Haqiqatda ham turizmni rivojlantirishdagi muammolar o‘zining majmuali
-jadval “Trade link korporation” turistik firmasining asosiy iktisodiy
Download 0.65 Mb. Pdf ko'rish
|
turistik firmalarda boshqarishning iqtisodiy usullarini takomillashtirish yollari
- Bu sahifa navigatsiya:
- -jadval “Trade link korporation” turistik firmasi oylik harajatlari tarkibi Ko‘rsatkichlar O ‘rtacha bir oyda
- III BOB. “Trade link korporation ” turistik firmasida iqtisodiy boshqaruv usullarini takomillashtirish chora-tadbirlari
- -jadval «Trade link korporation” turistik firmasida ish haqi fondi hisobi № Xodimlar toifasi O‘rtacha
- 3.2. “Trade link korporation” turistik firmasi turistik faoliyatida narxdan foydalanish
- -jadval «Trade link korporation” turistik firmasi faoliyatining SWOT-tahlili Afzalliklar Kamchiliklar
|
-jadval “Trade link korporation” turistik firmasining asosiy iktisodiy ko‘rsatkichlari Ko‘rsatkichlar 2010 y. (bazaviy) 2011 yil Mutloq miqdor, ming so‘m Mutloq miqdor, ming so‘m Chetlanish, ming so‘m (±) Chetlanish, % Mahsulot va xizmatlar sotishdan tushum 48 017,15 58 344,05 10 326,90 21,5% Mahsulot va xizmatlar tannarxi 39 422,08 45 741,73 6 319,65
16,0% Yalpi foyda 8 595 12 602
4 007,24 46,6%
Boshqa muomala
daromadlari 1920,68606 2917,2024 996,52
51,9% M a’muriy harajatlar 1182,66244 1235,0268 52,36 4,4%
Iste’mol harajatlari 3153,76651 3110,4379 -43,33
-1,4% Boshqa
muomala harajatlari 788,441628 777,60947 -10,83 -1,4%
Foyda 5 390,89 10 396,44 5 005,56 92,9% Asosiy
faoliyatdan soliqlar
2881,02909 3267,2667 386,24 13,4%
Sof foyda 2 509,86 7 129,18 4 619,32
184,0% Bu ko‘rsatgich 21,5 % ga ko‘paygan. K o‘rsatilgan xizmatlar tannarxi 2010 yilda 39422,08 ming sumlik xizmat ko‘rsatgan. 2010 yilda bu ko‘rsatgich 45741,73 ming sumlik xizmat ko‘rsatgan. bu ko‘rsatkich 2011 yilda 16,0% ga
ortgan. “Trade link korporation” turistik firmasi faoliyat yakuni, ya’ni sof foyda mikdori 2010 yilda 2509,86 ming sumni, 2011 yilda 7129.18 ming sumni tashkil kilgan. Sof foyda mikdori oldingi yilga nisbatan 2011 yilda 184,0% ga ko‘paygan. Tashkilotda bunday holatning yuzaga kelishiga turistlar soning uzgarishi, asosiy faoliyatdan tashkari harajatlar mikdorining pasayib ketishi bilan boglash mumkin. Yuqoridagi holatni anikrok tahlil kilish uchun xizmatlar tannarxini batafsil tahlil kilish maksadga muvofik. X o‘jalik yurituvchi sub’ektda va uning ayrim olingan bo‘limlarida faoliyatining samaradorligini aks ettiradigan ko‘rsatkichlarning umumiy tizimida tannarx ko‘rsatkichi asosiy o ‘rin to ‘tadi. Chunki tannarxning tarkibi uni tashkil qiladigan tegishli harajatlarning yig‘indisidan iborat. Prezidentimiz I.A. Karimovning 28 noyabr 2008 yilda “Iqtisodiyotning real sektori korxonalarini qo‘llab-quvvatlash, ularning barqaror ishlashini ta ’minlash va eksport salohiyatini oshirish chora-tadbirlari dasturi to ‘g‘risida” gi Farmoni e ’lon qilindi. Unda moliyaviy oqimlarni boshqarishni takomillashtirish va ortiqcha shtat birliklarini qisqartirish hisobidan mahsulot tannarxini kamida 20 % ga qisqartirish choralari bayon etilgan. Xorijiy iqtisodchilarning fikrlariga ko‘ra, ishlab chiqarishni qayta jihozlash va yangi texnologiyalarni o‘zlashtirish, buning hisobiga eng kam chiqim bilan sifatli raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarishni ta ’minlash chora-tadbirlarini vaqtida ko‘rib qo‘ygan mamlakatlar vujudga kelgan krizisdan eng kam nobudgarchilik bilan chiqadilar. Shunday ekan, “Trade link korporation” turistik firmasida kam chiqimli, sifatli va raqobatbardosh turpaketlar yaratish uchun harajatlar hisobini to ‘g‘ri yuritish talab etiladi. “Trade link korporation” turistik firmasi harajatlari tarkibining tahlili quyidagi jadvalda keltirilgan.
