Chet el adabiyoti tarixi

bet	1/6
Sana	12.04.2017
Hajmi	410.44 Kb.
	#4389

1 2 3 4 5 6

KIRISH. YUNON ADABIYOTI REJA

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA'LIMI VAZIRLIGI

AJINIYOZ NOMIDAGI NUKUS DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI

O`ZBEK ADABIYOTI KAFEDRASI

"CHET EL ADABIYOTI TARIXI"

FANIDAN MA'RUZA MATNI

NUKUS - 2011

1-mavzu:

KIRISH. YUNON ADABIYOTI

REJA:

1. Antik madaniyat va adabiyotning tarixiy axamiyati

2. Mif va afsonalarning paydo bulishi

3. Kadimgi yunonlarning diniy tasavvurlari

Antik adabiyot. Eng kadimiy adabiy yodgorliklar. Mifologiya. Yunon adabiyoti.

Folklor. Didaktik epos. Lirika. Tragediya. Komediya. Nasr.

Ellinizm davri adabiyoti. Lirika. Dostonlar. Nasr. Roman. Bukolikalar.

Idilliyalar. "Yangi" komediya.

Rim adabiyoti. Lirika. Nasr. Drama. Komediya. Avgust asri adabiyoti. Rim

adabiyotining "oltin davri". Bukolikalar. Georgikalar. Kasidalar. Nomalar.

Dostonlar.

I. Antik jamiyat - insoniyat rivojlanishining aloxida boskichi sifatida. Antik

jamiyatning rivojlanish boskichlari. Antik adabiyot va madaniyatning istiklol davri

uchun tarixiy axamiyati.

Antik dunyo bilan, xususan Misr, Bobil, Yunoniston kabi mintakalar bilan

Markaziy Osiyoning madaniy alokalari. Ipak yulining kup kismi mamlakatimizdan

o'tishi hunarmandchilik, savdo-sotiqning erta va keng rivojlanishiga olib keldi.

Antik dunyoning jahon madaniyatiga ta'siri, uni o'rganish manbalari. Adabiyot va

yodgorliklarning saqlanishi, tarjima va qo'llanmalar.

Qadimda yunon qabilalarining vujudga kelishi. Yunon folklori: mehnat va

marosim qo'shiqlari, dehqonchilik qo'shiqlari, to'y va ziyofatlarda aytiladigan

qo'shiqlar, ertaklar, maqol va matallar, topishmoqlardan iboratligi yunon xalqining

anchagina boy va rang-barang og'zaki adabiyoti bo'lganidan dalolatdir.

Yunon mifologiyasi ming yillik tarixga ega.

Xalq og'zaki ijodining mahsuli bo'lmish mif va afsonalar kishilarning zaif

tomonlarinigina emas, balki ularning kuch-qudrati va orzu-armonlarini ham

fantaziya asosida tasvirlaydi, mujassamlashtiradi, u adabiyot va san'atning ravnaq

topishiga zamin tayyorlaydi.

Mif va afsonalar uchun yaxshilik bilan yomonlik, nur bilan zulmat o'rtasidagi

kurash xarakterlidir. Kishilar yaxshilik, baxt-saodat, quyosh nuri va issiqlikni

yomonlik, baxtsizlik, zulmat va dahshatli sovuqqa qarama-qarshi qo'yib, baxt

o'lkasi, baxtsizlik o'lkasi degan miflarni yaratganlar. Tabiatda ulug' va foydali

kuchlar - quyosh va suv abadiy bo'lgan o'lka hamda ofat keltiruvchi kuchlar -

zulmat va kulfat abadiy bo'lgan o'lka bor deb hisoblaganlar. Ko'pchilik mifologik

obrazlar mana shu ikki o'lka va ular o'rtasidagi kurash fonida gavdalanadi.

