Elektronika va avtomatika
Download 1.21 Mb. Pdf ko'rish
|
Milliy g'oya mustaqil ish
- Bu sahifa navigatsiya:
- “ Milliy g’oya: O’zbekistonni rivojlantirish strategiyasi ” fanidan MUSTAQIL ISH
- 1. Milliy g’oyaning shakllanish tarixi. 2. “Milliy g’oya: O’zbekistonni rivojlantirish
- 3. “Milliy g’oya: O’zbekistonni rivojlantirish strategiyasi” fanining predmeti, maqsad va vazifalari.
- “...oldin g‘oya paydo bo‘ladi, undan keyin g‘oya asosida mafkura, mafkura asosida esa tizim, siyosat paydo bo‘ladi”
- Dolzarb vazifa sifatida
- “Milliy g‘oya: O‘zbekistonni rivojlantirish strategiyasi” fanining asosiy maqsadi
- Fanni o‘qitishning vazifalari
- “Milliy g‘oya: O‘zbekistonni rivojlantirish strategiyasi” fanining predmeti
- “G‘oya” va “mafkura” tushunchalari, ularning xalqlar va davlatlar taqdiriga tasiri, hozirgi zamondagi mafkuraviy
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI “ ELEKTRONIKA VA AVTOMATIKA ” fakulteti “ Milliy g’oya: O’zbekistonni rivojlantirish strategiyasi ” fanidan MUSTAQIL ISH Guruh: 90 – 17.
Bajardi: Muhiddinov I. Qabul qildi: Muxtorova T. ~ 1 ~
Mavzu: “Milliy g‘oya: O‘zbekistonni rivojlantirish strategiyasi” fanini o’rganish zarurati, maqsadi va vazifalari. REJA: 1. Milliy g’oyaning shakllanish tarixi. 2. “Milliy g’oya: O’zbekistonni rivojlantirish strategiyasi” fanining asosiy tushunchalari, g’oyaning jamiyat rivoji bilan uzviy bog’liqligi va unga ta`siri. 3. “Milliy g’oya: O’zbekistonni rivojlantirish strategiyasi” fanining predmeti, maqsad va vazifalari.
~ 2 ~
Ko‘p yillik tajribalar shuni ko‘rsatadiki, ijtimoiy-gumanitar fanlar bevosita davlat siyosati bilan bog‘liq. Shu sababli ham “Milliy g‘oya: O‘zbekistonni rivojlantirish strategiyasi” fani yangi fanlar qatoriga kiradi. Tabiiyki fanning predmeti, maqsad va vazifalarini talabalarning ko‘pchiligi unchalik yaxshi tushunmasligi mumkin. Shu bois bu masalalarni talabalarning yoshi, tafakkuri, dunyoqarashi, qiziqishini hisobga olgan holda fanning mazmun mohiyatini ifoda etuvchi tushunchalarga diqqat e'tiborlarini qaratishni lozim deb topdik. Avvallari “G‘oya” so‘zi o‘rnida “Ideya” atamasi ishlatib kelingan. “Ideya” yunoncha so‘z bo‘lib, tom ma'noda ko‘rinib turgan narsa, “ko‘rib turganim” degan ma'noni anglatgan. Insonni qurshab turgan narsalarning barchasi “ideya” deb tushunilgan. Keyinchalik bu so‘z “fikr”, “obraz”, “tushuncha” kabi ma'nolarda ishlatila boshlangan. Mustaqillik yillarida esa yunoncha “Ideya” atamasi o‘rnini arabcha “G‘oya” so‘zidan foydalaniladigan bo‘lindi. “G‘oya”ham “fikr”, “ma'no”, “tushuncha” singari ma'nolarni anglatadi. Falsafiy nuqtai nazardan olganda, “ideya” yoki “g‘oya” atamasi voqyelik, hayot, faoliyat ta'sirida paydo bo‘ladigan, uni aks ettirish asosida shakllanadigan dunyoni bilish nazariyasining o ‘ziga xos shakllaridan biridir. Har