Chirchiq davlat pedagokika universiteti

CHIRCHIQ DAVLAT PEDAGOKIKA UNIVERSITETI

Mineral suvlar va tarkibi

Kimyo yo’nalishi 3-bosqich talabasi:

Basharova Nargiza

Ilmiy rahbar,dotsent:Komilov Qamariddin O’rinovich

• Mineral suvlar-tarkibida ba’zi bir kimyoviy elementlar va birikmalar,shuningdek,gazlar bo’lgan suvlar.Tarkibida erigan minerallarning umumiy miqdori 1g\l gacha bo’lgan suvlar chuchuk hisoblanadi.Ba’zi dengiz va ko’l suvlari ham mineral suvlarga kiradi.Mineral suvlarning ma’lum shifobaxsh xususiyatiga va iqtisodiy jihatdan uzoq muddat foydalanish uchun yetarli miqdorda ega bo’lganlari mineral suv manbalari deb ataladi.Suv tarkibida yod,brom,litiy,bariy,temir va boshqa gazlardan karbonat angidrid,radon,sulfat gazlari bo’lishi ularda shifobaxsh xususiyat vujudga keltiradi.

O’zbekiston Markaziy Osiyoda Mineral suvlarga boy bo’lgan mamlakat.Respublika hududida ularning tabiatda ma’lum bo’lgan barcha guruh va tiplari aniqlangan.O’zbekistonda Mineral suvlarning quyidagi balenologik guruhlari bor: spetsfik xususiyatlarsiz va komponentlarsiz ,oltingugurtli,yod,brom,radonli va karbonat angidridli.Spetsifik xususiyatlarsiz va komponentlarlarsiz eng qimmatli Mineral suvlar Toshkent atrofi ,Qizilqum,Zarafshon va Markaziy Qizilqum havzalar guruhida,hamda Ustyurt,Buxoro-Qarshi ,Surxandaryo va Farg’ona artezian havzalarining yuqori gidrogeaologik qavatida tarqalgan.

Suv haqida qizqarli faktlar:

1.Suv insonning kisloroddan

keyin ikkinchi ehtiyoji

hisoblanadi.Odamzod ovqatsiz

olti hafta yashashi

mumkin,ammo suvsiz bir

haftadan ortiq umr ko’ra

olmaydi.

2.Dunyoda eng ko’p foydali

moddalarni o’zida jamlagan

suv bu quduq suvi

hisoblanadi.Inson o’z qo’li

bilan bunday aralashmani

tayyorlay olmaydi .

3.Dunyodagi eng qimmat suv

Los-Anjelesda sotiladi. Bu

suvning 1 litri 90dollar

turadi.Suvni kristallar bilan

bezatilgan maxsus idishlarda

sotishadi.

4.Odam hayoti davomida

taxminan 35 tonna suv ichadi.ar

5.Agar kuniga besh stakandan

ortiq suv ichsangiz, yurak xuruji

xavfi ortga chekina

borarkan.Bunday foydali suv esa

filtrlangan ichimlik suvi sanaladi.

6.Yugaslaviyada Sirkniskoe degan ko’l

bor. Ko’l suvi yozdan qishga qadar

g’oyib bo’ladi.Bahorda esa ichida

balig’I bilan yana paydo bo’laveradi.

Suv-hidsiz,rangsiz,shaffof,suyuqlik shaklidagi kimyoviy moddadir. Yer sirtining 71 foizini egallaydi.Suv kuchli eritgich hisoblanadi.Tabiatda uning tarkibida odatda eritilgan holdagi moddalar mavjuddir.

Toza ichimlik suvining behuda nobud bo’layotganini har qadamda ko’rganmiz yoki eshitganmiz.Negadir bunga jiddiy e’tibor ham bermaymiz va menga nima qabilada ish tutamiz.

Bugungi kunda jahon matbuoti chuchuk suv muammosi eng dolzarb masalalardan biridir.

Chuchuk suv zahiralari yildan yilga kamayib borayotganini,aholining iste’mol suviga bo’lgan talabi kun sayin oshayotgani tufayli tanqislik kelib chiqayotgani haqida yozishmoqda.

Mutaxassislarning fikricha,

Odamzodni toza, shaffof obi hayot bilan ta’minlashda tog’u adirlarda o’sayotgan daraxtlarningda ahamiyati beqiyos katta.

Suv manbalarini ifloslanishdan muhofaza qilishning eng yaxshi yo’li markazlashgan suv ta’minotini tashkil qilishdan iborat.Ochiq suv havzalaridan suv olinadigan joyni tanlashda suvning ifloslanmasligi, havzaga yetarli miqdorda suv tushib turishini , uning atrofini to’silganligini va qirg’oqning buzilmasligini hisobga olish kerak.

Ona tabiatga bo’lgan qaltis munosabatimizning salbiy ta’siri o’laroq , sayyoramizning barcha kengliklarida iqlim o’zgarishlari

ro’y berayotgani sezilayapti.

Shuningdek, o’rmonlar bilan

qoplangan maydonlar keskin qisqarayotgani , suvlar , atmosfera va hayvonlarning ayrim noyob turlari yo’qolib borayotgani hech kimga sir emas.

E’tiboringiz uchun raxmat