Дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш
Download 1.38 Mb. Pdf ko'rish
|
3-NI Multisimda ishlash
- Bu sahifa navigatsiya:
- NI MULTISIM DASTURIY MUHITIDA LABORATORIYA ISHINI BAJARISH TARTIBI
- 3.1 – rasm. BTda yasalgan UB kuchaytirgich sxemasi 3.1 – jadval.
- 1. NI MULTISIM DASTURIY MUHITIDA MASHG’ULOT UCHUN KERAKLI BO’LGAN ELEMENTLARNI TANLAB OLISH
- ELEMENTLARNI TO’G’RI JOYLASHTIRISH
- 3. YIG’ILGAN TAYYOR SXEMA ASOSIDA MASHG‘ULOTNI BAJARISH.
|
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
BAJARISH TARTIBI NI Multisim dasturiy muhitida ishlashni o‘rganish uchun quyida berilgan laboratoriya ishidan foydalanamiz:
BTda yasalgan UB kuchaytirgich sxemasini tadqiq etish Ishnining maqsadi: Sxemalarda bipolyar tranzistor (BT) bazasi umumiy (UB) qilib bajarilgan kuchaytirgich kaskadlarini tajribada tahlil qilish; yuklama (omik) qarshiligi qiymatining kuchaytirgich parametrlariga ta’sirini o‘rganish. Berilgan parametrlar: 𝐼 𝑒0
; R E =0.5 kOm; R K =1kOm; E 2 =13V.
3.1 – rasm. BTda yasalgan UB kuchaytirgich sxemasi 3.1 – jadval.
𝜔𝑡, 𝑔𝑟𝑎𝑑 0 30
60 90
120 150
180 210
240 270
300 330
360 𝐼 𝑒 (𝜔𝑡), 𝑚𝐴
𝑈 𝑒 (𝜔𝑡), 𝑉
𝐼 𝑘 (𝜔𝑡), 𝑚𝐴
𝑈 𝑘 (𝜔𝑡), 𝑉
𝐼 𝑒 (𝜔𝑡) = 𝐼
𝑒 0 + 0,8𝐼 𝑒 0 sin(𝜔𝑡) = 𝐼 𝑒 0 (1 + 0,8 sin(𝜔𝑡)); (3.1) Bizga yuqqorida keltirilgan 3.1 – rasmda keltirilgan sxemani NI multisim dasturiy muhitida yig’ib laboratoriya mashg’ulotini bajarish topshirilgan bo’lsin. Buning laboratoriya mashg’ulotini NI multisim dasturiy muhitida bajarish uchun biz quydagi ketma-ketlikda ishlarni olib borishimiz zarur:
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
1. NI multisim dasturiy muhitida mashg’ulot uchun kerakli bo’lgan elementlarni tanlab olish; 2. NI multisim dasturiy muhitida sxemani yig’ishda elementlarni to’g’ri joylashtirish; 3. Yig’ilgan tayyor sxema asosida mashg’ulotni bajarish. Demak, ushbu 3ta ketma-ketlikdagi ishlarni bajaramiz.
KERAKLI BO’LGAN ELEMENTLARNI TANLAB OLISH
Demak, bu jarayonni amalga oshirish uchun 3.1 – rasmda keltirilgan sxemadagi elementlar: - 2 ta manba E 1 va E
2 ;
- 2 ta qarshilik, R e va R k ; - 2 ta ampermetr; - 2 ta voltmetr; - 1 ta yer. Ushbu elementlarni NI multisim dasturiy muhitida topamiz va ishni bajaramiz. NI multisim dasturiy muhitining ishchi oynasi.
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
Bu oynada multisimning komponentalari ya’ni bizga kerakli elementlari topishimiz mumkin!
Quyidagi rasmda esa biz group qismidan o’zimizga kerakli elementlarni tanlab olishimiz mumkin. Bu Sources qismida biz aktiv elementlar tok va kuchlanish manbalari joylashgan.
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
Quyida keltirilgan rasmda Power_Sources bu kuchlanish manbasi bo’lib, undan o’zgarmas va o’zgaruvchan kuchlanish manbalari hamda Ground topishingiz mumkin.
Ishni bajarish mobaynida foydalaniladigan manbalarni tanlab olishda natija olinadigan ya’ni ko’rsatiladigan jadvalga e’tibor berishimiz lozim. Bu ishdagi jadvalga qaraydigan bo’lsak biz I e tok orqali boshqarishimiz mumkin. Demak, bizga 1 ta o’zgarmas tok va kuchlanish manbasi kerak bo’ladi.