Barcha xalqlarning tarixida bo'lgani kabi yunon adabiyoti ham, muqarrar, miflar

zaminida yuzaga kelgan. Kollektiv ijod natijasida maydonga kelgan miflar va

afsonalar kishilarning tabiat haqidagi tushunchalarini ifoda etgan. "Koinotning

chaqmoq, momaqaldiroq, zilzala, bo'ron, to'fon, yong'in, oy va quyosh tutilishi

kabi hodisalari qurshovida yashagan ibtidoiy odam, bu hodisalar sababini

anglamasdan, tabiatdagi bu o'zgarishlarga ilohiy ma'no bergan. Bugun borliqni

ins-jinslar, dev-parilar va boshqa turli-tuman mahluqlar makoni tarzida tasavvur

etgan, ular haqida diniy afsonalar yaratgan.

"O'zbek tilining izohli lug'ati"da bu so'zlar quyidagicha izohlangan:

MIF - Xudolar, afsonaviy qahramonlar, dunyoning yaratilishi va yer yuzida

hayotning paydo bo'lishi haqidagi qadimiy xalq rivoyatlari, afsona.

MIFOLOGIYa - 1. Miflar haqidagi fan.

2. Biror xalqning miflari, afsonalari majmui

("O'zbek tilining izohli lug'ati", I tom, Moskva, 1981, 468-bet).

Biz bu ta'rifni butunlay rad etmagan holda, unga bir oz o'zgartirish kiritish

tarafdorimiz. Ajdodlarimizning dunyo tuzilishi to'g'risidagi tushunchalari, tabiat

va kishilik jamiyatida sodir bo'layotgan barcha hodisalarni tushuntirishga

intilishlari miflarda o'z aksini topgan. Shu bois ham, miflardagi xudolar, ma'bud

va ma'budalar obrazlariga ajdodlarimiz tomonidan yaratilgan ilk badiiy obrazlar

sifatida qarashimiz kerak deb hisoblaymiz. Ular bu obrazlar orqali adolat, haqiqat

va ezgulik kabi fazilatlarni ulug'laganlar. Keyinchalik xudolar obrazi jamiyatdagi

voqelik bilan uyg'unlashtirilgan, unga yaqinlashtirilgan. Bu esa xudolar, ma'bud

va ma'budalar obrazlarining xayoliy emasligini ma'lum darajada tasdiqlaydi. Ya'ni

miflar shunchaki xayol mahsuli, kishilarning tabiat hodisalari oldidagi o'z

ojizligini tan olish emas, balki insoniy fazilatlar ulug'langan, kishilarning orzulari

ifodalangan, kishilarni hayotni sevishga, har qanday ishda g'olib chiqishga

yo'llovchi va insonning kuch-qudratini ulug'lovchi ilk asarlardir.

Yunon miflari hali yunonlar xat-savodni bilmagan vaqtlaridayoq yaratila

boshlangan, asrlar davomida sekin-asta tartibga kelgan, og'izdan-og'izga, nasldan-

naslga o'tgan va hech qachon alohida bir kitob shaklida yozilmagan. Miflarni biz

qadimgi yunon adiblaridan Gesiod va Xomerlarning, yunon dramaturglari Esxil,

Sofokl, Evripid hamda ancha keyinroq yashagan yozuvchilarning asarlarida

ko'ramiz. Shuning uchun ham yunon miflarini har xil manbalardan to'plab, bir

tizimga yig'ishga to'g'ri kelgan.

Miflarda hikoya qilinishicha, yerda dastavval dahshatli mahluqlar: DEVlar,

oyoqlari o'rnida bahaybat ilonlar bilanglab turgan GIGANTlar, kattaligi tog'day

YuZ-QO'LLIKlar, peshonasi o'rtasida bittagina chaqchaygan ko'zi bor vahshiy

KIKLOP (SIKLOP)lar, Yer va osmonning dahshatli bolalari - qudratli TITANlar

yashagan. Yunonlar GIGANTlar va TITANlar obrazida tabiatning yovuz

kuchlarini gavdalantirganlar. Miflarning hikoya qilishicha, oqibat natijada

tabiatning bu yovuz kuchlari dunyoda tartib o'rnatgan va unga hukmronlik qilgan

Chaqmoq, Chaqar va Bulut quvlar osmon iohi ZEVS tomonidan jilovlangan va

bo'ysundirilgan. TITANlar o'rniga ZEVS saltanati bunyodga kelgan.

