Fani bo’yicha Laboratoriya ish – 5 Mavzu: cisco packet tracer dasturida telnet va ssh protokollarining qo‘llanilishini o‘rganish

O’zbekiston Respublikasi Axborot Texnologiyalari va Kommunikatsiyalarini Rivojlantirish Vazirligi Muhammad Al-Xorazmiy Nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Unversiteti Samarqand filiali

Kampyuter tarmoqlari fani bo’yicha

Laboratoriya ish – 5

Mavzu: CISCO PACKET TRACER DASTURIDA TELNET VA SSH PROTOKOLLARINING QO‘LLANILISHINI O‘RGANISH

Bajardi : Azamxonov N 20-05 guruh
Tekshirdi : Fayziyev V

Samarqand 2022

Laboratoriya ishi № 5,
CISCO PACKET TRACER DASTURIDA TELNET VA SSH PROTOKOLLARINING QO‘LLANILISHINI O‘RGANISH


Ishning maqsadi

Ushbu laboratoriya ishidan maqsad quyidagilar hisoblanadi:

- Telnet orqali tarmoq qurilmalariga ulanish ko'nikmalariga ega bo'lish.
- SSH protokolini sozlashni o'rganish.


Qisqa nazariy ma’lumotlar

Ilgari Telnet protokoli asosan tarmoq qurilmalarini uzoqdan sozlash uchun ishlatilgan. Shu bilan birga, u mijoz va server o'rtasida uzatiladigan ma'lumotni shifrlashni ta'minlamaydi, bu tarmoq paketi analizatorlariga parollar va konfiguratsiya ma'lumotlarini ushlab olishga imkon beradi.

Secure Shell (SSH) bu yo'riqnoma yoki boshqa tarmoq qurilmasiga xavfsiz terminal emulyatsion ulanishni o'rnatadigan tarmoq protokoli. SSH tarmoq kanali orqali keladigan barcha ma'lumotlarni shifrlaydi va masofadan turib kompyuterning haqiqiyligini tekshirishni ta'minlaydi. SSH protokoli tobora Telnet o'rnini egallamoqda - uni tarmoq mutaxassislari masofadan kirish vositasi sifatida tanlashmoqda. SSH ko'pincha masofaviy qurilmaga kirish va buyruqlarni bajarish uchun ishlatiladi, ammo u shuningdek fayllarni tegishli SFTP yoki SCP protokollari orqali uzatishi mumkin.
SSH ishlashi uchun o’z-aro bog’langan aloqa tarmoq qurilmalarida SSH qo'llab-quvvatlashi sozlanishi kerak. Ushbu laboratoriyada siz marshrutizatorda SSH serverini yoqishingiz kerak va keyin SSH mijozi o'rnatilgan kompyuter yordamida ushbu marshrutizatorпa ulanishingiz kerak. Lokal tarmoqlarda ulanish odatda Ethernet va IP-dan foydalanib o'rnatiladi.






Man bajar gan ishlarimni ketma-ket bajarib kelmoqdaman lekin yana qayerida dir xatolik bor oxirida telnet 192.168.1.10 ga bergan ma’lumotlarim xatochiqalib bermoqda ustozdan so`ragnimda bunda userga parol amin qilib kirib ko`rishni aytgandila yozdim. Lekin yozganlarim baribir xato chiqopdi.

Nazorat savollari
1. Tarmoq qurilmalariga ulanish usullarini aytib bering.
2. SSH nima?
3. Kommutatorda SSH protokoli qanday sozlanadi?

1. Tarmoq kartalari: Oxirgi foydalanuvchini tarmoqqa ulaydigan qurilmalar ham chaqiriladi tugunli tugun yoki stantsiyalar (host). Bunday qurilmalarning namunasi oddiy shaxsiy kompyuter yoki ish stantsiyani (katta hisoblash quvvatini talab qiladigan muayyan vazifalarni bajaradigan kuchli kompyuter), masalan, video ishlov berish, jismoniy jarayonlarni modellashtirish va hk). Onlaynda ishlash uchun mezbon bilan jihozlangan tarmoq interfeysi kartasi (NIC), deb nomlangan tarmoq adapteri. Odatda bunday qurilmalar kompyuter tarmog'i bo'lmasdan ishlashi mumkin. Tarmoq adapteri a elektron kartochkasi, u kompyuterning anakartidagi uyaga yoki tashqi qurilmaga o'rnatilgan bo'ladi. Har bir NIC adapterida MAC manzili deb nomlangan yagona kod bor. Ushbu manzil ushbu qurilmalarning tarmoqdagi ishlashini tashkil qilish uchun ishlatiladi. Tarmoq qurilmalari oxirgi foydalanuvchi qurilmalari o'rtasida uzatilishi kerak bo'lgan ma'lumotlarni uzatish imkonini beradi. Ular simi ulanishlarini uzaytiradi va birlashtiradi, ma'lumotlarni bir formatdan ikkinchisiga aylantiradi va ma'lumotlar uzatilishini nazorat qiladi. Ro'yxatga olingan funktsiyalarni bajaradigan qurilmalar misollari repeaters, hub'lar, ko'priklar, kalitlarga va marshrutizatorlar.

2. Xavfsiz qobiq (SSH) - bu xavfsiz kanal orqali masofadagi mashinada qobiq funktsiyalarini ta'minlaydigan tarmoq protokoli. SSH turli xil xavfsizlik yaxshilanishlarini olib keladi, jumladan foydalanuvchi / hostning autentifikatsiyasi, ma'lumotlarni shifrlash va ma'lumotlarning yaxlitligi, quloqni o'chirish, DNS / IP-ning buzilishi, ma'lumotlarni soxtalashtirish, ulanishni o'g'irlash kabi mashhur hujumlarni amalga oshirish. va hokazo ma'lumotlarni aniq matnda uzatadigan protokoldan foydalanuvchi ftp, telnet yoki rlogin foydalanuvchilari uchun SSH-ga o'tish tavsiya etiladi. OpenSSH SSH protokolining ochiq manbali amalga oshirilishidir, bu sizga bir qator dasturlardan foydalanib tarmoq ulanishini shifrlash imkonini beradi. Agar Linux-da SSH-ga ega bo'lishni xohlasangiz, OpenSSH serveri va mijoz paketlaridan iborat OpenSSH-ni o'rnatishingiz mumkin.

• 
  OpenSSH server / mijoz paketlari quyidagi yordam dasturlari bilan ta'minlanadi:
  
• 
  OpenSSH serveri: sshd (SSH demon)
  
• 
  OpenSSH mijoz: scp (uzoqdan xavfsiz nusxa ko'chirish), sftp (faylni xavfsiz uzatish), slogin / ssh (xavfsiz masofadan kirish), ssh-add (shaxsiy kalit plagin), ssh-agent (autentifikatsiya agenti), ssh-keygen (autentifikatsiya kalitlarini boshqarish));
  

3. Kommutatorda SSH-ni sozlang – buning uchun siz host nomini, domen nomini ko'rsatishingiz va shifrlash kalitini yaratishingiz kerak. Biz quyidagi buyruqlarni kiritamiz (asosiy konfiguratsiya rejimidan):
hostname merionet_sw1
ip domain name merionet
crypto key generate rsa
Kalitning uzunligini tanlang – avtomatik qiymati 512 bitga teng, SSH 2 versiyasi uchun minimal uzunlik 768 bit. Kalitlarni yaratish biroz vaqt talab etadi.