Guruh talabasi : Raxmatullayev A

DMXM-1 guruh talabasi :

Raxmatullayev A

22-variant

1. 
   Nima sababadan Davlat byudjeti xarajatlarni ijtimoiy yo‘naltirilganligini saqlab qolish qolish ustuvor vazifa bo‘lib qolmoqda?
   
2. 
   YaIMga nisbatan davlat qarzining cheklangan chegarasi qancha qilib belgilangan?
   
3. 
   Moliyaviy siyosatga tarif bering va uni har bir so‘zini izohlang?
   

Javoblar

1. 
   Nima sababadan Davlat byudjeti xarajatlarni ijtimoiy yo‘naltirilganligini saqlab qolish qolish ustuvor vazifa bo‘lib qolmoqda?
   

Ma’lumki, davlat jamiyat va mamlakat fuqarolariga zarur tovarlar ishlab
chiqarish, xizmatlar ko‘rsatish, iqtisodiyot tarmoqlari va ijtimoiy sohalarning
samarali faoliyat yuritishi qilishi uchun qonuniy-huquqiy, me’yoriy va
institutsional asoslarini yaratish va shu bilan o‘z fuqarolarining yashashi va
ishlashi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratib berish vazifalarini bajaradi. Ushbu
vazifalarni bajarishning moddiy-moliyaviy asosini yaratish maqsadida
mamlakatda yaratilgan moliyaviy resurslarning ma’lum bir qismi davlat
byudjetida markazlashadi va markaziy hukumat hamda mahalliy
hokimiyatlarning jamiyat oldidagi vazifa va funktsiyalarini to‘laqonli bajarishga
yo‘naltiriladi. Davlat byudjeti xarajatlari – davlatning markazlashgan pul fondida jamlanadigan pul mablag’larini taqsimlash, qayta taqsimlash va ishlatish bilan bo’lgan, davlat bilan davlat byudjetidan mablag’ oluvchilar o’rtasida sodir bo’ladigan iqtisodiy pul
munosabatlaridir.

Davlat byudjetixarajatlari quyidagi guruhlar bo‘yicha rejalashtiriladi va moliyalashtiriladi(ularning tarkibi O‘zbekiston Respublikasi Byudjet kodeksining 69-moddasi bilan belgilab qo‘yilgan):
1.Ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash xarajatlari.
2.Nodavlat notijorat tashkilotlari va fuqarolik jamiyatining boshqa
institutlarini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash xarajatlari.
3.Iqtisodiyot xarajatlari.
4. Markazlashtirilgan investitsiyalarni moliyalashtirish xarajatlari.

. Davlat hokimiyati va boshqaruvi, adliya va prokuratura organlarini saqlab turish xarajatlari.
6.Sudlarni saqlab turish xarajatlari.
7.Fuqarolarning o‘zini – o‘zi boshqarish organlarini saqlab turish
xarajatlari.
8.O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, Qoraqalpog‘iston
Respublikasi respublika byudjeti, viloyatlar viloyat byudjetlarining va Toshkent
shahri shahar byudjeti, tumanlar va shaharlar byudjetlarining zaxira
jamg‘armalari.
9. Boshqa xarajatlar.

Davlat byudjeti xarajatlarida ijtimoiymaqsadlardagi xarajatlarning salmog‘i yuqori bo‘lmoqda. Xususan, bu turkum xarajatlar 2019-yilda jami byudjet xarajatlarining 54,2 foiz bo‘lishi kutilmoqdaIjtimoiy maqsadlardagi xarajatlarning qariyb 57-60 foizini ta’lim tizimiga sarflanadigan xarajatlar tashkil qilmoqda. Bu xarajatlar davlattomonidan kafolatlangan ta’lim xizmatlarini ko‘rsatuvchi maktabgachata’lim, umumiy o‘rta va o‘rta maxsus ta’lim, kadrlar tayyorlash va uzluksiz ta’lim tizimining boshqa muassasalarini saqlash bilan bog‘liq bo‘lgan
xarajatlarni o‘z ichiga oladi. Sog‘liqni saqlash xarajatlari ham davlatning ijtimoiy sohaning butarmog‘iga bo‘lgan e’tiborining ortib borishiga monand ravishda yildan yilgako‘paymoqda va ijtimoiy maqsadlardagi xarajatlarning o‘rtacha 24-27 foizini
tashkilqilmoqda.Ijtimoiy xarajatlarning tarkibida 9-10 foizni tashkil qilib turgan
“Oilalarga ijtimoiy nafaqalar” xarajat guruhi ijtimoiy muhofazaga muhtoj bo‘lgan oilalarga nafaqalar, moddiy yordam va kompensatsion to‘lovlarni nazarda tutadi. Lekin bugungi kun voqeligi faqat ayrim fuqaro guruhlariga
nafaqalar berishni nazarda tutuvchi passiv ijtimoiy siyosat mexanizmlarining aholini
ijtimoiy muhofaza qilish uchun yetarli emasligini ko‘rsatmoqda.

Nega davlatning asosiy xarajatlar ijtimoiy sohagaligini manimcha tushunarliy chunki agar ichtimoiy sohani rivojlatirmasak biz rivojlan davlar qtoriga kirolmaymiz chunki biz kop sohada ortdamiz. Bizning axoli xozircha ijtimoiy sohadagi yordamlarga muhtoj. Shu yilning ozida mamlakatimizda maktabgacha ta’limni rivojlantirish uchun judaham kata xarajatlar qilindi.Ayniqsa shu yil butun jahon Covid 19 kassaligi bilan kurashganda mamlakatimizda sogligni saqlash sohasiga qilingan xarjatlar judayam kop boldi. Ijtimoiy sohaga qilingan xarajat bular hamasi kelajak uchun investitsiya diyshimiz mumkin. Misol uchun bundan 3yo4 yil oldin chekka qishloqlarda maktbgacha ta’lim yoni internet yoq edi shu yildan esa hammasi ozgardi buni natijasini ertaga emas usha bolalar maktabni bitirganindan kiyn oz mevasini beradi bizning davlat buni amalda isbotlagan. Misol uchun Mustaqillikdan kiyn tugulgan bollarga qaraydigon bolsak ular fan, sport sohalaridami yoki boshqasa soxadami ular ozlarini kursatib kelishyabti. Uylashimcha 10 yildan kiyn biz bu sohaga xarajatlar 50%qisqartirsak bo’ladi chunkiy endi zamon raqobatlashgan zamon deb bilaman yani xozirda rivojlantirayotgan sohalar ozlari raqobat paydo bo’lgandan kiyn o’zlarini ozlari taminlay olishadi

2.