Hisoblanadi
Download 146.03 Kb.
|
Ozodbek
|
1. Hamma iqtisodiy tizimlar uchun fundamental muammo bo‘lib hisoblanadi, bu A. Investitsiya B. Ishlab chiqarish C. Noyoblik va taqchillik D. Iste’mol 2. Har qanday iqtisodiy tizimlarda “nima”, “qanday” va “kim uchun” degan fundamental savollar mikro va makro darajada hal etiladi Quyidagi tuzilgan savollardan qaysi biri mikroiqtisodiyot darajada hal etiladi? A. To‘liq bandlik darajasiga qanday qilib erishiladi? B. Nima va qancha ishlab chiqarish kerak? C. Inflyatsiyadan qanday qutulish mumkin? D. Iqtisodiy o‘sishni qanday rag‘batlantirish mumkin 3. «Mikroiqtisodiyot» fani nimani o’rganadi A. iqtisodiy tizimning harakatini va rivojlanishini yaxlit o’rganadi B. jamiyatning ehtiyojlarini qondirish uchun zarur bo’lgan ishlab chiqarish resurslaridan foydalanish yo’llarini o’rganadi C. birinchidan alohida iqtisodiy sub‘ektlarning (iste‘molchilar va ishlab chiqaruvchilar) harakatini, ikkinchidan alohida bozorlarning faoliyat ko’rsatish mexanizmini o’rganadi D. bozor iqtisodiyotining rivojlanishi mexanizmini o’rganadi 4. Iqtisodiyotni asosiy muammosi nima A. cheksiz ehtiyojni qondirishda cheklangan resurslardan oqilona foydalanish B. shlab chiqarishni to’gri tashkil etish C. ko’prnoq foyda olish D. nima ishlab chiqarishi kerak 5. Agar iqtisodiy muammolarning bir qismi bozor, bir qismi hukumat tomonidan hal etilsa, bunday iqtisodiyot A. Aralash deyiladi B. Ma’muriy C. Natural D. Bozorli 6. Agar jamiyatda ishlab chiqarish resurslari ko‘paysa, u holda A. Tovar va xizmatlar yoki ishlab chiqarish ko‘payadi B. Ishlab chiqarish texnologiyasi yaxshilanadi C. Iqtisodiyot tovar va xizmatlar ishlab chiqarishini ko‘paytirish imkoniga ega bo‘ladi D. Hayot kechirish farovonligi oshadi 7. Ishlab chiqarish resursi hisoblanmaydigan qatorni belgilang A. foydali qazilmalar B. malakali ishchi kuchi C. iste’mol mollari D. laboratoriya jihozlari 2 8. Ishlab chiqarish resurslariga nimalar kiradi A. mehnat, kapital, tadbirkorlik qobiliyati B. mehnat, yer, kapital, tadbirkorlik qobiliyati, axborot C. mehnat, yer kapital ammo tadbirkorlik qobiliyati emas D. faqatgina yer va kapital 9. Iqtisodiy ne’mat tavsiflari A. ehtiyojni qondirish vositasi, kamyoblilik, qimmatbaho B. Kamyoblilik C. Qimmatbaho D. ehtiyojni qondirish vositasi 10. Iqtisodiy agentlar deb nimaga aytiladi? A. ishlab chiqaruvchi korxonalar B. iste’molchilar C. iqtisodiy ne’matlarni ishlab chiqarish,taqsimlash,ayriboshlash va iste’mol qilishda qatnashuvchi iqtisodiy munosabatlar sub’ektlardir D. uy xo’jaligi 11. Quyidagi qayd etilganlarda qaysi biri mehnatga bo‘lgan talabga ta’sir ko‘rsatmaydi? A. inflyatsiya natijasida sodir bo‘lgan nominal ish xaqining o‘zgarishi B. ishlab chiqarish texnologiyasi C. yakunlangan mahsulotga bo‘lgan talab D. mehnatning chekli mahsuloti bilan boshqa resurslarning chekli mahsuloti o‘rtasidagi munosabat 12. Qaysi ibora insonlarning biror bir tovarni sotib olish uchun imkoniyat va xohishi borligini anglatadi A. talab B. ehtiyoj C. zaruriyat D. Xohish 13. Talab qonuni deyiladi, agar A. iste’molchilarning daromadi ko‘paysa, u holda ular tovarlarni ko‘proq sotib oladilar B. talab egri chizig‘i musbat qiyalikka egа C. mahsulotning narxi pasaysa, uni olish hajmi ko‘paysa D. taklif hajmining talab hajmidan oshib ketishi bahoni tushushiga olib keladi 3 14. X mahsulotga bo‘lgan talab chizig‘i siljishini nima bilan izohlash mumkin A. iste’molchilar didlarining o‘zgarganligi munosabati bilan x tovarni har qanday bahoda ham oldingisiga nisbatan ko‘proq sotib olishni xohlaydilar B. x mahsulotning bahosi o‘sganligi uchun iste’molchilar ushbu tovarni kamroq sotib olishga qaror qabul qilishdilar C. x mahsulotning taklifi turli sabablarga ko‘ra pasaydi D. x tovarning narxi pasayganligi uchun iste’molchilar uni ko‘proq sotib olishga harakat qildilar 15. Ishlab chiqaruvchi o‘zining X turdagi mahsulotining narxini 5 foizga tushirdi, oqibatda sotuv hajmi 4 foizga ko‘tarildi X mahsulotga bo‘lgan talab A. elastik B. noelastik C. birlik elastik D. mutloq elastik 16. X mahsulotga bo‘lgan talab chizig‘i siljishini nima bilan izohlash mumkin A. noelastikX mahsulotning taklifi turli sabablarga ko‘ra pasaydi B. noelastikX mahsulotning bahosi o‘sganligi uchun iste’molchilar ushbu tovarni kamroq sotib olishga qaror qabul qilishdilar C. Iste’molchilar didlarining o‘zgarganligi munosabati bilan