Yunonlar xudolarni odam shaklida tasavvur qilganlar, ularning bir-birlari bilan

munosabati ham kishilar o'rtasidagi munosabatga o'xshagan. Yunon xudolari

o'zaro janjallashgan, yarashgan, odamlar hayotiga doimo aralashib turgan,

urushlarda ishtirok etgan. Har bir xudoning o'ziga yarasha ishi bo'lgan, olamda

ma'lum "xo'jalik"ni "boshqargan". Yunonlar o'z xudolariga odamlar singari tabiat

(xarakter) va xulq-atvor berganlar, xudolar oddiy odamlardan faqat o'lmasligi

bilangina farq qilgan.

Har bir yunon qabilasining o'z yo'lboshchisi, harbiy boshlig'i, sudyasi va xo'jayini

bo'lgani kabi, yunonlar ZEVSni xudolarning boshlig'i deb hisoblaganlar.

Yunonlarning e'tiqodicha, ZEVSning oilasi -aka-ukalari, xotini va bolalari u bilan

birgalikda dunyoga hukmronlik qilgan. ZEVSning xotini GERA oila, nikoh, uy-

ro'zg'or himoyachisi hisoblangan. ZEVSning akasi POSEYDON dengizlar ustidan

hukmronlik qilgan, ukasi AID (GADES) esa yer osti o'liklar dunyosini

boshqargan. ZEVSning singlisi DEMETRA dehqonchilik ma'budasi bo'lib, hosilni

boshqarib turgan. ZEVSning bosh xotini GERAdan va boshqa ma'budalardan

ko'rgan bir qancha farzandlari ikkinchi darajali ma'budalar qatoriga kirgan.

GERAdan tug'ilgan birinchi o'g'li GEFEST - otash ma'budi, temirchilik homiysi;

ikkinchi o'g'li ARES - qonli urushlar ma'budi; zulmat ma'budasi LATONdan

tug'ilgan o'g'li APOLLON - yorug'lik, san'at, she'riyat va musiqa ma'budi, ulug'

qohin hamda buyuk chavandoz; uning singlisi ARTEMIDA - qamar ma'budasi,

o'rmonlar va ularda yashovchi jonivorlar malikasi, charchashni bilmaydigan

ZEVSning miyasidan bunyodga kelgan AFINA PALLADA - donolik ma'budasi,

hunar va bilim, shaharlar homiysi; Olimp sultonining zebo qizi AFRODITA va

uning o'g'li EROT - sevgi va go'zallik ma'budalari; parizod MAYYadan tug'ilgan

o'g'li GERMES - ma'budalar jarchisi, murdalar ruhini oxiratga kuzatib boruvchi,

sayyoh va savdogarlar homiysi, badantarbiya ishlarining rahnamosi.

Miflarning hikoya qilishicha, bu xudolar odamlar kO'zidan doimiy bulutlar bilan

to'silgan OLIMP tog'ida istiqomat qilganlar, "xudolar ovqati" - obi-hayot va

ambroziya yeb kun kechirganlar. Barcha ishlar ZEVS huzuridagi bazmlarda hal

qilingan. Yerdagi odamlar o'z kasblariga ko'ra, xudolardan biriga sajda qilganlar,

ularga atab ehromlar qurganlar, xayr-ehson keltirib, qurbonlik qilganlar.

