=Dasturiy taminot

?Bir vaqtning o’zida ham yagona yaxlit deb qaraladigan har qanday ob’ekt, ham qo’yilgan maqsadlarga erishish manfaatlarida birlashtirilgan turli elementlar majmui nima?
+Tizim
=Dasturiy taminot
=O’quv qo’llanma
=Dastur
?Tizimli tahlilning birinchi bosqichi nima?
+Masalani qo’yilishi
=Muammo tadqiqoti
=Dastlabki muxokama(kelishuv)
=Qabul qilingan muxokamani amalga oshirish
?Ushbu yondashuv o’ziga xos tahlil usuli bo’lib, u nafaqat jarayon negizini, balki uni boshqaruvchi tizim hisoblanadi?
+Fikrlashning asosiy tipi
=Fikrlashning umumiy tipi
=Fikrlashning tashkiliy tipi
=Fikrlashning ma’naviy tipi
?Tizimli yondoshuv nimaga asoslanadi?
+Tizim nazariyasiga
=Loyiha nazariyasiga
=Moliya nazariyasiga
=Abstrakt nazariyasiga
?Tizimli tahlilning ob’ekti nima?
+Muammo yoki hodisa
=Jarayon
=Voqea
=Paydo bo’lish
?Tadqiqot tizimining tahliliy predmeti nima?
+Tizimning o’zi
=Muammo
=Hodisa
=Dalil
?Tizim va hodisalarning predmet sohasini ilmiy nuqtai nazardan o’rganuvchi ilmiy bo’lim nima?
+Predmet soha
=Nazariya
=Amaliyot
=Tadqiqot
?Ierarxiklik belgisini yana qanday atash mumkin?
+Joylashuv
=Moslashuv
=Kelishuv
=Tadqiqot
?Tizim bu elementlar yig’indisi, ularni alohida o’zlari ham tizim sifatida qaralishi mumkin, boshlang’ich tizimlar umumiy tizimning bir qismidir, ya’ni tizim, tizim ierarxiyasi qismi sifatida nima ko’riladi?
+Ierarxiklik belgisi
=Yaxlitlilikning funksional belgisi
=Mavjudlilik belgisi
=Bo’lmasligi belgisi
?Integrativ xususiyatlarning mavjudligi tizim uchun xarakterlidir, tizimda mavjud bo’lgan, ammo uning alohida elementlaridan hech biriga xos bo’lmagan yoki ularning yigindisi nima?
+Yaxlitlilikning funktsional belgisi
=Mavjudlilik belgisi
=Ierarxiklik belgisi
=Bo’lmasligi belgisi
?Mavjud elementlar orasidagi aloqalar tizim uchun xarakterli (turli har xil elementlarni to’plash tizim hisoblanmaydi) deb nimani aniqlash mumkin?
+Mavjudlilik belgisi
=Yaxlitlilikning funksional belgisi
=Ierarxiklik belgisi
=Bo’lmasligi belgisi
?Tizimlarga misollar qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?
+Alohida qism va detallardan tuzilgan texnik qurilma, xujayralar majmuasidan tashkil topgan tirik organizm, odamlar jamoasi, ishlab chikarish korxonasi, davlat va shu kabilar
=Alohida qism va detallardan tuzilgan texnik qurilma, ishlab chiqarishdagi maxsulotlar, biznes va tadbirkorlikdagi rejalar
=Xujayralar majmuasidan tashkil topgan tirik organizm, suniy detallar, ximiyaviy moddalar, dori darmonlar
=Ishlab chikarish korxonasi, davlat va shunga o’xshash mini klublar, restoran,barlar
?Tizim tushunchasi…?
+Tizimni o’zaro bog’langan va bir-biri bilan ta’sirlashuvchi elementlar majmui
=Tizim bu biror maqsadga yo’naltirilib, amalga oshirilgan ishlar majmui
=Alohida qism va detallardan tuzilgan texnik qurilmalarning amaliy natijasi
=Xujayralar majmuasidan tashkil topgan reaktsiyalarga kirishuvchan moddalar majmui
?Qism tizimlari (tizim osti) nima deb ataladi?
+Tizimning o’zaro bog’langan bir qator elementlaridan tuzilgan qismiga
=Xujayralar majmuasidan tashkil topgan reaktsiyalarga kirishuvchan moddalar majmui
=Alohida qism va detallardan tuzilgan texnik qurilma, ishlab chiqarishdagi maxsulotlar, biznes va tadbirkorlikdagi rejalar
=Tizim bu biror maqsadga yo’naltirilib, amalga oshirilgan ishlar majmui
?Tizim elementlari deb nimaga aytiladi?
+Tizimni o’zaro bog’langan va bir-biri bilan ta’sirlashuvchi elementlar majmui
=Tizim bu biror maqsadga yo’naltirilib, amalga oshirilgan ishlar majmui
=Xujayralar majmuasidan tashkil topgan reaktsiyalarga kirishuvchan moddalar majmui.
=Alohida qism va detallardan tuzilgan texnik qurilmalarning amaliy natijasi
?Tizim elementlariga misollar keltiring?
+Elementlarining tabiati bilan bog’liq ravishda fizik, mexaniq, ximik, biologik, iqtisodiy, kibernetik va boshqalar
=Tizimni o’zaro bog’langan va bir-biri bilan ta’sirlashuvchi elementlar majmui
=Tizimning o’zaro bog’langan bir qator elementlaridan tuzilgan qismiga
=Tizimni o’zaro bog’langan va bir-biri bilan ta’sirlashuvchi kompyuter dasturlari orqali xosil bo’lgan vositalar
?Tizimlarni qanday tizimlarga ajratish mumkin?
+Deterministik va ehtimoliy tizimlarga
=Stoxastik va ehtimoliy tizimlarga
=Aniqlik va deterministik tizimlarga
=Aniqlik va ehtimoliy tizimlarga
?Deterministik tizimlar...?
+Aniq topiladigan ko’rsatkichlarga ega bo’ladi
=Tasodifiy xarakterli ko’rsatkichlarga ega bo’ladi
=Ehtimoliy xarakterli ko’rsatkichlarga ega bo’ladi
=Tasodifiy va aniq xarakterli ko’rsatkichlarga ega bo’ladi
?Deterministik tizimga misollar...?
+regulyatorli muzlatgich; tizim tsexda dastgohlarning joylashtirilish tizimi, avtobus marshrutlari tizimi; fakultet darslari jadvali, kompyuter, televizor; yig’uv avtokonveyeri
=tizim tsexda dastgohlarning joylashtirilish tizimi, ishlash priptsip tizimi
=avariya, yo’nalish vaqti, yo’lovchilar sig’imi tizimi
=EHM, televizor yig’uv avtokonveyeri va texnik xizmat ko’rasatuvchi tizimi
?Ehtimoliy tizimlar...?
+Korxona mahsulotini statistik nazorat etish, material-texnik ta’minoti tizimi, aeroport atrofida samolyotlar harakatini boshqaruvchi tizim, energetik tizim boshqaruvi
=Tasodifiy xarakterli ko’rsatkichlarga ega bo’ladi
=Ehtimoliy xarakterli ko’rsatkichlarga ega bo’ladi
=regulyatorli muzlatgich, sistema tsexda dastgohlarning joylashtirilish tizimi, avtobus marshrutlari tizimi,fakultet darslari jadvali, EHM, televizor, yig’uv avtokonveyeri
?Tizimni ifodalashda qo’llaniladigan matematik modelning berilishiga qarab ularni qanday sinflarga ajratamiz?
+CHiziqli va chiziqsiz
=Manfiy va musbat
=Aniq va noaniq
=Deterministik va ehtimoliy
?Tuzilma deganda nimani tushunasiz?
+Bu butun ob’ekt elementlarining o’zaro munosabatlarining barqaror ko’rinishi
=Hodisaning ayrim tashqi va ichki tadqiqot ob’ektining ko’rinishi
=Hodisaning ayrim tadqiqot ob’ektining ko’rinishi
=Hodisaning umumiy tadqiqot ob’ekti ko’rinishi
?Tizimni strukturasi bu...?
+tizimni aloxida elementlardan tuzilgan, shu element orasida funktsiyalarni taksimlanishi bilan ifodalaniladigan ular orasida uzaro boglikligi butunligini tarkibiy kismlardan tashkil topish usullari xakidagi konundir
=tizimni tizimchalardan tuzilgan elementorasidagi o’zaro bo’linishlar usuli xakidagi konundir
=bu butun ob’ekt elementlarining o’zaro munosabatlarining barqaror ko’rinishi
=integrativ xususiyatlarni va qonuniyatlarni tadqiq qilishga yo’naltirilgan ko’rinishi
?Necha xil sinfdagi strukturalar farklanadi?
+Ierarxik, noerarxik va aralash ierarxiya
=Aniq, noaniq va aralash =Moddiy, nomoddiy va aralash
=Potentsial, kinetik va aralash
?Aralash strukturalar bu...?
+Ierarxik va monierarxik strukturalarni turli kombinatsiyalaridir
=Ierarxik, noerarxik va aralash ierarxiya
=Moddiy, nomoddiy va aralash
=Potentsial, kinetik va aralash
?Dekompozitsiya bu...?
+Tizimning alohida bo’laklarga tarqalishi
=Tizimning bir butun bo’lishi
=Tizimning alohida bo’laklardan yaratilishi
=Tizimning pasdan tepaga bo’lgan yo’nalishi bo’yicha tahlil qiladi, osondan qiynga, bo’lakdan butunga
?Agregirlash bu...?
+Tizimning alohida bo’laklardan yaratilishi
=Tizimning alohida bo’laklarga tarqalishi
=Tizimning bir butun bo’lishi
=Tizimning tepadan pastga yo’nalishi bo’yicha tahlil qiladi, qiyndan osonga, butundan bo’lakga
?Dekompozitsiyaga misol ...?
+Tizimning tepadan pastga yo’nalishi bo’yicha tahlil qiladi, qiyndan osonga, butundan bo’lakga
=Tizimning pasdan tepaga bo’lgan yo’nalishi bo’yicha tahlil qiladi, osondan qiynga, bo’lakdan butunga
=Tizimning alohida bo’laklardan yaratilishi
=Tizimning bir butun bo’lishi
?Agregirlashga misol...?