X tovarni har qanday bahoda ham oldingisiga nisbatan ko‘proq sotib olishni xohlaydilar D. noelastikX tovarning narxi pasayganligi uchun iste’molchilar uni ko‘proq sotib olishga harakat qildilar 17. Qaysi omillarning o‘zgarishi talab egri chizig‘ining siljishiga olib kelmaydi? A. Mahsulotning narxi B. Moda va didlarning o‘zgarishi C. Milliy daromadning hajmi va uning taqsimlanishi D. Iste’molchilarning soni yoki yosh darajasi 18. Texnologiyaning takomillashuvi nimaning siljishiga olib keladi? A. Egri taklif chizig‘ini yuqori va o‘ngga B. Egri talab chizig‘ini chapga va pastga C. Egri taklif chizig‘ini chapga va pastga D. Egri talab chizig‘i yuqoriga o‘ngga siljiydi 19. Mahsulot narxi davlat tomonidan aholini ijtimoiy himoya qilish maqsadida 4 maksimal belgilansa A. defitsit yuzaga keladi B. tovar ortiqchaligi paydo bo‘ladi C. ishsizlik ko‘payadi D. muvozanat holat ta’minlanadi 20. Talab va taklifning muvofiqlashtirish mexanizmi buzilishi nimaga olib keladi? A. daromadning ko’payishiga B. resurslar bozorida baxoning pasayishiga C. ishlab chiqarish xarajatlarini ko’payishiga D. mahsulotlarning ortiqcha yoki defitsit bo’lishiga olib keladi 21. Agarda bozordagi narx (baho) muvozanat xolatidan past bo’lsa unda A. ortiqcha mahsulot paydo bo’ladi B. talab taklifga teng bo’ladi C. tovarlar tanqisligi (defitsit) yuzaga keladi D. xaridorlar bozori shakllanadi 22. Agar tovar bahosi talab va taklif egri chiziqlarining kesishish nuqtasidan past bo‘lsa A. Tovar ortiqchaligi paydo bo‘ladi B. Muvozanat holat ta’minlanadi C. Taqchillik yuzaga keladi D. Resurslar narxi arzonlashadi 23. Tovar mahsulotiga bo‘lgan talab va taklif ko‘paysa, u holda A. Tovarning umumiy hajmi oshadi B. Baho ko‘tariladi C. Baho mo‘tadil qoladi D. Jamiyatning farovonligi oshadi 24. Tovar narxining bir foizgaga kamayishi natijasida unga bo‘lgan talab hajmi ikki foizga ga oshsa, bunday talabga A. noelastik B. birlik elastik C. elastik D. mutloq noelastik talab deyiladi 25. Narxga bog‘liq talab elastikligi qanday holda yuqori bo‘ladi 5 A. Iste’molchi uchun unchalik muhim bo‘lmagan tovar uchun B. Qimmatbaho buyumlarga nisbatan birlamchi zaruriy tovarlarga C. Iste’molchi tomonidan eng zaruriy naf keltiradigan tovar deb hisoblanganda D. Alternativ xarajatlari yuqori bo‘lgan tovarlarga 26. Agar har qanday hajmdagi mahsulotlar bir xil narxda sotiladigan bo‘lsa, u holda ushbu tovarga talab A. Mutloq noelastik B. Mutloq elastik C. Elastik D. Noelastik deyiladi 27. Mutloq noelastik talab chizig‘i qanday ko‘rinishga ega? A. Gorizontal chiziq B. Vertikal chiziq C. Egri chiziq D. To‘g‘ri chiziq 28. Tubandagi daromadga bog‘liq elastiklik koeffitsiyentlardan qaysi biri birlamchi extiyojlar uchun ishlatiladigan tovarlarni aks ettiradi? A. 0 dan katta ammo 1 dan kichik bo‘lsa B. 0 dan kichik bo‘lsa C. 1 dan katta bo‘lsa D. 1 ga teng bo‘lsa 6 29. Iste’molchi uchun befarqlik chizig‘ining joylashuvi va yotiqligi nimani anglatadi? A. Faqat uning hohishini B. Uning hohishi va daromadi hajmini C. Faqat tovar mahsulotining narxini D. Iste’molchining hohishini, daromadi hajmini va sotib olayotgan tovar narxini 30. Quyidagi fikrlardan qaysi biri noto‘g‘ri bayon etilgan? A. Byudjet chizig‘i ustida joylashgan barcha nuqtalarning naflilik darajasi bir xildir B. Befarqlik chizig‘ida joylashgan har bir nuqta ikkita tovarning kombinatsiyasini anglatadi C. Byudjet chizig‘i ustida joylashgan har bir nuqta ikkita tovarning kombinatsiyasini anglatadi D. Befarqlik chizig‘i ustida joylashgan barcha nuqtalarning naflilik darajasi bir xil 31. “Daromad samarasi” qanday hollarda vujudga keladi? A. mahsulotning narxi pasayganda, iste’molchi ushbu tovarni boshqa tovarlar xaridini pasaytirmasdan oshirgandа B. agar iste’molchilarning daromadi qisqarganda ular ushbu mahsulotni kamroq sotib olganlaridа C. iste’molchilar daromadi ko‘tarilganda ayrim mahsulotlar xaridi pasayib ketgandа D. iste’molchilar daromadi oshganda ular daromadning bir qismini jamg‘arganlaridа 32. Quyidagi tovarlardan qaysi birining daromad samarasi pastroq? A. qulupnay B. go’sht C. Kartoshka D. Tuz 33. Daromad” qanday vaziyatda vujudga keltiriladi A. iste’molchilar daromadi ko’tarilganda ayrim mahsulotlar xaridi pasayib ketganda B. iste’molchilar daromadi oshganda ular daromadning bir qismini jamg’arganlarida C. mahsulotning narxi pasayib, iste’molchi ushbu tovarni boshqa tovarlar