Miflarda ko'rsatilishicha, bu asosiy xudolardan tashqari butun yer yuzi tabiat

kuchlarini gavdalantirgan ma'bud va ma'budalar bilan to'la bo'lgan. Daryo va

soylarda nimfa NAYaDlar, dengizda NEREIDlar, o'rmonda echki oyoqli, boshida

shoxi bor - DRIADlar va SATIRAlar yashaganlar; tog'larda nimfa EXO yashagan.

Osmonda GELIOS - quyosh hukmronlik qilgan, u nafasidan o't chaqnovchi otlar

qo'shilgan oltin aravasida har kuni dunyoni aylanib chiqqan; qip-qizil EOS -

shafaq dunyoga uning chiqishidan darak bergan; tunlari osmonda SELENA - oy

hasrat chekkan. Shamollar ham har xil ma'budalar bilan ifodalangan: dahshatli

shimoliy shamol BOREY bo'lsa, iliq va mayin shamol ZEFIR bo'lgan. Kishilar

hayotini uchta taqdir ma'budasi - MOYRAlar idora etgan, ular kishi hayotining

ipini tug'ilganidan to o'lguncha yigirib turganlar va istagan paytlarida uzib

yuborishga qodir bo'lganlar.

ZEVS - xudolar xudosi, Olimp tog'ida joylashgan saroy taxtida o'tirib, o'z qo'li

ostidagi saltanat - koinotni boshqaradi. Shu jihatdan uni o'zbek mifologiyasidagi

ezgulik xudosi AXURA MAZDA (XURMUZ)ga o'xshatish mumkin. Lekin uning

AXURA MAZDAdan farqli tomoni shundaki, ZEVSning tabiatida keskinlik va

qattiqqo'llik ham uchraydi. Buni quyidagi misollarda aniq ko'rish mumkin:

1. Esxilning "Zanjirband Prometey" tragediyasiga asos bo'lib xizmat qilgan,

Yunonistonda keng tarqalgan PROMETEY haqidagi afsonada aytilishicha,

PROMETEY qadimgi ma'budalar nasliga mansub TITANlardan bo'lgan; ZEVS o'z

otasi KRONOSni OLIMP taxtidan ag'darib, uning o'rniga o'zi mavjudod hukmroni

- bosh ma'bud bo'lib olganida, TITANlar unga qarshi bosh ko'tarishadi, OLIMP

tog'ida ko'tarilgan dahshatli jangda TITANlardan yolg'iz PROMETEYgina ZEVS

tomonida turib, sheriklariga qarshi kurashadi. ZEVS o'z dushmanlarini tor-mor

etib ko'ngli tinchigach, odamzodni mahv etib, yangi bir nasl yaratmoqchi bo'ladi.

hukmronning nohaq niyatlaridan qattiq nafratlangan PROMETEY OLIMP

mehrobidagi muqaddas o'tdan uchqun o'g'irlab, odamzotga keltirib beradi va shu

jasorati bilan ularni halokatdan saqlab qoladi. Biroq PROMETEYning odam

bolalariga qilgan bu yaxshiligi bosh xudoni g'azablantirib, ulug' TITAN boshiga

ko'p kulfatlar soladi. ZEVS uni qoyaga zanjirband etib, parchinlab qo'yishga hukm

chiqaradi.

2. Kekchi rafiqasi GERAning ba'zi qiliqlaridan bezor bo'lgan ZEVS uni yer bilan

osmon o'rtasiga osib qo'yib, chaqmoqlari bilan uch kecha-yu, uch kunduz

savalaydi. Onasining yoniga tushgan GEFESTni OLIMP tog'idan shunday itarib

yuboradiki, bechora otash ma'budi bir umrga oqsoq bo'lib qoladi.

Ma'budalarni odam qiyofasida tasavvur etish, o'z navbatida mifologiyani haqiqiy

hayotga yaqinlashtirdi va uning obrazlariga chinakam hayotiylik bag'ishladi.