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
Keyingi 3.1 – rasmga qaraydigan bo’lsak E 1 manbaga ulangan A 1 ampermetrda I e
tok berishimiz kerak. Shuning uchun biz E 1 manbani o’zgarmas tok manbasi olamiz, E 2 manba sifatida o’zgarmas kuchlanish manbasini olamiz. Quyida NI Multisim dasturiy muhitida elementlarni tanlab olish keltirilgan. E 1
Sources -- Signal_Current_Sources --- DC_Current tanlab olamiz.
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
E 2 manba sifatida o’zgarmas kuchlanish manbasi Sources -
- DC_Power ni tanlab olamiz.
Qarshiliklarni tanlab olish quydagi rasmda keltirilgan: NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
Voltmetrlarni tanlab olish ulanadigan klemmalarning manfiy hamda musbat qismi sxemaga qarab tanlab olinadi.
Ampermetrlarni tanlab olish ulanadigan klemmalarning manfiy hamda musbat qismi sxemaga qarab tanlab olinadi.
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
Yarim o’tkazgichlar NI Multisim dasturiy muhitida quyidagi rasmda keltirilgan hamda ularning turi juda ko’p shu tufayli Virtual yarim o’tkazgichlardan foydalanish mumkin.
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
Bu rasmda Tranzistorlar keltirilgan. Bizning ushbu mashg’ulotni bajarishda bipolyar tenzistorlarning n-p-n tipidagi tranzistorlardan foydalanmoqdamiz.
Siz o’zingizga kerakli bo’lgan boshqa elementlarni ham Select a Component bandidan topishingiz mumkin. NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
ELEMENTLARNI TO’G’RI JOYLASHTIRISH
Quyidagi rasmda ushbu elementlarni multisimda olingan holati keltirilgan. Sxema uchun zarur elementlarni ham olib, ularni o’zimizga qulay holatga burib olishimiz mumkin. Buning uchun kerakli elementni tanlab olasiz va sichqoncha o’ng tugmasini bosasiz va bunda quydagi oyna hosil bo’ladi.
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
Bundan o’zimizga kerakli holatga burib olish uchun kerakli buyruqni tanlab olamiz. Misol uchun quydagicha holatga keltirib olamiz.
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
Demak, biz sxemani yig’ish uchun hamma kerakli elementlarni tanlab oldik va sxema yig’ilganda quydagicha bo’ladi.
Biz 3.1-rasmda keltirilgan sxema bo’yicha NI Multisim dasturiy muhitida yig’ib oldik. Endi bu sxema asosida laboratoriya mashg’ulotini bajarishimiz mumkin. NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
BAJARISH. Oldingi bandlarda biz mashg’ulotni bajarish uchun kerakli elementlar tanlab olindi va ishni bajarish uchun tayyor sxema holatiga keltirildi. Ushbu bandda biz yig’ilgan tayyor sxema orqali berilgan mashg’ulotni bajaramiz. Yuqorida keltirilgan 3.1-sxema asosida (3.1) formuladan foydalanib NI Multisimda yig’ilgan sxemada berilgan parametrlar asosida natijalarni olamiz. Birinchi navbatda berilgan parametrlarni sozlab olamiz. Bunda har bitta elementni sozlash uchun uning ustiga 2 marta bosamiz va natijada quydagi oyna hosil bo’ladi.
Bu oynadan foydalangan holda barcha elementlarni o’zimizning parametrlarni qo’ygan holda sozlaymiz va bunda quydagicha holatga ega bo’lamiz. NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
Endi tayyor parametrlari kiritilgan sxema asosida dasturni ishga tushirib natijani 3.1-jadvalga yozib olamiz.
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
𝐼 𝑒 (𝜔𝑡) = 𝐼 𝑒 0 + 0,8𝐼 𝑒 0 sin(𝜔𝑡) = 𝐼 𝑒 0 (1 + 0,8 sin(𝜔𝑡)); (3.1)
formuladan foydalanib 𝐼 𝑒
𝐼 𝑒 (𝜔𝑡) 1 = 3.5(1 + 0,8 sin(0 0 ))=3,5
𝐼 𝑒 (𝜔𝑡) 2 = 3.5(1 + 0,8 sin(30 0 ))=4,9
Va 𝐼 𝑒 (𝜔𝑡), 𝑚𝐴 qiymatlarini E1ga berib, yana natijalarni yozib olamiz.
NI Multisim дастурий муҳитида лаборатория ишини бажариш тартиби Электроника ва радиотехника кафедраси ассистенти А.Х. Абдуллаев
Demak, ushbu ishni boshqa hisoblangan natijalar asosida qayta takrorlaymiz va jadvalning qolgan qismini ham to’ldirib olamiz. Shunday qilib, NI Multisim dasturiy muhitida elektronika va sxemalar bo’yicha ko’plab mashg’ulotlarni virtual tarzda bajarish imkoniyatiga ega bo’lamiz.
Download 1.38 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|