+Tizimning pasdan tepaga bo’lgan yo’nalishi bo’yicha tahlil qiladi, osondan qiynga, bo’lakdan butunga
=Tizimning bir tekist bo’lishi
=Tizimning tepadan pastga yo’nalishi bo’yicha tahlil qiladi, qiyndan osonga, butundan bo’lakga
=Tizimning alohida bo’laklarga tarqalishi
?Funktsional va tarkibiy tahlil nimani anglatadi ?
+Elementlarning algoritmlarni tuzilishi va yaratilgan tizim uchun talablar shakllantirish imkonini beradi
=Tarixni tahlil qilish, vaziyat sabablarini, hozirgi tendentsiyalarni, bashorat qilishni imkonini beradi
=Elementlarning algoritmlarni tuzilishi va yaratilgan tizim uchun talablar va takliflar , muloxazalar shakllantirish imkonini beradi
=Tizimning umumiy algoritmini tuzib, talablari o’rganilish imkonini beradi
?Genetik tahlilda nima o’rganiladi?
+Tarixni tahlil qilish, vaziyat sabablarini, hozirgi tendentsiyalarni, bashorat qilishni imkonini beradi
=Elementlarning algoritmlarni tuzilishi va yaratilgan tizim uchun talablar va takliflar , muloxazalar shakllantirish imkonini beradi
=Tizimning umumiy algoritmini tuzib, talablari o’rganilish imkonini beradi
=Elementlarning algoritmlarni tuzilishi va yaratilgan tizim uchun talablar shakllantirish imkonini beradi
?Tizim modelining asosiy xususiyatlari nimalardan iborat?
+Maqsadga yo’naltiriganlik, yakuniyligi, soddalashtirilganlik, taxminiyligi, adekvatligi, ko’rgazmaliligi, ruxsat berilganliligi va texnologiyaga oidligi kabi xususiyatlar
=Maqsadga yo’naltiriganlik, murakkablashtirilganlik, taxminiyligi, adekvatligi, ko’rgazmaliligi, ruxsat berilganliligi va texnologiyaga oidligi kabi xususiyatlar
=Maqsadga yo’naltiriganlik, yakuniyligi, soddalashtirilganlik, taxminiyligi, adekvatligi, ko’rgazmaliligi, ruxsat berilmaganliligi va texnologiyaga daxilsizligi kabi xususiyatlar
=Maqsadga yo’naltiriganlik, yakuniyligi, murakkablashtirilganlik, taxminiyligi, adekvatligi, ko’rgazmaliligi, ruxsat berilganliligi va texnologiyaga daxilsizligi kabi xususiyatlar
?Tizimli yondoshish murakkab ob’ektlarni o’rganishning samarali tadqiqot yo’nalishi –.............ga asosdir?
+tizimli tahlilga
=ob’ektlarni maqsadga yo’naltirilishiga
=tizimlar xossalariga
=tizimlar ob’ektlarga
?Tizimning tahlili – bu ?
+tizim elementlari va uning tashkiliy tuzilishi ma’lum bo’lgan holda tizim amalga oshirayotgan funktsiyalarni aniqlashdir
=murakkab ob’ektlarni o’rganishning samarali tadqiqot yo’nalishidir
=murakkab ob’ektlarni tadqiq qilish uslubiyati bo’lib, u ushbu ob’ektlarni maqsadga yo’naltirilgan tizimlar sifatida qarab va bu tizimlar xossalarini hamda ularning maqsadi va shu maqsadni amalga oshirish vositalari orasidagi o’zaro munosabatlarni o’rganishdir
=tizimlar sifatida qarab va bu tizimlar xossalarini hamda ularning maqsadini aniklashdir
?Tizimli tahlilning usullari tugri keltirilgan javobni toping?
+Maqsadlar daraxti, Aqliy hujum, Delfi usuli (Ekspert baholari usuli), Morfologik usul, eksperiment usuli
=Maqsadlar daraxti, Vald usuli , eksperiment usuli
=Aqliy hujum, texnologiyalari usuli, Morfologik usul, eksperiment usuli
=Baholari usuli, Morfologik usul, Laplas usuli
?Moslikni baholashga (conformity assessment) tugri tarif berilgan katorni toping ?
+Talabni bajarilishini bevosita va bilvosita aniqlash
=Maksadni kuyilishi va bajarilishini bilvosita aniqlash
=Talab va taklifni bajarilishini bevosita aniqlash
=Talabni bajarilishini bilvosita aniqlash
?Moslikni baholanishi uch funktsiya ketma-ketligi sifatida keladi. Funktsiyalar berilgan katorni toping?
+«tanlov», «aniqlash» va «tekshirish va moslikni tasdiqlash»
=«maksad», «aniqlash» va «bajarilish va moslikni tasdiqlash»
=«talab», «aniqlash» va «tekshirish va moslikni tasdiqlash»
=«maksad», «talab va moslikni tasdiqlash»
?SHarhlash (interpretatsiya)-bu ?
+Ma’lum bir holatning yoki g’oyaviy vaziyatning talqini, sharxi
=Ma’lum bir talabning yoki maksadning talqini, sharxi
=Ma’lum bir tekshirishning natijaviy talqini, sharxi
=Ma’lum bir obektning natijaviy talqini, sharxi
?Interpretatsiya izlanish tilining kanaka tahliliga asoslanadi ?
+Semiotik
=Eksperiment
=Morfologik
=Aqliy hujum
?Optimal natijaga erishish uchun nima qilish zarur?
+Alternativalarni baxolash
=Tekshirish =Talabni tugri kuyish
=Obektni aniklash
?Tizimli tahlil murakkab muammolarning tizimli metodologiyasini nimalarga asoslanib ishlab chikadi?
+Tizimli tahlil murakkab muammolarning tizimli metodologiyasini tizimli yondashuv va umumiy ayniyatlarga tayangan holda ishlab chiqadi
=Tizimli tahlil murakkab muammolarning tizimli metodologiyasini talabning kuyilishi va umumiy ayniyatlarga tayangan holda ishlab chiqadi
=Tizimli tahlil murakkab muammolarning tizimli metodologiyasini maksadli yondashuv va malum bir ayniyatlarga tayangan holda ishlab chiqadi
=Tizimli tahlil murakkab muammolarning tizimli metodologiyasini maksadning anikligiga tayangan holda ishlab chiqadi
?Tizimli tahlil ........ turdagi yangi ilmiy yo’nalish xisoblanadi?
+Integratsion
=Interpretatsion
=Semiotik
=Morfologik
?SHarhlash – bu?
+Interpretatsiya
=Integratsion
=Semiotik
=Morfologik
?Tizimli tahlil integratsion turdagi yangi ilmiy yo’nalish bo’lib, kanaka metodologiyani ishlab chiqadi ?
+Qaror qabul qilish
=Nazorat qilish
=O’zatish
=Tekshirish
?Strukturaviy rivojlanmagan muammolarini yechish uchun kaysi baholash usullaridan foydalanish iaqsadga muvoffiq?
+Ekspert baholash
=Semantik baholash
=Optimal baholash
=Delfi baholash
?Tizimli tahlil bu birinchi navbatda atrofdagi dunyoni va uning muammolarini bir soniyali manfaatlar va intilishlarning tanlab olinadigan filtri orqali emas, ...?
+ularga aloqasi bo’lgan barcha odamlar uchun yechimlarning oqibatlaridan iborat bo’lgan va muammoni to’liqligicha va butun murakkabligicha ko’rishga imkon beradigan prizma orqali to’g’ri qabul qilish qobiliyatidan tashkil topgan fikrlashni to’g’ri tashkil etishdir
=ularga aloqasi bo’lmagan barcha odamlar uchun yechimlarning oqibatlaridan iborat bo’lgan va muammoni butun murakkabligicha ko’rishga imkon berishidir
=ularga aloqasi bo’lgan barcha odamlar uchun yechimlarning oqibatlaridan iborat bo’lgan va muammoni to’liqligicha va butun murakkabligicha ko’rishga parallel ravishda imkon berishidir
=ularga aloqasi bo’lgan barcha odamlar uchun yechimlarning oqibatlaridan iborat bo’lgan butun murakkabligicha ko’rishga imkon beradigan tekshiruvlar orqali to’g’ri qabul qilish qobiliyatidan tashkil topgan fikrlashni to’g’ri tashkil etishdir
?«tanlov», «aniqlash» va «tekshirish va moslikni tasdiqlash» bu 3 ta funktsiya kaysi baxolanishga tegishli?
+Moslikni baholanishi
=Eksperiment baholanishi
=Morfologik baholanishi
=Optimal baholanish
?Delfi usuli bu kanaka baholari usuli xisoblanadi?
+Ekspert baholari
=Morfologik baholari
=Segmantik baholari
=Delfi baholari
?Axborot xavfsizligi sohasida tizimli yondoshuv yordamida o’rganiladigan muammolar nimalardan iborat?
+Maksimal darajada milliy havfsizlik tuzilmasining tahlili, havf-xatar tahlili va ularni bartaraf etish choralarini ishlab chiqish
=Byudjet tayyorlash, uning bajarilishi va sarflanishini nazorat qilish
=Ishlab chiqarishni, tovar ishlab chiqarish, bozordagi holatni uzoq muddatli rejalashtirish
=Boshqaruv tizimining kompleksli choralarini tuzish
?Davlat boshqaruvi sohasida tizimli yondoshuv yordamida o’rganiladigan muammolar nimalardan iborat?
+Byudjet tayyorlash, uning bajarilishi va sarflanishini nazorat qilish
=Ishlab chiqarishni, tovar ishlab chiqarish, bozordagi holatni uzoq muddatli rejalashtirish
=Boshqaruv tizimining kompleksli choralarini tuzish
=Maksimal darajada milliy havfsizlik tuzilmasining tahlili, havf-xatar tahlili va ularni bartaraf etish choralarini ishlab chiqish
?Iqtisodiyot sohasida tizimli yondoshuv yordamida o’rganiladigan muammolar nimalardan iborat?