Yunon mifologiyasining bemisl boyligi, obrazlarining nafisligi butun insoniyat

tarixi davomida kitobxonning diqqatini o'ziga jalb etib keldi, yunon adabiyoti va

san'atiga esa behad-behisob porloq mavzular hadya qildi.

Yunonlar xudolar to'g'risidagi miflardan tashqari qahramonlar to'g'risida ham

miflar yaratganlar. qadimgi Yunoniston bir butun davlat bo'lgan emas, ular bir-biri

bilan tez-tez urushib turadigan, ba'zi-ba'zida birlashib, umumiy dushmanga qarshi

kurashgan mayda shahar-davlatlardan tashkil topgan. har bir shaharning, har bir

viloyatning o'z qahramoni bo'lgan. Masalan Afina qahramoni ona-vatanini

istilochilardan himoya qilgan va bahaybat MINOTAVR buqasini yakkama-yakka

olishib yenggan TEZEY ismli yigit bo'lgan. MINOTAVR buqasi yemish uchun

Afina o'g'il-qizlaridan olib turar ekan. Frakiya qahramoni mashhur qo'shiqchi

ORFEY bo'lgan. Agrivyanlarning qahramoni bir qarashda odamni toshga

aylantirib qo'yuvchi MEDUZAni o'ldirgan PERSEY bo'lgan.

Keyinchalik Yunon qabilalari sekin-asta birlashib, yunonlar o'zlarini yagona xalq

ellinlar deb bilganidan so'ng GERAKLni butun Yunonistonning qahramoni deb

e'tirof etishgan. Turli Yunon shaharlari va Miflar yaratilgan. Gerakl - xalq

qaramoni.

Gerakl qahramonliklari turkiy xalqlar yaratgan "Gershasp",

"Elikbek" kabi miflardan ko'ra ko'proq qahramonlik eposlari hisoblangan

"To'maris" va "Shiroq" afsonalariga o'xshab ketadi. Bizga ma'lumki, To'maris

ham, Shiroq ham xalq qahramoni obrazlari bo'lib, ular taxminan eramizdan

avvalgi VI-V asrlarda yashab o'tgan tarixiy shaxslardir. Geraklni esa bizdan bir

necha o'n asrlik olis masofa ajratib turadi.

Xalqimizda: "har qanday afsona va rivoyat zamirida oz bo'lsada, haqiqat

mavjuddir", - degan ibora bor. Ehtimol, yunon xalqi yaratgan "Gerakl" afsonasi

zamiridagi haqiqat tarixda yunon mamlakatida Gerakl ismli xalq qahramoni

yashab o'tganligidir...

2-mavzu:

KADIMGI ADABIY YoDGORLIKLAR

Reja:

1. Xomerning "Illiada" va "Odisseya" dostonlari

2. Dostonda kaxramonlar timsoli

3. Eramizdan avvalgi 5-4 asrtardagi yunon adabiyoti

Qadimgi adabiy yodgorliklar sifatida XOMERning "Iliada" va "Odisseya"

dostonlarini ko'rsatish mumkin. Har ikki dostonning mavzusi Troya afsonalaridan,

ya'ni yunonlar bilan troyaliklar o'rtasida bo'lib o'tgan urush rivoyatlaridan olingan.

Xomer dostonlarida aks ettirilgan jamiyat taraqqiyotining bosqichlari.

"Iliada" dostoni 15700 misradan iborat bo'lib, 24 bobga bo'lingan. Asarning bosh

mavzusi - Axill g'azabini kuylash. Axill - yunonlar bahodiri. Uning bahodirligi

do'sti Patrokl uchun troyaliklarga qarshi jangga kirib, troya bahodiri Gektorga

qarshi kurashida ko'rinadi. "Iliada" - "Jangnoma" bo'lsa, "Odisseya" -

"Sayohatnoma"dir. "Odisseya" dostonida Troya urushining bosh qaqramonlaridan

biri, Itakiya shohi Odisseyning sarguzashtlari hikoya qilinadi.

