladi - magistral qurilgan, asosiy shaft, kelajakda barcha jihozlar va ishchilar tushadi. Maksimal mumkin bo'lgan chuqurlikka yetganda, hosil bo'lganida gorizontal kesmalar amalga oshiriladi, relslar yotqiziladi va asosiy uskunalar ishga tushiriladi. Vibratsiyadan qulashni oldini olish uchun barcha devorlar ustunlar yoki halqalar bilan mustahkamlangan. Eng chuqur ko'mir koni Ukrainadagi Donetsk ko'mir havzasida joylashgan. Endi u 2043 metrga etadi. Ishchilarning xavfsizligi uchun metan kontsentratsiyasini kamaytirish va iqlim sharoitlari talab qiladigan bo'lsa, havoni isitish uchun konning doimiy shamollatilishini ta'minlash juda muhimdir

Ko’p cho’michli ekskavatorlar

Beto’xtov, uzluksiz-tishlovchi ekskavatorlar gruntni qazish, tashish va ag’darish ishlarini bir vaktni o’zida va uzluksiz bajaradi. Ularni katta ishhajmiga ega bo’lgan ochish ishlarida, yer osti konlarini ochishqishloq, shahar, fuqaro, sanoat va gidroinshoot qurilishlarida chuqur, xandak, kommunikatsiyalar uchun joylar, kanal va ariqlar ochishlar ishlatiladi.

Ishlash usuliga ko’ra, uzunasiga, radial va ko’ndalangiga qaziydigan xillari bor.

Ish jihozlariga ko’ra: zanjirli ETZ (ETTS), shnekli (kirgichli va cho’michli) va rotorli ETR.

Yurish qurilmasiga ko’ra - zanjirli, g’ildirak-relsli, pnevmog’ildirakli bo’ladi.

Xandaq ekskavatorlari shahar, qishloq, gidroinshoot, fuqaro va sanoat qurilishida gaz va neft, suv va turli xil quvurlarni kurit, kanalizatsiya, kabel ta’minotida, handaq qazish ishlarida keng qo’llaniladi. (5.8- rasm)

Bu ekskavatorlarning bosh parametri ular oladigan handaqning nominal chuqurligi hisoblanadi. Ular asosan uchta qismdan iborat mashinaning ilgarilama harakatini ta’minlovchi pnevmog’ildirakli yoki zanjirli-negiz shatakchilar, bo’ylama handaq qaziydigan ish jixozi va qazilgan gruntni olib ketuvchi (transportyor), transport yoki boshqa joyga tashlovchi ko’ndalang ag’dargich mashinalarini o’z ichiga oladigan ish jihozi; ish jihozi va ag’dargich qurilmalarni ko’tarib tushiradigan yordamchi uskunalar.

Ish jihozlari negiz mashinalariga osma, tirkamali va yarim tirkamali qilib ishlab chiqariladi. Zanjirli va rotorli ish jihozlari bilan butlanadi. Zanjirli ish jihozi bo’lgan kup cho’michli ekskavatorning umumiy ko’rinishi 5.9-rasmda ko’rsatilgan.

Rotorli ekskavatorning ish jihozi va umumiy ko’rinishi ko’rsatilgan. Ish vaqti gruntni massivdan ajratish va u bilan cho’michini to’ldirish zanjir yoki rotorga qazishdagi ikki xil harakatning birgalikda berilishi: asosiy harakat rama (yoki zanjir)ga nisbatan ilgarilama yoki o’z o’qi atrofidagi aylanma (rotor uchun) harakat hamda surish harakati-mashina harakati yo’nalishi bo’ylab ilgarilama harakatdan iborat.

