Duvlayev kamil abdurashidovich

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI

SAMARQAND VILOYATI XALQ TA’LIMI XODIMLARINI QAYTA TAYYORLASH VA ULARNING MALAKASINI OSHIRISH HUDUDIY MARKAZI
DUVLAYEV KAMIL ABDURASHIDOVICH

“6- sinf Fizika kursining Yorug’lik hodisalari bobiga doir masalalar yechish metodikasi.”

mavzusidagi
MALAKA ISHI
Yo‘nalish (guruh) Fizika fani o‘qituvchilari

Tinglovchining ish joyi Qo’shrabot tumani 2-maktab

Kafedra mudiri _____________

^Imzo

Malaka ishi rahbari (taqrizchi) _____________ Xoliqov Q..

^Imzo

Tinglovchi _____________ Duvlayev K.A.

^Imzo

Samarqand – 2020-yil, mart

MUNDARIJA

	Malaka ishi mazmunining bayoni	-bet
	Ilovalar	-bet
	Tinglovchining malaka oshirish davrida o‘z-o‘zini rivojlantirishi va mustaqil bilim orttirishi bo‘yicha bajarilgan ishlari	-bet
	Tinglovchining o‘z kasbiy mahoratini uzluksiz oshirib borishga qaratilgan yo‘l xaritasi	-bet
	Taqdimot slaydlari	-bet

REJA

1. 
   KIRISH
   
2. 
   ASOSIY QISM
   
   1. 
      Masalalar yechishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarning ahamiyati.
      
   2. 
      6-sinf fizika kursining “Yorug’lik hodisalari” bobiga doir maslalar yechishda AKT hamda zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish .
      
3. 
   XULOSA
   
4. 
   FOYDALANILGAN MANBALAR
   
5. 
   ILOVALAR
   

1. 
   KIRISH
   

Mamlakatimizda mustaqillik yillarida amalga oshirilgan keng ko‘lamli islohotlar milliy davlatchilik va suverenitetni mustahkamlash, xavfsizlik va huquq-tartibotni, jamiyatda qonun ustuvorligini, inson huquq va erkinliklarini, millatlararo totuvlik va diniy bag‘rikenglik muhitini ta’minlash uchun muhim

poydevor bo‘ldi, xalqimizning munosib hayot kechirishi, jahon talablari darajasida ta’lim olishi va kasb egallashi, fuqarolarimizning bunyodkorlik salohiyatini ro‘yobga chiqarish uchun zarur shart-sharoitlar yaratdi.

Yangi sharoitlardan kelib chiqib, «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» va

«Ta’lim to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi qonunlariga, 2017-2021-yillarga mo‘ljallangan “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi”, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Pedagog kadrlarni tayyorlash, xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qaroriga muvofiq, ta’lim bosqichlarining uzluksizligi va izchilligini ta’minlash, ta’limning zamonaviy metodologiyasini yaratish, davlat ta’lim standartlarini kompetensiyaviy yondashuv asosida takomillashtirish, o‘quv-metodik majmualarning yangi avlodini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etishni yanada takomillashtirishni taqozo etadi.

Fizikadan darslarni tashkil qilishda masalalar yechishni zamonaviy pedagogik texnalogiyalar asosida tashkil qilish hozirgi davrning dolzarb masalalaridan biri bo’lib kelmoqda.

O’zbekiston Respublikasining PISA xalqaro baholash dasturida ishtirok etishi fizika fanini o’qitishning ilg’or xorijiy tajribalarini o’rganish, hamda fizika darslarida masalalarni yechishda innovatsion texnologiyalardan keng miqiyosda foydalanishni bugungi kunning dolzarb mavzusi sifatida maydonga chiqaradi.

Ushbu malaka ishida 6-sinf Fizika kursining “Yorug’lik hodisalari” bobiga doir masalalar yechish misolida Fizika faniga doir masalalrni tuzish va yechishga zamonaviy pedagogik texnologiyalarini joriy qilish usullari yoritiladi.

2. 
   ASOSIY QISM
   
   1. 
      Masalalar yechishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarning ahamiyati.
      

Hozirgi vaqtda butun dunyo miqiyosida fizika ta’limini takomillashtirish bo’yicha intensiv ishlar amalga oshirilmoqda: fizika o’qitishning maqsadlari, o’quv materiali mazmunini tanlash tamoyillari aniqlashtirilayapti, darsliklar va boshqa o’quv vositalarini modernizatsiya qilish ishlari olib borilmoqda, o’qitishning samarali shakllari va metodlari ishlab chiqilmoqda.

Shu bilan bog’liq ravishda maktabda fizika o’qitishning maqsadlari ham o’zgarmoqda. Tegishli axborotlarni egallashning kuchayishi esa o’quv materiallari strukturasini takomillashtirishni talab etmoqda. Bu esa o’quvchilarning fizikaning umumiy printsiplari va qonunlarini o’zlashtirish darajalariga va ularni nazariy fikrlash metodlari asosida egallashlariga o’z ta’sirini ko’rsatadi.

Ko’pgina mamlakatlarda fizika o’qitishga qo’yiladigan maqsadlar deyarli bir xil: o’quv fani bo’yicha ilmiy va texnik savodxonlik asoslarini shakllantirish; ijodiy qobiliyatlarnirivojlantirishni ta’minlash, ilmiy fikrlashni shakllantirish, turli manbalar (adabiyotlar, eksperimentlar va h.k) yordamida mustaqil bilim egallash ko’nikmalarini rivojlantirish.