"Iliada" va "Odisseya" dostonlari xalq og'zaki adabiyoti asosida yaratilgan

qaqramonnomaning klassik namunasi sifatida. Dostonlarning syujet qurilishi,

badiiy darajasi. Dostonlarning yaratilish usuli - realistik usul.

"Iliada" va "Odisseya" qahramonlari - harbiy demokratiya va urug'chilik

jamoasining inqirozga yuz tuta boshlagan davridagi yunon qabilalarining

orzularini ifodalovchi asarlardir.

Dostonlarda xudolar va odam qahramonlar obrazi; ularning insoniyligi,

hayotiyligi, xarakterlarining individualligi.

Xomer dostonlarining uslubi, badiiy vositalardan foydalanishi. "Iliada"ning qodir

Mirmuhamedov tomonidan qilingan o'zbekcha tarjimasi.

Ma'lumki, tarixiy o'tmishdagi muhim voqealar to'g'risida qahramonlik dostonlari

hamma xalqlarda, jumladan, o'zbek xalqida ham bor. Xomer dostonlari bilan O'rta

Osiyo xalqlarining mardlik, bahodirlik dostonlaridan biri - "Alpomish" o'rtasidagi

yaqinlik.

Bu o'rinda o'xshashliklar ko'p. Xomer masalasi.

Xomer har qanday sevimli shoirdek, avvalo har bir kitobxonning shaxsiy

emotsional tuyg'ulariga murojaat qiladi. Uning qarashlarida abadiy va azaliy

muammolargina emas, keyingi barcha zamonlarga tegishli da'vatlar ham seziladi.

Bizningcha, har bir hozirgi kitobxon ham bu qadimiy eposlarda davrimizning eng

dolzarb muammosi - urush va tinchlik haqida o'zini hayajonlantiruvchi mulohaza

va his-tuyg'ularni topadi. Ovro'po xalqlari adabiyotlarining eng yaxshi namunalari

ezgulik va insonparvarlik g'oyalari bilan sug'orilar ekan, bunda qadim yunon

eposlarining ta'siri yo'q deb bo'lmaydi. Jumladan, Xomer hatto o'zining eng

sevimli qahramoni Axillning ham intiqom iztirobida es-hushini yo'qotib

vahshiyona qon to'kishini kechirmaydi. U mehmondo'st qo'shnisiga xiyonat qilib

urush boshlanishiga sabab bo'lgan troyaliklarga ham insoniy bir shafqat tilaydi,

O'z shaharlarini, bolalarini, hayotlarini himoya qilishga majbur bo'lgan, o'z

shahzodasi Parisning kasriga qolgan troyaliklarga xayrixohlik bildiradi. Biroq

oddiy kishilarga bo'lgan bu xayrixohlik hech bir joyda yovuzlikni oqlash,

xiyonatni

xaspo'shlash

tusini

olmaydi.

Axloqiy

pozitsiyaning

bunday

mustahkamligi, hayotbaxshligi, ezgulik va halollikka, jahoniy uyg'unlik va mangu

go'zallikka intilish - bu dostonlarning umrboqiyligini ta'min etgan.

Nazarimizda, dostonlarning barcha xalqlar, barcha zamonlar uchun barhayotligi

sabablaridan yana biri - she'riyat dahosining qalam va kalom qudratidir.

Yunon adabiyotidagi didaktik eposning eng birinchi namunasi Gesiodning

"Mehnat va kunlar" poemasidir. Asar inson mehnatining ulug'ligi, adolatning

barqarorligi va mehnat ahlining tirikchiligi yo'lida uchraydigan turli masalalar

haqidagi nasihatlar shaklida yozilgandir. Asarga kirgan "qirg'iy bilan Bulbul"

masalida shoir zamonidagi ijtimoiy tengsizlik ifodalangan. Zo'ravonlik hukmron

bo'lgan zamonda faqirlar uchun yagona chora - mehnat qilish va mehnat orqali

tirikchilik o'tkazish degan fikrni ilgari suradi.