Bu turdagi ekskavatorlarning asosiy parametrlari cho’michlarning harakat tezligi V3hamda mashinaning harakatlanish tezligi V_x dir. Xandaq chuqurligi «N» ni har qanday qiymatida ham zanjir cho’michlarning (rotor cho’michlarining) tezligi va mashinaning harakatlanish tezligi cho’michlarning to’lishini ta’minlashi shart. Agar to’lish koeffitsienti K_n ni hisobga olganholda yumshoq gruntning qirindi hajmi «q_g’» cho’michning haqiqiy hajmiga teng deb qaralsa,

V_s - qirg’ichning kenligi, m;

h_s - qirg’ichning balandligi, m;

V_s._z -qirrichli zanjirning harakat tezligi, m/s;

K_n - qazish, cho’mich, qirg’ichlarni, to’lish koeffitsient, 0,35 + 0,75;

K_v- mashinadan vaqt bo’yicha foydalanish koeffitsienti. K_v = 0,5 +0,65

K_yu - qazish paytidagi gruntni yumshalish koeff. 1,1 +1,5.

Rotorli handak ekskavatorining gruntni handaqdan chiqarib tashlashdagi ish unumi.

Uzluksiz transport mashinalari

Hozirgi zamon sanoat korxonalarini, qurilish inshootlarini u yoki bu xildagi yuk ko’tarish, yuk tashish mashinalari yoki moslamalarisiz tasavvur qilish qiyin. Korxonalarning yuqori unum bilan ishlashida, shu korxonada qo’llanilayotgan yuk ko’tarish yoki yuk tashish mashinalarining to’g’ri tanlanganligi katta ahamiyatga ega. Yuk ko’tarish va yuk tashish mashinalari katta tezlik larda ishlay oladi, yuk ko’tarish qobiliyati katta bo’lib, bu uzoq muddatli rivojlanishning mahsulidir. Ma’lumki, halq xo’jaligining hamma tarmoqlarida ishlab chiqariladigan yoki foydalaniladigan yuklarni ko’tarish-tashish ishlari sermashaqqat jarayon hisoblanadi. SHuning uchun, halq xo’jaligining asosiy tarmog’i hisoblanuvchi qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida ham maxsulotlarni yetishtirish va iste’molchilarga yetkazish bilan bog’liq ishlab chiqarish jarayoni uchun zarur bo’lgan mashinalar tizimida turli-tuman tuzilishdagi ko’tarish-tashish vositalari muhim o’rinni egallaydi. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishini iqtisodiy tahlili natijasida aniqlanganki, maxsulotlarni ko’tarish-tashish jarayonida sarflanadigan energiya umumiy energiyaning (40...50) % ini tashkil etadi. Ko’tarish-tashish ishlari uchun sarflanadigan xarajatlar maxsulot tannarxining (35...40) % ga teng. SHu sababli tegishli ko’tarish-tashish vositalarini tanlash, qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida bu vositalarning muqobil parkini vujudga keltirish, moslamalarni loyihalash va tayyorlash usullarini o’rganish muhim ahamiyatga egadir. Agar zarur ko’tarishtashish vositalari vujudga keltirilsa, faqatgina ishlab chiqarish xarajatlarini kamayishiga erishish emas, balki maxsulotlarni sifatli xolda tezkorlik bilan 10 iste’molchilarga yetkazib berish imkoniyati ham vujudga keladi4 . Yuk ko’tarish-tashish mashinalarini texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlari mashinalarning alohida-alohida guruhlariga xos bo’lib, tegishli mavzularni o’rganishda qarab o’tiladi. Ushbu texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlar u yoki bu turdagi ko’tarish-tashish mashinasini tanlash uchun asos bo’lib xizmat qiladi. Yuk ko’tarish mashinalaridan asosan donador yuklarni ko’tarish va siljitish uchun foydalaniladi. Yuk ko’tarish mashinalari tarkibiga kiruvchi mexanizmlar ish vaqtining nisbatan qisqaligi va davriyligi ularning alohida xususiyati hisoblanadi. Yuk ko’tarish mashinalari vositasida yuklar vertikal (yukni ko’tarib tushirish) va gorizontal (yukni ko’ndalang va bo’ylama siljitish) yo’nalishlarda yoki qiyshiq chiziqli traektoriya bo’yicha harakatlantirilishi, demak yuk ko’tarish mashinasi ish zonasining ixtiyoriy nuqtasiga siljitilishi mumkin. Yuk ko’tarish mashinalari quyidagi turlarga bo’linadi:  ko’tarish qurilmalari;  kranlar;  yuklagichlar. Yuk ko’tarish mashinalarining asosiy texnik-iqtisodiy tavsiflari quyidagilardan iborat: 1. Nominal yuk ko’taruvchanligi, Q (kN, T) – ko’tariladigan yukning yordamchi moslamalar bilan birgalikdagi og’irligi. 2. Yukni ko’tarish, siljitish va burish tezligi, v (m/s). Yukni ko’tarish tezligi og’ir vaznli yuklarni ko’tarishda 0,05…0,08 m/s, yengil va o’rtacha vaznli yuklarni ko’tarishda esa 0,5…0,8 m/s bo’lishi mumkin. Yukni bo’ylama va ko’ndalang siljitish tezliklari yuk ko’tarish mashinasining yuk ko’taruvchanligiga bog’liq xolda kran telejkasi uchun 0,3…0,8 m/s, kranning balkasi uchun 0,6…1,6 m/s deb qabul kilinadi. 3. Yukni ko’tarish balandligi, N (m). 4. Prolyot uzunligi yoki buriluvchi kranlarning ishchi radiusi, L (m) – ombor, 4 Yuldashev O., Xasanova O., Jalolov U., Turagalov T. , Artыkov.A, Xusanova S. Avariyno-spasatelьnыe rabotы, Ucheb. posobie. –T.: TILPL. 2008 . 11 ishlab chiqarish binosi yoki binolar kurilishida kranning zaruriy xizmat ko’rsatish zonasi o’lchamlariga muvofiq qabul kilinadi. 5. Massasi, m (kg). 6. Quvvati, N (kVt). Ko’tarish qurilmalariga chig’irlar, tallar, domkratlar, liftlar kiradi. Kranlar ham o’z navbatida ko’priksimon, minorali, to’rt oyoqli (kozlovoy) va boshqa qator turlarga bo’linadi. Vazifasiga ko’ra turli xil tuzilishdagi yuklagichlar mavjud. Kranning asosiy parametrlariga yuk ko’taruvchanligi prolyoti (oralig’i), bazasi, ilgakning ko’tarilish balandligi, yuk ko’tarish tezligi, ilgakning qulochi kattaligi, yuk momenti, kran va aravachaning harakatlanish tezligi, kranning burilish tezligi va ish rejimi kiradi. Yuk ko’tarish mashinasini hisoblashda qabul qilingan yuk massasining tonna hisobidagi maksimal qiymati uning yuk ko’taruvchanligi deb ataladi. Bunda ilgakka ilingan yukka qisuvchi qurilma yoki idishning massasi ham qo’shib hisoblanadi. Montaj kranlar, remont va yig’ish tsexlarida ishlatiladigan kran uchun yuk ko’taruvchanlik asosiy parametrdir. Ortish–tushirish ishlari yoki texnologik jarayonga xizmat ko’rsatish uchun ishlatiladigan kranlarda asosiy parametrlardan yana biri ularning ish unumdorligidir. Kran yo’lidagi relьslar o’qi orasidagi gorizontal masofa kran oralig’i (prolyoti) deyiladi.