+Ishlab chiqarishni, tovar ishlab chiqarish, bozordagi holatni uzoq muddatli rejalashtirish
=Boshqaruv tizimining kompleksli choralarini tuzish
=Maksimal darajada milliy havfsizlik tuzilmasining tahlili, havf-xatar tahlili va ularni bartaraf etish choralarini ishlab chiqish
=Byudjet tayyorlash, uning bajarilishi va sarflanishini nazorat qilish
?Tahlil vaqtida tashkilotnin ham ichki, ham tashqi muhiti hisobga olgan holda foydalaniladigan yondoshuv qanday nomlanadi?
+Kompleksli yondoshuv
=Inegratsion yondoshuv
=Vaziyatga asosan yondoshuv
=Innovatsion yondoshuv
?Tizimning axborot ta’minoti boshqaruvining funksional aloqalarini tekshirishda qaysi yondoshuvdan foydalaniladi?
+Inegratsion yondoshuv
=Kompleksli yondoshuv
=Vaziyatga asosan yondoshuv
=Innovatsion yondoshuv
?Qaysi turdagi yondoshuvda, tahlilni amalga oshirishda kenglik diapazoni, boshqaruv effektivligiga ta’sir qiluvchi vaziyat turtki vazifasini bajaradi?
+Vaziyatga asosan yondoshuv
=Inegratsion yondoshuv
=Kompleksli yondoshuv
=Innovatsion yondoshuv
?Tashqi muhit tomonida yuz beradigan o’zgarishlarga tezkor javob qaytarish imkoniyatiga asoslanuvchi yondoshuv qanday nomlanadi?
+Innovatsion yondoshuv
=Inegratsion yondoshuv
=Kompleksli yondoshuv
=Vaziyatga asosan yondoshuv
?Xodim o’z ish faoliyatini oshirishi , korxona boshqaruvidagi ro’lini anglashi uchun sharoit yaratib berish, qaysi yondoshuv mazmuniga mos keladi?
+Xulqqa oid yondashuv
=Inegratsion yondoshuv
=Kompleksli yondoshuv
=Vaziyatga asosan yondoshuv
?Tizimli – integrallashgan yondoshuvning vazifasi nimalardan iborat?
+Uning vazifasi tizim ostinigina emas, butun bir tizimni yaxshilashdan iborat
=U ma’lum maqsadlarga erishish yo’lida bo’ladi
=Axborotni qabul qilish, qayta ishlash, uzatish va axborotlarni saqlashdan iborat
=Axborotlarni saqlashdan iborat
?Tizimli – boshqaruv yondoshuvi deyilganda nima tushuniladi?
+Tizim doimiy ravishda o’ziga nisbatan harakatga keltirish harakatlarini his etadi
=Hech qaysi tizim bo’lak emas, ko’p tomonlaman turli tizimlar va tizim hisoblanmagan ta’limlar bilan bog’liq
=Tizimning yashashi axborotni qabul qilish, qayta ishlash, uzatish va axborotlarni saqlashsiz tasavvur qilib bo’lmaydi
=Tizimning to’liqligini ta’minlash uchun uning tarkibiy tuzilmasi elementlari, qismlari ajralmas qismi hisoblanadi
?Tizimli – tuzilmaviy yondoshuv deyilganda nima tushuniladi?
+Tizimning to’liqligini ta’minlash uchun uning tarkibiy tuzilmasi elementlari, qismlari ajralmas qismi hisoblanadi
=Hech qaysi tizim bo’lak emas, ko’p tomonlaman turli tizimlar va tizim hisoblanmagan ta’limlar bilan bog’liq
=Tizimning yashashi axborotni qabul qilish, qayta ishlash, uzatish va axborotlarni saqlashsiz tasavvur qilib bo’lmaydi
=Tizim doimiy ravishda o’ziga nisbatan harakatga keltirish harakatlarini his etadi
?Har bir tizim boshqa mukammalroq tizim elementini o’z ichiga oladi, shu vaqtni o’zida past darajadagi tizim osti elementlarini o’zida aks ettirvchi yondoshuv qanday nomlanadi?
+Tizimli – kommunitativ yondoshuv
=Tizimli – tuzilmaviy yondoshuv
=Tizimli – bosharuv yondoshuvi
=Tizimli – axborot yondoshuvi
?Quyidagi ta’riflardan qaysi biri tizimli – axorot yondoshuviga tegishli?
+Axborot – tizim elementlarining o’zaro aloqasini ta’minlaydi, har bir element axborot bilan to’liq bo’ladi, tizim esa tashqi muhit bilan yaxlit bo’ladi
=Tizim doimiy ravishda o’ziga nisbatan harakatga keltirish harakatlarini his etadi
=Har bir tizim boshqa mukammalroq tizim elementini o’z ichiga oladi, shu vaqtni o’zida past darajadagi tizim osti elementlarini o’zida aks ettiradi
=Tizimning to’liqligini ta’minlash uchun uning tarkibiy tuzilmasi elementlari, qismlari ajralmas qismi hisoblanadi
?U o’zining boshlanishi, o’zining yashash va vaqti, taraqqiyoti va yuksalishi, qulash va yakuniga egadir. Berilgan ta’rif qaysi yondoshuvga tegishli?
+Tizimli – genetik yondoshuv
=Tizimli – tuzilmaviy yondoshuv
=Tizimli – bosharuv yondoshuvi
=Tizimli – axborot yondoshuvi
?Ishlab chiqarishni, tovar ishlab chiqarish, bozordagi holatni uzoq muddatli rejalashtirish, investitsion loyihalash, makroekonomik boshqaruv kabi o’rganiluvchi muammolar qaysi sohaga tegishli?
+ Iqtisodiyot sohasi
=Davlat boshqaruvi sohasi
=Axborot xavfsizligi sohasi
=Tibbiyot sohasi
?Ma’lumotlarni yig’ish, qayta ishlash va to’plash, boshqaruv tizimining kompleksli choralarini tuzish, byudjet tayyorlash, uning bajarilishi va sarflanishini nazorat qilish. Berilgan ketma – ketlikdagi o’rganiluvchi muammolar qaysi sohaga tegishli?
+Davlat boshqaruvi sohasi
=Axborot xavfsizligi sohasi
=Tibbiyot sohasi
=Iqtisodiyot sohasi
?Havf - xatar tahlili va ularni bartaraf etish choralarini ishlab chiqish, maksimal darajada milliy havfsizlik tuzilmasining tahlili, optimal tashkil etilgan boshqaruv tuzilmasida mablag’ sarfini o’rganish. Berilgan ketma – ketlikdagi o’rganiluvchi muammolar qaysi sohaga tegishli?
+Axborot xavfsizligi sohasi
=Tibbiyot sohasi
=Iqtisodiyot sohasi
=Davlat boshqaruvi sohasi
?Tizimli tahlil tushunchalaridan integratsion yondoshuvga to’g’ri ta’rif berilgan javobni ko’rsating?
+Tadqiqot ham vertikal (tizim boshqaruvining alohida elementlari o’rtasida), ham gorizontal (mahsulotning har bir hayotiy tsiklida) amalga oshiriladi
=Tashqi muhit tomonidan yuz beradigan o’zgarishlarga tezkor javob qaytarish imkoniyatiga asoslanadi
=Xodim o’z ish faoliyatini oshirishi , korxona boshqaruvidagi rolini anglashi uchun sharoit yaratib berishdan iborat
=Tahlilni amalga oshirishda kenglik diapazoni boshqaruv effektivligiga ta’sir qiluvchi vaziyat turtki vazifasini bajarishidadir
?Tizimli tahlil tushunchalaridan normativ yondoshuv mohiyati qaysi javobda to’g’ri keltirilgan?
+Funktsional normativlarga rejalarni qayta ishlashning tezkorligi va sifati, quyi bo’limlarning aniq tashkil qilingani, operativ hisob kitob va nazorat, har bir tuzilma quyi bo’limida funksional majburiyatlarining qat’iy taqsimlanishi kiradi
=Tadqiqot ham vertikal (tizim boshqaruvining alohida elementlari o’rtasida), ham gorizontal (mahsulotning har bir hayotiy tsiklida) amalga oshiriladi
=Tashqi muhit tomonidan yuz beradigan o’zgarishlarga tezkor javob qaytarish imkoniyatiga asoslanadi
=Tahlilni amalga oshirishda kenglik diapazoni boshqaruv effektivligiga ta’sir qiluvchi vaziyat turtki vazifasini bajarishidadir
?Tizimli yondoshuv turlari to’g’ri keltirilgan javobni aniqlang?
+Tizimli – genetik, tizimli – axborot; tizimli – kommunikativ, tizimli – boshqaruv, tizimli – tuzilmaviy
=Tizimli – kommunikativ, tizimli – boshqaruv, tizimli – tuzilmaviy =Tizimli – funktsional, tizimli – integrallashgan
=Tizimli – kommunikativ, tizimli – boshqaruv, tizimli – tuzilmaviy, tizimli – integrallashgan
?Tizim bilan bog’liq muammolarni yechish qaysi yondoshuvga asoslanadi?
+Funktsional va tuzilmaviy
=Tizimni takomillashtirish va loyihalashtirish
=Ierarxik va muqobillik
=Klassik va amaliy
?Elementlar orasidagi ichki boglanishlar qanday bulishi mumkin?
+Gorizontal, vertikal
=Ichki, tashqi
=Aniq, mavxum
=Yuqori, quyi
?Tizimiy tahlil bu ...?
+Murakkab tizimlarni tashkil etish va boshqarish muammolari bilan shug’ullanadigan, turli xil tabiatdagi juda ko’p ma’lumotni baholash kontekstida qarorlar qabul qiladigan ilmiy fan
=Har qanday tizim chiqish (maqsad), kirish (manbalar), tashqi muhit bilan aloqa va qayta aloqaga ega bo’lgan o’zaro bog’liq elementlar to’plami sifatida ko’rib chiqiladigan ilmiy fan
=Rejalashtirish bilan bog’liq boshqaruv funktsiyalarida tizim tushunchalarini qo’llash
=Tizim funktsiyasini amalga oshirish uchun bir-biri bilan o’zaro bog’liq va o’zaro ta’sir qiluvchi elementlarning (tarkibiy qismlarning) to’liq, yaxlit to’plami
?Tizimiy yondashuv bu...?