xaridini pasaytirmasdan oshirganda D. agar iste’molchilarning daromadi qisqarib, ular ushbu mahsulotni kamroq sotib olganlarida 34. Quyidagilardan qaysi biri past qiymatli tovar hisoblanadi A. qog’oz salfetka B. coca-cola 7 C. o’tgan yilgi gazetalar D. alp tog’lariga sayohat 35. “Daromad samarasi” qanday hollarda vujudga keladi? A. Mahsulotning narxi pasayganda, iste’molchi ushbu tovarni boshqa tovarlar xaridini pasaytirmasdan oshirganda B. Agar iste’molchilarning daromadi qisqarganda ular ushbu mahsulotni kamroq sotib olganlarida C. Iste’molchilar daromadi ko‘tarilganda ayrim mahsulotlar xaridi pasayib ketganda D. Iste’molchilar daromadi oshganda ular daromadning bir qismini jamg‘arganlarida 8 36. Tadbirkor Eshmatovning do‘stlari bir qancha maslahatlar berdilar Ulardan qaysi biri haq A. Sug‘urtalash foyda olishni kafolatlamaydi, harajatlardan xalos etadi B. Tavakkal tadbirlardan sug‘urtalansa, kutiladigan foyda hajmi o‘sadi C. Sug‘urtalash kafolatlangan foyda hajmini olish imkonini beradi D. Sug‘urta qilingan taqdirda ham tavakkalchilik hech qachon foyda olib kelmaydi 37. Talaba Toshmatov institutga avtobusda Toshmatov chiptani tekshirishg ehtimolini 10 jarimasi 10 ming so‘m Bunday sharoitda qatnaydi Chipta narxi 800 so‘m % deb baholadi Chiptasiz chiqish A. Talaba chipta sotib oladi, chunki kutiladigan jarima miqdori chipta narxidan yuqori B. Talaba chipta sotib olmaydi, chunki kutiladigan jarima miqdori chipta narxidan past C. AgarToshmatov tavakkal qilmasa, har qanday holatda ham chipta sotib oladi D. Ehtimol 10 % ga teng bo‘lsa, sub’ektiv hisoblanadi va u asosda qaror qabul qilish mumkin emas 38. Siz-sug‘urta kompaniyasining xodimisiz Siz mijozlar bilan yangi shartnomalar tuzish uchun javobgar hisoblanasiz Shartnoma tuzilgandan keyin ma’lum bo‘layaptiki, mijozlardan birida yashirin yurak porogi bor ekan va kompaniya uning davolanishi uchun shartnomada ko‘rsatilgandan ortiqcha yo‘qotishni amalga oshirishi kerak Siz qanday muammoga duch keldingiz A. Opportunistik harakatga B. Shartnomani bekor qilish C. Axborot assimetriyasiga D. ma’naviy tavakkalchilikka 39. Tavakkalchilikni pasaytirish yo’llari nechta? A. to’rtta B. Oltita C. Uchta D. Sakkizta 40. Tavakkalchilikka bo’lgan munosabat necha xil bo’ladi? A. Uch B. Besh C. To’rt D. O’n 41. Tadbirkorlikning asosiy shakllari nechta? 9 A. Uchta B. to’rtta C. Beshta D. Ikkita 42. Xususiylashtirish – bu A. mulkni, iqtisodiyotdagi davlat sektorini davlat ta‘sarrufidan chiqarish B. aktsiya chiqarib, sotish C. kim oshdi savdosi D. xususiy mulkka ega bo’lish 43. Ishlab chiqarishning samarasiz usullaridan foydalangan tadbirkor A. ishsiz xisoblanadi B. qisman ishsiz hisoblanadi C. ish bilan ta’minlangan hisoblanad D. ham ish bilan taminlangan ham ishsiz hisoblanadi 44. Firma bu-…… A. Mustaqil xo’jalik faoliyatini yurituvchi iqtisodiy sub’ektdir B. Davlat korxonasi C. Iqtisodiy resurslardan foydalanuvchi D. Yakka tartibdagi tadbirkorlik faoliyati 45. Shartnomaning qanday turlari mavjud? A. Klassik, neoklassik,implitsit B. neoklassik,implitsit C. Munosabatga asoslangan, fors-major D. Klassik , neoklassik 46. Ishlab chiqaruvchining muvozanati quyidagi qonun asosida aniqlanadi A. Ishlab chiqarish omillari chekli samaradorligining tengligi B. Talab va taklif tengligi C. Ishlab chiqarishni maksimallashtirish D. Ishlab chiqarish omillari harajatlarini kamaytirish 47. Izokvanta va izokosta chiziqlarida joylashgan xar qanday nuqta nimani bildiradi? A. Xarajatlar summasini B. Ishlab chiqarilayotgan mahsulot xajmini C. Qiymat ko‘rinishidagi mahsulot xajmini 10 D. Resurslar xajmi kombinatsiyasini 48. Izokvanta nimani anglatadi? A. Bir xil xajmda mahsulot ishlab chiqarishni ta’minlovchi omillar kolmbinatsiyasini B. Yalpi egri ishlab chiqarish xajmini C. Berilgan resurslar xajmida turlicha ishlab chiqarish xajmlarini D. O‘rtacha egri maxsulotni 49. Tasavvur qilaylikki, mahsulotni ishlab chiqarish uchun mehnat ( L) va kapital (K) resursi sarflanadi Mehnatning chekli mahsuloti 2ga kapitalning chekli mahsuloti 5ga mehnatning narxi 1dollarga kapital narxi 20 dollarga Chekli daromad 3ga dollarni tashkil etadi Maksimal foyda olishi uchun firma resurslardan qanday foydalanishi kerak? A. Mehnat va kapitaldan bir xil xajmda ko‘proq foydalanishi B. Mehnat va kapitaldan bir xil xajmda kamroq foydalanishi C. Mehnatdan ko‘p, kapitaldan esa kamroq foydalanishi