-jadval “Trade link korporation” turistik firmasi oylik harajatlari tarkibi Ko‘rsatkichlar O ‘rtacha bir oyda (ming so‘m) O ‘rtacha bir oyda (%) Yalpi daromad 5788,1 100
Harajatlar 4210,6
72,7 Shu jumladan: bino ijarasi uchun 88,4
1,5 xodimlar ish haqi uchun 927,4 16,0
aloqa harajatlari 63,2
1,1 reklama harajatlari 96,8 1,7
Boshqa tashkilotlar xizmatlari uchun
2996,3 51,8
boshqa harajatlar 38,5
0,7 Foyda (soliqlar to ‘languncha) 1577,5 27,3
Yuqorida keltirilgan jadval ma’lumotlaridan kurinib turibdiki, xizmatlar tannarxi sotish baxosi yoki yalpi daromadning 72,7 %ni tashkil kilmokda. Harajatlar tarkibida boshqa tashkilotlar xizmatlari uchun eng kup mablag sarflanganligini kurishimiz mumkin. Buning asosiy sababi “Trade link korporation” turistik firmasi turoperatorlik, ya’ni vositachilik va tashkilotchilik xizmatlarini amalga oshirishidir. Turoperator - tashkilot yeki tadbirkor biznesmen bulib, turistlarni kabul kilish va chet davlatlarga junatish bilan shug‘ullanadi, ya’ni turmahsulotlar tuzadi, uni kon’yukturasini o‘rganadi va sotib olishni tashkil kiladi. Turistlarni barcha ishlarini tashkillashtirib berish vazifasini bajaradigan tashkilot tadbirkor hisoblanadi. Turoperatorlar ishlab chikkan turmarshrutlar xilma - xil turistik mahsulotlardan tashkil topadi.
Turagent - tashkilot yeki tadbirkor bulib, tayer turistik yunalishni sotuvchi vazifasini bajaradi, ayrim hollarda reklama kilib yarmarkalar o‘tkazib ularni turistlarga yeki boshqa agentlarga sotish vazifasini bajaradi. Kup xollarda turoperatorlar turmahsulotini ulgurji savdo kilib olib ularni savdo orkali turistlarga sotadi. Agar turoperatorlar ulgurji savdo kilsa turagentlar chakana savdo kiladi. Shu sababli “Trade link korporation” turistik firmasi xizmat ko‘rsatishdan keladigan tushumning asosiy kismini boshqa tashkilotlarga xizmat uchun tulaydi. Bu tashkilotlar mexmonxonalar, transport tashkilotlari, ovkatlanish korxonalari va boshqalardir. Umuman yuqorida olib borilgan baholash natijalaridan aytishimiz mumkinki, “Trade link korporation” turistik firmasi 2011 yilda samarali faoliyat ko‘rsatgan va hisobot yilini ijobiy yakunlagan.
III BOB. “Trade link korporation ” turistik firmasida iqtisodiy boshqaruv usullarini takomillashtirish chora-tadbirlari 3.1. Tashkilotda mehnatni boshqarishning iqtisodiy usullarini qo‘llash imkoniyatlari “Trade link korporation ” turistik firmasida boshqaruvning iqtisodiy usullarini qo‘llashning asosiy vazifasi ishlab chiqarigan mahsulot (xizmat) birligiga sarflanadigan harajatni kamaytirishga imkon beruvchi xo‘jalik mexanizmlarining yangi usullarini, shuningdek manfaatdorlikni vujudga keltirish va ulardan samarali foydalanishdir. Firmalarda iqtisodiy boshqaruv usullarini qo‘llash jarayonida iqtisodiy rag‘batlantirish usullari juda muhim hisoblanadi. Xodimlarni boshqarishda iqtisodiy rag‘batlantirish usullari raxbarlar bilan ish bajarish va kerakli natijalarga erishish uchun moddiy pul rag‘batlar boshqa yo‘llarga nisbatan ancha samarali bo‘lsa qo‘llaniladi. Bozor munosabatlari sharoitida aynan shu ushu usulga katta etibor beriladi. Mazkur usuldan xodimlarni boshqarishda shunday foydalanish kerak, bunda har bir xodim jamoaning moddiy manfaatlarini qondirish darajasi ularning umumiy provard natijalariga erishishiga qo‘shgan hissasi bilan belgilanishi lozim. Tashkilotning ishchi va xodimlarini yuksak provard natijalarga erishganligi uchun moddiy rag‘batlantirish mexnat jamoasining xo‘jalik hisobi daromadidan hosil qilingan iqtisodiy rag‘batlantirish fondidan amalga oshiradi. Iqtisodiy rag‘batlantirish fondiga moddiy
rag‘batlantirish, ijtitimoiy rivojlantirish, ishlab chiqarish, fan va texnikani rivojlantirish fondlari kiradi. Boshqaruv usullari vositasida iqtisodiy jarayonlarga va ishlab chiqarish qatnashchilariga moddiy, moliyaviy, energiya, mehnat resurslarini imkoni boricha
kam sarf qilib yuqori natijalarga erishish maqsadida ta’sir etiladi. Ishlab chiqarish samaradorligi ko‘p jihatdan boshqaruv usullari mukammalligi va to‘g‘ri shakllanligi bilan uzviy bog‘liqdir. Boshqaruv usullari tashqi va ichki omillar ta’sirida o‘zgaradi. Tashqi omillarga: tashqi va ichki sharoit o‘zgarishi, iqtisodiyotni boshqarishda tub islohatlarni amalga oshirish, xalq xo‘jaligining texnikaviy qurollanganlik darajasini boshqarish tizimida o‘zgarishlar (iqtisodiy islohatlar, iqtisodiyotni boshqarishning tarmoq tizimidan xududiy tizimiga o‘tish va x.k.) kiradi. Ichki omillarga: jumlasiga yirik ishlab chiqarish birlashmalarini tashkil etish asosida ishlab chiqarish konsentratsiyasini amalga oshirish; tashkilot kattaligi o‘zgarishi natijasida uning bir guruxdan ikkinchisiga o‘tkazilishi; ishlab chiqarish ixtisoslashish darajasi o‘zgarishi va b. kiritish mumkin. Boshqaruv usullarini iqtisodiyotning ma’lum aniq sohalarida amal qilishning turli yo‘llari orasidagi umumiy xodisa sifatida ajratish mumkin. Shuningdek, turli sub’ektlri tomonidan qo‘llaniladigan boshqaruv usullarini ajratib ko‘rsatish mumkin. Demak, boshqaruv nazariya va amaliyotida turli boshqaruv usullari mavjuddir. Ular boshqaruv usullarining har bir guruhi o‘z xususiyatlariga ega bo‘lgan tizimni tashkil etgan. Xalq xo‘jaligini boshqarishda quyidagi usullardan foydalaniladi: iqtisodiy, tashkiliy, ijtimoiy, psixologik va xuquqiy. Boshqaruvning bu usullari o‘zaro uzviy bog‘liqdir, shu sababli ularning birortasiga ortiqcha ahamiyat berish butun ishlab chiqarishning normal borishi buzilishiga olib keladi. Xozirgi davrda bozor iqtisodiyotini boshqarishning iqtisodiy usullari muhim ahamiyat kasb etmoqda. Boshqaruvning iqtisodiy usullari kishilarga iqtisodiy manfaatlar orqali ta’sir ko‘rsatadi. Iqtisodiy usullarning mohiyati xodimlar va ishlab chiqarish jamoasiga ular manfaati bo‘lishini ta’minlovchi iqtisodiy sharoit yaratishdan iboratdir. Boshqaruv usullari tizimida iqtisodiy usullar yetakchi o‘rinni egalaydi. «Trade link korporation” turistik firmasida qo‘llash mumkin bo‘lgan iqtisodiy usullar iqtisodiy ta’sir vositalari yig‘indisidan (narx, kredit, biznes-reja, foyda, soliqlar, ish xaqi, iqtisodiy rag‘batlantirish va x.k.), ya’ni xo‘jalik faoliyatiga ta’sir etishning har bir jamoa mos xo‘jalik bo‘g‘ini bilan uzviy aloqada amal qilishini ta’minlovchi tadbirlaridan iboratdir. Bozor mexanizmining muhim vazifalaridan biri biznes reja va bozorning uzviy bog‘liq bo‘lishiga imkon yaratuvchi pul va tovar resurslari to‘g‘ri nisbatini ta’minlashdir. Bozor iqtisodiyoti ma’muriy-buyruqbozlik tizimiga nisbatan qarama-qarshi tizim bo‘lib, bozorda narx, soliq, kredit vositasida tartibga solish eng avvalo ijtimoiy maqsadda amalga oshiriladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida narx va ish xaqi o‘zgarishni qat’iy tartibga solmay barqarorlikka erishib bo‘lmaydi. Shunday qilib, boshqaruvning iqtisodiy usullari juda keng imkoniyatlarga eag bo‘lib, ular mohirona va o‘z vaqtida tashkiliy-farmoyish, ijtimoiy-psixologik va xuquqiy usullar bilan qo‘shib olib borilgan taqdirda yaxshi natijalarga erishish mumkin.
Rag‘batlantirish funksiyasini amalga oshirish boshqaruvning iqtisodiy usullarini vujudga keltiradi. Boshqaruvning iqtisodiy usullari kishilarga iqtisodiy manfaatlar orqali ta’sir ko‘rsatadi. Shunday qilib, boshqaruvning iqtisodiy usullari juda keng imkoniyatlarga eag bo‘lib, ular mohirona va o‘z vaqtida tashkiliy-farmoyish, ijtimoiy-psixologik va xuquqiy usullar bilan qo‘shib olib borilgan taqdirda yaxshi natijalarga erishish mumkin. «Trade link korporation” turistik firmasi da ham iqtisodiy rag‘batlantirish bo‘yicha birmuncha ishlar amalga