bir inson muayyan g‘oya bilan yashaydi. Insonning butun ongli hayoti davomida uning ongida juda ko‘p va xilma-xil g‘oyalar paydo bo‘ladi. Bu g‘oyalarning ba'zilari inson ongi va qalbida mudom o‘rnashib qoladi va uni nimalargadir da'vat etadi, ayrimlari esa paydo bo‘ladi-yu, uzoqqa cho‘zilmaydi, ma'lum vakt o‘tgach, unutib yuboriladi. Ammo ba'zan shunday g‘oyalar shakllanadiki, ular nafaqat shu shaxsning o‘ziga, balki ayni vaqtda uning yaqinlari, tanish-bilishlari, atrofidagilarga ham yoqib qoladi. Boshqacha aytganda, ular uchun umumiy bir g‘oyaga aylanadi, muayyan maqsadlarni ifodalaydi, ularni shu yo‘lda jipslashtiradi, uyushtiradi, maqsadli faoliyatga undaydi, safarbar etadi, amaliy xarakatga chorlaydi. G‘oya ijtimoiy xarakterga ega bo‘lib, har qanday boshqa voqyea singari g‘oyalarning ham ibtidosi va intihosi bor. Ko‘pchilik ongi va qalbiga singib ulgurgan g‘oyalar jamiyat taraqqiyotiga yordam beradi.Bunday g‘oyalar juda katta safarbar etuvchi kuch ~ 3 ~
hisoblanadi, jamiyatni ulkan maqsadlarga erishishga safarbar qiladi. Ba'zan g‘oya – bu insonning orzu-istaklari, intilishi, qiziqishi, manfaati deb biladilar. Lekin g‘oya tushunchasi bundanda keng ma'noga ega. G‘oya kishining ichki dunyosiga singib boradi va chuqur o‘rnashib olib, insonni faoliyatga undaydi, yagona ezgu maqsad sari yetaklaydi. U – juda ulkan va qudratli ruhiy-aqliy kuch. G‘oyalar ko‘p va nihoyatda xilma-xil, mohiyatan, mazmunan ham turli-tuman. Ularning har biri muayyan shart sharoitlarda namoyon bo‘ladi, shakllanadi va o‘z “umri”ni o‘tab, yo yo‘qoladi, yo unutiladi, yoinki o‘z o‘rnini yangilariga bo‘shatib beradi. Bu jarayon doimo, to‘xtovsiz, uzluksiz davom eta beradi.Shunisi borki, g‘oyalarning hammasi ham insonga naf keltiravermaydi. Ba'zilari, aksincha zarar keltiradi, egri- king‘ir
yo‘lga boshlaydi, hunuk, noxush oqibatlarga olib keladi. Insonni to‘g‘ri yo‘ldan adashtiradi, badnom qiladi. Oxirgi yillarda nashr etilgan Ma'naviyat asoslari va milliy g‘oyaga oid adabiyotlarda g‘oyaga qo‘yidagicha ta'rif berilmoqda. G‘oya – ma'naviy hayot hodisasi, inson tafakkurida vujudga keladigan, ijtimoiy xarakterga ega bo‘lgan, ruhiyatga kuchli ta'sir o‘tkazib, jamiyat va odamlarni harakatga chorlaydigan, maqsad-muddao sari yetaklaydigan kuchli, teran fikr. Inson ongining mahsuli sif atida g‘oyalar tushuncha va fikrlar yordamida ifoda etiladi. Ammo har qanday fikr va qarash ham g‘oya bo‘la olmaydi. g‘oyalar, garchi tafakkurda paydo bo‘lsa-da, inson va jamiyat ruhiyatiga, hatto g‘ayrishuuriy qatlamlarga ham singib boradi. G‘oya shunday quvvatga egaki, u odamning ichki dunyosigacha kirib borib, uni harakatga keltiruvchi, maqsad sari yetaklovchi ruhiy-aqliy kuchga aylanadi. Turli diniy aqidalar, falsafiy ta'limotlar, ilmiy qarashlar, badiiy asarlarning negizida muayyan g‘oyalar yotadi. Ijtimoiy-siyosiy harakatlarning maqsadlari ham g‘oyalarda aks etadi. G‘oya komil insonlarning iymon- e'tiqodi, dunyoqarashi o‘zagini, hayot mazmunini tashkil etadi. Ular ezgu g‘oya deb yashaydilar, bu yo‘ld a hatto jon fido qiladilar. Tarixda o‘z jasorati, mardligi va qahramonligi bilan iz qoldirgan buyuk insonlar, albatta, yuksak g‘oya sohiblari bo‘lganlar. G‘oyalar juda qadimiy tarixga ega. ~ 4 ~
