Dan keyin: Note

conjunctions

Bog’lovchilar teng va ergashtiruvchi bog’lovchilarga bo’linadi. Teng B 2ta teng gap bo’lagi yoki gapni bog’laydi. Erg B odatda 1 gapni 2-gapga ergashtiradi. Ergash gaplar bosh gapsiz ishlatilmaydi. Bog’lovchi har doim ergash gapning boshida keladi, ya’ni ergash gaplar doim bog’lovchi bilan boshlanadi. Erg B da ham muayyan turlari bor. Ko’pchilik Erg B dan so’ng ega-kesim (S+V) bo’lishi shart. S+V olmaydigan bog’lovchilardan so’ng nima kelishi qavs ichida ilova qilingan

Ba’zi bog’lovchilar predlogdan ko’chgan bo’lishi ham mumkin. Bog’lovchidan so’ng ega-kesim, hechsa kesim keladi.Predlogdan so’ng esa ot yoki gerund keladi

After

1. –dan keyin:

Note: continuous zamon olmaydi

Although:

1. (garchi)…-sa ham/-ga qaramay (=though)

2. although+adj/adv/part (ixtiyoriy daraja) – bo’lsa ham

(bu holda although dan keyin ega-kesim kelmaydi)

3. lekin (bosh gapdan keyin kelganda)

And

1. va/bilan 2. esa 3. –chi 4. –sa (buyruq gapdan keyin)

As

1. paytda:

Note: as dan keyin simple zamon bo’lsa, -ar ekan/-gan sari:

Note: as+umr davrlari - paytda

2. –gani uchun/chunki:

Note: as dan keying ergash gapning kesimi faqat to be bo’lsa, as faqat –gani uchun/chunki deb t.q.:

3. (xuddi)…–day/bo’yicha(= the way+S+V)

Note: a) bu ma’noda as bir harakatning boshqa harakatga nisbatan/javob tariqasida bajarilishini/moslashtirilishini anglatadi

b) shu ma’noda as dan keying it (ba’zan they) va uning to be kesimi tushib qolishi mumkin. Bu holda as va unga bog’langan so’zlar vergul bilan ajratiladi

4. as+aux+S – ham/xuddi … day/kabi/o’xshab

5. -ki

6. as bog’lovchisi gapning o’rtasida=bosh gapdan keyin kelsa:

6.1. chunki

6.2. paytda/-ar ekan/-gan sari

6.3. –day/kabi/-cha

7. the same as - -day/bilan bir xil, as is known – ma’lumki

Note: the same … as ning o’rtasida, kelsa, ot keladi

8. odatda biror narsaning nomini bildirgan otga izohlovchi bo’lib keladigan, vergul bilan ajratiladigan as (it) is (also) known/called; as sb calls them/it gaplarida as bog’lovchi emas, predlog:

9. a) try as he might/hard as he tried (might try)– qanchalik urinmasin

b) adj/adv+as+S(+may/might)+V – garchi… sa ham

10. just as

10.1. just as+S+V– xuddi … day, endi … ganda

Note: xuddi … day ma’nosida ikkita harakat/holatning bir-biriga mosligini bildiradi

10.2. just as+adj/part/adv – o’shanchalik (bo’lishli gap) /unchalik (bo’lishsiz gap)

11. N+as it/they exist(s) va N+as we know it/them kabi qurilmalarda (it/they olmoshi borligiga ko’ra) ergash gap … shakldagi so’zi qo’shib tarjima qilinadigan aniqlovchi ergash gapga aylanadi. Bunday ergash gaplar gap oxirida kelmaydi

12. as it is – hozirgi vaziyatda, (o’zi) shusiz ham

As it were – aslida

as far as/so far as

1. as far as the eye can / could see - ufqqacha

2. as far as I know | as far as I can remember, see, tell, etc. – bilishimcha, eslashimcha, ko’rinishidan

3. as / so far as I am concerned bilishimcha:

4. as / so far as sb/sth is concerned gap … haqida ketsa

5. as / so far as it goes ma’lum darajada:

6. go so / as far as to (inf)... –gacha bormoq:

7. in so / as far as bo’yicha:

8. as far as+N - gacha

As if

1. xuddi …-day (=as though)

Note: ba’zan as if amalda yo’q harakat/holatga o’xshatish ma’nosi bilan shart ergash gaplarning 2-3 shakli kabi ishlatiladi. Bu holda as thoughga sinonim emas, was ning o’rniga were ishlatish mumkin, past zamon present ni anglatadi

Note: boshqa shunday tarjimali bog’lovchilardan farqi - ikki harakat/holatni bir-biriga taqqoslaydi (ba’zan ulardan biri noreal (amalda mavjud emas) bo’ladi)

As long as

1. to … ekan/faqat agar/modomoki (= so long as/but only if)

Note: as long as dan so’ng will/would kelmaydi

As soon as

1. bilanoq, zahoti

2. the moment/minute/second/instant(+S+V) = as soon as:

Note: continuous zamon olmaydi

as though

1. xuddi …-day (=as if):

Note: amalda bor harakat/holatga o’xshatish

2. as though+adj/V3 (bu holda ega-kesim kelmaydi):

as to (+IP/if/whether+S+V)

1, masalasida/borasida

As well as

1. bilan birga … ham (bu aslida bog’lovchi emas predlog, shuchun kesim undan oldingi so’zga qarab tanlanadi. Shu qatorga together with, along with, in addition to, plus birikmalari ham kiradi)

Note: as well gapning oxirida keladi– ham (=also)/ as well as mazmunan not only … but also ga teng

as with (+N/ger)

1. bilan bo’lgani kabi:

As … as

(o’rtada oddiy darajadagi sifat/ravish/sifatdosh, kam/ko’p+ot, sifat+a/an+ot keladi. Bu bog’lovchining tarjimasi 2- as dan keyingi ot/olmosh/gerund yoki bor bo’lsa kesimga qo’shiladi.)