D. Kapitaldan ko‘p, mehnatdan esa kam foydalanishi 11 50. Bir xil xajmdagi mahsulotni ishlab chiqarishni ta‘minlaydigan ishlab chiqarish omillari sarflari kombinatsiyalarini ifodalovchi chiziq nima deb ataladi? A. befarqlik egri chizigi B. izokvanta C. Izokosta D. byudjet chizigi Qanday shart bajarilsa ishlab chiqarish samarali bo’ladi? ==== barcha mavjud resurslar to’liq qo’llanilsa ==== yangi texnologiyalar har yili joriy etilsa ==== barcha kapital resurslari to’liq qo’llanilsa ==== barcha mehnat resurslari to’liq qo’llanilsa ++++ Firmaning doimiy xarajatlari – bu? ==== Resurslar sotib olinayotganda ularga ketgan xarajatlar ==== Ishlab chiqarish hajmiga bog‘liq bo‘lmagan xarajatlar ==== Har qanday mahsulot ishlab chiqarish hajmida minimal miqdorda sarflanayotgan xarajatlar ====Ishchi xodimlarga to‘lanayotgan haqdir++++ Chekli xarajatni hisoblash usulini belgilang ==== Umumiy xarajatning kichik miqdorga ko‘paygan qismini bir birlik mahsulot miqdoriga nisbati ==== Umumiy xarajatning kichik miqdorga ko‘paygan qismini mahsulot miqdoriga nisbati ==== Doimiy xarajatning mahsulot miqdoriga nisbati ==== Narxni mahsulot miqdoriga ko‘paymasining bir birlik mahsulot miqdoriga nisbati ++++ Quyidagilardan qaysi biri umumiy xarajatni aks ettiradi? ==== Chekli xarajat ==== O‘zgaruvchan xarajatdan doimiy xarajatni chegirsa ==== Doimiy bilan o‘zgaruvchan xarajatlar yig‘indisi ==== Doimiy ,o‘zgaruvchan ,chekli xarajatlar yig‘indisi ++++ Qisqa muddatli oraliqda firma 500 birlik mahsulot ishlab chiqardi O‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatlar 2 dollarni, o‘rtacha o‘zgarmas xarajatlar 0,5 dollarni tashkil etadi Yuqoridagi raqamlardan foydalanib umumiy xarajatlarni hisoblang? ==== 1250 dollar ==== 12 2,5 dollar ==== 750 dollar ==== 1100 dollar ++++ Uzoq muddatli oraliqda ==== Barcha xarajatlar o‘zgaruvchan bo‘ladi ==== Hamma xarajatlar doimiy hisoblanadi ==== O‘zgaruvchan xarajatlar doimiy xarajatlarga nisbatan tez sur’atlar bilan o‘sib boradi ==== Doimiy xarajatlar o‘zgaruvchan xarajatlarga nisbatan tez sur’atlar bilan o‘sib boradi ++++ Qanday hollarda o‘rtacha umumiy xarajatlar miqdori minimal qiymatga erishadi? ==== chekli xarajat o‘rtacha umumiy xarajatga teng bo‘lsaa ==== foyda maksimal bo‘lgand ==== chekli xarajat o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatga teng bo‘lsaa ==== o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajat doimiy xarajatga teng bo‘lsaa++++ Quyidagi tengliklardan qaysi biri to‘g‘ri hisoblanadi? ==== buxgalterlik foyda-noaniq xarajatlar#iqtisodiy foydа ==== iqtisodiy foyda-buxgalterlik foyda#aniq xarajatlar ==== buxgalterlik xarajatlari+ iqtisodiy xarajatlar# normal foyda ==== iqtisodiy foyda-noaniq xarajatlar#buxgalterlik foyda ++++ Korxona mahsulotining xarajati va uning foydasi kabi ko’rsatkichlarni iqtisodiyotning qaysi kursi o’rganaadi ==== buxgalteriya hisobi ==== xalqaro moliya ==== mikroiqtisodiyot ==== Makroiqtisodiyot ++++ Firmaning chekli xarajatlari ==== umumiy xarajatlarni ko’paytirad ==== uning minimum qiymatida ortacha xarajatlarga teng bo’ladi ==== 13 doimo oshib boradi ==== agar umumiy xarajatlarni oshirsa, ijobiy hisoblanadi ++++ Tadbirkorlik tashabbusi uchun mukofotlash elementi qaysi foyda turiga tegishli ==== faqatgina iqtisodiy foydaga ==== faqatgina buxgalteriya foydaga ==== iqtisodiy va normal foydaga ==== iqtisodiy va buxgalteriya foydasiga ++++ O‘rtacha xarajatlar chizig‘i egri talab chizig‘i bilan kesishganda qanday holat yuz beradi? ==== Foyda maksimal bo‘ladi ==== Firma normal foyda olish holatida bo‘ladi ==== Normal foyda nolga teng bo‘ladi ==== Buxgalterlik foyda nolga teng bo‘ladi ++++ Qisqa muddatli oraliqda foydani maksimal yoki xarajatlarni minimallashtiruvchi raqobatlashgan firma o‘z faoliyatini quyidagi holatda to‘xtatadi ==== Mahsulotning bahosi o‘rtacha doimiy xarajatlardan past bo‘lganda ==== Mahsulotning bahosi o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatlardan past bo‘lganda ==== Umumiy daromad umumiy xarajatlarni qoplashga yetmay qolayotganda ==== Mahsulotning bahosi chekli xarajatdan past bo‘lganda ++++ Agar mahsulotning bahosi ishlab chiqarish uchun sarflanayotgan o‘rtacha umumiy xarajatlarni qoplamaydigan bo‘lsa, u holda firma ==== Mahsulot ishlab chiqarish hajmini narx o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatdan katta bo‘lgani holda,narx ==== chekli xarajatga tengligi ta’minlanguncha tanlash kerak ==== Ishlab chiqarishni zudlik bilan to‘xtashi kerak ==== Yangi texnologiyani tanlash kerak ++++ Uzoq muddatli oraliqda foydani maksimallashtirish yoki xarajatlarni minimallashtirishga harakat qilayotgan raqobatlashuvchi firma ishlab chiqarishni to‘xtatishga majbur, agar ==== O‘rtacha umumiy xarajat chekli xarajatdan kichik bo‘lganda ==== Tushum umumiy xarajatlarni qoplamasa ==== Mahsulotning bahosi chekli xarajatdan past bo‘lganda 14 ==== Chekli xarajat o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatdan oshib ketsa ++++ Agar firma resurslar xarajatini 10 foizga oshirganda ishlab chiqarish xajmi 15 foizga ko‘tariladigan bo‘lsa, u holda ==== Manfiy masshtab samarasi yuzaga keladi ==== Omillarning kamayi borish qonuni amal qiladi ==== Egri LATC yuqoriga siljiydi ==== Musbat masshtab samarasi kuzatiladi ++++ Mukammal raqobatlashgan bozorga yaqin holat kuzatiladigan bozor ==== Yengilavtomobillarbozori ==== Qalamlarbozori ==== Xizmatlarbozori ==== Bug‘doybozori ++++ Mukammal raqobatlashgan bozorning shartlari hisoblanmaydi ==== Bozorgakirisherkinligi ==== Ishlabchiqarishdiversifikatsiyasi ==== Bozordanchiqisherkinligi ==== Sotuvchivaharidorlarningko‘pligi ++++ Faqat mukammal raqobatlashgan bozorga tegishli bo‘lgan belgilar quyidagilar ==== Firmafoydanimaksimallashtiradi ==== Uzoqmuddatlioraliqdafirmaiqtisodiyfoydaoladi ==== Talabchizig‘ifirmaningo‘rtachadaromadchizig‘igatengbo‘ladi ==== Firmabozorhokimiyatigaegabo‘lmaydi ++++ Odatda, monopolistning chekli xarajati mahsulotning narxidan past bo‘ladi, chunki ==== Narx chekli daromaddan pastdir ==== Chekli xarajat o‘rtacha xarajatlardan past ==== Narx chekli daromaddan yuqori ==== Chekli xarajat o‘rtacha xarajatdan yuqoridir 15 ++++ Quyidagilardan qaysi biri monopoliyaga olib kelmaydi? ==== Litseneziyalar ==== Ko‘pginasubstituttovarlarniishlabchiqarishvasotish ==== Avtorlikhuquqi ==== Yakkatovarmanbaiustidannazorat ++++ Mukammal raqobatlashgan bozorning kamchiliklari hisoblanadi ==== Ilmiy-izlanishvatajriba-konstruktorlikharajatlariningpastdarajasi ==== Ishlabchiqarishhajminingkamligi ==== Reklamaharajatlariningyuqoridarajasi ==== Narxningbeqarorligi ++++ Sof monopoliya va raqobatlashgan bozorning uxshash jihatlarini ko‘rsating ==== Xar xil tovarlarni ishlab chiqarishadi ==== Har qaysi firma gorizontal talabga duch kelishadi ==== Bozorda xaridorlar ko‘pchilikni tashkil etadi ==== Bir xil turdagi tovarlarni ishlab chiqarishadi ++++ Quyidagilardan qaysi biri tabiiy monopoliya hisoblanadi? ==== OPEK – xalqaro neft karteli ==== IBM – kompaniyasi ==== Toshkent metropoliteni ==== “Sharq” nashriyoti ++++ Oligopoliya bu ==== Bir xil turdagi mahsulotlarni ishlab chiqaruvchi katta xajmdagi raqobatlashuvchi firmalar ==== Unchalik ko‘p bo‘lmagan raqobatlashuvchi firmalardir yig‘indisidir ==== Faqat bitta yirik firma ==== Faqat bitta yirik firma ++++ Qaysi bozorda chekli daromad bozor narxiga teng bo‘ladi? 16 ==== Raqobatlashgan monopoliyada ==== Sof monopoliyada ==== Raqobatlashgan bozorda ==== Oligopoliyada ++++ Agar monopolist foydani chekli daromad,chekli xarajat,o‘rtacha xarajatlar tengligini ta’minlaganda maksimallashtiradigan bo‘lsa, u holda iqtisodiy foyda ==== Nolga teng bo‘ladi ==== Manfiy bo‘ladi ==== Musbat bo‘ladi ==== Ham musbat ham manfiy bo‘ladi ++++ Oligopoliya nazariyasini yaratgan birinchi iqtisodchi olimni ko‘rsating ==== Edvard Chemberlin ==== Djon Robinson ==== Ogyusten Kurno ==== Karl Marks ++++ Raqobatlashuvchi firmadan farqli o‘laroq monopolist ==== O‘z mahsulotiga istagan bahoni qo‘ya oladi ==== Istagan hajmda mahsulot ishlab chiqaradi va uni xohlagan narxda sota olish imkoniyatiga ega ==== Berilgan bozor talabi doirasida maksimal foydani ta’minlaydigan mahsulot ishlab chiqarish hajmi va bahosini tanlay oladi ==== Istagan hajmda mahsulot ishlab chiqaradi va uni xohlagan narxda sota olish imkoniyatiga ega ++++ Foydani maksimallashtirishga harakat qilayotgan monopolist o‘z mahsuloti bahosini pasaytiradi, agar ==== Chekli daromad chekli xarajatlardan yuqori bo‘lsa ==== O‘rtacha xarajatlar ==== Reklama xarajatlari o‘sib borsa ==== Chekli daromad o‘zgaruvchan xarajatlarga teng bo‘lsa ++++ Raqobatlashuvchi firmadan farqli o‘laroq monopolist 17 ==== o‘z foydasini maksimallashtirish maqsadida chekli xarajatlarini chekli daromadga teng holatda ushlab