PISA (Programme for International Student Assessment) O’quvchilar bilimini baholash xalqaro dasturi 2015 yil tadqiqotlarining natijalariga e’tiborni qaratadigan bo’lsak undan quyidagicha saboqlar kelib chiqadi:

1. 
   Aksariyat o’quvchilar XXI asrda yashashga tayyor emaslar, ya’ni zamonaviy jamiyat ehtiyojlaridan kelib chiqqan kompetentsiyalariga to’laqonli ega emaslar.
   
2. 
   Maktab ta’limi ko’p jihatdan bu kompetentsiyalarni shakllantirishga yo’naltirilmagan.
   
3. 
   O’quvchilar egallagan bilim va ko’nikmalarini qaerda ishlatilishini bilishmaydi.
   
4. 
   Hali ham ko’p maktablarda eskicha usullarda ta’lim berilayapti, ya’ni tayyor bilimlar berilayapti. Aslida maktab o’quvchilarni “o’rganishga o’rgatishi” lozim, ya’ni mustaqil bilim olishga o’rgatishi kerak bo’ladi.
   
5. 
   Darsliklar va undagi o’quv topshiriqlari mazmuni ham bunday vazifani bajarishga mo’ljallanmagan.
   

Bu saboqlarni umumlashtiradigan bo’lsak, biz o’quvchilarni kundalik hayotda duch keladigan muammolarni maktabda olgan BKM lari hamda hayotiy tajribalaridan foydalangan holda hal eta olishlariga o’rgatishimiz kerak bo’ladi.

Xo’sh, buni fizika fani doirasida qanday amalga oshirsh mumkin? Rivojlangan xorijiy davlatlar tajribasiga e’tibor beradigan bo’lsak, ular asosiy e’tiborni fizikani hayotiy vaziyatlardan kelib chiqqan holda o’rgatishga e’tibor qaratishadi. Demak fizikani o’rgatishda ko’proq masalalarga, masala bo’lganda ham hayotij jarayonlar aks etgan masalalrga, e’tibor qaratishimiz lozim. Masalan PISA topshiriqlari.

Darsliklarda berilayotgan masalalarga e’tibor qaratadigan bo’lsak ko’pchilik masalalarning shartini o’quvchilar tushunishga qiynalishadi, sababi masalining berilishi o’quvchida hech qanday qiziqish uyg’otmaydi, o’quvchi bu masalani yechishni o’rganish uning ertangi hayotida qanday vaziyatlarda asqotishini tushunib yetmaydi. Natijada o’quvchi bu masalani o’zi uchun keraksiz deb hisoblaydi.

O’quvchilarni masala yechishga qanday qiziqtirsa bo’ladi?

O’quvchiga masalani hayotda yuz beradigan biror vaziyat tarzida taqdim qilish kerak bo’ladi.

Buni qanday amalga oshir kerak?

Masala shartini tuzish va yechish jarayoniga AKT hamda zamonaviy pedagogik texnologiyalarni joriy qilish orqali.

Qanday texnologiyalarni qo’llagan ma’qul?

Bu o’qituvchining ijodkorligiga, o’rganilayotgan mavzuga bo’gliq. O’qituvchidan ko’proq izlanishi, o’z ustida ishlashni, zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanib ma’lumot to’plash, uni qayta ishlash hamda o’quvchi uchun tushunarli va qiziqarli shaklda bayon qila olishlikni talab etadi.

2. 
   6-sinf fizika kursi “Yorug’lik hodisalari” bobiga doir maslalar yechishda AKT hamda zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish .
   

6-sinf fizika kursi “Yorug’lik hodisalari” bobiga doir masalalar tayyorlash va yechisda Power Point dasturi imkoniyatlaridan samarali foydalanish mumkin. Bu dastirning animatsion imkoniyatlari yordamida yo’rug’lik nurining harakati, qaytishi va sinishini o’quvchilarga sodda va tushunarli holda ko’rsatib berish mumkin. Masalan darslikning 145- betidagi 10- mashqning 1-masalasini ko’raylik. Masalaning berilishi quyidagicha: Buyum botiq ko‘zgudan 2F masofada joylashgan hol uchun tasvir yasang.

Bu masala grafik usulda yechiladi. Botiq linzaga bosh optik o’qqa parallel tushayotgan nurlarning linzadan qatishini va tasvirning hosil bo’lishini Power Point dasturi animatsiyasi yordamida juda jonli va tushunarli holda aks etdirish mumkin.

Animatsiyali taqdimot ilova qilinadi. (1- ilova).

Xuddi shu kabi darslikning 145- betidagi 10- mashqning 3-masalaning yechilishini ham tushunarli tarzda animatsion namoyish qilish mumkin. Masalaning berilishi quyidagicha: Yassi ko‘zguga nur α burchak ostida tushmoqda. Agar ko‘zguni β burchakka bursak, qaytgan nur qanday burchakka buriladi? (Javobi:2β .)

6-sinf fizika kursi “Yorug’lik hodisalari” bobiga doir masalalar yechisda AKT hamda “Keys-stady” texnologiyasini qo’llash orqali o’quvchilarning darslarda olgan bilim, ko’nikma va malakalarini real hayotiy vaziyatlarda to’g’ri talqin qila olishi va masalini yechishda ularni samarali qo’llay olishiga zamin yaratadi. Bu texnologiyani qo’llash orqali o’quvchilarning masala shartlarini hayotdagi aniq bir vaziyatda tasvvur qilishlariga, masalani yechishda nafaqat darslarda olgan bilimlarini, balki hayotiy tajribalarini ham umumlashtirishiga erishiladi.

Misol sifatida darslikning 145- betidagi 10- mashqning 8-masalasini ko’raylik. Masalaning berilishi quyidagicha: Avtomobil ichida orqani ko‘radigan oyna sifatida qaysi turdagi ko‘zgudan foydalangan ma’qul? Javobingizni asoslang.

Aynan shu masalani “keys” tarzida boshqacharoq berish ham mumkin.