1. – chalik/-ganchalik (sinonimlari: not so … as; not such … as)

Note: a) Bu bog’lovchidan keyingi kishilik olmoshi ega bo’lsa bosh kelishikda, ega bo’lmasa odatda tushum-jo’nalish kelishikda bo’ladi:

b) (agar not n’t ga qisqarsa, as … as, qisqarmasa so … as ni ishlatgan ma’qul- bu hali faraz):

c) not so much as – hatto … ma(y)di/emas

2. twice/ten times as …as qurilmasida bog’lovchi –dan ko’ra qo’shimchasi bilan tarjima qilinadi:

3. 2-as dan keyin son kelsa, - gacha/-dayoq (bu holda o’rtada vaqt/makon/miqdor kabi o’lchovni ifodalovchi sifat/ravish keladi)

4. qanchalik … masin, qancha/shuncha … sa ham

5. (just) as much a … as- xuddi …day

6. (o’rtada many/much bo’lganda)qancha …sa shuncha

7. as … as ever – har doimgiday

Because

1. chunki:

2. tufayli:

3. because of+N/Ger – tufayli:

4. partly because – buning qisman sababi:

5. just because – faqat …ligi (ba’zan ega ergash gap bosh gapdan oldin kelganda, that ning o’rniga)

Before

1. -dan oldin:

Note: continuous zamon olmaydi

2. -gacha

both …and

1. ham … ham

But

1. lekin:

2. not (only)… but(also) –(faqat) emas … balki (ham):, no/every but – dan boshqa hech/hamma:

3. -dan boshqa (preposition)

The problem is anything but easy.

4. have no choice/option/alternative but+to inf –dan boshqa iloji yo’q:

(Note: bundan quyidagi ma’nolaridan qo’rqmanglar – qafas qulflangan)

5. can+inf+ but+inf – dan boshqa:

6. -ni aytmasa

7. but then (again) – (shundaylikka) shundayku-ya, lekin shunisiyam borki

8. can+but+inf - axir

9. faqat

10. Otlashadi – lekin(lar)

By the time

1. gacha/ga kelib

Note: by the time+pre sim+future per/modal+have+V3

By the time+past sim+past perf/modal+have+V3

Lekin: bosh gapning asosiy fe’li to be bo’lsa, fut/past sim da ishl:

Note: continuous zamon olmaydi

despite(+N/ger)

1. -ga qaramay (=in spite of)

Note: bu predlog the fact (-ligi)+an.e.g yoki what bog’lovchili ergash gap bilan ishlatilishi mumkin

2. despite oneself – xohlamasa ham:

either … or

1. yo …yo (bu bog’lovchi egaga bog’lansa kesim or dan keyingi so’zga qarab birlik yoki ko’plikda bo’ladi):

Note: agar either dan keyin ko’plik or dan keyin birlikdagi ot bo’lsa, kesim birlikda ham ko’plikda ham bo’lishi mumkin

Even if

1. …gan taqdirda ham (shart ergash gap yasaydi va shunga ko’ra kelajak/hozirdagi imkoni bor yoki o’tgan/hozirgi/kelasi zamondagi tasavvuriy harakatni bildiradi)

even though

1. hatto … sa ham

Note: bu bog’lovchi o’tgan/hozirgi zamondagi sodir bo’lgan yo bo’layotgan harakatni bildiradi

Every/each time

1. har safar

Note: continuous zamon olmaydi

FOR

1. –gani uchun/chunki/tufayli:(bu bog’lovchi faqat bosh gapdan so’ng keladi)

hardly/barely/scarcely … when

1. …ar…mas(o’rtada past perfect)

hence(+N)

1. binobarin (bu ma’noda ega-kesim emas,faqat ot oladi va bu ot aniqlovchilari bilan ishlatiladi)

Note: shu ma’nosida bu so’z so ga tenglashtirilib, ega-kesim bilan ishlatilish hollari uchraydi

2. –dan keyin (bu ma’noda o’zidan oldingi vaqt bildiruvchi so’zga qo’shib tarjima qilinadi =later)

How

1. qanday qilib/qanchalik (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda):

2. usul/yo’l/uslub (=the way):

However

1. lekin/holbuki/vaholanki (vergul bilan ajratiladi. Bu ma’noda however odamlar kutgan yoki o’ylagan narsa bo’lib chiqmaganini bildiradi)

2. however+adj/part/adv(+S+V) – qanchalik … bo’lmasin

3. qanday …sa shunday:

4. qanday (qilib) … sa ham, baribir:

If

1. agar:

2. –mi-yo’qmi (ega, to’ldiruvchi ergash gaplarda)

Note: bu ma’noda if aniqlovchi va kesim ergash gaplarda umuman, ega va to’ldiruvchi ergash gaplarda bosh gapdan oldin, predlogdan keyin kelmaydi

3.if only - qaniydi (bu bog’lovchidan so’ng hozirgi va kelasi zamonlar ishlatilmaydi):

4. if+V3/adj

INASMUCH AS

1. chunki (=because)

In case

1. – ehtimoliga qarshi/chunki … mumkin

Note: a) in case dan so’ng will/would zamonlar kelmaydi

b) in case o’zi mumkinlikni ifodalagani uchun mumkin ma’noli modal fe’llarni olmaydi

2. just in (any) case – har ehtimolga qarshi:

Just in case – shunchaki … ehtimoliga qarhshi

3.in case of - bo’lgan taqdirda, in the case of – gap … haqida ketganda, as in the case of = as with, in that/many/some case(s) – u/ko’p/ba’zi hol(lar)da, to be+the case- (aslidayam) shunday/hayotda (shunday), this being the case – shuning uchun

In order (+to inf)

1. –ish uchun (=so as)

In order that

1. –ish uchun (=so that)

Note: continuous zamon olmaydi

In spite of (+N/ger)

1. -ga qaramay (=despite)

Note: bu predlog the fact (-ligi)+an.e.g yoki what bog’lovchili ergash gap bilan ishlatilishi mumkin

(inspite of/despite aslida predlog. lekin ularni bog’lovchi safida o’rganish ma’qulroq)

2. in spite of oneself – xohlamasa ham

like

1. xuddi… -day:

Note: adabiy tilda LIKE bog’lovchi emas, predlog. Uning o’rniga bu ma’noda AS, AS IF/AS THOUGH ishlatiladi. Lekin bu qoidaga hamma vaqt rioya qilaverishmaydi. Ko’pincha o’gzaki uslubda act/behave/feel/look/ sound/smell fe’llaridan keyin LIKE bog’lovchisi ishlatiladi. U ikki harakat/holatning bir-biriga o’xshab qolganini bildiradi

Lest

1. – masin deb, -masin uchun (lest dan keyin should+inf yoki to siz inf keladi):

Note: continuous zamon olmaydi

2. –bo’lishi mumkinligidan (odatda hissiyotni ifodalovchi sifatdan so’ng to’ldiruvchi ergash gap yasaydi= that):

neither … nor

1. na … na (bu bog’lovchi egaga bog’lansa kesim nor dan keyingi so’zga qarab birlik yoki ko’plikda bo’ladi):

Note: agar neither dan keyin ko’plik nor dan keyin birlikdagi ot bo’lsa, kesim birlikda ham ko’plikda ham bo’lishi mumkin

no sooner … than(o’rtada past perfect)

1. … ar … mas

Not to mention

1. u yoqda tursin (=much less/let alone)/-niku aytmasa ham bo’ladi

Now that

1. mana endi … gach/ekan/dan keyin:

Once

1. gach

Note: continuous zamon olmaydi

Note: once (payt ravishi) – bir marta, bir paytlar/qachonlardir

2. once+prep+N –gach

3. once+V3 –lgach/-ngach:

or

1. yoki:

Note: bu bog’lovchi uyushgan egani bog’laganda, kesim or dan keyingi so’zga shaxs-sonda moshlashadi:

2. or else – aks holda (shart ergash gap yasaydi. Batafsilroq Shart Ergash Gap mavzusida):

3. Num+Ns+or so- yo shunga yaqin:

Provided (that)/providing (that)/on condition (that)

1.agar

Rather than (+ger/inf/n/pro)

1. –o’rniga/-dan ko’ra/emas:

2. would rather + past simple kelajakdagi harakatni ko’rsatadi ma’qul ko’rmoqdeb tarjima qilinadi:

seeing that (=seeing as (how))

1. tufayli

Since

1. –dan beri:

Note: bu ma’noda continuous zamon olmaydi

2. –gani uchun/chunki

3. – dan keyin=dan xulosa qilsa

4. ever since – dan beri (bog’lovchi yoki payt ravishi)

So

1. shuning uchun:

Note: so-called – ayrimlarning ta’biricha …(ataladigan)

So … as(+to inf)

1. - digan darajada (o’rtada sifat/sifatdosh/ravish oddiy darajada)

Note: not so … as(+SV/N/Pro/ger) – day … emas:

2. would you be so kind as +to inf – marhamat qilib

3. without so much as - hatto … -madi/-masdan(/-siz):

so as(+to inf)

1. –ish uchun (=in order to)

so long as

1. to … ekan/faqat agar (= as long as/but only if)

Note: so long as dan so’ng will/would kelmaydi

Note: continuous zamon olmaydi

So … (that)

1. shunchalik …-ki (=such … that)

Note: so … that da o’rtada 3 narsadan biri bo’ladi:

a) sifat/sifatdosh/ravish oddiy darajada

b) miqdor(kam/ko’p)+ot

c) sifat+a/an+ot

LEKIN: such a lot of … that

2. –digan darajada:

3. so much so that – shu darajadaki/andog/ki

So (that)

1. –ish uchun/-sin deb (=in order that)