turadi ==== berilgan bozor talabi doirasida maksimal foydani ta’minlaydigan mahsulot ishlab chiqarish hajmi va bahosini tanlay oladi ==== istagan hajmda mahsulot ishlab chiqaradi va uni xohlagan narxda sota olish imkoniyatiga ega ==== o‘z mahsulotiga istagan bahoni qo‘ya oladi ++++ Agar tarmoq uchun Xerfindal-Xirshman indeksi yuqori bo’lsa, tarmoq uchun Lerner indeksi qanday bo’ladi? ==== nolga teng ==== birga teng ==== yuqori ==== past bo’ladi ++++ Quyida keltirilganlardan qaysi biri sohada raqobatninig yo’qligidan dalolat beradi? ==== ushbu sohadagi firmalar ishlab chiqarishni kengaytirish imkoniyatiga ega bo’lmasa ==== boshqa firmalar ushbu sohaga "kirish" imkoniyatiga ega bo’lmasa ====iqtisodiyotdagi foyda darajasi normadagidan past bo’lsa ====sohada mehnatga haq to’lash davlatdagi o’rtacha haq to’lash darajasidan pastroq darajada bo’lsa++++ Monopolist qachon iqtisodiy foyda ko’radi? ==== uzoq muddatli oraliqda ham, qisqa muddatli oraliqda ham ==== faqat uzoq muddatli oraliqda ==== hech qachon ==== faqat qisqa muddatli oraliqda ++++ Qaysi hollarda firma iste’molchi ortiqchaligini to‘liq egallashi mumkin? ==== monopollashgan bozor sharoitida ====chekli daromad va chekli xarajatlar o‘rtasida farqni maksimallashtiradigan bo‘lsa ==== narx diskrinimatsiyasini qo‘llaganda ==== yalpi foydani maksimallashtirsa ++++ Odatda, monopolistning chekli xarajati mahsulotning narxidan past bo‘ladi, chunki ==== 18 narx chekli daromaddan pastdir ==== chekli xarajat o‘rtacha xarajatlardan past ==== narx chekli daromaddan yuqori ==== chekli xarajat o‘rtacha xarajatdan yuqoridir ++++ Maksimal foydani ko‘zlab xarakat qilayotgan firma qo‘shimcha ishchilarni yollaydi, agar ==== Pul ko‘rinishidagi mehnatning chekli mahsuloti ish xaqidan yuqori bo‘lsa ==== Umumiy tushum umumiy xarajatdan past bo‘lsa ==== Qiymat ko‘rinishidagi chekli mahsulotning miqdori pasayganda ==== Qiymat ko‘rinishidagi chekli mahsulotning miqdori ko‘tarilganda ++++ Chekli daromadning mehnatning chekli mahsulotiga nisbati ish haqiga teng bo‘lsa Ish xaqi stavkasi ko‘tarilganda ==== Bandlik qisqaradi, agar mehnatga bo‘lgan talab mutloq noelastik bo‘lsa ==== Bandlik miqdori oshadi, agar mehnatga bo‘lgan talab elastik bo‘lsa ==== Bandlik miqdori oshadi, agar mehnatga bo‘lgan talab noelastik bo‘lsa ==== Bandlik qisqaradi, agar mehnatga bo‘lgan talab elastik bo‘lsa ++++ Maksimal foyda olishni koz‘layotgan firmaning ish xaqi stavkasi qiymat ko‘rinishidagi mehnatning chekli mahsulotga teng bo‘lmaydi, agar ==== Firma mahsulotlar bozorida monopolistik mavqega ega bo‘lsa ==== Ishchilar kasaba uyushmaga birlashgan bo‘lsa ==== Mehnat bozorida firma monopsonistik mavqega ega bo‘lsa ==== Ishchilar kasaba uyushmaga birlashmagan bo‘lsa ++++ Quyidagi qayd etilganlarda qaysi biri mehnatga bo‘lgan talabga ta’sir ko‘rsatmaydi? ==== Yakunlangan mahsulotga bo‘lgan talab ==== Ishlab chiqarish texnologiyasi ==== Inflyatsiya natijasida sodir bo‘lgan nominal ish xaqining o‘zgarishi ==== Mehnatning chekli mahsuloti bilan boshqa resurslarning chekli mahsuloti o‘rtasidagi munosabat ++++ Boshqa sharoitlar o‘zgarmas bo‘lgan sharoitda, mehnatga bo‘lgan talab elastikligi kichik bo‘ladi, agar ushbu mahsulotga bo‘lgan talab ==== 19 Elastik bo‘lsa ==== Noelastik bo‘lsa ==== Birlik elastik bo‘lsa ==== Mutloq elastik bo‘lsa ++++ Raqobatlashuvchi firmaga nisbatan monopsonist ish xaqini qanday to‘laydi? ==== Ishchi kuchini kam yollagan holda, ish xaqi stavkasini yuqori to‘laydi ==== Ishchi kuchini ko‘p yollagan holda, ish xaqini kam to‘laydi ==== Ishchi kuchini kam yollagan holda, ish xaqini ham kam to‘laydi ==== Ishchi kuchini ko‘p yollagan holda, ish xaqini ham ko‘p to‘laydi ++++ Agar resurs taklifi mutloq noelastik bo’lsa, iqtisodiy renta ==== nolga teng bo’ladi ==== resurs uchun to’lov miqdoriga teng bo’ladi ==== resurs narxiga teng bo’ladi ==== noldan katta bo’ladi ++++ Boshqa sharoitlar o‘zgarmas bo‘lgan sharoitda yer rentasi o‘sib boradi, agar ==== yer narxi arzonlashs ==== yer taklifi ko‘pays ==== yerga bo‘lgan talab oshsa ==== yerga bo‘lgan talab qisqarsa ++++ Asosiy kapital sirasiga nimalar kiradi ==== texnika va texnologiyalar ==== davlat obligatsiyalari ==== tashkilot kassasidagi qoldiq pullar ==== tashkilotning hisobida mavjud bo‘lgan mablag‘ ++++ Yer taklifi ==== Birlik elastik ==== 20 Mutloq noеlastik ==== elastik ==== Elastikdir ++++ Agar