oshirilgan bo‘lsada, bunda asosan ish haqi asosiy o‘rin egallaydi. -jadval__«Trade_link_korporation”_turistik_firmasida_ish_haqi_fondi_hisobi__№__Xodimlar_toifasi__O‘rtacha'>-jadval «Trade link korporation” turistik firmasida ish haqi fondi hisobi № Xodimlar toifasi O‘rtacha ish haqi, so‘m Umumiy ish haqi, ming sum Ijtimoiy to‘lovlar, ming sum Jami ish haqi fondi, ming sum 1. M a’muriy boshqaruv personali 220950,1
927,90 222,18
1150,08 2. Asosiy faoliyat personali 185577,2 5177,03
1242,25 6420,27
3. Yordamchi personal 201124,1 623,85
149,36 773,21
Jami 191167,0
6729,78 1614,79
8344,56 Yuqoridagi jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, «Trade
link korporation” turistik firmasida ish haqi fondi miqdori ancha past darajada belgilangan. Bu esa xodimlar mehnat faoliyatiga ta’sir etishi mumkin. Shulardan kelib chiqqan holda «Trade link korporation” turistik firmasida moddiy rag‘batlantirish tizimini shakllantirish zarur deb hisoblaymiz
3.2. “Trade link korporation” turistik firmasi turistik faoliyatida narxdan foydalanish «Trade link korporation” turistik firmasida xizmat raqobatbardoshligining o ‘sishi quyidagilar bilan bog‘liq bo‘ladi deb hisoblaymiz: - turistlar ehtiyojlarini qondirish borasida prinsipial jihatdan yangi bo‘lgan xizmatlarni yaratish; - asosiy xizmatlar bilan
birgalikda ishlatiladigan xizmatlarni mukammallashtirish yoki yangilarini yaratish; - sotib olish sharoitlarini va iste’molchi tomonidan xizmatning keyingi ishlatilishini yaxshilash. Bu borada tashkilotda kuplab imkoniyatlar mavjud. Shulardan biri narxlarda ustunlikni ta’minlashdir. Bunda tashkilot xizmatlari narxlarini pasaytirish, turli imtiyozlar berish, aksiyalar o‘tkzish mumkin. Xizmatning raqobatbardoshligi k o ‘p
jihatdan tashkilotning raqobatbardoshligini belgilaydi. Biroq ushbu ko‘rsatkichlar orasida m a’lum tafovutlar ham bor. Masalan, tashkilotning raqobatbardoshligi raqib tashkilotlardan farqlarini aks ettirib, ancha uzoq muddat davomida qo‘llanilishi mumkin. Xizmatning raqobatbardoshligi ixtiyoriy, iqtisodiyot nuqtai nazaridan kichik vaqt oralig‘ida aniqlanadi.
rivojlanishining raqib tashkilot rivojlanishidan insonlar ehtiyojini o ‘z xizmatlari bilan qondirish darajasi va ishlab chiqarish faoliyatining samaradorligi jihatidan farqlarini ifodalaydi. Tashkilotning raqobatbardoshligi uning bozor raqobatlari sharoitlariga moslashish imkoniyatlarini va dinamikasini tavsiflaydi. Shu bilan birga bozor sig‘imi, bozorga chiqishning osonligi, ishlab chiqariladigan xizmatning turi, bozorning bir xilligi, mazkur bozorda ishlayotgan tashkilotlarning raqobatli vaziyatlari, tarmoqda texnik yangiliklarni kiritish imkoniyati kabi ko‘rsatkichlarga bog‘liq bo‘ladi.