Note: continuous zamon olmaydi

Note: might/could/may/can yoki biror kelajakni ko’rsatuvchi zamon oladi

2. toki…-sin/-ay/-gin (=in order that)

3. shunday bo’lsa … -ardi:

4. shunday … ki (bunda so alohida ravish sifatida qatnashmoqda)

such … as(+to inf)

1. - digan darajadagi (o’rtada adj+N bo’ladi odatda noaniq artikl bilan):

Note: not such … as – day … emas:

such as

1. –ga o’xshagan (aniqlovchi ergash gap yasaydi)

such … (that)

1. shunchalik …-ki (=so … that)

Note: such … that da o’rtada ot bo’lishi shart

Supposing/suppose (that)

1. agar (faraz qilaylik):

Than

1. - dan ko’ra:

That

1. –ki/-ni/deb (to’ldiruvchi ergash gaplarda):

2. –dan/ba’zan –ga (hissiyotni ifodalovchi sifat/sifatdoshdan keyingi to’ldiruvchi ergash gapda)

3. –gan/degan/haqidagi yoki aniqlangan so’zning o’zi tegishli kelishikda (aniqlovchi ergash gapda):

4. –ligi (ega ergash gaplarda)

5. in that:

5.1. jihati bilan/jihatidan/shu jihatdanki

5.2. shu/bu jihatdan (gapning boshida kelib vergul bilan ajratiladi)

though:

1. (garchi)…-sa ham/-ga qaramay (=although)

Note: lekin (bosh gapdan keyin kelsa)

2. though+adj/part – garchi …(bo’l)sa ham

3. adj/adv+though+S+V – garchi … sa ham

4. lekin (kirish so’z – vergul bilan ajratiadi, gap oxirida keladi)

Unless

1. agar … -masa(=except if):

until (Till)

1. gacha, -guncha

Note: bu bog’lovchi o’zbek tiliga tarjima qilinganda ko’pincha inkor shaklda bo’ladi. Mas: kun yaxshilanmaguncha kutamiz. Bunda –ma qo’shimchasi rostdan bor-yo’qligini quyidagicha aniqlash mumkin: nimani kutishyapti: kunning yaxshilanmasliginimi yo yaxshilanishini? Shu savolning javobiga qarab until dan keyin inkor kerak yo yo’qligi aniq bo’ladi.

Note: continuous zamon olmaydi

2. until+V3 –lgancha/-ngancha

3. not until … that – gacha …-magan

What

1. nima (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda):

2. –gan narsa (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda nima so’zi tarjimaga mos kelmaganda):

3. qanday/qaysi

whatever

1. nima/qanday/qaysi … sa ham (hammasi)

2. nimani/ga … sa ham (hammasini/ga)

When

1. paytda:

2. qachon (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda):

3.-gan payt(ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda qachon so’zi tarjimaga mos kelmaganda):

4. paytda (aniqlovchi ergash gaplarda aniq paytni bildiruvchi so’zlardan so’ng keladi, masalan on Sunday, next month kabi):

Note: the day, year kabi umumiy so’zlardan so’ng when ning o’rniga that ishlatiladi:

5. when+perfect – dan keyin:

6. turib

7. egasiz payt ergash gaplarda (aslida bular to’liqsiz ergash gap) quyidagi fe’l shakllarini oladi:

7.1. when+Ving – yotganda:

7.2. when+V3 – lganda/-nganda:

7.3: when+being V3 – lyotganda/-nyotganda:

7.4. when+(prep)N – paytda:

8.when+to inf (egasiz to’ldiruvchi, ega, kesim, aniqlovchi ergash gaplarda, ya’ni when – qachon deb tarjima qilinganda)

9. every time – har safar, by the time –gacha/-ga kelib (bu aslida time so’zidan keyingi aniqlovchi ergash gap, lekin payt ergash gap kabi ishlatiladi)

10. when it comes to – gap … ga kelganda

(11. agar – ba’zan bosh gapdan keyin kelganda)

Whenever:

1. qachon bo’lsa ham/har safar (faqat payt ergash gapda):

Where

1. qayerda/qayerga/qayerdan: (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda):

2. –gan joy (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda qayer so’zi tarjimaga mos kelmaganda):

3. –gan joy(aniqlovchi ergash gaplarda atoqli otdan so’ng kelsa).

Note: Place, city kabi umumiy so’zlardan so’ng where ham, that ham ishlatilishi mumkin, faqat that dan so’ng in/at kabi predloglar bo’lishi kerak. Bog’lovchi tarjima qilinmaydi:

whereas

1. esa/-gani holda

2. garchi/lekin

Wherever

1. qayerda/qayerdan bo’lsa ham:

Whether

1. –mi –yo’qmi (ega, kesim, to’ldiruvchi, aniqlovchi ergash gaplarda):

2. whether … or (not)- …(bo’ladi)mi … (bo’ladi)mi

Which

1. qaysi (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda):

2. (aniqlovchi ergash gaplarda odamdan boshqa narsalardan so’ng ishlatiladi. tarjima qilinmaydi):

3. bu hol/bu narsa - verguldan so’ng kelib, bosh gapdagi harakat/holatni aniqlovchi ergash gap yasaydi