Ventilyator qurilmalari to’grisida ma’lumot

Ventilyator (lot. ventilo — puflayman, esaman, silkitaman) — havo yoki gazlarni haydovchi yoki soʻruvchi qurilma. Odatda, V. havo yoki gazni 0,15 MPa gacha bosim bilan haydaydi yoki soʻradi. Asosiy ish elementi motor va parrakli gʻildirakdan iborat. Binolar va shaxtalar havosini tozalash, q.x. mahsulotlari (don, paxta, pichan) ni quvur orqali uzatish, donni tozalash, saralash va quritishda qoʻllaniladi. V. ning haydovchi, soʻruvchi va aralash xillari boʻladi. Ishlash tarziga koʻra, havo oqimi oʻq boʻylab yoʻnalgan yoki oʻqaviy V. va markazdan qochma V. ga boʻlinadi. Oʻqaviy V. silindrik kojux 5, parrakli gʻildirak, kollektor, kirayotgan havoni yoʻnaltiruvchi apparat, chiqayotgan havoni yoʻnaltiruvchi apparat va uyurma . Markazdan qochma V.da parrak aylanganda havo oqimi kollektordan parrak kanallariga kiradi va markazdan qochma kuch taʼsirida spiral shaklidagi kojux Z ichiga oʻtib, chiqish teshigiga haydaladi. Hosil qiladigan bosimiga qarab, V. lar uch turga boʻlinadi: a) past bosimli (100 mm suv ust. dan past) — donni saralash va tozalash hamda kombayn V. lari; b) oʻrtacha bosimli (100 mm dan 300 mm gacha suv ust.) — pichan uchun moʻljallangan; v) yuqori bosimli (300 mm dan 1500 m gacha suv ust.) — don uchun moʻljallangan. Xonalarni shamollatish uchun moʻljallangan V. lar, koʻpincha, yumshoq parrakli qilib ishlab chiqariladi. Qayerda ishlatishga moʻljallanganligiga qarab, V. lar sanoat va maishiy xillarga boʻlinadi. Sanoat V. lari sanoat korxonalari, shaxtalar, metropoliten yoʻlaklari va b. joylarda, maishiy V. lar turar joy binolari, jamoat binolari, uy-joylar, idoralar va b. joylarda qoʻllaniladi. V. lar devorlar ichiga, shiplarga oʻrnatiladi; stol ustiga va polga qoʻyiladigan V. lar ham boʻladi. AGN tizimi bo‘yicha Yo‘riqnomani ishlab chiqish quyidagilarga asoslangan;

shaxta atmosferasini, ishlarni, ventilyator va gaz so‘rib chiqaruvchi qurilmalarni, mahalliy shamollatish ventilyatorlarini boshqarish, hamda shlyuzlardagi ventilatsiya eshiklarining holatini nazorat qilish bo‘yicha qo‘shimcha talablarni joriy qilish zarurati;

ko‘mir shaxtalarida kompyuter texnologiyalaridan va ulardan foydalanishning ijobiy tajribasidan foydalangan holda atmosferani nazorat qilish uchun yangi uslublarning va zamonaviy texnik vositalarning paydo bo‘lishi;

ko‘mir tashkilotlari tomonidan, hisoblash texnikasi yordamida aerogaz vaziyat to‘g‘risida uzluksiz ma’lumot olish, olingan ma’lumotlarni qayd qilish, to‘plash va foydalanishga yordam beruvchi aerogaz nazorati tizimlarini sotib olish imkoni.

AGN tizimi bo‘yicha mazkur Yo‘riqnoma quyidagilarni ko‘zda tutuvchi qoidalarni o‘z ichiga oladi:

AGN tizimida zamonaviy kompyuter tizimlaridan foydalanish;

konlarda xavfsiz aerogaz rejimini ta’minlovchi qurilmalar va jihozlarni (ventilyatorlar, shlyuz ventilatsiya eshiklari, gaz so‘rib chiqaruvchi qurilmalar va h.k.) nazorat qilish va boshqarish bo‘yicha avvalgi tarqoq vazifalarni bitta yaxlit majmuaga birlashtirish;

mahalliy va chet elda ishlab chiqarilgan turli texnik vositalardan foydalanish;

vazifalar soni va nazorat qiluvchi parametrlarni, shuningdek AGN tizimlaridan foydalanish doiralarini kengaytirish.

AGN tizimi bo‘yicha Yo‘riqnoma masofali markazlashgan nazorat bo‘yicha quyidagi talablarni o‘z ichiga oladi:

shaxta atmosferasida metan va boshqa gazlarning tarkibi;

boshi berk konlarda va chuqurlik maydonlarida havoning sarflanishi;

asosiy ventilyator qurilmalari va mahalliy shamollatish ventilyatorlarini (MShV) boshqarish bo‘yicha ishlar;

shlyuzlarda ventilatsiya eshiklarining holati;

gaz so‘rib chiqaruvchi qurilmalarning ishlari.

AGN tizimi bo‘yicha Yo‘riqnomada kuyidagilar keltirilmagan:

qo‘llanilgan jihozning zavod hujjatlarida mavjud bo‘lgan ta’rifi va texnik tavsiflari;

jihozlarni joylashtirish sxemasi.