+har qanday tizimda chiqish (maqsad), kirish (manbalar), tashqi muhit bilan aloqa, qayta aloqa mavjud bo’lgan o’zaro bog’liq elementlar to’plami sifatida qaraladigan yondashuv
=murakkab ob’ektlarni tadqiq qilish va qurish usullari va vositalarining, birinchi navbatda, texnik, iqtisodiy va ijtimoiy tizimlarning boshqaruvini yaratishda qarorlarni asoslash usullarining yig’indisi
=tizim funktsiyasini amalga oshirish uchun bir-biri bilan o’zaro bog’liq va o’zaro ta’sir qiluvchi elementlarning (tarkibiy qismlarning) to’liq, yaxlit to’plami
=murakkab tizimlarni tashkil etish va boshqarish muammolari bilan shug’ullanadigan, turli xil xarakterdagi juda ko’p ma’lumotni baholash nuqtai nazaridan qarorlar qabul qilishni ko’zda tutadigan yondashuv
?Tizimiy tahlilning ob’ekti bu ...?
+muammo yoki xodisa
=tizim
=qaror
=tahlil
?Tizimiy tahlil mavzusi - bu...?
+tizim
=muammo
=qaror
=tahlil
?Siz muammoni qanday tushunasiz?
+To’siqni bartaraf etishning noma’lum usullari sharoitida haqiqiy va istalgan maqsad tafovut
=Resurslar cheklangan vaziyatda yechimni talab qiladigan vaziyat
=To’siqni bartaraf etishning noma’lum usullari sharoitida ana shu to’siqni bartaraf etishni talab qiladigan to’siq
=CHeklangan resurslar sharoitida uni yo’q qilishni talab qiladigan qarama-qarshilik
?Muammoning paydo bo’lishini ko’rsatadigan ba’zi bir belgi, tashkilotning real ko’rsatkichlarini haqiqiy yoki mumkin bo’lgan qiymatlardan og’ishi bu ...?
+alomat (simptom)
=rad qilish
=baholash
=belgi
?Qaysi tizim katta deb ataladi?
+Agar tizimni o’rganish yoki modellashtirish katta o’lchov tufayli qiyin bo’lsa, ya’ni tizimning holatlari to’plami katta o’lchamga ega bo’lsa, u katta deb ataladi
=Tizimni samarali tavsiflash va boshqarish, boshqarish parametrlarini aniqlash, tavsiflash yoki bunday tizimlarda qaror qabul qilish uchun yetarli darajadagi resurslarga ega bo’lmaganda tizim katta deb ataladi
=Katta tizimlar - bu dinamik va ko’pincha statistik xarakterga ega bo’lgan va turli funktsional jarayonlar bilan bog’liq bo’lgan, juda ko’p turli xil tarkibiy qism va elementlarni o’z ichiga oladigan tizimlardir va odatda ularni formulalar va analitik tuzilmalardan foydalangan holda klassik matematika tili bilan tavsiflab bo’lmaydi
=Katta tizim - bu tizim sezilarli noaniqlik sharoitida ishlaydi va uning atrof-muhitga ta’siri uning ko’rsatkichlarining o’zgarishini tasodifiy xususiyatini aniqlaydi
?Tizimi dinamik va ko’pincha statistik xarakterga ega bo’lgan turli xil munosabatlar va barcha funktsional jarayonlar bilan bog’liq bo’lgan, juda ko’p turli xil tarkibiy qism va elementlarni o’z ichiga olgan va klassik matematik tilida formulalar yordamida tasvirlab bo’lmaydigan tizimlar - bu...?
+murakkab tizimlar
=katta tizimlar
=analitik tizimlar
=muammolik tizimlar
?Kompleksli yondoshuv ...?
+tahlil vaktida tashkilotning xam ichki, xam tashki muxiti xisobga olinadi
=tashqi muxit tomonidan yuz beradigan o’zgarishlarga tezkor javob kaytarish imkoniyatiga asoslanadi
=ixtiyoriy boshkaruv tizimini mukammallashatirish maqsadidagi tahlil muxim normativlar majmuasiga bog’lik
=tahlilni amalga oshirishda kenglik diapazoni boshkaruv effektivligiga ta’sir qiluvchi vaziyat turtki vazifasini bajarishidadir
?Innovatsion yondoshuv ...?
+tashqi muxit tomonidan yuz beradigan o’zgarishlarga tezkor javob kaytarish imkoniyatiga asoslanadi
=ixtiyoriy boshkaruv tizimini mukammallashatirish maqsadidagi tahlil muxim normativlar majmuasiga bog’lik
=tahlil vaktida tashkilotning xam ichki, xam tashki muxiti xisobga olinadi
=tahlilni amalga oshirishda kenglik diapazoni boshkaruv effektivligiga ta’sir qiluvchi vaziyat turtki vazifasini bajarishidadir
?Vaziyatga asoslangan yondoshuvni amalga oshirishning moxiyati qaysi javobda to’g’ri keltirilgan?
+tahlilni amalga oshirishda kenglik diapazoni boshkaruv effektivligiga ta’sir qiluvchi vaziyat turtki vazifasini bajarishidadir
=ixtiyoriy boshkaruv tizimini mukammallashatirish maqsadidagi tahlil muxim normativlar majmuasiga bog’lik
=tahlil vaktida tashkilotning xam ichki, xam tashki muxiti xisobga olinadi
=tashqi muxit tomonidan yuz beradigan o’zgarishlarga tezkor javob kaytarish imkoniyatiga asoslanadi
?Modellashtirish bu ...?
+model asosida (matematik yoki fizik) yoki o’xshatish nazariyasini qo’llab yaratilgan qurilmada jarayon yoki voqea va hadisalarni o’rganish usuli
=umumiy xoldan xususiy xolga qarab mulohaza (xulosa) qilish usuli
=xususiy xoldan umumiy xolga, qismdan butunga qarab mulohaza (xulosa) qilish usuli
=qismlarni yagona butunlikka bog’lash usuli
?Sintez bu ...?
+qismlarni yagona butunlikka bog’lash usuli
=xususiy xoldan umumiy xolga, qismdan butunga qarab mulohaza (xulosa) qilish usuli
=umumiy xoldan xususiy xolga qarab mulohaza (xulosa) qilish usuli
=model asosida (matematik yoki fizik) yoki o’xshatish nazariyasini qo’llab yaratilgan qurilmada jarayon yoki voqea va hadisalarni o’rganish usuli
?Model bu ...?
+boshqarish ob’ektining asosiy xususiyatlari, bog’lanishlari, parametrlari orasidagi bog’lanishlarni ifodalovchi yoki o’xshatuvchi bo’lib, belgilar (simvol) yoki moddiy narsalar yordamida modellashtirilayotgan ob’ektni tasavvur qilish imkonini beruvchidir
=yordamchi dasturlar, ma’lumotlar bazasi yordamida murakkab tizimlarda bo’layotgan voqea va hodisalarni sodda ko’rinishda tezlik bilan qurish va hisoblash tajribalarini o’tkazishga mo’ljallangandir
=xususiy xoldan umumiy xolga, qismdan butunga qarab mulohaza (xulosa) qilish usuli
=umumiy xoldan xususiy xolga qarab mulohaza (xulosa) qilish usuli
?Tizimiy yondashuv” va “tizimiy tahlil” tushunchalari sinonimlarmi?
+Ha shunday
=Unday emas
=Ayrim xollarda sinonum
=Nazariy muammolarni yechishda sinomim
?Tizimli yondashuv tushunchasi.?
+Tizim kontsepsiyasi asosida turli hodisa va ob’ektlarni ko’rib chiqishni o’zida qamrab oladi.
=Tizim kontsepsiyasi asosida konunchilik va invariantlikni tasvirlash
=Tizim kontseptsiyasi asosida predmetlilik, konuniyat va invariantlikni tasvirlash
=Tizim kontseptsiyasi asosida xodsilarni konuniyatlilikni dolbzarblashishini urganadi
?Tizim nazariyasi?
+Ikki yo’nalishda–nazariy va amaliy shaklda parallel ravishda olib borilmoqda.
=Ikki yo’nalishda–nazariy va kiyosiy ravishda olib borilmoqda.
=Ikki yo’nalishda, kommunikativlik va ierarxiyalik ravishda olib borilmokda
=Uch yo’nalishda–nazariy, kiyosiy va amaliy shaklda parallel ravishda olib borilmoqda.
?Tizim nazariyasining asosiy ob’ektlari?
+Tabiiy va sun’iy, jonli va jonsiz, real va
mavhum, ularning paydo bo’lish va rivojlanish qonuniyatlaridan iborat.
=Tabiiy va sun’iy, jonli va jonsiz sistemalar (tizimlar nazariyasi tarix, falsafa
=Tabiiy va sun’iy, jonli va jonsiz sistemalar tizimiy tahlil, tizimiy uslub, tarix
=Falsafa, tarix, sistemologiya (tizimlar nazariyasi), tizimiy tahlil, sistemotexnika (sistemotexnologiku)
?Tizim nazariyasi to’g’risidagi mumtoz asarlar sirasiga?
+Avstriyalik biolog Lyudvig Bertalanfi va uning izdoshlari asarlari kiritish mumkin
=Avstriyalik biolog CHarliz Darvin va uning izdoshlari asarlari kir itish mumkin
=Rossiyalik biolog Michurin va uning izdoshlari asarlari kiritish mumkin
=Evropolik mutaxassis Gegelva uning izdoshlari asarlari kiritish mumkin
?Tizimli tahlil tamoyillari:?
+Yakuniy maqsad, o’lchash, ekvifinallik, birlik, bog’liqlik, modulli tuzilish, ierarxiya, funktsionallik, rivojlanish (tarixiylik, ochiqlik), markaz tasarrufidan chiqarish, mavhumlik
=Yakuniy maqsad, modulli tuzilish, ierarxiya, funktsionallik, rivojlanish (tarixiylik, ochiqlik), markaz tasarrufidan chiqarish
=Yakuniy maqsad, funktsionallik, rivojlanish (tarixiylik, ochiqlik), markaz tasarrufidan chiqarish, mavhumlik
=Yakuniy maqsad, o’lchash, ekvifinallik, birlik, mavhumlik tarixiyliy, tabiiy-ijtimoiy, texnologik xususiyatlar
?Dekompozitsiya (qismlarga ajratish)-?
