Казус 3
Фуқаро М.Болтаев ўз оиласи билан биргаликда тадбиркорлик фаолияти
билан шуғулланиши учун оилавий корхона ташкил қилган эди. У шу туманда
жойлашган "Chicken star" МЧЖ билан сут ва гўшт махсулотлари етказиб
бериш бўйича шартнома имзолаган эди. Шартнома шартларига кўра
М.Болтаев хар ойда 2000 литр сут ва 1000 кг мол гўштини етказиб бериши
керак эди. Гўшт ва сут савдоси билан шуғулланадиган “Chicken star” МЧЖ эса
бу товарлар пулини хар ойнинг бошида ва ўртасида иккига бўлиб тўлаши
лозим эди. Аммо М.Болтаев шартнома шартларини бузиб бир неча ой
давомида келишилган махсулотни етказиб бермади. Натижада “Chicken star”
МЧЖ етказилган зарарни ундириш учун судга мурожаат қилди. Суд
етказилган зарар М.Болтаевнинг оилавий корхонасининг мулкидан ундириш,
бу мулк етмаган сумма эса оилавий корхона иштирокчилари ва унда меҳнат
шартномаси асосида ишловчи ходимларнинг мулкидан субсидиар тарзда
ундириш хақида қарор чиқарди. Оилавий корхона рахбари М.Болтаев эса
суднинг бу қарори устидан юқори инстанцияга шикоят қилиб, зарар фақат
оилавий корхонанинг мулкидан ундирилиши кераклигини айтди. Юқори
инстанция суди эса қуйи инстанция судининг қарорини қисман ўзгартириб,
фақат оилавий корхонада меҳнат шартномаси асосида ишловчи ходимларни
мулкидан ундирилсин деган қисмини бекор қилди. Қолган қисмини эса
ўзгаришсиз қолдирди.
1. Оилавий корхона мажбуриятлари бўйича жавобгарлик доирасини
таҳлил қилинг.
2. Оилавий корхона раҳбарининг ҳаракатларига ҳуқуқий баҳо беринг.
3. Биринчи инстанция судининг корхона қарзининг қопланмаган қисми
бўйича ундирувни субсидиар тарзда унинг иштирокчилари ва унда меҳнат
шартномаси асосида ишловчи ходимларнинг мулки тўғрисидаги қарорини
ҳуқуқий таҳлил қилинг.
4. Юқори инстанция судининг қарори ҳуқуқий асосга эгами?
Javob
Kazusga huquqiy baho berishni 1-savolni tahlil qilishdan boshlaymiz.
Oilaviy korxona majburiyatlari bo`yicha javobgarlik masalasini birinchi
navbatda O`zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksidan (FK) ko`rishimiz
mumkin, 24-bob “Majburiyatlarni buzganlik uchun javobgarlik” deb
nomlangan. Ushbu bobning 324-moddasi birinchi qismida belgilangan-ki:
