Elektr pechlarining tuzilishi va ishlashi

Elektr yoy pechlarida metall eritish


Reja

1. 
   Elektr yoy pechlari haqida ma’lumot
   
2. 
   Elektr yoy pechlari turlari
   
3. 
   Elektr yoy pechlarida metall eritish usullari
   

Elektr pechlarining tuzilishi va ishlashi. 6-rasmda po’latni eritish uchun mo’ljallangan elektr yoy pechining tuzilishi ko’rsatilgan. Shixtani qizdirish va eritish uchta elektr yoylari(o’zgaruvchan tokning fazalari soni bo’yicha) hisobiga hosil bo’ladigan issiqlik hisobiga amalga oshiriladi. Elektr yoylar suyuqlanish bo’shlig’ida vertikal osib qo’yilgan elktrodlar 5 va metall shixta 8 orasida hosil bo’ladi.
Elektr yoy pech quyidagi aosiy qismlardan tashkil topgan: payvand yoki parchinlangan kojux 9, kojux silindrik, tubi sferik shaklida bo’ladi. podina(pechning ostki qismi)lar 2 va devorcha, yig’ma arkali to’plam 4, teshikli elektrodlar 5; elektrodlarning vertikal harakatlanishi va mahkamlanishi uchun mexanizmlar 6; ikki ustunli stanina; jelobdan 3 po’latni chiqarish vaqtida pechni burish imkonini beruvchi pechning qiyalik mexanizmi 10; shlakni tortib olish uchun darcha 7.
Pech to’plami dinas g’ishtlardan tayyorlanadi, lekin ba’zan xrom magnezetlardan ham tayyorlanadi. Pech podinalari sho’r bo’lishi mumkin(agar dinas g’ishtlardan foydalanilsa), lekin ko’pincha asosan magnezitli g’ishtlar qo’llaniladi. Podinaning yuqori qismi poroshokli olovbardosh materiallar(kvarts qumi qo’shilgan suyuq shisha yoki kuydirilgan magnezit) bilan payvand qilinadi.
Po’lat suyuqlantiruvchi pechlarda ko’mirli va grafitli elektrodlardan foydalaniladi. Suyuqlantirish uchun grafitli elektrodlardan foydalanish maqsadga muvofiq, lekin ular ko’mirli elektrodlarga nisbatan qimmatroq. Elektrod diametri iste’mol qilinayotgan tok quvvatiga qarab aniqlanadi va 350-550 mm ni tashkil qiladi.

3.3-rasm. Po’latni suyuqlantiruvchi elektr yoy peching tuzilish sxemasi

Suyuqlantirish jarayonida elektrodlarning pastki uchlari yonib ketadi. Shuning uchun elektrodlarni asta-sekin tushirib boriladi va zarur bo’lganda yuqorisidan boshqa elektrod ulanadi. Elektrodlar yon tomonidan metall elktrodushlagich bilan qistiriladi, unga pech trnasformatorning ikkilamchi chulg’amidan egiluvchan kabel yordamida elektr toki uzatiladi. Pech transformatorining birlamchi chulg’ami kuchlanishi(6000-30000 V),ikkilamchi kuchlanish tanlangan darajasiga muvofiq past kuchlanishli tokka(90-230 V) o’zgaradi. Pech transformatorining quvvati pech sig’imi va texnologik jarayonga bog’liq ravishda 25000-45000 Kvtga teng.