4. in which case (o’sha holda), at which point (o’sha nuqtada) aniqlovchi ergash gap yasaydi. Bunda case va point ning o’rniga boshqa so’zlar va ularga qarab boshqa predloglar kelishi mumkin

While

1. paytda,-ganda:

2. esa/-gani holda:

3. garchi:

4. turib

5. while+Ving/being V3 – (l)yotganda:

6. while+(prep)N – paytda:

Who

1. kim (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda):

2. –gan odam (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda kim so’zi tarjimaga mos bo’lmasa):

3. whom ning o’gzaki uslub shakli (ega, kesim, to’ldiruvchi, aniqlovchi ergash gaplarda)

4. (aniqlovchi ergash gaplarda odamlarga nisbatan ishlatiladi. Tarjima qilinmaydi):

Whoever

1. kim bo’lsa ham:

2. whomever ning og’zaki uslub shakli:

Whom

1. kimni/kimga (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda):

2. –gan odamni/-gan odamga (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda kim so’zi tarjimaga mos bo’lmasa):

3. (aniqlovchi ergash gaplarda odamlarga nisbatan ishlatiladi. Tarjima qilinmaydi):

Whomever

1. kimni/kimga bo’lsa ham yoki –gan har qanday odamga/odamni

Whose

1. kimning (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda):

2. (aniqlovchi ergash gaplarda odamlarga ham, odamdan boshqa narsalarga ham ishlatiladi. Tarjima qilinmaydi, lekin bog’lovchidan keyingi so’z –i/-si qo’shimchalari bilan tarjima qilinadi):

Note: whose odamdan boshqa narsani aniqlaganda:

Exam whose results = exam the results of which

3. kimniki (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda. Bu ma’noda kam ishl):

Why

1. nega/-ning sababi (ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda):

2. (aniqlovchi ergash gaplarda the reason so’zidan so’ng keladi. Tarjima qilinmaydi):

Yet/still

1. shunda ham/lekin

Note: ba’zan still – baribir (yordamchi fe’ldan keyin, asosiy fe’ldan oldin)

general note:

Payt ergash gap yasovchi after, as soon as, once, until/till, when, by the time bog’lovchilaridan keyin harakat tugallanganligiga urg’u berish uchun ba’zan present/past perfect ishlatilishi mumkin, lekin ularning odatda present/past simple dan farqi bo’lmaydi:

KIRISH SO’Z-BOG’LOVCHI:

1. Ba’zan o’zbek tilidagi kirish so’zga teng keluvchi so’zlar ham bog’lovchi bo’yicha testlarga kiritiladi. Quyidagilari:

Moreover/furthermore/what’s more/in addition /additionally – bundan tashqari

Otherwise/or (else) - aks holda

Therefore/that’s why/which is why – o’sha uchun

Nevertheless/nonetheless – shunga qaramay

Consequently/as a result/thus/accordingly – natijada

Even so – hatto shundayam

Fortunately – yaxshiyam/xayriyat

Unlike – dan farqli o’laroq (kirish birikma hosil qiladi)

Correspondingly/accordingly – shunga mos tarzda(/natijada)

For that matter – bu yerda (tarjimasi) yo’q

Note: therefore/thus/thereby dan keyin ega-kesim bo’lmasa – shu orqali/shunday qilib

2. Ba’zi –ly qo’shimchali ravishlar kirish so’z bo’lganda alohida tarjimaga ega va tarjimasi lug’atlarda beriladi. Lug’atda tarjimasi keltirilmaganlarini esa tarafi/tomoni/jihati so’zlaridan birini qo’shib tarjima qilish mumkin: interestingly

Bog’lovchi bo’yicha test yechish qoidalari

Bog’lovchi bo’yicha test tushganda quyidagi 12 yo’nalish, shu ketma-ketlikda hisobga olinishi kerak:

1. …dan keyin kesim turgan bo’lsa, ega bo’ladigan bog’lovchi kerak. Bular who(ever) (hamma ergash gapda), which/that (faqat aniqlovchi ergash gapda), what(ever) (ega,kesim,to’ldiruvchi ergash gapda). Bulardan boshqa bog’lovchilar ega bo’la olmaydi.

LEKIN: ba’zan …dan oldin of predlogi va undan oldin biror miqdor bildiruvchi so’z kelsa, bu holda ega emas, predlogdan keyin bo’lgani uchun whom yoki which ishlatish kerak bo’ladi

2. … dan keyin ot turgan bo’lsa (ba’zan o’sha otning sifatli aniqlovchisi ham bo’ladi, chalg’itish uchun), aniqlovchi bo’ladigan bog’lovchi kerak. Bular whose (hamma ergash gaplarda), which(ever),what(ever) (ega,kesim,to’ldiruvchi ergash gapda), how(ever) (ega,kesim,to’ldiruvchi ergash gapda faqat sifat,sifatdosh,ravishga aniqlovchi bo’ladi).