nominal foiz stavkasi 10 foizni, inflyatsiya darajasi yiliga 4 foizni tashkil etsa, u holda real foiz stavkasi ==== 14% ==== 25% ==== 6% ==== -6% ni tashkil etadi ++++ Firmaning umumiy investitsiya hajmi 200 ming dollarni, amortizatsiya hajmi ham 200 ming dollarni tashkil etayapti, bu esa ==== Firmaning sof investitsiyasi 200 mingdollarni tashkil etadi ==== Firmaning sof investitsiyasi 400 ming dollarnitiashkil etadi ==== Bundayholatningbo‘lishimumkinemas, ==== Firmaning sof investitsiyasi nolga tengligidan dalolatberadi ==== chunkiamortizatsiyaumumiyinvestitsiyahajmigatengbo‘lmaydi ++++ Yerga bo’lgan talabni qisqartiradigan omillar ==== ccuda foiz stavkasininig oshihi ==== Yalpi hosilning kamayishi ==== ccuda foiz stavkasininig pasayishi ====tayor mahsulotga bo’lgan talabning noelastik bo’lishi++++ Quyida keltirilganlardan qaysi biri ijtimoiy ne’matga taaluqli emas? ==== Militsiyа ==== Mamlakat mudofaasi ==== Elektr energiy ==== Suv bosishidan himoy ++++ Mulkka egalik huquqi nazariyasining asoschisi ==== Asmit ==== R Kouz 21 ==== S Peyovich ==== O Uilyamson ++++ Atrof-muhitni zararlash huquqining taklif egri chizig‘i ==== Mutloqelastik ==== Manfiy egiluvchanlikka ega ==== Mutloq elastik bo‘lmagan ==== Musbat egiluvchanlikka ega ++++ Tartibga solinadigan soliqlar tamoyili kim tomonidan taklif qilingan ==== F Fon Xayek ==== JMKeyns ==== APigu ==== R Kouz ++++ Bozorning ojizligi nimalarda namoyon bo’ladi ==== assimetrik axborot, ijtimoiy ne’mat ==== Tavakkalchilik, monopoliyada, assimetrik axborot ==== Monopoliya, assimetrik axborot, ijtimoiy ne’mat, sug’urta ==== Bozor signallari,, ijtimoiy ne’mat,sug’urta ++++ Tovar 520 so’m turganda 10 000 dona tovar sotilgan. Tovar narxi 550 so’mga yetganda 9 000 dona Tovar sotildi. Shu ma’lumotlardan foydalanib talab elastikligini toping. ==== 2 ==== 1 ==== 3 ==== 0 ++++ Tovar 520 so’m turganda 10 000 dona tovar sotilgan. Tovar narxi 550 so’mga yetganda 9 000 dona Tovar sotildi. Tovar narxi oshmagan holatda daromad (TR) necha so’mni tashkil etgan? ==== 5 200 000 ==== 4 950 000 ==== 22 286 000 ==== 90 000 000 ++++ Tovar 520 so’m turganda 10 000 dona tovar sotilgan. Tovar narxi 550 so’mga yetganda 9 000 dona Tovar sotildi. Narx oshgandan so’ng daromad (TR) necha so’mni tashkil etgan? ==== 5 200 000 ==== 4 950 000 ==== 286 000 ==== 90 000 000 ++++ Tovar 520 so’m turganda 10 000 dona tovar sotilgan. Tovar narxi 550 so’mga yetganda 9 000 dona Tovar sotildi. Ushbu holatda daromad (TR) qanday o’zgargan? ==== 250 000 so’mga kamaygan ==== 250 000 so’mga oshgan ==== 27 000 so’mga kamaygan ==== 27 000 so’mga oshgan ++++ Yoz mavsumida sut mahsulotlarining narxi 18% ga ko’tarildi. Agar sutga bo’lgan talab 36% ga kamaysa, mahsulotning talab elastikligi ko’rsatkichi nechaga teng? ==== 2 ==== 1 ==== 3 ==== 4 ++++ Qish mavsumida konditer mahsulotining narxi 18% ga ko’tarilib, unga bo’lgan taklif 72% ga oshsa, mahsulotning taklif elastikligi ko’rsatkichi nechaga teng? ==== 4 ==== 0.25 ==== 1 ==== 3 ++++ Talabning chiziqli funktsiyasi Qd=28-3P ko’rinishga ega. Talab miqdori Qd=16 bo’lganda, talab elastigligi koeffitsienti nechaga teng bo’ladi? ==== -0,75 ==== 23 1 ==== 3 ==== 0 ++++ Talabning chiziqli funktsiyasi Qd=28-3P ko’rinishga ega. Talab miqdori Qd=16 bo’lganda, narx nechaga teng bo’ladi? ==== 4 ==== 6 ==== 8 ==== 3 ++++ Taklif chiziqli funktsiyasi Qs=-30+3#R ko’rinishiga ega. P=120 so’m bo’lganda, taklifning narxga bog’liq elastiklik koeffitsentini aniqlang. ==== 1.08 ==== 2.6 ==== 0.4 ==== 1.04 ++++ Taklifning narxga bog’liq elastiklik koeffitsenti 1.12ga teng bo’lsa, narx 1%ga oshganda taklif miqdori qanday o’zgaradi? ==== 12%ga oshadi ==== 12% ga kamayadi ==== 1.12% ga ko’payadi ==== 1.12% ga kamayadi ++++ Uch ishchi resurslarni iqtisod qilish maqsadida o’zlarining ratsionalizatorlik takliflarini kiritdilar. Birinchi ishchining ratsionizatorlik taklifi 35%, 2- ishchiniki 50%, 3- ishchiniki esa 15% resurslarni iqtisod qilishga olib keladi. Uchala ratsionizatorlik taklifi birgalikda qancha resurslarni tejashga olib keladi? ==== 33.3 % ==== 35% ==== 15% ==== 50% ++++ Tovarning talab va taklif funktsiyasi quyidagicha: Qd=600-100P; Qs=150+50P. Muvozanat narx nechaga teng. 24 ==== 2 ==== 3 ==== 4 ==== 5 ++++ Tovarning talab va taklif funktsiyasi quyidagicha: Qd=600-100P; Qs=150+50P. Muvozanat miqdor nechaga teng? ==== 150 ==== 200 ==== 250 ==== 