Eramizgacha bo'lgan VII-VI asrlarda yunon jamiyati va madaniyati. Yunon

hayotida ro'y bergan ijtimoiy siyosiy o'zgarishlar natijasi o'laroq adabiy janr

sifatida lirikaning paydo bo'lishi.

Yunon tilidagi "Lirika" cholg'u asbobi "lira"dan olingan bo'lib, musiqa bilan

aytiluvchi she'r degan mazmunni bildiradi. Har bir lirik shoir ham, muallif ham

bastakor bo'lgan. Keyinchalik lirikaning Yamb va elegiya turlari adabiy janrga

aylandi. Shu bilan birga yakka shaxs tomonidan ijro etiladigan - monodik lirika va

xor lirikasi vujudga keldi. qadimgi yunon she'riyatida qofiya bo'lgan emas, lekin

ohangdorlikni belgilovchi vazn bo'lgan. Manbalarning bergan ma'lumotiga ko'ra

yunon lirikasi boy va rang-barang bo'lgan. Elegik lirikaning vazni ham, mazmuni

ham epik dostonlarga yaqin turadi. Yamb - hazil - mutoibani, tanqidiy fikrlarni

ifoda etuvchi she'riy asar.

Bizga ma'lum bo'lgan eng qadimgi elegiyanavis shoir Kallindir, Elegiyalarida

vatanni himoya qilishga da'vat etadi. Bu mavzu shoir Tirtey ijodida davom

etdirilib, she'rlarida Sparta lashkarlarini vatanni muhofaza qilishga, dushmanga

nisbatan shafqatsiz bo'lishga chaqiradi. Shoiring ta'biricha, jangchining oliy

fazilati - botirlik va jasoratdir. Shu bilan birga qo'rqoqlik, nomardlikni qattiq

qoralaydi. Tirteyning elegiyalari butun yunon olamida keng tarqalgan. Shoirning

she'rlari jangga ketayotgan lashkarlarning jangovar qo'shig'iga, maktab talabalarini

vatanparvarlik ruhida tarbiyalovchi darslikka aylangan.

Arxilox ijodida insonning shaxsiy tuyg'ulari o'z ifodasini topgan. Uning

poeziyasida boshidan kechirgan og'ir hayoti, alamli muhabbati tasvirlanadi.

Arxilox ijodida elegiya va yamblar yaratgan.

Bu davrda monodik, ya'ni yakkaxon lirika ham rivojlandi. Shoir Alkey bilan

Sapfolar bu lirika vakillaridir. Alkey ijodida siyosiy mavzular bilan birga ayollar

latofatini tasvirlovchi she'rlari ham mavjud.

Shoira Sapfo poeziyasi faqatgina shaxsiy kechinmalar, yurak hislari bilan

chegaralangan, deyarli yakka-yagona mavzu - sevgi va go'zallikdir.

Monodik lirikaning yana bir vakili shoir Anakreont bo'lib, ijodidagi asosiy mavzu

- ishq va maydir. Anakreontning ishqiy va ziyofat marosimlarida aytiladigan

qo'shiqlarining hayotbaxsh ohangi. Anakreont ishqiy she'rlaridan tashqari

madhiya, elegiya, epigrammalar ham yozgan.

4-mavzu:

SOFOKL IJODI

Reja:

1. Sofokl ijodiy faoliyati

2. "Shox Edip" asarining axamiyati

3. "Shox Edip" uzbek saxnasida

Eramizdan avvalgi V asr yunon jamiyatining ijtimoiy-siyosiy va madaniy jihatdan

yuqori bosqichga chiqqan davri bo'lib, Perikl davlatni boshqargan. Bu davr yunon

tarixi voqealarga boy, turli jabhalar, jumladan, ilmu-fan, san'at rivojlantirildi. Ana

Download 410.44 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5 6