Iqtisodiyot kafedrasi
katta o’qituvchisi: J.Ataev
REJALAR TARMOQDAGI MAHSULOT TALABINI PROGNOZLASH Tarmoq iqtisodiy rivojlanishini prognozlash uchun avvalo o‘sha tarmoqning mahsulotga bo‘lgan uzoq muddatli talabini aniqlash kerak. Talab (ehtiyoj)ni prognozlash jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat: - Prognoz ob‘ektini belgilash.
- Prognozdan ko‘zda tutilgan maqsad va vazifalarni aniqlash.
- Prognozlash vaqtini aniqlash.
- Talab doiralari va ularning talabdagi ulushini aniqlash.
- Retrospiktiv ma‘lumot to‘plash.
- Prognozlash usulini tanlash.
- Tarmoqning mahsulotga bo‘lgan ehtiyoji (talabi) bo‘yicha model va hisob ishlab chiqish.
- Normativ usul bilan talab aniqlanishida eng asosiysi normativlarning aniqlanishidir. Ogohlantirishdan kelib chiqqan holda bularning qisqa davr ichida ilmiy asoslangan talab normativlari asos qilib olinadi. Uzunroq davr uchun normativlarning o‘zi eng avvalo ilmiy - texnikaviy rivojlanish, ishlab chiqarish strukturasi va boshqa ko‘pgina omillar ta‘sirida funksiyalar sifatida o‘rtaga chiqadi.
- Normativlar aniqlanganda mahsulot talabini hisoblab chiqish qiyin emas.
talab (ehtiyoj) - Aij-talab normasi ij mahsulot, i talab
- Bi-i talab
- Qisqa muddatli prognozlashda ba‘zan oddiy-o‘rtacha usul ham ishlatiladi. Bu usulda talab o‘tgan yillardagi realizatsiya hajmidan kelib chiqqan holda aniqlanadi.
NORMATIVLAR ANIQLANGANDA MAHSULOT TALABINI HISOBLAH - Bu usulda ko‘rib chiqilayotgan davr ichidagi realizatsiya hajmlari qo‘shilib, davrlar soniga bo‘linadi:
- Prognozlash usullari ichida eng anig’i 5 yillik prognozlash usuli bo‘lib ekstropolyatsiya usuli hisoblanadi. Ushbu usul qo‘yidagicha ko‘rsatiladi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