Ma'lum ma'noda insoniyat tarixini g‘oyalar tarixi sifatida talqin qilish mumkin. Insoniyat bosib o‘tgan tarixiy taraqqiyot yo‘li g‘oyalar tarixidan, ya'ni turli fikrmulohazalar, qarashlar orasidagi kurash tarixidan iboratdir. Inson tafakkurining mahsuli bo‘lgan g‘oyalar o‘zining mazmuni va xarakteriga qarab, milliy yoki umuminsoniy, ilmiy yoki g‘ayriilmiy, diniy yoki dunyoviy, bunyodkor yoki vayronkor bo‘lishi mumkin. G‘oyalar ezgulikka yoki yovuzlikka, ozodlikka yoki istibdodga, ma'rifatga yoki jaholatga xizmat qilgan. Chunki, inson qalbida yaxshilik bilan yomonlik, bunyodkorlik bilan vayronkorlik hamisha kurashib keladi. Har qanday g‘oyaning asosida bilim yotadi. Bilimlarning g‘oyaga aylanish jarayonini tahlil qilinganda quyidagi uch holatga e'tiborni qaratish lozim: 1) o‘rganilayotgan hodisa yoki voqyea haqidagi bilimlarning aniq bo‘lishi, bilimlar hodisada, voqyeada, jar ayonda bo‘layotgan o‘zgarishlarni aniq va to‘la aks ettirishi; 2) to‘plangan bilimlarni amaliyotga qo‘llash uchun ehtiyoj, ya'ni zaruriyatning ortib borishi; 3) bilimlarni ishlab chiqargan kishilarni (olimlar, shoirlar, yozuvchilarni) jamiyatda sodir bo‘layotgan voqyealar yoki tabiiy muhitda vujudga kelgan muammolarni tezroq bartaraf etish uchun o‘z oldilariga qo‘ygan maqsad – vazifaning aniqligi, rejaning puxtaligi. Yangi ishlab chiqarilgan g‘oyalar faqat moddiy vositalar (mehnat qurollari) yordamida emas, balki insonning ruhiy ma'naviy energiyasi (his- tuyg‘ulari, irodasi, e'tiqodi) yordamida ham amalga oshadi. Milliy g‘oyaning mazmun mohiyati va tamoyillari. Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov ta'kidlaganidek, “Milliy g‘oya deganda, ajdodlardan avlodlar
ga o‘tib, asrlar davomida e'zozlab kelinayotgan, shu yurtda yashayotgan har bir inson va butun xalqning qalbida chuqur ildiz otib,uning ma'naviy ehtiyoji va hayot talabiga aylanib ketgan, ta'bir joiz bo‘lsa, har qaysi millatning eng ezgu orzu-intilish va umid- maqsadlarini o‘zimizga tasavvur qiladigan bo‘lsak, o‘ylaymanki, bunday keng ma'noli tushunchaning mazmunmohiyatini ifoda qilgan bo‘lamiz”1. Milliy mafkuramizning bosh g‘oyasi : Ozod va obod Vatan, erkin va faravon hayot qurish. Milliy mafkuramizning asosiy g‘oyalari: 1. Yurt tinchligi; ~ 5 ~
2. Vatan ravnaqi; 3. Xalq faravonligi; 4. Komil insonni tarbiyalash; 5. Ijtimoiy hamkorlik; 6. Millatlararo totuvlik; 7. Dinlararo bag‘rikenglik.
