Fanida n tuzuvchi: o’qt. A. Sarimsoqov

O'zbekiston Respublikasi

Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

Namangan Davlat universiteti

Tarix fakulteti

Vatan tarixi kafedrasi



F A N I D A N



Tuzuvchi: o’qt. A. Sarimsoqov.
N a m a n g a n – 2008
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

НАМАНГАН ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ

Рўйхатга олинди № ______ « ___ » _________ 2007 й

Тасдиқлайман Ўқув ишлари проректори ________________доц.С.Х.Абдуллаев «___ » _________ 2007 й

Тарихий атамашунослик

фанидан

ЎҚУВ ДАСТУРИ
200000– Гуманитар фанлар ва санъат

220000- Гуманитар фанлар

5220200–Тарих

Наманган - 2007

Тузувчи: А.Саримсоқов

Тақризчи: т.ф.н. Т.Қозоқов

Дастур Наманган Давлат университети услубий илмий-услубий кенгашида муҳокама қилинган кўриб чиқилган ва тавсия этилган.

26 июнь 10-сонли мажлис баённомаси.

Мазкур дастур Ўзбекистон тарихи кафедрасининг 2007 йил 16 майдаги йиғилишида муҳокама қилинган Баённома № 10

Кафедра мудири: т.ф.д. А. Расулов.

Ушбу дастур Тарих факультети Илмий кенгашининг 2007 йил 22 майдаги йиғилишида муҳокама қилинган ва маъқулланган. Баённома № 9.
Факультет декани: т.ф.н. С.Болтабоев

Кириш

Тарихий атамашунослик фани тарих фанининг қадимги давридан то ҳозирги кунгача бўлган давр оралиқидаги тарихий атамаларни ўз ичига олади.

Тарихий атамаларнинг маъноси йиллар ўтиши билан ўтмишнинг маълум даврига хос ҳолда ўзгаргани тез-тез кузатиб турилган. Атамаларни махсус фан терминология (атамашунослик) ўрганади. Уларнинг тарихга боғлиқ томонларини эса тарихий атамашунослик (ёки тарих атамашунослиги) ўрганади. Турли мамлакатларда жамият ва цивилизациялар ривожининг турли босқичларида кишилик жамият ҳаётининг янги ёки ўзгарувчан бўлса шу минтақа ёки мамлакатга хос тилдаги татамалар шунчалик кўп тарқалган. Кейинчалик улар халқаро атамаларга айланиб борган. Ҳозир (баъзан ўтмишда ҳам) уларни турли мамлакатларда маълум бир ёки айнан бир хил ҳодисаларни англатувчи атамалар сифатида қўллашмоқдаки, улар халқаро лексикага киритлган. Тарих фанидаги атамаларни ўрганишджа Ғарб ва Шарқ мамлакатлари тарихи уларни ижтимоий-иқтисодий ва маданий ҳаётига оид, қадимги дунё, ўрта асрлар, янги ва энг ва янги тарихга оид ҳодисаларни изоҳловчи атамаларни келиб чиқишини курсимиз машғулотларида ўрганамиз.

Кириш. Қадимги дунё тарихининг тарихий атамалари.

Курснинг мақсад ва вазифалари. Тарихий атамашуносликнинг ўрганишнинг аҳамияти. Мустақиллик даврида Ўзбекистонда тарих фанига аҳамият. Тарихий атамаларнинг тарих фани ривожидаги ўрни.

"Атамашунослик" фан сифатида. Атамалар ва уларнинг тизими. Атамаларнинг жамият хаётидаги ахамияти. Унинг фан ва маданият билан боғлиқлиги. Атамаларнинг фандаги ўрни ва акс этиши.

Атамаларнинг маъноси. Атамаларнинг шакллари ва турлари. Омоним атамалар ва уларнинг хусусиятлари. Халқаро атамаларнинг миллий тилда қўлланилиш тартиби.

Тарихий атамашунослик ва унинг тарих фанларини ўрганишдаги ўрни.

Ўрта Осиёнинг илк давлатлари ва қабилаларнинг номлари. "Авесто" ва бошқа диний эътиқодлар билан боғлиқ тарихий атамалар. Аҳамонийлар, А.Македонский босқини, Салавкийлар, Юнон-Бақтрия подшолиги даврига оид ҳарбий, иқтисодий, сиёсий атамалар. Уларнинг маъно ва моҳияти. Кушон подшолиги ва эфталлар, Турк хоқонлиги давридагиянги сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий атамалар. Тарихий атамалар ўзгаришининг шакллари (Даврлар ва сулоларга кўра).

Қадимги дунё тарихининг тарихий атамалари. Уларнинг ўзига хос хусусиятлари. Қадимги Шарқ ва Ғарб сивилизацияларининг атамалари. Қадимги тарихнинг диний-фалсафий атамалари. Ижтимоий-иқтисодий масалалар билан боғлиқ атамалар. Юнонистон ва Римнинг Маданият ва фанга оид атамалари. Уларнинг бошқа халқлар тилларида ҳам атама сифатида қўлланилиши. Қадимги Дунё тарихий атамаларининг аҳамияти.

Ўрта Осиё давлатларининг VIII - ХVIII асрлардаги тарихий атамалари.

Арабларнинг Ўрта Осиёни босиб олиши. Араблар босқинидан сўнг Ўрта Осиёга кириб келган атамалар. Бу даврда пайдо бўлган атамаларнинг иқтисод, сиёсатга оидлари. Ислом дини ва анъаналари билан боғлиқ атамалар. Уларнинг хозирги даврда қўлланилиши. Ислом динининг Ўрта Осиё тарихида тутган ўрни.

Тохирийлар, Саффорийлар даврига оид сиёсий, ижтимоий-иқтисодий, илмий атамалар. Хоразмшохлар давлатининг сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий атамалари.

Мўғулларнинг Ўрта Осиёга бостириб кириши ва мўғуллар истилоси билан боғлиқ атамалар. Темур ва темурийлар, Шайбонийлар, Аштархонийлар даврининг давлат бошқаруви, ижтимоий-иқтисодий ва солиқ тизими билан боғлиқ тарихий атамалар. Уларнинг маъно ва моҳияти.

Ўрта асрлар Европа мамлакатларининг тарихий атамалари.

Ўрта асрлар Eвропасида феодал муносабатлар даврида янги атамаларнинг шаклланиши. Иқтисодий мавзудаги атамалар. Ҳарбий, сиёсий мавзудаги атамаларнинг бошқа мамлакатларга тарқалиши ва уларнинг халқаро атамаларга айланиб бориши. Буюк географик кашфиётлар, урушлар ва қўзғолонлар билан боғлиқ тарихий атамалар. Eвропадаги динлар ва диний оқимлар. Диний мавзудаги тарихий атамалар.Eвропада капиталистик муносабатларнинг шаклланиши қамда шу жараён билан боғлиқ атамалар. Уларнинг хусусиятли томонлари.

Ўрта Осиё хонликларининг тарихий атамалари.

(ХIХ-ХХ аср бошлари).

Ўрта Осиё хонликларининг геосиёсий ўрни. Хонликларнинг маъмурий бошқарув тизими билан боғлиқ тарихий атамалар. Ҳарбий ва диний мавзудаги тарихий атамалар (Хонликлар доирасида уларнинг фарқли хусусиятлари). Хонликларнинг иқтисодий (солиқ ва мажбуриятлар) билан боғлиқ тарихий атамалари.

Янги ва энг янги тарих даврининг тарихий атамалар.

Янги ва энг янги даврда вужудга келган иқтисодий, ижтимоий-сиёсий атамалар. Ғарбий Eвропа мамлакатлари тилларидан кириб келган атамалар.

Сиёсий ва иқтисодий мавзуга оид атамалар. Ушбу атамаларининг қўлланилиш тартиби.

Дипломатик мавзуга оид атамалар. Уларнинг маъно ва мазмуни.

Ўзбекистоннинг мустақилликка эришиши. Мустақиллик шароитида вужудга келган ҳамда миллий тилимиз тарикибига ўзлашаётган атамалар. Уларнинг бошқа тиллардан келиб чиқиш масалалари.

Ўзбекистонда тарихий атамаларга оид адабиётлар яратиш муаммолари масалалари. Хулоса.

Семинар машғулотлар

Қадимги дунё тарихининг тарихий атамалари. Ўрта Осиёга араблар босқини. Араб тилидан ўзлашган тарихий атамалар. Ўрта Осиё давлатларининг IХ - ХIII асрлардаги тарихий атамалари. Ўрта асрлар Eвропа мамлакатларининг тарихий атамалари. Ўрта Осиё хонликларининг тарихий атамалари (ХIХ-ХХ аср бошлари). Янги ва энг янги тарих даврининг тарихий атамалар.

Асосий дарсликлар ва ўқув қилланмалар рўйхати

1. 
   Каримов И. Ўзбекистон ХХИ асрга интилмоқда. -Т., 1995.
   
2. 
   Каримов И. Тарихий хотирасиз келажак йўқ. -Т., 1998.
   
3. 
   Каримов И. Ўзбекистон ХХИ аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. -Т., 1998.
   
4. 
   Баркамол авлод орзуси. -Т., 1999.
   
5. 
   Ахмедов Б. Тарихдан қисқача изоҳли луғат. -Т., 1977.
   
6. 
   Азамат З. Ўзбек давлатчилиги тарихи. -Т., 2000.
   
7. 
   Байкова Н.Б. О некоторих взоимоотношениях в сфере русской среднеазиацкой торговой терминологии // ОНУ. 1963.Н3.
   
8. 
   Бекмуҳамедов Х. Тарих терминлари изоҳли луғати. -Т., 1978.
   
9. 
   Бобоева М.К., Қурбонгалиева Р.С. Қадимги дунё тарихидан изоҳли луғат. -Т, 1992.
   
10. 
    Бобур З.М. Бобурнома. -Т., 1990.
    
11. 
    Бугаева Г.А. Краткий политологический словар. -Т., 1995.
    
12. 
    Дипломатический словар. Т. 1-3. -М., 1984-1986.
    
13. 
    История первобтиного обшества эпохи первобитной родовой обшине. - М . 1986.
    
14. 
    Ислом справочниги. -Т., 1989.
    
15. 
    История Парижской Коммуни 1871 года. -М., 1971.
    
16. 
    Историческая энциклопедия. Т. 1-12. -М., 1961-1972.
    
17. 
    История Древней Греции. -М., 1972.
    
18. 
    История первой Мировой войни. 1914-1918. Тт.л - З.-М., 1975.
    
19. 
    История Древнего Рима. -М., 1981.
    
20. 
    Йўлдошев М. Хива хонлигида феодал эр эгалиги ва давлат тузилиши. -Т., 1959.
    
21. 
    Ковалёв А.Н. Азбука дипломатии. - М., 1984.
    
22. 
    Миллер Б.В. Персидско- русский словар. -М., 1953.
    
23. 
    Мустақиллик изоҳли илмий - оммабоп луғат. -Т., 1998.
    
24. 
    Набиев Р.Н. Из истории Кокандского ханства. -Т., 1973.
    
25. 
    Новая история. - М., 1984.
    
26. 
    Рахматуллаев Ш. Ўзбек тилининг этимологии луғати. -Т., 2000.
    
27. 
    Ртвеладзе э.В. Великий Шелковий пут. -Т., 1998.
    
28. 
    Саидбобоев З. Тарихий атамашунослик. Маърузалар матни. -Т., 2000.
    
29. 
    Семенов В.П. Ўрта асрлар тарихи. -Т., 1973.
    
30. 
    Словар иностранних слов. - М., 1990.
    
31. 
    Фомченко А.П. Ўрта асрлар тарихидан изоҳли луғат. -Т., 1979.
    
32. 
    Чориев 3. Тарих атамаларининг қисқача изоҳли луғати. -Т., 1999.
    
33. 
    Энсиклопедический словар. -М., 1987.
    
34. 
    Энсиклопедический словар.-М., 1987.
    

O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi
Namangan Davlat Universiteti
«Tasdiqlayman»

O’quv ishlari bo’yicha prorektor

_____dots. S. H. Abdullaev

«___»_________ 2008 yil

«TARIXIY ATAMASHUNOSLIK»
Fani bo’yicha

Bilim sohasi: 200000-Gumanitar fanlar va san’at.

Ta’lim sohasi: 220000-Gumanitar fanlar.

Bakalavriat yo’nalishi: 5220200-Tarix(kunduzgi) yo’nalishi uchun

ISHCHI O’QUV DASTURI

Umumiy o’quv soati: 24 soat

Shu jumladan:

Ma’ruza: 10 soat.

Seminar mashg’ulotlari: 14 soat.

Mustaqil ta’lim: 14 soat.

NAMANGAN- 2008

« T a s d i q l a y m a n »

O'quv ishlari prorektori,

dots.__________ S. Abdullayev

«____» ________ 2008 yil.

Tarixiy atamashunoslik fani bo`yicha

ISHCHI O`QUV DASTURI

Umumiy o`quv soati - 24
Shu jumladan:
Ma`ruza - 10
Amaliy, laboratoriya va

seminar mashg’ulotlari - 14
Mustaqil ta`lim soati - 14


Fanning ishchi o’quv dasturi Namangan Davlat universitetining tarix fakul’teti ilmiy kengashining 2008 yil «____» __________ __ – son majlisida muhokama etildi va ma’qullandi.

«5220200 – tarix» ta’lim yo’nalishi o’quv dasturi va o’quv rejasiga muvofiq ishlab chiqildi va Ishchi dastu 2002 yil Davlat ta’lim standart iva O’R O’QMTV tomonidan № BD 5140900 raqamii bilan 13 avgust 2006 yilda ro’yxatga olinib tasdiqlangan namunaviy dastur asosida tuzildi.

Tuzuvchilar: o’qituvchi A. Sarimsoqov.
Taqrizchi: t.f.n. Q. Asqarov.

Fanning ishchi o’quv dasturi Tarix fakul’teti ishmiy kengashining 2008 yil «___» ___________dagi «___» – son qarori bilan tasdiqlandi.

Ilmiy kengash raisi, t.f.n.: _______________ t.f.n. B. Talapov.
Bayonnoma №___ «___» ________________ 2008 yil

Kelishildi:

O’zbekiston tarixi kafedrasi mudiri, t.f.d.: __________ A. Rasulov
«___» ________________2008 yil

NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI

Tarixiy atamashunoslik fanidan ishchi o’quv dasturiga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish to’g’risida.
5220200 – tarix ta’lim yo’nalishi bo’yicha Tarixiy atamashunoslik fanining

ishchi o’quv dasturiga quyidagi o’zgartirish va qo’shimchalar kiritilmoqda:

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

O’zgartirish va qo’shimchalarni kirituvchilar:

____________________________________ __________

(professor-o’qituvchining I.F.O.) (imzosi)

____________________________________ __________

(professor-o’qituvchining I.F.O.) (imzosi)

Ishchi o’quv dastur tarix fakul’teti ilmiy kengashida muhokama etildi va ma’qullandi

(2008 yil «___» ___________dagi «___» – sonli bayonnoma).

Ilmiy kengash raisi: __________ ___________________________

(imzo) (F.I.O.)

So`z boshi

O`z tarixini bilgan va undan ruhiy quvvat oladigan xalqni engib bo`lmas ekan, biz xalqimizni ana shunday tarix bilan qurollantirishimiz zarur.

(I. Karimov)

Tarixiy atamashunoslik fani tarix fanining qadimgi davridan to hozirgi kungacha bo`lgan davr oraliqidagi tarixiy atamalarni o`z ichiga oladi.

Tarixiy atamalarning ma`nosi yillar o`tishi bilan o`tmishning ma`lum davriga xos holda o`zgargani tez-tez kuzatib turilgan. Atamalarni maxsus fan terminologiya (atamashunoslik) o`rganadi. Ularning tarixga bog’liq tomonlarini esa tarixiy atamashunoslik (yoki tarix atamashunosligi) o`rganadi. Turli mamlakatlarda jamiyat va tsivilizatsiyalar rivojining turli bosqichlarida kishilik jamiyat hayotining yangi yoki o`zgaruvchan bo`lsa shu mintaqa yoki mamlakatga xos tildagi tatamalar shunchalik ko`p tarqalgan. Keyinchalik ular xalqaro atamalarga aylanib borgan. Hozir (ba`zan o`tmishda ham) ularni turli mamlakatlarda ma`lum bir yoki aynan bir xil hodisalarni anglatuvchi atamalar sifatida qo`llashmoqdaki, ular xalqaro leksikaga kiritlgan. Tarix fanidagi atamalarni o`rganishdja G’arb va SHarq mamlakatlari tarixi ularni ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayotiga oid, qadimgi dunyo, o`rta asrlar, yangi va eng va yangi tarixga oid hodisalarni izohlovchi atamalarni kelib chiqishini kursimiz mashg’ulotlarida o`rganamiz.

1. Fanining maqsadi va uning mutaxassis tayyorlashdagi o’rni.

1.1. Fanning maqsadi:

O’zbekiston mustaqillikka erishgach Vatanimiz tarixini chuqurrok o’rganish imkoniyati tug’ildi. Prezidentimiz Islom Karimovning O’zbekiston tarixini chuqurroq o’rganishga alohida e’tibor berishii imkoniyatlarimizni yanada kengaytirdi.

Talabalarga tarixiy atamalar bo`yicha yetarlicha ma`lumotlar berish, atamalarning tub mohiyatini tushunib yetish, hozirgi zamonda aks ettiradigan ma`nolarga e`tibor berish.

1.2. Fanning o’rganadigan muammolari:

Turli jamiyat mamlakatlarda jamiyat va sivilizatsiyalar rivojining turlicha bosqichlarida jamiyati kishilik xayotining yangi yoki o`zgargan bo`lsa, SHu mintaga yoki mamlakatga xos tildagi tarixiy atamalarni.

G’arb va SHarq mamlakatlari tarixi, ularni ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy xayotiga oid, qadimgi dune, o`rta asrlar, yangi va eng yangi tarixga oid xodisalarni izohlovchi atamalarni kelib chiqishini o`rgatish.
1.3. Boshqa fanlar bilan boq’liqligi:

Tarixiy atamashunoslik fani Arxeologiya, Etnografiya, Numizmatika, Dinshunoslik, O`zbekiston xalqlari tarixi, Jahon xalqlari tarixi, Qadimgi dunyo tarixi, O`rta asrlar tarixi, Yangi va eng yangi tarix, Madaniyaт tarixi kabi fanlar bilan bog’lab o`qitiladi.

2. Semestrlar bo’yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlarning taqsimoti

Semestr	Yuklama	Auditoriya mashg’ulotlari turi bo’yicha o’quv yuklamasi taqsimoti					Musta qil ta’lim
		Jami	Ma’ruzalar	Amaliy mashg’ul otlar	Laboratoriya mashg’ul otlari	Kurs ishi
8-semestr		24	10	14	-	-	14
Jami		24	10	14	-	-	14