Elektr yoy pechlarini qattiq shixtada ishlaganda elektrenergiya isrofi po’lat uchun 600-950 Kvt/t ni tashkil etadi, elektrodlar sarfi esa 6-9 kg/t ni tashkil etadi.
Elektr yoy pechlarda asosan yuqori sifatli uglerodli yoki legirlangan po’latlar suyuqlantirib olinadi. Odatda po’latni suyuqlantirish uchun qattiq holdagi shixtani ishlatiladi.Elektr yoyining uchchala bo'lagida xam yoy razryadi shu muxitni lonizatsiyalash va deionizatsiyalash jarayonlari oqibatida namoyon bo'ladi. Agar elektr yoyining katodoldi bo'lagida lonizatsiyalash elektronlar emissiyasi oqibatida amalga oshsa, yoy ustunida esa zaryadlangan zarrachalar energiyasi juda kichikligi oqibatida ionlar va elektronlaming xarakatlanishi asosan issiqlik ionizatsiyasi ta'sirida amalga oshiriladi. Bunda ko'plab ikki atomli gazlar lonizatsiyasi xaroratining 6*103 K mikdorida boshlansa, metallar parlari nisbatan kichikrok, ya'ni 3000-4000 K ga teng xaroratlarda boshlanadi.Yoyning anodoldi bo'lagi o'zidagi kichik kuchlanish tushishi (5-10 V) bilan xarakterlanib, kuchlanish tokka bog'lik xolda uzgaradi.Yoy xosil bo'layotgan elektrodlarning uchidagi yoy tayangan nuktalari katod va anod dogi deb yuritilib, ushbu nuktalar yuqori mikdordagi xaroratga va tok zichligiga ega. Elektr tokining turiga ko'ra elektr yoyi uzgarmas tok elektr yoyi va uzgaruvchan tok elektr yoyiga bo'linadi. Uzgarmas tok elektr yoyining asosiy tavsifi uning volt - amper tavsifi,xisoblanib, u o'zidan yoy kuchlanishi va toki o'rtasidagi bog'lanishni ifodalaydi. Elektr yoyi - ballast qarshilik - elektr manbasi tizimining voltamper tavsifi (v.a.x.) Elektr yoyining uzok muddatda barkaror (turgun, uchmay) yonishini ta'minlash uchun uning v.a.x.sini elektr manbasining tavsifi bilan uygunlashtirish talab etiladi. Agar elektr yoyi cheksiz quvvatga ega bo'lgan manbaga ulangan bo'lsa, uning toki yoyning yonish sharoitiga ko'ra belgilanib, to yoy v.a.x.si manbaning tashqi tavsifi bilan kesishmaguncha ortib borishi mumkin yoki boshqacha aytganda yoy tokl cheksizga karab intiladi.Yoy tokining kiymatini cheklash maksadida, yoy zanjiriga ketma-ket qilishb qarshilik ulanadi Bunda, cheklangan kiymatdagi quvvatga ega manbaning kuchlanishi kuyidagi tenglama bilan aniqlanadi.1. Katta mikdordagi issiqlik energiyasini talab qiladigan qator elektrotermik jarayonlami amalga oshirishda organiq yoqilg'i xisobiga erishib bo'lmaydign yuqori xaroratlarga, elektr yoy razryadi yoki oddiy qilishb, aytganda elektr yoyi yordamida erishiladi. Ma'lumki, elektr yoyi to'g'risidagi qator fizik tushunchalar 1802 yilda rus fizigi V.V. Petrov tomonidan yoritib berilgan va xozirgi davrda, elektr yoyining turli Jabxalarda keng foydalanilishi munosabati bilan, yoy to'g'risidagi tushunchalar atroflicha urganilgan va boyitilgan. Elektr yoyi, elektr tokining gaz, par va vakuumdan o'tishi oqibatida namoyon bo'luvchi xolatlarning biridir. Elektr yoyning asosiy xususiyatlari kuyidagilardir;
1) yoy razryadi elektr tokining nisbatan katta kiymatlarida namoyon bo'ladi, masalan metallar uchun bu ko'rsatgich 0,5 A va undan yuqori kiymatlarni tashkil qiladi;