3. … dan keyin ega-kesim bo’lsa quyidagi bog’lovchilarni ishlatish mumkin emas, va aksincha ega-kesim bo’lmasa shu bog’lovchilardan birini ishlatish shart. Bular because of (+N/ger/Pro), despite (+N/Pro/ger), in spite of (+N/Pro/ger), in order to (+inf), so as (+to inf), so … as (+to inf)

4. … dan keyin will/would (ya’ni future va future in past) zamonlar mavjud bo’lsa, quyidagi bog’lovchilarni ishlatish mumkin emas, ayrimlari faqat muayyan ma’nolardagina will/would bilan kelmaydi. Aksincha shu bog’lovchilar mavjud bo’lganda, will/would zamonlarni olish mumkin emas. Bular: after, as (“paytda” ma’nosida), as if, as long as, as soon as, before, by the time, even if, every time, if (“agar” ma’nosida), in case, lest (+should+inf/inf), once, provided/providing/suppose/supposing (that)/on condition that, since (“dan beri” ma’nosida), so long as, unless, until/till, when (“paytda” ma’nosida), whenever, while (“paytda” ma’nosida)

5. …dan keyin davom zamon bo’lsa quyidagi bog’lovchilar mumkin emas, va aksincha, shu bog’lovchilardan keyin davom zamon ishlatilmaydi. Bular: After, as soon as, before, by the time, everyeach time, lest, no sooner … than (va uning sinonimlari), once, since(dan beri ma’nosida), until/till, so that/in order that

6. ba’zi bog’lovchilar maxsus zamon talab qiladi. Demak … dan keyin shu zamon bo’lmasa o’sha bog’lovchini tanlash mumkin emas, yoki o’sha bog’lovchi bo’lsa, demak shu zamonlarni tanlash kerak. Bular:

6.1.by the time (kerakli zamonlari mavzuda berilgan), 6.2. every time (present yoki past simple),

6.3. lest(should+inf yoki to siz inf),

6.4. no sooner … than va uning sinonimlari (odatda past perfect),

6.5. since(“dan beri” bo’lganda, since dan keyin odatda past simple, bosh gapida esa present perfect, lekin harakat o’tgan zamondagi biror vaqtgacha tugagan harakat bo’lsa, past perfect kerak bo’ladi),

6.6. until/till (dan keyin present zamon bo’lsa, odatda bosh gapda future zamon bo’lishi kerak, past zamonga esa, future in past zamon),

6.7.while (“paytda” ma’nosida odatda present/past con, ba’zan present/past simple)

7. maxsus shakllar oladigan bog’lovchilar. Ba’zan … dan keyin ega-kesim emas fe’l shakllari, asosan to inf yo Ving yoki boshqa so’z turkumlari keladi. bunda quyidagi holatlar mavjud.

7.1. hamma so’roq olmoshidan kelgan bog’lovchilar, when (“qachon” ma’nosida), whether bog’lovchilaridan keyin faqat to inf keladi

7.2. when (“paytda” ma’nosida) dan keyin Ving,V3, being+V3 kelishi mumkin

While (“paytda” ma’nosida)dan keyin faqat Ving k-di

7.3. after, before dan keyin faqat gerundning istalgan shakli

7.4. until/till, unless, if(“agar” ma’nosida), even if V3 olishi mumkin

7.5. though/although, however bog’lovchilari ega-kesimdan tashqari sifat/sifatdosh/ravishning oddiy darajasini ham olishi mumkin (misollar mavzuda)

8. ba’zi bog’lovchilar bir necha qismdan iborat bo’ladi va shu qismlar orasiga maxsus shakldagi so’zlar talab qilinadi. Bular:

8.1. both … and, either … or, neither … nor bog’lovchilarida har ikki qismdan keyingi birinchi so’zlar teng shaklda bo’lishi kerak. Masalan, ikki tarafda ham bosh kelishikdagi ot (birlik-ko’plik ahamiyatsiz), oddiy darajadagi sifat kabi)

8.2. as … as, so … (that), so … as (+to inf) bog’lovchilarida o’rtada quyidagi 3 narsadan biri bo’lishi kerak:

a) sifat/sifatdosh/ravish ning oddiy darajasi

b) kam/ko’p+N

c) sifat+a/an+N

8.3. such …(that) da o’rtada ot bo’lishi shart va bu ot ko’pincha aniqlovchili bo’ladi.

8.4. qolgan … li bog’lovchilarning nima talab qilishi tegishli mavzularda

9. ba’zi bog’lovchilarni ma’lum hollarda ishlatish mumkin emas:

9.1. verguldan keyin (bu ko’pincha aniqlovchi ergash gap bo’ladi) that emas, ko’pincha which (“bu hol, bu narsa”), yoki boshqa bog’lovchi keladi

9.2. predlogdan keyin that/who bog’lovchisi mumkin emas faqat in that shakli (“jihati bilan, shu jihatdan” ma’nosida)dan tashqari.

9.3. what,how,if bog’lovchilari aniqlovchi ergash gapda ishlatilmaydi. Shunga ko’ra aniqlovchi ergash gapda ularni hisobdan chiqarish mumkin

9.4. ko’pincha when,where ni ega bo’lmagani uchun bemalol hisobdan chiqarish mumkin

9.5. odamni which aniqlamaydi, odamdan boshqa narsalarni who/whom aniqlamagani uchun shu bog’lovchilarni hisobdan chiqarish mumkin.