+Tizim to’g’risidagi umumiy tasavvurni
ta’minlovchi qismlarga ajratish
=Tizimli kommunikativ xamda, tizim to’g’risidagi umumiy tasavvurni ta’minlovchi qismlarga ajratish, tasniflash
=Tizimli informatsion xamda tizim to’g’risidagi umumiy tasavvurni ta’minlovchi qismlarga ajratish, tasniflash
=Tizim to’g’risidagi umumiy nazariyalarni tasniflash, kismlargajratish
?Tizimli tahlil kaysi soxalardagi tipik muammolarni o’rganadi?
+Xavfsizlik, davlat boshqaruvi, iqtisodiyot
=Texnik-xarbiy xavfsizlik, davlat boshkaruvi, iktisodiyot
=Iktisodiy boshkaruv, iktisodiy xavfsizlik, davlat boshkaruvi
=Davlat boshkaruvi, iktisodiyot, oilaviy munosobatlar
?Qismlarga ajratish (asoslash)ning eng ko’p qo’llaniladigan strategiyalari;?
+Funktsional qismlarga ajratish yoki parchalash.
Hayot davriyligiga ko’ra qismlarga ajratish. Fizik jarayonga ko’ra qismlarga ajratish.Tizimchalarga ko’ra qismlarga ajratish (tuzilmaviy qismlarga ajratish). Tashkiliy-iqtisodiy tizimlar uchun kirishlar bo’yicha qismlarga ajratishTizim iste’mol qiladigan zaxiralar turlariga ko’ra qismlarga ajratishTizimning yakuniy mahsulotiga ko’ra qismlarga ajratish Inson faoliyatini qismlarga ajratish
=Funktsional qismlarga ajratish yoki parchalash Tizimchalarga ko’ra qismlarga ajratish (tuzilmaviy qismlarga ajratish). ajratishTizim iste’mol qiladigan zaxiralar turlariga ko’ra qismlarga ajratishTizimning yakuniy mahsulotiga ko’ra qismlarga ajratishInson faoliyatini qismlarga ajratish
=Funktsional qismlarga ajratish yoki parchalash Fizik jarayonga ko’ra qismlarga ajratishTizimchalarga ko’ra qismlarga ajratish (tuzilmaviy qismlarga ajratish). ajratishTizim iste’mol qiladigan zaxiralar turlariga ko’ra qismlarga ajratishTizimning yakuniy mahsulotiga ko’ra qismlarga
=Funktsional qismlarga ajratish yoki parchalash Hayot davriyligiga ko’ra qismlarga ajratish Fizik jarayonga ko’ra qismlarga ajratishTizimchalarga ko’ra qismlarga ajratish (tuzilmaviy qismlarga ajratish). ajratishTizimning yakuniy mahsulotiga ko’ra qismlarga ajratishInson faoliyatini qismlarga ajratish
?Tahlil bosqichida ko’proq quyidagi usullar qo’llaniladi:?
+Kognitiv tahlil; Tuzilmaviy tahlil; Morfologik tahlil; Samaradorlik tahlili; talablarni shakllantirish
=Kognitiv tahlil;Tuzilmaviy tahlil; Morfologik tahlil; Samaradorlik tahlili; talablarni shakllantirish tashkillashish, integrativlik
=Kognitiv tahlil; Samaradorlik tahlili; talablarni shakllantirish
butunlik va bulinish, alokalar majudligi,
=Tuzilmaviy tahlil; Morfologik tahlil; Samaradorlik tahlili; talablarni shakllantirish tashkillashish, integrativlik, uzaro ta’sir
?Tizimning belgilari?
+Ko’pchilik elementlar; ularning yaxlitligi va orasidagi bog’liqlik; tuzilishi va ketma-ketligi; umumlashtiruvchi va ajratuvchi tomonlari
=Elementlarning yaxlitligi va orasidagi bolilik; tuzilishi va ketma-ketligi; umumlashtiruvchi tomonlari
=Ko’pchilik yelementlar; tuzilishi va ketma-ketligi; umumlashtiruvchi va ajratuvchi tomonlari
=ko’pchilik yelementlar;ularning yaxlitligi; umumlashtiruvchi va ajratuvchi tomonlari
?Tizimning elemenlariga kuyidagilar kiradi?
+ Ahamiyatli elementlar; Ahamiyatsiz elementlar
=Aamiyatli elementlar; Aamiyatsiz yelementlar tashki muxit, biosfera, ijtimoiy xayot
=Aamiyatli yelementlar; Aamiyatsiz yelementlar tabiiy xodisalar
=Aamiyatli yelementlar; Aamiyatsiz yelementlar, ijtimoiy xayot
?Modellar turlari:?
+Aniqlovchi va bashoratlovchi, turg’un va harakatchan, uzuq-uzuq va uzuq-uzuq-uzluksiz turlari mavjud
=Aniqlovchi va bashoratlovchi, funktsional zaruriyat, konuniylik
=aniqlovchi va bashoratlovchi, funktsional zaruriyat, konuniylik
=aniqlovchi va harakatchan, uzuq-uzuq va uzuq-uzuq-uzluksiz turlari mavjud konuniylik
?Matematik modellashtirish -?
+Qandaydir matematik ob’ektni berilgan aniq ob’ektga mos kelishini o’rnatish jarayonidir.
=bu matematik modelni aniq modulga mos kelishini o’rnatish jarayonidir.
=bu matematik model matematik fanlarga, aniq ob’ektga mos kelishini o’rnatish jarayonidir.
=qandaydir matematik ob’ektni aniq predmetga mos kelishini o’rnatish jarayonidir.
?Ramziy modellashtirish?
+Aniq ob’ekt o’rnini bosadigan mantiqiy ob’ektni yaratishning sun’iy jarayonidan iborat va alomatlar hamda ramzlarning muayyan tizimi yordamida ob’ektning asosiy xossalarini ifodalaydi
=Aniq ob’ekt o’rnini bosadigan mantiqiy ob’ektni yaratishning sun’iy jarayonidan iborat va ob’ektning asosiy rivojlanishi, noaniklikni ifodalaydi
=aniq ob’ekt o’rnini bosadigan ramzlarning muayyan tizimi yordamida ob’ektning asosiy rivojlanishi, noaniklikni ifodalaydi xossalarini ifodalaydi
=aniq ob’ekt o’rnini bosadigan mantiqiy ob’ektni yaratishning g asosiy xossalarini ifodalaydi, rivojlanish, noaniklik
?Tizimli tahlilni tuzilmali modellashtirish quyidagilarni:?
+Tarmoqli modellashtirish usullari;
Tuzilmali modellashtirishni lingivisitk modellashtirish bilan birlashtirish;
Nazariy-ko’plik tasavvurlari va qiymatlar nazariyasi nominal shkalasi tushunchasi asosida turli hildagi (ierarxik, matritsali, erkin grafalar) tuzilmalarni barpo etish va shakllantish yo’nalishidagi tuzilmali yondoshuvni o’z ichiga oladi.
=Tarmoqli modellashtishi usullari; Tuzilmali modellashtirishni lingivisitk modellashtirish bilan birlashtirish; Nazariy-ko’plik tasavvurlari va tuzilmalarni barpo etish va shakllantish yo’nalishidagi tuzilmali yondoshuvni o’z ichiga oladi.
=Tarmoqli modellashtishi usullari; Tuzilmali modellashtirishni lingivisitk modellashtirish bilan birlashtirish; tuzilmalarni barpo etish va shakllantish yo’nalishidagi tuzilmali yondoshuvni o’z ichiga oladi.
=Tarmoqli modellashtishi usullari;Tuzilmali modellashtirishni lingivisitk modellashtirish bilan birlashtirish;Nazariy-ko’plik tasavvurlari va qiymatlar nazariyasi nominal shkalasi tushunchasini o’z ichiga oladi.
?“Qora quti” modellari.?
+Tizim tarkibi modeli. Tizim tuzilmasi modeli
=Samoletlarda kullanidigan tuzilma modeli
=Uchuv jarayonlaridagi xavfisizlik tizimi modeli. Tizim tuzilmasi modeli
=Tizim tarkibi modelining nazariyasi xakidagi fan.
?Tizimli tahlil strukturasi?
+Dekompizatsiya, analiz, sintez
=analiz, induktsiya, sintez
=analiz, induktsiya, sintez
=analiz, induktsiya, sintez, tahlil
?Tizimni tasvirlashning eng sodda va mavhum darajasi?
+“Qora quti” modelidir
=Kora kutini va rivojlanish tendentsiyasini tasvirlash, umumiy maksadni aniklash va dekompozitsiya utkazish
=Strukturaviy va funktsional, komponentlik, kora kutini tasvirlash dekompozitsiya utkazish
=Kora kutini tasvirlash, rivojlanish tendentsiyasini tasvirlash, ta’sir etuvchi omillarni tasvirlash, muxitdan tizimni ajratib olish, umumiy maksadni aniklash va dekompozitsiya utkazish
?Tizimiy muammolarning O’ziga xos xususiyatlari?
+Nizoning mavjudligi , nizolilik Noaniqlik, bir xil ma’noga ega bo’lmaslik Riskning mavjudligi Ko’pjihatlilik Komplekslilik
O’zi hal bo’luvchanlik Evolyutsiyaviylik (Tadrijiylik).
=Nizoning mavjudligi, nizolilik Noaniqlik Ko’pjihatlilik Komplekslilik O’zi hal bo’luvchanlik Evolyutsiyaviylik (Tadrijiylik).
talablarni shakllantirish
=Nizoning mavjudligi , nizolilik Noaniqlik. Bir xil ma’noga ega bo’lmaslik O’zi hal bo’luvchanlik Evolyutsiyaviylik (Tadrijiylik). funktsional-strukturaviy uxshashliklar analizi,
=Nizoning mavjudligi , nizolilik Noaniqlik Komplekslilik O’zi hal bo’luvchanlik Evolyutsiyaviylik (Tadrijiylik). Funktsional- strukturaviy, genetik, uxshashliklar analizi
?Analogiya usuli?