2) yoy markaziy qismning xarorati 6000 - 18000 K ni tashqil qiladi;
3) katoddagi tokning zichligi katta bo'lib, 102-103 A/mm2 ga teng.
4) yoyning katod oldi qismidagi kuchlanishning tushishi 10-20 V ga teng bo'lib, amalda tokka bog'lik emas. Elektr yoy razryadi uch bo'lakka bo'linadi deb kabo'l qilishngan bo'lib, bo'lar - yoyning katodoldi bo'lagi, anodoldi bo'lagi va yoy ustuni bo'lagi deb yuritiladi.Yoyning katodoldi bo'lagi bor yugi 10-6 m nl tashqil etadi, undagi kuchlanish tushishi 10-20 V ni tashqil etadi, katodoldi elektr maydon kuchlanganligi 107 V/m ga teng. Katodoldi bo'lakdagi utkazuchanlik asosan elektron o'tkazuvchi egadir.Ionizatsiya jarayonini xosil qilishsh uchun elektronlar tomonidan maʼlum energiyan olish uchun etarli xisoblangan, "xaydash" kuchlanishi UI lonizatsiyalash potentsiali deb ataladi. Gazlar uchun uning kattaligi, Jumladan, gelly uchun Ui = 24,58 V; vodorod uchun Ui = 13,3 V; metallar uchun undan xam kichik kiymatga, masalan mis parlari uchun 7,7 Ui = V ga tengdir.ARMI [V] (1) bu erda Ud - yoydagi kuchlanishi, V;Id - yoy toki, A; R - qarshilik, Om; L-Induktivlik (Uist-Id(R) to'g'ri chizigi v.a.x. ni A va V nuktalarda kesib o'tadi.Ushbu nuktalardagi toklar kiymati la va Ib larga to'g'ri keladi. V.a.x. ning A nuktadan chap tomoni yoyni batamom uchirish zonasi, tavsifning A va V nuktalari o'rtasidagi qismi -yoyning yonish zonasi va V nuktadan ungdagi qismi - yoy tokini cheklash zonasi xisoblanadi. Yoy, tokning Ib kiymatidagina barkaror yonishi mumkin, A nuktada tokning kichik kiymatga ega ekanligi sababli yoy bekaror yonadi, Ik - zanjirning qisqa tutashuvi xolatidagi tokini ko'rsatadi. 2. Ma'lumki elektr yoy pechlari (EYOP) metallurgiya, kimyo,mashinasozlik va sanoatning boshqa Jabxalarida kullaniladi. Ular kuyidagi turlarga bo'linadilar:
1. Bilvosita Ishlovchi EYOP lari ularda elektr yoyi issiqlik Ishlovi berilayotgan (eritilayotgan) metall ustida joylashgan elektrodlar o'rtasida xosil qilishnadi va bunda elektr yoyi va metall o'rtasidagi issiqlik almashuvi - nurli issiqlik almashuvi usuli orqali amalga oshiriladi.2. Bevosita Ishlovchi EYOP lari - ularda elektr yoyi elektrodlar uchi bilan metall o'rtasida yonadi va bunda yoydagi issiqlik metallga nurli issiqlik almashuvi, konvektsiya va issiqlik utkazuvchanlik orqali uzatiladi.3. Qarshilik elektr yoy pechlari bunday pechlarda yoy elektr utkazuvchan shixta qatlami ostida yonadi, bunda issiqlik qisman yoy razryadida va qisman shixta orqali tok okib o'tishi oqibatida eritilayotgan materialda ajralibFoydalanilgan adabletlar.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.Bolotov A.V.,SHepel G.A. «Elektrotexnologicheskie ustanovki»> M.Vsshayashkola.1988god.2.1.P.Evtyukova,L.S.Katsevich,N.M.Nekrasova,A.D.Svenchanskiyustanovki podSvenchanskogo, Energoatomizdat 1982 god.redaksieyA.D.«Elektrotexnologicheskie 3.1.1.Aliev «Spravochnik po elektrotexnike i elektrooborudovaniyu»M.Vsshaya shkola.2000 yil.4.M.M.Matbabaev «Elektrotexnologik qurilmalar»,o'quv qo'llanma Far PI 2002 iyl.