muhitining asosiy elementlari ketma-ket ko ‘rib chiqiladi va ulardan har birining tashkilotning bozor imkoniyatlariga ta’siri darajasi aniqlanadi. Natijada iste’molchilarning xatti-harakatlarini hisobga olish, bozor vaziyatini bilish, raqobatchilarning xatti-harakatlariga tashkilotning javob reaksiyalarini baholash, ta’minotchilar va vositachilarga nisbatan olib borilayotgan siyosat aniqlanib olinadi. Tashkilotning bozor imkoniyatlarini tahlil qilish bo‘yicha chuqurroq va batafsilroq ma’lumotlarni SWOT-tahlil asosida olish mumkin. Bunda g‘arb amaliyotida keng tarqalgan SWOT — tashkilot faoliyatining tahlili (quyidagi so‘zlarning bosh harflaridan olingan qisqa nom: Afzalliklar va Kamchiliklar, tashkilot uchun Imkoniyatlar va Tahdidlar) tavsiya etilishi mumkin. U chizma shaklida -rasmda ko‘rsatilgan. Afzalliklar va Kamchiliklarni baholashda asosiy e’tibor tashkilotning ichki omillariga, Imkoniyatlar va Tahdidlarni baholaganda esa tashqi muhitni belgilaydigan omillarga qaratiladi. Tashkilotning ichki omillari undan tashqarida yuzaga keladigan iste’molchilar, ta’minotchilar, raqobatchilar, aloqador auditoriyalar va
jamoatchilik fikri bilan bog‘liq bo‘lgan muammolarga qaraganda osonroq aniqlanadi. ___ - __
O 'stirish ___
tr Д
1-^H я .2
3 § сл ^
r^H Ь u (C £ Im koniyatlar K am chiliklar A fzalliklar J_ SWOT
----- 1---- (K u chsiz tom onlar) (Kuchli tom onlar) Bozordagi taxdidlar о
Afzallik va Kamchiliklarni aniqlashga resurslar va imkoniyatlarning tavsifi yordam beradi. Bunday deyilganda tashkilot uchun ijobiy deb baholashimiz mumkin bo‘lgan har qanday turli ko‘rsatkichlar va kattaliklar tushuniladiTashkilot faoliyatining kuchli va kuchsiz tomonlarini tahlil qilishda jismoniy aktivlar (binolar, inshootlar, asbob-uskunalar, transport vositalari, xizmat-moddiy boyliklar, qimmatli qog‘ozlar, pul mablag‘lari), bozordagi imiji (obro‘-e’tibor, maqsadli bozorda tashkilotning obro‘si) va mehnat resurslari (oliy va o‘rta boshqaruv xodimlari, malakali ishchilar) kabi ko‘rsatkichlar audit qilinishi mumkin. Shunday qilib, tashkilot faoliyatining SWOT-tahlili tashkilot faoliyatini takomillashtirib borish uchun asos bo‘lib xizmat qilishi mumkin, chunki imkoniyatlar va afzalliklarni o‘stirish va kuchaytirish kerak, tahdidlar va kamchiliklarning ta’sirini kamaytirib, ularning salbiy ta’sirini yo‘qotish yoki o‘z afzalliklariga aylantirish kerak. Buni tashqi kontur — -rasmdagi strelkalar ko‘rsatmoqda. Tashkilot faoliyatining SWOT-tahliliga gipotetik misol -jadvalda keltirilgan.
> O‘ziga xos xizmatlar mavjudligi > Yaxshi jihozlangan avtobuslar > Malakali xodimlari > Tashkilotning yaxshi obro‘-izzati > Yaxshi g‘oyalarning mavjudligi va ularni
doimiy qo‘llab turish > Turpaketlarning samarali targ‘ib qilinmasligi > Tashkilot xizmatiga talabning pastligi > Xizmat harajatlari rej alashtirilgandan yuqori ekanligi > Moliyaviy mablaglarning cheklanganligi > Bozorning kattaroq ulushini egallash
> Horijiy
hamkorlar bilan
munosabatning yaqinligi > Tashkilot xizmatiga strategik talabga
doir tadqiqotni o‘z kuchi