+Yunon tilidan tarjimasi – mos kelish, o’xshashlik)– ikki bir-biriga o’xshaydigan ob’ektlardagi bir xilliklar, ularning shakllari va ular o’rtasidagi mantiqiy aloqadorlik.
=yunon tilidan tarjimasi – mos kelish, o’xshashlik) –mantiqiy aloqadorlik.tizim modelini ishlab chikish, parametrik sintez, baxolash
=Ikki bir-biriga o’xshaydigan ob’ektlardagi bir xilliklar, ularning shakllari va ular o’rtasidagi mantiqiy aloqadorlik.tizim modelini ishlab chikish, parametrik sintez funktsional sntez, baxolash
=Yunon tilidan tarjimasi – mos kelish, o’xshashlik) – ikki bir-biriga o’xshaydigan ob’ektlardagi bir xilliklar, ularning strukturaviy , parametrik sintez, baxolash, deduktiv sintez
?Axborot manbalarining birlamchi guruhlari.?
+Kitoblar; risolalar; ilmiy (sohaviy) jurnallar; to’plamlar; patentlar; tajribaviy–konstruktorlik ishlanmalariga oid hujjatlar; ilmiy qo’lyozmalar;ilmiy–tadqiqot ishlari haqidagi hisobotlar; kundaliklar ta’luqli bo’ladi.
=Kitoblar; risolalar; ilmiy (sohaviy) jurnallar; to’plamlar; patentlar; tajribaviy–konstruktorlik ishlanmalariga oid hujjatlar; metodlarni tashkil etishning umumiy shakli
=Birlamchi manbalar guruhiga: kitoblar; risolalar; ilmiy (sohaviy) jurnallar; to’plamlar; patentlar; kundaliklar ta’luqli bo’ladi.fanni tashkil etishning umumiy shakli
=kitoblar; risolalar; ilmiy qo’lyozmalar;ilmiy–tadqiqot ishlari haqidagi hisobotlar;kundaliklar ta’luqli bo’ladi.fan, ta’limniilmiy bilimni tashkil etishning umumiy shakli
?Amaliy vazifalarni hal etishda tizimli tahlil boskichlari?
+Muammoni tanlash, vazifa kuyish, maksad va vazifalar ieraarxiyasini aniklash, masalani yechish yulini tanlash , modelashtirish, strategiyani baxolash, natijalarni tadbik qilish
=Muammoni tanlash, vazifa kuyish, maksad va vazifalar ieraarxiyasini aniklash, umumiy yulni baxolash , modelashtirish, strategiyani baxolash, natijalarni tadbik qilish
=Muammoni tanlash, vazifa kuyish, maksad va vazifalar ieraarxiyasini aniklash, masalani yechish yulini tanlash , modelashtirish, taktik vaziyatni baxolash, natijalarni tadbik qilish
=Muammoni tanlash, maksad ieraarxiyasini aniklash, masalani yechish yulini tanlash , modelashtirish, strategiyani baxolash, natijalarni tadbik qilish
?Axborot manbalarining ikkilamchi guruhlari.?
+Tahliliy sharhlar; referativ jurnallar; tezkor ma’lumotlar; bibliografik ma’lumotnomalar; maqola osti va kitob osti adabiyotlar ro’yxati; kataloglar va kutubxonalar; ma’lumotlar zaxirasi; taqrizlar ta’luqli bo’ladi.
=tahliliy sharhlar; referativ jurnallar; kataloglar va kutubxonalar; ma’lumotlar zaxirasi; taqrizlar ta’luqli bo’ladi.
muammoni shakllantirish, muammolarni kelishish, muammoni yechish
=referativ jurnallar; tezkor ma’lumotlar; bibliografik ma’lumotnomalar; maqola osti va kitob osti adabiyotlar ro’yxati; kataloglar va muammoni shakllantirish, amalliy tahlil utkazish
=tahliliy sharhlar; referativ jurnallar; tezkor ma’lumotlar; bibliografik ma’lumotnomalar; kataloglar va kutubxonalar; ma’lumotlar zaxirasi; taqrizlar ta’luqli bo’ladi., muammo buyicha maruza tayyorlash
?Axborot manbalari bilan ishlashda haqiqiylik, haqqoniylik va tarixiy haqiqat.?
+Axborot manbalari bilan ishlashda eng murakkab muammo haqiqiylik, haqqoniylik va tarixiy
haqiqat tushunchalarini farqlash bilan bog’liq.
=Axborot manbalari bilan ishlashda eng murakkab muammo haqiqiylik, va tarixiy haqiqat tushunchalarini farqlash natijani ilmiy- metodologik tasvirlash bilan boglik
=Axborot manbalari bilan ishlashda eng murakkab muammo haqqoniylik va tarixiy haqiqat tushunchalarini farqlash, natijani tasvirlash bilan bog’liq.
=Axborot manbalari bilan ishlashda tarixiy haqiqatni farqlash bilan bog’liq.kutilayotgan natija buyicha ilmiy tadkikot utkazish
?Alternativ(muqobillik)?
+Bir-biriga qarama-qarshi bo’lgan)–ikki vaziyatdan, fikrdan, narsadan, imkoniyatdan birini tanlash yoki tanlashga majbur bo’lmoq.
=Fakat tabiiy fanlarda ishlatiladi ikki vaziyatdan, birini tanlash yoki tanlashga majbur bo’lmoq.
=Ikki vaziyatdan, fikrdan, narsadan, imkoniyatdan birini tanlash yoki tanlashga majbur bo’lmoq.fakat matematika fanlarida ishlatiladi
=Ikki vaziyatdan, fikrdan, narsadan, imkoniyatdan birini tanlash yoki tanlashga majbur bo’lmoq.fakat falsafa fanida ishlatiladi
?Qaror qabul qilish insoniyat faoliyatidagi?
+Maxsus jarayon
=maxsus axborot xizmati
=maxsus xarbiy faoliyat
=Maxsus texnikaviy faoliyat
?Qaror qabul kiluvchi sub’ektlar?
+Qaror qabul kiluvchi shaxs, muammoning egasi, raxbar
=Analitik tahlilchilar
=Analitik tahlilchilar va olimlar
=ekspert, , menedjer,olimlar,analitiklar
?Qaror qabul qilishda muqobillik?
+Harakat variantlari
=To’g’ri
=Echimlarning ko’pligi
=Masalani qo’yish usuli
?Amaliy tizimli tahlil –?
+Tadqiqot va tahlil natijalari ijtimoiy siyosiy hayotda, ishlab chiqarish jarayonida ishlatiladigan, o’zida amaliy faoliyatning o’ziga xos xilma–xilligini namoyon etadigan ilmiy, tahliliy faoliyat.
=Ishlab chiqarish jarayonida ishlatiladigan, o’zida amaliy faoliyatning o’ziga xos xilma–xilligini namoyon etadigan ilmiy, tahliliy faoliyat.fakat mustakil fan shaklida buladi
=Tadqiqot va tahlil natijalari, o’zida amaliy faoliyatning o’ziga xos xilma–xilligini namoyon etadigan ilmiy, tahliliy faoliyat.fakat shaklda nomustakil buladi
=Tadqiqot va tahlil yunalishlarini aniklaydigan etadigan ilmiy, tahliliy faoliyat.mukobil variant foyda bermaydi
?Analiz –?
+Bu bilish predmetini fikran qismlarga ajratish, uning alohida tomonlari, xossalari, belgilarini, ular o’rtasidagi munosabatlarni ajratish, ob’ektning mohiyatini anglab yetish maqsadida uning tur xillarini va hokazolarni aniqlash demakdir.
=Bu bilish predmetini fikran qismlarga ajratish, ob’ektning mohiyatini anglab yetish maqsadida uning tur xillarini va hokazolarni aniqlash va orning strategiyasi, omillari, me’erlari
=Bu bilish predmetini fikran qismlarga ajratish, uning alohida tomonlari, xossalari, belgilari, .qarorning belgilari, taktika va strategiyasi, me’erlari
=Bu bilish predmetini fikran qismlarga ajratish, uning alohida tomonlari, xossalari, belgilarini, ular o’rtasidagi munosabatlarni ajratish, qarorning strategiyasi, omillari, m’zonlari
?Analitika?
+(yunon. analyein – tekshirmoq)–inson ilmiy faoliyatining davlat va jamiyat jumladan tashki siyosat va diplomatiyani boshqarishni rivojlantirishga, modernizatsiyalashga, xalqaro munosabatlarni tadqiq etishga qaratilgan tavsiya va ko’satmalarni, xulosalarni ishlab chikish, mavjud va egallangan bilimlarning, ko’nikmalarning, amaliyotning sifatini oshirishga qaratilgan samarali axborot tahlilini ta’minlaydigan yaxlit tizim.
=(yunon. analyein – tekshirmoq) – inson ilmiy faoliyatning tavsiya va ko’satmalarni, xulosalarni ishlab chikish, mavjud va egallangan bilimlarning, ko’nikmalarning, amaliyotning sifatini oshirishga qaratilgan samarali falsafiy tizim.
=(yunon. analyein – tekshirmoq) – inson ilmiy faoliyatining davlat va jamiyat jumladan tashki siyosat va diplomatiyani boshqarishni rivojlantirishga, modernizatsiyalashga, bilimlarning, ko’nikmalarning, amaliyotning sifatini oshirishga qaratilgan sotsial yaxlit tizim.
=(yunon. analyein – tekshirmoq) – inson ilmiy faoliyatining davlat va jamiyat jumladan tashki siyosat va diplomatiyani boshqarishni rivojlantirishga, modernizatsiyalashga, xalqaro munosabatlarni tadqiq etishga qaratilgan tavsiya va ko’satmalarni, xulosalarni ishlab chikish, tahlilini ta’minlaydigan yaxlit sinergetik tizim.
?Aniqlashtirish (konkretlashtirish)–?
+Bir-butun, o’zaro sababiy bog’liq, ko’p tomonlama, keng kamrovli va murakkab hodisani aniklash.
=Bir-butun, o’zaro sababiy bog’liq, mikdoriy, sifatiy,shkala usullarni aniklash
=Ko’p tomonlama, keng kamrovli va murakkab xodisani. matematik, , sifatiy usullar yordamida aniklash
=Bir-butun, o’zaro sababiy bog’liq, ko’p tomonlama, xodisani matematik aniklash.,
?Adaptiv metod?
+Qaror oldin qabul kilingan qarorga uxshash qabul kilinadi
=qaror metodologiya printsipida qabul kilinadi
=qaror matematik amallar asosida qabul kilinadi
=qaror tarixiy uxshashalik assosida qabul kilinadi
?Muammoli vaziyat –?
+Ijtimoiy ob’ekt taraqqiyotining nobarqarorligi, kelgusi taraqqiyot talablariga mos kelmaslik xolatidir
=Konkert vaziyatning taraqqiyot talablaridan oldinlab ketish xolatidir
=Tabiat va jamiyatning bir tekis rivojlanish jaraeni
=ma’lumotlarni yig’ishda va tahlil qilishda foydalanilishi mumkin bo’lgan metodlarni tavsiflash, ma’lumotlarni qayta ishlash
?Metod bu-?
+muayyan maqsadga erishish, aniq vazifani bajarish usuli, borliqni amaliy va nazariy o’zlashtirish (bilish) usullari yoki jarayonlari majmui.
=Tabiat va jamiyatning rivojlanish konuniyatlari ,o’ziga xos xususiyatlari
=Ilmiy bilishning umumiy va maxsus tizimidir
=ilmiy bilimlarning mantiqiy tizimini yaratish kabi bosqichi
?Asosiy tushunchalarni interpretatsiyalash?
+SHarhlash, izohlash, talqin qilish va tushunchaviy apparatga aniqlik kiritish, tushunchalarni operatsionalizatsiyalash
=Tushunchalarni va indekslarni aniqlash.
=Tadqiqot ob’ekti bo’yicha ayrim xujjatlarni tahlil etish
=Tadkikot ob’ektini o’rganishda deduktsiya va induktsiyadan foydalanish
?Anketa?
+(fran. enquete –surishtirish, xabar, ma’lumot olish) –Ilmiy (sotsiologik) tadqiqotda empirik ma’lumotlar to’plash usuli.
=Bilish mantiqi ahamiyatli bo’lgan, empirik ma’lumotlar to’plash usuli nazariyasi
=Anketa yordamida ilmiy bilish usullari qoidaga ko’ra birgalikda, bir-birlarini to’ldirgan holda qo’llaniladi.
=Sotsiologik tadkikotda mushohadadan abstrakt fikrlashga va undan amaliyotga o’tish umumiy texnologiyasi
?Argument –?
+(lot. arbumehtum – asos dalil) tizimli tahlilda biron boshqa fikrni, xulosalar tizimining haqiqatligini tasdiqlash uchun keltiriladigan faktlar tizimi.
=Ushbu metodning axamiyatliligi ob’ekt xaqidagi ma’lumotlarning yuqori darajada aniqliligi bilan belgilanadi.
=bir yoki bir necha fikrnini boshqalariga ta’sirini o’rganish mumkin bo’ladi..
=Bu yerdamida ob’ektning ayrim qismlari ajratiladi, uning xususiyatlari aniqlanadi, oddiy o’lchashlar va umumiy yuzasidagi narsalarni qayd etish amalga oshiriladi
?Axborot-tahlil ta’minotiga qo’yiladigan talablar?
+Maqsadga yo’nalganlik va maqsadli samaradorlik; faollik va tashabbuskorlik; uzluksizlik hamda vaziyat o’zgarishiga yuksak darajadagi hozirlik; informatsion vaziyat o’zgarishiga tezkor reaktsiya; xolislik va ilmiylik; tarixiylik va dolzarblik; moslashuvchanlik; ko’p tomonlamalik va muqobillik.
=Maqsadga yo’nalganlik va maqsadli samaradorlik;faollik va tashabbuskorlik; uzluksizlik hamda vaziyat o’zgarishiga yuksak darajadagi hozirlik; ma’lum bir sohaga oid muammolarni xal qilishda yechishda ishlatiladigan adabiyotlar ruyxati
=maqsadga yo’nalganlik va maqsadli samaradorlik;;informatsion vaziyat o’zgarishiga tezkor reaktsiya; xolislik va ilmiylik; tarixiylik va dolzarblik;moslashuvchanlik ;ko’p tomonlamalik va muqobillik.shuningdek jarayonlar tizimining muayyan tartibda bajarilishi haqidagi aniq adabiyotlardasturi.
=faollik va tashabbuskorlik; uzluksizlik hamda vaziyat o’zgarishiga yuksak darajadagi hozirlik;informatsion vaziyat o’zgarishiga tezkor reaktsiya; xolislik va ilmiylik; tarixiylik va dolzarblik;moslashuvchanlik ;ko’p tomonlamalik va muqobillik.Xamda
hodisaning unchalik ahamiyatga ea bo’lmagan anglab yetish jarayonidagi chalg’itish natijasida vujudga kelgan chalg’itilgan tushunchalar
?Algoritm?
+ma’lum bir sohaga oid muammolarni xal qilishda yechishda ishlatiladigan jarayonlar tizimining muayyan tartibda bajarilishi haqidagi aniq dasturi.
=lotin tilidan tarjimasi chalg’itish ma’nosini anglatadi
=ikki bir–biriga o’xshaydigan ob’ektlardagi bir xilliklar, ularning shakllari va ular o’rtasidagi mantiqiy aloqadorlik.
=mavhumlashtirishga zid jarayon, ya’ni yaxlit, o’zaro bog’liq, ko’p tomonlama va murakkab narsani topishdir.
?Axborot-tahliliy hujjat –?
+Axborot tahliliy faoliyat sub’ektlari tomonidan siyosiy boshkaruvga siyosiy Qaror qabul qilish uchun bajariladigan tahliliy xujjatning bir kurinishidur.
=ikki bir–biriga o’xshaydigan ob’ektlardagi bir xilliklar, ularning shakllari va ular o’rtasidagi mantiqiy aloqadorlik xakidagi tahliliy xujjat
=axborot tahliliy faoliyat sub’ektlari tomonidan bir–biriga qarama–qarshi bo’lgan) — ikki vaziyatdan, fikrdan, narsadan, imkoniyatdan birini tanlash yoki tanlashga majbur bo’lmoq.
=So’rov varaqasi shaklida keltirilgan, savollar va fikr–mulohazalardan iborat bo’lgan dastlabki ma’lumotlar to’plash vositasi
?Ma’lumotlar manbalari?
+Yozma, moddiy, etnografik, og’zaki, lingvistik, foto va kino hujjatlari, fotohujjatlar, elektron hujjatlar
=elektron hujjatlar
=moddiy, etnografik, og’zaki,
=yozma, moddiy, etnografik, og’zaki, lingvistik, hujjatlar
?Breynstorming usuli –?
+Psixologik usul bo’lib, “aqliy hujum” degan ma’noni bildiradi.
=O’rganishning u yoki bu natijasida barcha uch alomatning bir vaqtda amalga oshirilishigina bilimlarning ilmiyligini to’la-to’kis belgilab beradi.
=Ilmiy bilimlarning o’ziga xosligi uch alomatga ko’ra: haqiqat, inter-sub’ektivlik va tizimlilik orqali ifodalanadi.
=boshqalardan ajralgan holda amalga oshirilgan tizimlilik alomati faqat “fanga o’xshashlik”, asoslanganlik ko’rinishini yuzaga chiqaradi va hokazo.
?Guruhiy ekspert baholash turlari –?
+Guruhiy ekspert baholashlari ikkita katta toifaga – bevosita va bilvosita toifalarga bo’linishi mumkin.
=jarayonlar va voqealarni ularning kelib chiqishi, shakllanishi va rivojlanishini tahlil qilish, tadqiq qilish usullari.
=psixologik usul bo’lib, “aqliy hujum” degan ma’noni bildiradi.
=inson shaxsiga, kishilik jamiyati va uning madaniyatiga aloqador metod
?Delfi usuli —?
+Harbiy–strategik va harbiy–texnik muammolarni tadqiq qilish uchun ishlab chiqilgan Delfi usulidir.
=jarayonlar va voqealarni ularning kelib chiqishi, shakllanishi va rivojlanishini tahlil qilish, tadqiq qilish usullari.
=mantiqiy asoslar va aksiomalar, yoki metodini jalb qilgan holda. Xarbiy-siyosiy muammolarni urganish
=psixologik usul bo’lib, “aqliy hujum” degan ma’noni bildiradi.
?Keys–stadi metodi —?
+Tahliliy ko’nikmalarni ba’zi bir matnlarni jamoaviy muxokama qilish vositasida o’rganish bo’lib, bunda tasvirlanayotgan vaziyat “keys” deb nomlanadi.
=muammoli vaziyatning xarakteri va tuzilmalarini belgilashga qaratilgan tadqiqot ob’ektidagi sabab–oqibat aloqalarining jadvalli aksi.
=davlatning milliy K.S. tinchlik va urush sharoitida milliy manfaatlarni ta’minlash uchun o’z tasarrufida mavjud bo’lgan barcha vositalarni birlashtiradi
=bir davlatning alohida qonunlari orasidagi farqi yoki turli davlatlar qonunlar, sud qarorlari orasidagi kelishmovchilik.
?Kontent tahlil –?
+Ijtimoiy omillar rivojining tendentsiyalarini aniqlashda qo’llanadigan hujjatlarni sifatiy tahlil etish usuli;
=tizimni tahlil qilish uning maqsadlaridan boshlanadi va tizimga nisbatan funktsiyasi orqali olib boriladi
=hukmron qarash va nuqtai nazarga moslashuv, kelishuv; hukmron tendentsiyalarning muayyan qarashlarga zid bo’lishiga qaramay, ularga qarshilik ko’rsmatmaslik.
=biror sohani rivojlantirishga qaratilgan keng qamrovli loyiha yoki soha taraqqiyotini asoslab berishni o’z ichiga olgan qarashlarni nazariy tahlil etish.
?Tajriba konstruktorlik ishlanmalar nima?
+Tadqiqotlar natijalaridan yangi texnika va texnologiyalarini yaratish va ilmiy tadqiqotlarni texnik topshiriqqa aylantirish.
