G’iyosiddin kichkina

Ali-Sher Navo-Iy

Xuroson o’lkasining poytaxti Hirotda tug’ildi.

Otasi - G’iyosiddin Muhammad {“G’iyosiddin kichkina”} temuriylarga yaqin kishi bo’lgan.

Onasi - Kobul amirzodalaridan Shayx Abusaid Changning qizi bo’lgan.

Tog’alari – Mirsayid “Kobuliy” shoir , Muhammad Ali “G’aribiy” shoir ,sozanda , xattot edi.

Samarqand – “Firdavsiymonand” ( Jannatmisol ) da Fazlulloh Abulays Samarqandiydan tahsil oladi. Sherlarini muxlislari to’plab “ Devon” tuzadi va u “ Ilk Devon” deb ataladi.

Husay Bayqaro uni “muhrdor” , “vazir” , “Astrobodga hokim” ,“amiri kabir(ulug’ amir)” “amiri ul-muqarrab (podshohga eng yaqin amir)” unvonlariga loyiq ko’radi.

U “Badoye ul-bidoya(Badiiylik ibtidosi)” “Navodir un-nihoya(Tuganmas nodirliklar)” kabi ikki devon tuzadi.

O’tmish mavzusida “Tarixi mulki ajam(Ajam-Arab bo’lmagan mamlakatlar podshohlari tarixi)” , “Tarixi anbiyo va hukamo(Payg’ambarlar va donishmandlar tarixi)” asarlarini.

Aruzga doir “Mezon ul avzon(Vaznlar o’lchovi)”

Tazkirachilik(Ijodkorlar haqida ixcham ma’lumot va asarlaridan parchalar keltiruvchi to’plam)ga doir – “Majolis un-nafois(Nafis majlislar)”

Lug’atshunoslikka doir – “Sab’at-u abhor(Yetti dengiz)” va “Muhokamat ul-lug’atayn (ikki til muhokamasi- “turk(o’zbek) va sort(fors))” kitoblarini yozadi.

1490-yilda Turk tilida yozgan barcha sherlarini yig’ib 4 devondan iborat “Xazoyin ul-maoniy(Ma’nolar xazinasi)” va Fors tilidagi sherlarini yig’ib “Devoni Foniy” nomli majmualarini tuzdi.

Shayxlar va so’fiylar hayoti haqida “Nasoyim ul-muhabbat(Muhabbat shabadalari)” .

Fariduddin Attorning “Mantiq ut-tayir(Qush nutqi)” asariga javoban o’zining “Lison ut-tayr(Qush tili)” asarini yozadi.

Boshqalar bn yozishgan xatlarini to’plab “Munshoatnoma(Xatlar)” asarini .

Yaxshilik va yomonlik haqidagi qarashlarini o’z iciga olgan “Mahbub ul-qulub(Ko’ngil- -- larning sevgani) asarini yaratadi.

Husayn Bayqaro Navoiyni 2 yil icida 5ta yirik dostonni o’z iciga olgan “Xamsa” ni yozib tugata olgani ucun uni o’zining oq otiga mindirib Hirot ko’calarida jilovdorlik qiladi va Navoiy H.Bayqaroni “Hayrat ul-abror(Yaxshi kishilarning hayratlanishi)” dostonida “Shoh G’oziy”deb ta’rif beradi.

“Xamsa”ning 4-dostonidan bo’lmish “Sab’ai sayyor(7 sayyora)” dan parca……………

Jobir- quruqlikda sher-u yo’lbarsday , dengizda nahangday tengsiz edi.

Behishtsaro(jannatmakon) shaharda Navdar(quruqlikdan) shohning Mehr(quyosh) ismli qizi bor ekan, ariqalari salsabildek Yaman elida Nu’mon(dengizdan) shohning Suhayl ismli o’g’li bor ekan. TUGADIII…………………………….