bilan o‘tkazishi > Ichki turizmning rivoj lanayotganligi > Xizmatni sotish hajmlarining pastligi > Raqobatchilar- ning qarshiligi kutiladigandan yuqoriligi > Transport harajatlarining yuqoriligi Yuqorida keltirilgan jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdik, «Trade link korporation” turistik firmasida xizmatlar samaradorligi ta’minlash, uning raqobatbardoshligini oshirish uchun ko‘plab imkoniyatlar mavjud, kamchiliklardan eng asosiysi xizmatlar sotish hajmlarining pastligidir. Shu sababli «Trade link korporation” turistik firmasida narx bo‘yicha peshqadamlik strategiyasini qo‘llash zarur deb hisoblaymiz. Bunday strategiyada tashkilotning asosiy e’tibori harajatlarga qaratiladi, chunki narxning shakllanishi harajatlarga boglik. Narxda peshqadamlik - bu narxning pastligidir. Bunda kuyidagilar orqali erishiladi. a) erishilgan tajribalar orkali ishlarni okilona tashkil etish. b) xizmat birligiga harajatlarni kiskartirish evaziga keng kullamni tejamga erishish. Ustunlik tushunchasi- strategik nuktai nazardan peshqadamlik, bozorda eng yaxshi sharoitga erishish va faoliyat olib borishda raqobatlarga shartlar kuyish imkonidir. Peshqadamlik- ustunlik tushunchasidan kelib chikgan xolda strategik boshkaruvda raqobatga aloxida
urin beriladi. Strategik uchtunlik nuktai
nazaridan rakboat tashkilotlarning tutgan yulini sinovi hisoblanadi. Shu sababli, raqobatda ustunlikka erishish tashkilotning obru-e’tibor kursatkichlaridan hisoblanadi. Raqobatda ustunlikka erishish uz muddatli strategiyani talab kiladi. Ustunlikka erishishning 3 ta asosiy sharti mavjud: 1) tashkilot ushbu olmi tashkilotning barcha tomonlarini yagona maksadga erishishni kuzda tutadi. 2) haridaor yeki iste’molchi ushbu omilda
talabni shakllantirish va iste’molchilarining faol guruxlarini yaratish harakatlari kiradi. 3) raqobatchi ushbu omillarni uzining tub ma’nosida tashkilotni kurashga undaydi. raqobatchi uz texnologiyasi yutuklari va kamchiliklari bilan tashkilotning faoliyatini jadallashtiradi. Yangi goyalar yaratishga olib
keladi. Ushbu shartlarning mavjudligi ustunlikka erishish harajatlarida ma’lum boskichlarni vujudga keltiradi. 1) xizmatni takomillashtirish 2) uzgaruvchan texnologiyani joriy etish, ya’ni kam harajatli yangi mahsulotga utishga va erishish. 3) iste’molchilarni xurmatini qozonish 4) raqobatchilarning imkoniyatlarini pasaytirish. Narxlar asosida
peshqadamlik strategiyasi bozorda kuchli
raqobatli yendoshishning turidari. Raqobatda kam harajatga erishish past narxlardagi yendoshishining asosida yetadi. Ushbu harajatlarda muvaffakiyatli lider bulib shunday kompaniyalar chikadiki, ular uzining biznes davomida pul harajatlarni turgi yulini topgan bulsadir. Ushbu xususiyatga ega bulishi uchun kompaniya harajatlarni uzini raqobatchilarga nisbatan kam kilishi kerak. Shuningdek, uzida mavjud bulgan resurslarni samarali taksimlab, ularning raqobatchilarga nisbatan to'g'rirok foydalanish keark. Harajatlar faktoriga asosiy ta’sir kiluvchi omillar bulib, kompaniyaning har bir etapida vujudga keladigan harajatlarni hisobga olish shart. Ular ikki kategoriyada namoyen buladi.
1. Strukturaviy harajat faktorlari , ya’ni biznesning iktisodiy tabiatiga boglik bulgan.
2. Boshkarish harajatlari faktorlari, ya’ni tashkilotning kanchalik yaxshi boshkarilayetgani bilan boglik. Harajatlar iktisodiy ishni tashkil etishning muvofiklashuvi, ish samaradorligini oshishi, yangi texnologiya joriy kilish, ishlab chikarishni kengaytirish, ta’minotchilarni foydali maslaxatiga kuloksolish bilan amalga oshiladi. Agar biznesning ma’lum soxasidagi harakatlar boshka bir saxaga salbiy ta’sir kilsa kompaniya ushbu soxada bulgan harajatlarni pasaytirish, ular mexnatini koordinatsiyasini tashkil etish kerakdir. boshka soxalar bilan uzaro hamkorlik kilish harajatlarini kamaytirishni ta’minlaydi. |