9.6. whose faqat aniqlovchi bo’lgani uchun … dan keyin ot bo’lmaganda uni hisobdan chiqarish mumkin

9.7. which aniqlovchidan boshqa ergash gaplarda deyarli doim aniqlovchi bo’lgani uchun, … dan keyin ot bo’lmaganda va aniqlovchi ergash gap bo’lmaganda uni hisobdan chiqarish mumkin

9.8. where/when bog’lovchi bo’lgan aniqlovchi ergash gaplarning oxirida yoki shu bog’lovchidan oldin AT/IN/ON predloglari kelishi mumkin emas, demak shu predloglar mazkur o’rinlarda kelganda bu bog’lovchini hisobdan chiqarish mumkin

9.9. agar aniqlovchi ergash gap kesimidan keyin ochiq predlog bo’lsa, 9.2 qoidasidagi kabi who/that bog’lovchilari kelmaydi (ammo haqiqiy ingliz tilida aynan shu bog’lovchilar ishlatiladi)

10. where/when – which/that: joy va binoni/paytni bildiruvchi ot aniqlanayotganda keltirilgan 3 bog’lovchidan biri ishlatiladi. Farqlash uchun ergash va bosh gaplar ajratib tarjima qilinadi, shunda

10.1. agar ergash gap u yerda/u (payt)da deb boshlansa where/when ishlatiladi. The house … I used to live is destroyed. (uy buzilibdi. U yerda men yashaganman) The date … I have to go to hospital has been informed (sana ma’lum qilindi. U sanada kasalxonaga borishim kerak)

10.2. agar ergash gap u yerni deb boshlansa which/that: the house … you have been looking for is here (uy shu yerda. U yerni siz izlayotgan edingiz)

10.3. ergash gap u yerda/u (payt)da deb tarjima qilingan taqdirda ham, ergash gapning oxirida at/in/on (“-da” ma’nosida) predloglari qatnashgan bo’lsa, bu holda that bog’lovchisini tanlashga to’g’ri keladi, chunki where bog’lovchisi bu predloglarni ololmaydi

10.4. lekin agar IN/AT/ON predloglari … dan oldin kelgan bo’lsa, faqat which bog’lovchisi tanlanadi

10.5. qolgan predloglardan keyin joy/paytni bildiruvchi otlarni odatda which bo’glovchisi aniqlaydi. Lekin where/when ham ishlatilishi mumkin-u ajratish qoidasi mujmalroq. Better leave that part in piece

11. (hozircha) bir-biriga teng (deb hisoblanuvchi) bog’lovchilar. Ba’zan ikki bog’lovchi bir-biriga teng tarjima va ishlatilishga ega. Agar bitta test savoliga shu mazmunan teng bog’lovchilar birdaniga javob sifatida keltirilsa, ularni hisobdan chiqarish mumkin:

11.1. despite-in spite of (bir-biridan hech farqi yo’q),

11.2. though/although

11.3. in order to/so as to, in order that/so that

12. though/although va yet/still/however /nevertheless (bu aslida kirish so’z) bog’lovchilarining hammasini lekin deb tarjima qilish mumkin. Ammo ularning ishlatilishida biroz farq bor ekan: bu bog’lovchilarning hammasi 2 harakat/holatni bog’laydi va bu holatlardan biri ikkinchisiga sabab/asos bo’lishi kutilgan bo’lishiga qaramay, shunday bo’lmaganligini anglatadi; farq ularning qaysi harakat/holatga qo’shib ishlatilishida:

a) though/although sabab/asos bo’lishi kutilgan harakatdan oldin keladi: though the day is warm enough, I’m wearing a warm jacket

b) yet/still/nevertheless kutilmagan natija bo’lib chiqqan harakatdan oldin keladi

c) however kutilmagan natijadan oldin keladi va ozgina hayratni ifodalaydi

13. as day deb tarjima qilinganda, undan keyin ega-kesim yoki sifat/sifatdosh/ravishning oddiy darajasi keladi. Agar …dan keyin ot/olmosh bo’lsa, as predloglik tarjimalari (sifatida/qilib, bo’lib, deb) ni oladi. Bu holda –day qo’shimchasi uchun like predlogi ishlatiladi.
Who

1. aniqlovchi ergash gapda faqat odamni bildiruvchi so’zlarga nisbatan ishlatiladi. Ergash gapda ega (ba’zan to’ldiruvchi) bo’lib keladi, ya’ni … dan keyin ergash gapning kesimi turgan bo’lishi shart. Agar … dan oldin predlog bo’lsa, yoki odamni bildirmaydigan ot bo’lsa, yo … dan keyin kesim emas ega bo’la oladigan so’z bo’lsa, who ishlatilmaydi.

Note: lekin ba’zan hayvonlarga nisbatan ishlatilishi mumkin ularning biror harakat bajaruvchi yo alohida e’tiborga sazovorligi nazarda tutilsa, ammo bu hol testlarda uchramaydi.

2. kim/-gan odam: ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda va ergash gapning egasi bo’ladi, ya’ni undan keyin ergash gapning kesimi bo’lishi shart

Whom

1. aniqlovchi ergash gaplarda ham bo’glovchi ham to’ldiruvchi bo’lib keladi, ya’ni … dan keyin gapning egasi bo’lishi kerak. U ega bo’la olmaydi. Faqat odamga nisbatan ishlatiladi

2. … dan oldin predlog mavjud bo’lib, odamni bildiruvchi so’zni aniqlaganda ishlatiladi:

3. kimni/kimga/-gan odamni/-gan odamga: ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda ham bog’lovchi ham to’ldiruvchi bo’lib keladi, ya’ni … dan keyin gapning egasi bo’lishi kerak

Whose

1. aniqlovchi ergash gaplarda ham bog’lovchi ham aniqlovchi bo’lib keladi, ya’ni … dan keyin ot bo’lishi shart. Odamga ham, odammasga ham ishlatiladi. Undan keying ot –i/-si qo’shimchasi bilan tarjima qil.

2. kimning: ega, kesim, to’ldiruvchi egrash gaplarda ham bog’lovchi ham aniqlovchi bo’lib keladi, ya’ni … dan keyin ot bo’lishi shart.

3. kimniki: ega, kesim, to’ldiruvchi egrash gaplarda ham bog’ ham ega/to’ldiruvchi bo’lib keladi, ya’ni … dan keyin kesim yoki ega bo’lishi kerak (bu hol testlarda hozircha uchragani yo’q)

What

1. aniqlovchi ergash gaplarda ishlatilmaydi

2. nima/-gan narsa : ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda ishlatiladi. Ergash gapning egasi yoki to’ldiruvchisi bo’lishi mumkin, ya’ni … dan keyin kesim yoki ega bo’lishi mum.

3. qanday: ega, kesim, to’ldiruvchi ergash gaplarda biror otdan oldin aniqlovchi bo’lib keladi

Which

1. aniqlovchi ergash gaplarda odamdan boshqa narsalarga ishlatiladi. Ergash gapning egasi yo to’ldiruvchisi bo’ladi, ya’ni … dan keyin kesim yoki ega bo’lishi kerak. Tarjima qilinmaydi.

2. aniqlovchi ergash gapda … dan oldin predlog bo’lib, odamdan boshqa narsani aniqlaganda ishlatiladi.

3. … dan oldin vergul bo’lsa, odatda which bog’lovchisi ishlatiladi. Bu holda which aniqlovchi ergash gap hosil qiladi va oldingi gapdagi holatni aniqlaydi. Bu hol/bu narsa deb tarjima qilinadi

4. qaysi: ega, kesim, to’ldiruvchi egrash gaplarda aniqlovchi bo’ladi, ya’ni … dan keyin ot bo’lishi kerak

5. qaysisi: ega, kesim, to’ldiruvchi egrash gaplarda ega yoki to’ldiruvchi, ya’ni … dan keyin ega yoki kesim bo’lishi kerak (bu hol hali testlarda uchramagan)

Where

1. aniqlovchi ergash gap joyni bildiruvchi so’zni aniqlaganda ishlatiladi. Ega bo’la olmaydi, ya’ni … dan keyin kesim bo’lishi mumkin emas.

2. qayerda/qayerga/-gan joy: ega, kesim, to’ldiruvchi egrash gaplarda keladi. Undan keyin ega kesim bo’lishi yoki to inf kelishi kerak

When

1. aniqlovchi ergash gap vaqtni bildiruvchi so’zni aniqlaganda ishlatiladi. Ega bo’la olmaydi, ya’ni … dan keyin kesim bo’lishi mumkin emas

2. qachon/-gan payt: ega, kesim, to’ldiruvchi egrash gaplarda keladi. Undan keyin ega-kesim yoki to inf/part1,2 bo’lishi kerak.

3. paytda/ganda: payt ergash gap yasaydi. Bu holda undan keyin will(shall), would kelishi mumkin emas.

Why

1. aniqlovchi ergash gap REASON so’zini aniqlaganda ishlatiladi. Ega bo’la olmaydi, ya’ni undan keyin kesim bo’lishi mumkin emas

2. nega/-gan sababi: ega, kesim, to’ldiruvchi egrash gaplarda keladi. Undan keyin ega kesim yoki to inf kelishi kerak

How

1. aniqlovchi ergash gapda kelmaydi

2. qanday (qilib): ega, kesim, to’ldiruvchi egrash gaplarda keladi. Undan keyin ega-kesim yoki to inf bo’ kk

3. qanchalik: ega, kesim, to’ldiruvchi egrash gaplarda keladi. Undan keyin sifat/sifatdosh/ravish/kam/ko’p so’zlari bo’lishi kerak

That

1. aniqlovchi ergash gapda ega yoki to’ldiruvchi bo’ladi, ya’ni undan keyin ega yoki kesim kelishi mumkin. Odamga ham, odammasga ham ishlatiladi. Tarjima qilinmaydi.

2. ega, kesim, to’ldiruvchi egrash gaplarda keladi. Ega ham, to’ldiruvchi ham bo’lmaydi, ya’ni undan keyin ega-kesim bo’lishi kerak.

3. that olmoshi bilan that bog’lovchisining farqi:

3.1. bog’ bo’lganda undan keyin ega-kesim hechsa kesim bo’lishi kerak

3.2. bog’ bo’lganda undan keyin kelgan ot artikl olishi yoki ko’plikda bo’lishi mumkin. Olmosh bo’lganda undan keyingi ot artikl olmaydi, ko’plikda bo’lmaydi

3.3. bog’ bo’lganda undan oldin predlog kelmaydi, olmosh bo’lsa undan oldin predlog mumkin.