=ilmiy tadqiqotlarni nazariy topshiriqqa aylantirish
=amaliy va nazariy tadqiqotlar natijalarini umumlashtirish
=Ma’lumotlarni yig’ishda va tahlil qilishda foydalanilishi mumkin bo’lgan metodlarni tavsiflash, ma’lumotlarni qayta ishlash mantiqiy tuzilmasini ishlab chiqish va tashkiliy rejani belgilashdan iborat.
?Tushunchalar interpretatsiyasi (izohi)?
+eng ahamiyatli, barqaror va takrorlanib turadigan tabiat, jamiyat va tafakkur ichki ob’ektiv bog’liqligini aks ettirish.
=Tushunchalarni emperik interpretatsiyasi nazariy modelni yaratish maqsadida amalga oshiriladi
=Bu muammoli vaziyatni ilmiy tarzda umumlashgan ko’rinishi hisoblanadi.
=mavjud ob’ekt, jarayon va hodisalarni idrok etish va umumlashtirish
?Nazariy interpretatsiya?
+Uchta protseduradan iborat: Deskriptiv (ta’riflash) interpretatsiya Tuzilmaviy interpretatsiya, Omilli interpretatsiya.
=Muammoli vaziyat uning ishtirokchilari tomonidan amaliy faoliyat terminlarida ta’riflanadi
=Ekspert baholari metodi aynan shunday usulga asoslanadi.
=Tushunchalarni emperik interpretatsiyasi nazariy modelni yaratish maqsadida amalga oshiriladi
?Empirik tadqiqot metodlari?
+So’rov (opros), kuzatuv, qiyoslash (solishtirish), o’lchash, tajriba (eksperiment));
=qiyoslash (solishtirish), o’lchash,
=o’lchash, tajriba (eksperiment))
=Statistik metodlar
?Nazariy tadqiqot metodlari?
+(Mavhumlik (abstrakt)dan aniqlik (konkretlik) tomon borish va b.);
=qiyoslash (solishtirish), =ilmiy bilish (idrok etish) ning umumiy va maxsus yuli
=Akliy xujum usuli
?So’rov metodi -bu?
+Sotsiologik tadqiqotlarda dastlabki ma’lumotlarni yig’ish metodi
=Ilmiy bilishning xukukiy jixatlari
=statistik tadqiqotlar olib borishda qo’llaniladi
=bilish metodi bo’lib, ob’ektni o’rganish jarayoni uning aralashuvisiz amalga oshiriladi
?Taqqoslash ?
+Ijtimoiy - siyosiy holatni baholash metodlarining to’g’riligini tekshirishning samarali vositasi
=ikki bir–biriga o’xshaydigan ob’ektlardagi bir xilliklar, ularning shakllari va ular o’rtasidagi mantiqiy aloqadorlik.
=bir–biriga qarama–qarshi bo’lgan) — ikki vaziyatdan, fikrdan, narsadan, imkoniyatdan birini tanlash yoki tanlashga majbur bo’lmoq.
=So’rov varaqasi shaklida keltirilgan, savollar va fikr–mulohazalardan iborat bo’lgan dastlabki ma’lumotlar to’plash vositasi.
?Yozma manbalar?
+Yilnomalar, qonunchilik hujjatlari, ish yuritish hujjatlari, aktlar, statistika ma’lumotlari, davriy matbuot, shaxsiy hujjatlar, adabiy yodgorliklar, publitsistika va siyosiy asarlar, ilmiy ishlar, diplomatik yozishmalar va xalqaro shartnomalar.
=statistika ma’lumotlari, davriy matbuot, shaxsiy hujjatlar, adabiy yodgorliklar, publitsistika, diplomatik yozishmalar va xalqaro shartnomalar.
=xotiralar, kundaliklar, xatlar, ijtimoiy–siyosiy masalalarga oid adabiyotlar , diplomatik yozishmalar va xalqaro shartnomalar.
=davriy matbuot, adabiy yodgorliklar, publitsistika va siyosiy asarlar, ilmiy ishlar. diplomatik yozishmalar va xalqaro shartnomalar.
?Bashorat —?
+Ehtimollik bilan bog’liq ilmiylikka asoslangan u yoki bu hodisaning istiqbol, ehtimolli holatlari haqidagi qarashlar
=Bashoratning o’ziga xosligi uch alomatga ko’ra: haqiqat, inter-sub’ektivlik va tizimlilik orqali ifodalanadi.
=mantiqiy asoslar va aksiomalar jalb qilgan holda ba’zi dalillarning haqligini takshirish jarayoni.
=ilgari surilgan da’volarni amaliy muhokamadan o’tkazish metodini jalb qilgan holda ba’zi dalillarning haqligini takshirish jarayoni
?Gipoteza —?
+Yangi hodisa, voqea va faktlarni oldindan tushuntirib berish va bashorat qilish uchun xizmat qiladigan hamda haqiqiyligi hozircha noma’lum bo’lgan taxminlar, bashoratlar va gumonlar.
=ilgari surish, asoslash va isbotlash.
=dalillarning haqligini takshirish jarayoni
=olam to’g’risidagi har qanday da’vba’zi oning haqiqatligi pirovard natijada uni hissiy ma’lumotlar bilan taqqoslab ko’rish yo’li
?Guruhiy ekspert baholash turlari –?
+Guruhiy ekspert baholashlari ikkita
katta toifaga – bevosita va bilvosita toifalarga bo’linishi mumkin.
=jarayonlar va voqealarni ularning kelib chiqishi, shakllanishi va rivojlanishini tahlil qilish, tadqiq qilish usullari.
=psixologik usul bo’lib, “aqliy hujum” degan ma’noni bildiradi.
=inson shaxsiga, kishilik jamiyati va uning madaniyatiga aloqador metod
?Delfi usuli —?
+Harbiy–strategik va harbiy–texnik muammolarni tadqiq qilish uchun ishlab chiqilgan Delfi usulidir.
=jarayonlar va voqealarni ularning kelib chiqishi, shakllanishi va rivojlanishini tahlil qilish, tadqiq qilish usullari.
=mantiqiy asoslar va aksiomalar, yoki metodini jalb qilgan holda. Xarbiy-siyosiy muammolarni urganish
=psixologik usul bo’lib, “aqliy hujum” degan ma’noni bildiradi.
?Ilmiy fakt (sinonim: hodisa, natija).?
+Faqat muayyan tarzda qayd qilingan belgilangan hodisalar va voqealar,
=Faktlarning muayyan yig’indisisiz samarali ilmiy nazariyani yaratib bo’lmaydi.
=xalkaro vokealarning xususiyatlari, aloqalari va munosabatlarigina ilmiy faktga tegishlidir.
=ob’ektiv voqelik, ayrim hodisadir
?Voqea —?
+Ob’ektiv voqelik, ayrim hodisadir,
=ko’plab voqealar va aloqalarning majmui, ularni umumlashtirishdir
=Fakt ko’p jihatdan barcha o’xshash voqealarni umumlashtirish natijasi
=hodisalarning qandaydir muayyan toifasiga birlashtirishdir.
?Ilmiy muloqot —?
+O’z hamkasblari bilan (bilvosita muloqot) orqali bevosita yoki bilvosita muloqotga kirishidir.
=tadqiqotchi bir tomondan, o’zi nutq so’zlaydi, yoki o’z natijalarini nashr qiladi
=ilmiy va ilmiy-amaliy konferentsiyalar, seminarlar, simpoziumlar (bevosita yoki virtual) muloqot orqali va ilmiy adabiyotlar – nashriy va elektron jurnallarda, to’plamlarda, kitoblar va hokazolarga raxbarlik qilish
=har qanday tadqiqotchi uchun ilmiy muloqot shartlaridan biri fanning mazkur tarmog’ida ishlayotgan
?Ilmiy faktlar —?
+Ilmiy faktlar, invariantdir, ular nazariyalar tuzilmasiga kirgan holda ulardan mustaqildir, chunki ular o’z asosiga ko’ra moddiy voqelikka borib taqaladi
=Ilmiy faktlar esa, o’zi yaratilgan asosda qoladi va boshqa nazariyalarga o’tadi.
=Ayni vaqtda, faktlarning o’zi bilimlar tizimi sifatida fanni tashkil etadi.
=fan faktlardan iborat ch unki ular o’z asosiga ko’ra moddiy voqelikka borib taqaladi.
?Ilmiy faraz?
+kuzatilayotgan hodisalar va jarayonlar o’rtasidagi aloqaning u yoki bu shakli to’g’risidagi tahmin sifatida chi kadi
=kuzatilayotgan hodisalar, jarayonlar va ularning ichki asosi o’rtasidagi bilim sifatida yuzaga chiqadi.
=Ilmiy farazlar – tasvirlovchi, faktlardan iborat ch unki ular o’z asosiga ko’ra moddiy voqelikka borib taqaladi.
=Ilmiy .farazlar – izohlovchi faktlardan iborat chunki ular o’z asosiga ko’ra moddiy voqelikka borib taqaladi.
?Indikator —?
+Tadqiq qilinayotgan jarayonning yo’naltirilganligi va bosqichma–bosqichligini kuzatish imkonini beradigan ahamiyatli va tuzilmaviy ko’rsatkich.
=yangiliklarni ishlab chiqish va amalga oshirish jarayoni
=qandaydir siyosiy harakat yoki voqelikning tartibga solingan muassasaga aylanishi; jarayonni formallashtirish, tartibga solish.
=qandaydir o’lcham yoki tizimning u yoki bu shartga yoki qayta tuzilish majmuiga nisbatan o’zgarmasligini kursatuvchi kursatkichlar
?Istisno metodi —?
+Tarkibiy qismlarning katta guruhlarining uchinchi istisno qonuni asosidagi bosqichma bosqich istisnoga asoslanadi
=siyosiy fanning tinchlik, tinchlik muhitini barpo etish masalalarini o’rganuvchi bo’limi
=operatsiyalar ketma–ketligining ko’plab takrorlanishiga asoslangan tartibot bo’lib, unda keyingi har bir qadamda oldingi natijalardan foydalaniladi,
=Tezislarni tasdiqlash uchun keltirilayotgan asoslarning o’zi haqiqiy bo’lishi, shubhaga tortilmasligi, bir-biriga zid kelmasligi hamda mazkur tezis uchun yetarli asos bo’lishi.