3. Ma’ruza mavzulari va ular bo’yicha ajratilgan soatlarning taqsimoti

№	Ma’ruza mavzulari	Soati
1	Kirish. Qadimgi dunyo tarixining tarixiy atamalari. Kursning maqsad va vazifalari. Tarixiy atamashunoslikning o`rganishning ahamiyati. Mustaqillik davrida O`zbekistonda tarix faniga ahamiyat. Tarixiy atamalarning tarix fani rivojidagi o`rni. "Atamashunoslik" fan sifatida. Atamalar va ularning tizimi. Atamalarning jamiyat xayotidagi axamiyati. Uning fan va madaniyat bilan bog’liqligi. Atamalarning fandagi o`rni va aks etishi. Atamalarning ma`nosi. Atamalarning shakllari va turlari. Omonim atamalar va ularning xususiyatlari. Xalqaro atamalarning milliy tilda qo`llanilish tartibi. Tarixiy atamashunoslik va uning tarix fanlarini o`rganishdagi o`rni. O`rta Osiyoning ilk davlatlari va qabilalarning nomlari. "Avesto" va boshqa diniy e`tiqodlar bilan bog’liq tarixiy atamalar. Ahamoniylar, A.Makedonskiy bosqini, Salavkiylar, Yunon-Baqtriya podsholigi davriga oid harbiy, iqtisodiy, siyosiy atamalar. Ularning ma`no va mohiyati. Kushon podsholigi va Eftallar, Turk xoqonligi davridagiyangi siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy atamalar. Tarixiy atamalar o`zgarishining shakllari (Davrlar va sulolarga ko`ra). Qadimgi dunyo tarixining tarixiy atamalari. Ularning o`ziga xos xususiyatlari. Qadimgi SHarq va G’arb sivilizatsiyalarining atamalari. Qadimgi tarixning diniy-falsafiy atamalari. Ijtimoiy-iqtisodiy masalalar bilan bog’liq atamalar. Yunoniston va Rimning Madaniyat va fanga oid atamalari. Ularning boshqa xalqlar tillarida ham atama sifatida qo`llanilishi. Qadimgi Dunyo tarixiy atamalarining ahamiyatи.	2
2	O`rta Osiyo davlatlarining VIII - XVIII asrlardagi tarixiy atamalari. Arablarning O`rta Osiyoni bosib olishi. Arablar bosqinidan so`ng O`rta Osiyoga kirib kelgan atamalar. Bu davrda paydo bo`lgan atamalarning iqtisod, siyosatga oidlari. Islom dini va an`analari bilan bog’liq atamalar. Ularning xozirgi davrda qo`llanilishi. Islom dinining O`rta Osiyo tarixida tutgan o`rni. Toxiriylar, Safforiylar davriga oid siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy atamalar. Xorazmshoxlar davlatining siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy atamalari. Mo`g’ullarning O`rta Osiyoga bostirib kirishi va mo`g’ullar istilosi bilan bog’liq atamalar. Temur va temuriylar, SHayboniylar, Ashtarxoniylar davrining davlat boshqaruvi, ijtimoiy-iqtisodiy va soliq tizimi bilan bog’liq tarixiy atamalar. Ularning ma`no va mohiyatи.	2
3	O`rta asrlar Yevropa mamlakatlarining tarixiy atamalari. O`rta asrlar Yevropasida feodal munosabatlar davrida yangi atamalarning shakllanishi. Iqtisodiy mavzudagi atamalar. Harbiy, siyosiy mavzudagi atamalarning boshqa mamlakatlarga tarqalishi va ularning xalqaro atamalarga aylanib borishi. Buyuk geografik kashfiyotlar, urushlar va qo`zg’olonlar bilan bog’liq tarixiy atamalar. Yevropadagi dinlar va diniy oqimlar. Diniy mavzudagi tarixiy atamalar.Yevropada kapitalistik munosabatlarning shakllanishi qamda shu jarayon bilan bog’liq atamalar. Ularning xususiyatli tomonlari.	2
4	O`rta Osiyo xonliklarining tarixiy atamalari. (XIX-XX asr boshlari). O`rta Osiyo xonliklarining geosiyosiy o`rni. Xonliklarning ma`muriy boshqaruv tizimi bilan bog’liq tarixiy atamalar. Harbiy va diniy mavzudagi tarixiy atamalar (Xonliklar doirasida ularning farqli xususiyatlari). Xonliklarning iqtisodiy (soliq va majburiyatlar) bilan bog’liq tarixiy atamalari.	2
5	Yangi va eng yangi tarix davrining tarixiy atamalar. Yangi va eng yangi davrda vujudga kelgan iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy atamalar. G’arbiy Yevropa mamlakatlari tillaridan kirib kelgan atamalar. Siyosiy va iqtisodiy mavzuga oid atamalar. Ushbu atamalarining qo`llanilish tartibi. Diplomatik mavzuga oid atamalar. Ularning ma`no va mazmuni. O`zbekistonning mustaqillikka erishishi. Mustaqillik sharoitida vujudga kelgan hamda milliy tilimiz tarikibiga o`zlashayotgan atamalar. Ularning boshqa tillardan kelib chiqish masalalari. O`zbekistonda tarixiy atamalarga oid adabiyotlar yaratish muammolari masalalari. Xulosa.	2

4. Seminar mashg’ulotilari mazmuni va ular bo’yicha ajratilgan soatlarning taqsimoti

№	Mavzular	Soat
1	Qadimgi dunyo tarixining tarixiy atamalari.	2
2	O`rta Osiyoga arablar bosqini. Arab tilidan o`zlashgan tarixiy atamalar.	2
3	O`rta Osiyo davlatlarining IX - XIII asrlardagi tarixiy atamalari.	2
4	O`rta asrlar Yevropa mamlakatlarining tarixiy atamalari.	2
5	O`rta Osiyo xonliklarining tarixiy atamalari (XIX-XX asr boshlari).	2
6	Yangi va eng yangi davrning tarixiy atamalari.	4
	Jami	14