Mafkuralar xam g‘oyalar singari ko‘p va xilma-xildir. Ularni, avvalo, ikki asosiy turga bo‘lish mumkin: bunyodkor mafkuralar va vayronkor mafkuralar. Bular ham bunyodkor g‘oyalar va vayronkor g‘oyalar singari muayyan maqsadlarga xizmat qiladi. Dolzarb vazifa sifatida: “Xo‘sh, Yangi asrga biz qanday ong, qanday mafkura bilan - xalqimizni birlashtiradigan, unga yo‘l ko‘rsatadigan qanday milliy g‘oya bilan kirib boramiz? Bu davrda bizning ma'naviy qarash va nuqtai nazarlarimiz nimadan iborat bo‘ladi? Kundan-kunga o‘zgarib, g‘oyat murakkablashib borayotgan jahon hamjamiyati tizimidan bu qarashlar o‘ziga munosib o‘rin topa oladimi? Ularning xalqaro tajribalar va demokratik tamoyillar bilan uyg‘un rivoj topishi uchun biz nimalarga e'tibor berishimiz kerak? Umuman, bizda Yangi asr uchun mo‘ljallangan ma'naviyg‘mafkuraviy faoliyat ~ 6 ~
maqsadlari – konsepsiyamiz bormi? Bor bo‘lsa, u o‘zida nimalarni ifoda etadi? Yo‘q bo‘lsa, bu xususda kimlar, qaysi ijtimoiy- siyosiy kuchlar ishlamoqda? Ko‘rinib turibdiki, savollar bir-biridan keskin, bir-biridan dolzarb va murakkab. Lekin ularga javob topmasdan, bu muammolarni yechmasdan biz olg‘a qarab xarakat qilolmaymiz. Bir joyda depsinib turaveramiz. Chunki hyech qachon kishilik jamiyatida g‘oyaviy bo‘shliq bo‘lmagan. Agarki shunday bo‘shliq paydo bo‘lsa, so‘zsiz uning o‘rnini bizning tabiatimizga begona turli xil mafkuraviy tazyiqlar egallab olishi va o‘z ta'sirini o‘tkazishi muqarrar. Bunday xavfni o‘zimizga yaqqol tasavvur qilishimiz va uning oldini olishimiz – bugungi kunning eng dolzarb, eng murakkab vazifalaridan biridir.” “Milliy g‘oya: O‘zbekistonni rivojlantirish strategiyasi” fanining asosiy maqsadi: yoshlarga mamlakatimizda amalga oshirilayotgan O‘zbekistonning rivojlanish strategiyasining g‘oyaviy asoslari, maqsad va vazifalari, amalga oshirish shartsharoitlari hamda omillarini o‘rgatish va ularda g‘oyaviy kurashchanlik, mustaqil dunyoqarashlarini yanada mustahkamlashdan iborat. Fanni o‘qitishning vazifalari: talabalarga Milliy g‘oya rivojlanishining tarixiy bosqichlari, nazariy konseptual asoslari; g‘oyalar xilma-xilligi va mafkuraviy jarayonlarning ijtimoiy taraqqiyotga ta'siri; Harakatlar strategiyasi O‘zbekistonni yanada rivojlantirishning g‘oyaviy-mafkuraviy asosi ekanligi; milliy
g‘oyaga daxldorlik hissi barqaror taraqqiyot omili ekanligi; milliy g‘oya targibotida innovatsion texnologiyalardan foydalanish hakida ilmiy nazariy bilim berishdan iborat. Fan buyicha talabalarning bilimi, ko‘nikma va malakalariga quyidagi talablar qo‘yiladi. Talaba: mamlakatimizda amalga oshirilayotgan O‘zbekistonning rivojlanish strategiyasini g‘oyaviy asoslari, maqsad va vazifalari, amalga oshirish shart- sharoitlari hamda omillari haqida tasavvurga ega bo‘lishi;
konseptual asoslari haqida, g‘oyalar xilma-xilligi va ~ 7 ~
mafkuraviy jarayonlarning ijtimoiy taraqqiyotga ta'sirini hamda O‘zbekistonni rivojlantirishning Harakatlar strategiyasi milliy taraqqiyotning g‘oyaviy asosi ekanligini ilmiy va nazariy jihatdan bilishi va ulardan foydalana olishi; Milliy g‘oyaga daxldorlik hissi - barqaror taraqqiyot omili ekanligi, milliy g‘oya targ‘ibotida innovatsion texnologiyalardan foydalanish haqida nazariy va amaliy ko‘iikmalarga ega bo‘lishi kerak
g‘oya, mafkura tushunchasi, Milliy g‘oyaning O‘zbekistonning rivojlanish strategiyasi ekanligi, insoniyat tarixi- g‘oyalar tarixi ekanini o‘rganish hamdamilliy g‘oyani mazmun mohiyatini o‘rganish. Yana ham kengroq ma'noda, O‘zbekistonni strategik rivojlanishida
~ 8 ~
Adabiyotlar. 1. Karimov I.A. Yuksak ma'naviyat – yengilmas kuch.
– T.: Ma'naviyat. 2008. –B. 71. 2. Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot – pirovard maqsadimiz. 8-jild. –T.: O‘zbekiston, 2000. – B. 464-465.
Karimov I.A. Jamiyatimiz mafkurasi xalqni xalq, millatni millat qilishga xizmat etsin. – "O‘zbekiston", 7-jild, 89-bet. Download 1.21 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling