3-AMALIY MASHG‘ULOT
HARAKAT QONUNLARI KOORDINATA VA TABIIY USULLARDA
BERILGANDA NUQTANING TEZLIK VA TEZLANISHLARINI
ANIQLASH.
Nuqtaning harakati
̅ ̅ ̅
radius
-vektor orqali berilgan bo‘lsa,
r=5m bo‘lgan
paytdagi
y koordinatasini hisoblang. (4)
Yechish: Agar nuqtaning harakati
̅ ̅ ̅
radius
-vektor orqali berilgan bo‘lsa,
quyidagicha ifodalanadi:
̅( ) o‘qidagi proeksiyasi bo‘lganligi uchun
y koordinatasi ̅ ̅ bo‘ladi va
haqiqiy qiymati
y=4 ga teng bo‘ladi.
Mustaqil bajarish uchun vazifalar:
1. Nuqtaning harakati tenglamalari
x=1+2sin0,1t; y=3t berilgan.
Nuqtaning ordinatasi y=12m
bo‘lgan paytidagi uning abssissasi
x ni toping. (1,78)
2. Nuqtaning harakati koordinatalar ko‘rinishida
x=cost, y=2sint berilgan bo‘lsa,
t=2,5s paytida
nuqta koordinata boshidan qancha masofaga uzoqlashadi? (1,44)
3. Nuqtaning harakati koordinatalar usulida
x=2t, y=1-2sin0,1t berilgan bo‘lsa, qancha
t vaqtdan
keyin nuqta
Ox o‘qini kesib o‘tadi. (5,24)
4. Nuqtaning harakat qonuni koordinata usulida:
x=sint, y=cost o‘rinishida berilgan bo‘lsa,
qancha vaqtdan keyin nuqtaning radius-vektori
Ox o‘qidan 45
0
burchak hosil qiladi? (0,785)
5.
A nuqtaning harakati koordinatalar usulida
x=2cost, y=3sint berilgan bo‘lsa,
t=1,5s paytda
Ox
o‘qi bilan
OA radius-vektori qanday burchak tashkil qiladi? (1,52)
6. Nuqtaning harakati
̅
̅ ̅ ̅ radius-vektor orqali berilgan bo‘lsa,
t=2s paytida
nuqtaning tezligini toping. (4,47)
7. Nuqta harakatining qonuni koordinata usulida:
x=t
2
, y=sint,z=cosnt berilgan bo‘lsa,
t=1s
paytda uning tezligini hisoblang. (3,72)
8.
Nuqtaning tezligi
̅ ̅ ̅
berilgan bo‘lsa,
t=4s paytda tezlik vektori va
Ox o‘qi
orasidagi burchak graduslarda toping. (20,6)
9. Nuqtaning harakat qonuni
x=sin
bo‘lib,
x=0,5m bo‘lgan eng yaqin
t vaqtda uning tezligini
hisoblang. (2,72)
10. To‘g‘ri chiziqli harakatdagi
nuqtaning tezlanishi a=
0,5m/s
2
bo‘lib, boshlang‘ich paytida,
r
0
=0 da,
v
0
=0 bo‘lsa,
9m masofa bosib o‘tishi uchun qancha vaqt o‘tadi? (6)
Nazorat savollari:
1. Nuqtaning harakati nechta usulda beriladi?
2. Nuqtaning harakatining berilish usullarining turlarini ayting?
3. Nuqtaning harakatining radius
-vektor usulining tenglamasini yozing.
4. Nuqtaning harakatining tabiiy usulining tenglamasini yozing.
5. Nuqtaning harakatining koordinata usulining tenglamasini yozing.