5. Mustaqil ishlarni tashkil etishning shakli va mazmuni.
Nazariy va amaliy mashg’ulotlar itish davomida talabalarni ijodiy jarayonga yinaltirish, ularni tahlil qilish, mustaqil ishlashga irgatish, mashqlar bajarish. Badiiy asarlarni estetik-q’oyaviy jihatdan tahlil qilish, klassik asarlar matni ustida ishlash, adabiy jarayonni kuzatib borish. Malakaviy amaliyotni itish choq’ida yangi texnika, jihozlar, keng kilamli ilmiy ish olib borishga qulay jarayonlar va tehnologiyalarni o’rganish. Talabalarning ilmiy-tadqiqot ishlarini bajarish bilan boq’liq xolda fanning muayyan boblari va mavzularini chuqur o’rganish.
6. Informatsion uslubiy ta’limot.

6.1. Ko’rgazmali qurollar.

1. Xaritalar.

2. Tarixiy manbalar.
7. O’zlashtirish nazorati.

7.1. Tarixiy atamashunoslik fani bo’yicha talabalar bilimini baholash mezonlari.

Joriy baholash. Talabalarning amaliy mashg’ulotlarga tayyorgarligi, qatnashganliklari va faolliklari baholash asosida itkaziladi. Jami joriy nazorati 1 marta itkazilib, talabalar jami 45 ball to’plashlari mumkin. Bunda talaba har joriy baholash mashgulotlarida quyidagicha ball to’plashi mumkin:

– o’quv intizomi - 20% ball;

– faollik va bajarilgan topshiriqning sifati - 30% ball;

– nazariy bilimdonlik - 50% ball.

jami: -100% ball.

Oraliq baholash. Ma’ruza mashgulotlari asosida OB itkaziladi.Talabalar 2 ta savoldan iborat yozma ish yozadilar yoki 36 ta savoldan iborat test echadilar. Oraliq nazorat 1 marta itkazilib, unda talabalar 40 ball to’plashlari mumkin.

Yakuniy baholash. Talaba joriy(JB) va oraliq baholash(OB) bosqichlarida tiplagan ballari miqdoridan qat’iy nazar, yakuniy baholash topshirigini bajaradi.Yakuniy nazoratda predmet uchun ajratilgan umumiy ballning 15 %, ya’ni 15 ball ajratiladi. Talabalar 5 ta tayanch ibora asosida yozma ish yozadilar yoki berilgan 5 ta savolga oq’zaki javob beradilar. Har bir tayanch ibora va savol 3 balli tizimda baholanadi. Shunda talaba maksimal 15 ball to’plashi mumkin.

7.2. Semestrlar bo’yicha talabalar bilimini nazorat qilish turlari.

Semestr	Nazorat turi	Soat hajmi	Maksimal ball (100%)	O’tish bali (55%)
VIII	Joriy № 1	4	11.25	6.8
	Joriy № 2	4	11.25	6.8
	Joriy № 3	4	11.25	6.8
	Joriy № 4	2	11.25	6.8
	Oraliq № 1	4	16	8,8
	Oraliq № 2	6	24	13,2
Jami (joriy va oraliq)		24	85	46
Jami (yakuniy)		–	15	8
Jami		24	100	55

7.3. Talaba bilimini baholash

Qoniqarsiz (54% dan kam)		Qoniqarli (55-70%)		Yaxshi (71-85%)		A’lo (86-100%)
Ball		Ball		Ball		Ball
Min	Mak	Min	Mak	Min	Mak	Min	Mak
0	54	55	70	71	85	86	100

8. Asosiy darsliklar va o’quv qillanmalar ro’yxati

35. 
    Karimov I. O`zbekiston XXI asrga intilmoqda. -T., 1995.
    
36. 
    Karimov I. Tarixiy xotirasiz kelajak yo`q. -T., 1998.
    
37. 
    Karimov I. O`zbekiston XXI asr bo`sag’asida: xavfsizlikka taxdid barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. -T., 1998.
    
38. 
    Karimov I. Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch. ­–T., 2008.
    
39. 
    Barkamol avlod orzusi. -T., 1999.
    
40. 
    Axmedov B. Tarixdan qisqacha izohli lug’at. -T., 1977.
    
41. 
    Azamat Z. O`zbek davlatchiligi tarixi. -T., 2000.
    
42. 
    Baykova N.B. O nekotorix vzoimootnosheniyax v sfere russkoy sredneaziatskoy torgovoy terminologii // ONU. 1963.N3.
    
43. 
    Bekmuhamedov X. Tarix terminlari izohli lug’ati. -T., 1978.
    
44. 
    Boboeva M.K., Qurbongalieva R.S. Qadimgi dunyo tarixidan izohli lug’at. -T, 1992.
    
45. 
    Bobur Z.M. Boburnoma. -T., 1990.
    
46. 
    Bugaeva G.A. Kratkiy politologicheskiy slovar. -T., 1995.
    
47. 
    Diplomaticheskiy slovar. T. 1-3. -M., 1984-1986.
    
48. 
    Istoriya pervobtinogo obshestva epoxi pervobitnoy rodovoy obshine. - M . 1986.
    
49. 
    Islom spravochnigi. -T., 1989.
    
50. 
    Istoriya Parijskoy Kommuni 1871 goda. -M., 1971.
    
51. 
    Istoricheskaya entsiklopediya. T. 1-12. -M., 1961-1972.
    
52. 
    Istoriya Drevney Gretsii. -M., 1972.
    
53. 
    Istoriya pervoy Mirovoy voyni. 1914-1918. Tt.l - Z.-M., 1975.
    
54. 
    Istoriya Drevnego Rima. -M., 1981.
    
55. 
    Yo`ldoshev M. Xiva xonligida feodal er egaligi va davlat tuzilishi. -T., 1959.
    
56. 
    Kovalyov A.N. Azbuka diplomatii. - M., 1984.
    
57. 
    Miller B.V. Persidsko- russkiy slovar. -M., 1953.
    
58. 
    Mustaqillik izohli ilmiy - ommabop lug’at. -T., 1998.
    
59. 
    Nabiev R.N. Iz istorii Kokandskogo xanstva. -T., 1973.
    
60. 
    Novaya istoriya. - M., 1984.
    
61. 
    Raxmatullaev SH. O`zbek tilining etimologii lug’ati. -T., 2000.
    
62. 
    Rtveladze E.V. Velikiy SHelkoviy put. -T., 1998.
    
63. 
    Saidboboev Z. Tarixiy atamashunoslik. Ma`ruzalar matni. -T., 2000.
    
64. 
    Semenov V.P. O`rta asrlar tarixi. -T., 1973.
    
65. 
    Slovar inostrannix slov. - M., 1990.
    
66. 
    Fomchenko A.P. O`rta asrlar tarixidan izohli lug’at. -T., 1979.
    
67. 
    CHoriev 3. Tarix atamalarining qisqacha izohli lug’ati. -T., 1999.
    
68. 
    Эnsiklopedicheskiy slovar. -M., 1987.
    
69. 
    Эnsiklopedicheskiy slovar.-M., 1987.
    
70. 
    O`zbekiston Milliy Эnsiklopediyasi. 1-2 jild. -T., 2000.
    
71. 
    O`zbekistonning yangi tarixi. 1-jild. Turkiston chor Rossiyasi mustamlakachiligi davrida. -T., 2000.
    
72. 
    O`zbekistonning yangi tarixi. 3 jild. Mustaqil O`zbekiston tarixi. -T., 2000.
    
73. 
    O`zbekiston milliy ensiklopediyasi. 1-2 j. -T., 2000.
    
74. 
    Qadimgi dunyo tarixi I-II jild. -T., 1975.
    
75. 
    Qisqacha siyosiy lug’at. -T., 1983.
    

9. Tarixiy atamashunoslik fanidan o’tiladigan mavzular va ular bo’yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlarning taqsimoti

№	Mavzular	Soatlar miqdori
		Jami	Ma’ruza	Seminar
1	Kirish. Qadimgi dunyo tarixining tarixiy atamalari.	4	2	2
2	O`rta Osiyo davlatlarining VIII - XVIII asrlardagi tarixiy atamalari.	6	2	4
3	O`rta asrlar Yevropa mamlakatlarining tarixiy atamalari.	4	2	2
4	O`rta Osiyo xonliklarining tarixiy atamalari. (XIX-XX asr boshlari).	4	2	2
5	Yangi va eng yangi tarix davrining tarixiy atamalar.	6	2	4
Jami		24	10	14