300 ++++ Tovarning talab va taklif funktsiyasi quyidagicha: Qd=600-100P; Qs=150+50P. Davlat har bir tovarga 1.5 so’m soliq belgilasa, Taklif funksiyasi qanday o’zgaradi? ==== 70+50P ==== 150+50P ==== 70+75P ==== 150+75P ++++ Tovarning talab va taklif funktsiyasi quyidagicha: Qd=600-100P; Qs=150+50P. Davlat har bir tovarga 5 so’m subsidiya ajratsa, Taklif funksiyasi qanday o’zgaradi? ==== 400+50P ==== 600+50P ==== 200+50P ==== 450-50P ++++ Tovarning talab va taklif funktsiyasi quyidagicha: Qd=600-100P; Qs=150+50P. Davlat har bir tovarga 1.5 so’m soliq belgilagandan so’ng bozor muvozanat no’qtasi qanday o’zgaradi? ==== Chapga va yuqoriga siljiydi ==== Chapga va pastga siljiydi ==== O’ngga va yuqoriga siljiydi ==== O’ngga va pastga siljiydi ++++ 25 Tovarning talab va taklif funktsiyasi quyidagicha: Qd=600-100P; Qs=150+50P. Davlat har bir tovarga 1.5 so’m soliq belgilagandan so’ng muvozanat miqdor nechaga teng bo’ladi? ==== 250 ==== 200 ==== 300 ==== 150 ++++ Tovarning talab va taklif funktsiyasi quyidagicha: Qd=600-100P; Qs=150+50P. Davlat har bir tovarga 1.5 so’m soliq belgilagandan so’ng muvozanat narx nechaga teng bo’ladi? ==== 3.5 ==== 3 ==== 2.5 ==== 2 ++++ Biror tovar uchun bozorda muvozanat narx 3 so’m, muvozanat miqdor 300 ni tashkil etganda, davlat tomonidan har bir mahsulot uchun 1.5 so’m soliq belgilandi. Natijada muvozanat narx 4 so’mga ko’tarildi, real taklif 250 tani tashkil etsa, davlat byudjetiga qancha soliq tushgan. ==== 1000 ==== 2000 ==== 3000 ==== 4000 ++++ O’tgan yilda 300ta, joriy yilda 250 ta mahsulot ishlab chiqarildi. Narx 3 so’mdan 4 so’mga ko’tarilgan bo’lsa, ishlab chiqaruvchi daromadi qanday o’zgargan? ==== Daromad 100 so’mga oshgan ==== Daromad 100 so’mga kamaygan ==== Daromad 900 so’mga kamaygan ==== Daromad 1000 so’mga oshgan ++++ Nol darajali iqtisodiy o’sishga ega bo’lgan firmaning mahsulot ishlab chiqarishi 1-yilda 250 dan 200 birlikkacha kamaydi. Narx esa 10 so’mga oshdi. Daromad va foyda qanday o’zgargan? ==== daromadlar o’zgarmagan, foyda oshgan. ==== daromadlar o’zgargan, foyda oshgan. 26 ==== daromad ham foyda ham o’zgarmagan. ==== daromad ham foyda ham oshgan. ++++ Korxonaning jamg’armasi 10 mln so’m va iste’moli uchun yo’naltirilgan foydasi 5 mln so’mga teng bo’lsa, korxona daromadi qanchaga teng? ==== 15 mln ==== 10 mln ==== 5 mln ==== 50 mln ++++ Korxonaning jamg’armasi 10 mln so’m va iste’moli uchun yo’naltirilgan foydasi 5 mln so’mga teng bo’lsa, korxonaning jamg’arish me’yorini toping. ==== 66.6% ==== 33.3% ==== 133.3% ==== 166.6% ++++ Mayonez bo’lgan talab P = -8Q + 560 funksiya ko’rinishida berilgan. Q – talab, miqdor (dona) P – narx (so’mda). Agar mayonez narxi 1200 so’m bo’lsa, unga bo’lgan talab miqdori necha bankani tashkil etadi? ==== 80 ==== 8 ==== 70 ==== 150 ++++ Tovarga bo’lgan talab va taklif funktsiyali quyidagicha berilgan Qd=110-P, Qs=2P-50 Q – ming dona P – tovar narxi AQSh dollorida. Agar har bir tovar uchun uning narxning 20% miqdorida soliq belgilansa. Soliqdan keyin bu tovar uchun bozoridagi muvozanat narx nechaga teng bo’ladi? ==== 61.5ga teng bo’ladi ==== 53.3ga teng bo’ladi ==== 48.5ga teng bo’ladi ==== 56.7ga teng bo’ladi ++++ Tovarga bo’lgan talab va taklif funktsiyali quyidagicha berilgan Qd=110-P, Qs=2P-50 Q – ming dona P – tovar narxi AQSh dollorida. Agar har bir tovar uchun uning narxning 20% miqdorida soliq belgilansa. Soliqdan keyin bu tovar uchun bozoridagi muvozanat miqdor qanday o’zgaradi? 27 ==== 61.5ga teng bo’ladi ==== 53.3ga teng bo’ladi ==== 48.5ga teng bo’ladi ==== 56.7ga teng bo’ladi ++++ Tovar narxi 50 so’m bo’lganda, unga bo’lgan talab 200 tani tashkil etgan. Narx 10%ga oshgandan so’ng talab miqdori 100 tani tashkil etsa, soliqdan keyin daromad qanchani tashkil etgan? ==== 550 so’m ==== 500 so’m ==== 1000 so’m ==== 750 so’m ++++ A tovar narxi 2500 so’mdan 3000 so’mga ko’tarildi. Salimovlar oilasining daromadi 75000 so’mdan 82000 so’mga oshib, ularning A tovarga bo’lgan talab miqdori narx oshguniga qadar qanday bo’lgan? ==== 25 ==== 30 ==== 35 ==== 40 ++++ A tovar narxi 2500 so’mdan 3000 so’mga ko’tarildi. Salimovlar oilasining daromadi 75000 so’mdan 82000 so’mga oshib, ularning A tovarga bo’lgan talab miqdori daromad oshgach qanchani tashkil etgan? ==== 30.7 ==== 27.3 ==== 33.7 ==== 35.3 ++++ Tovarning talab va taklif funktsiyalari berilgan Qd = 100-5P va Qs = 20P-200. Tovarning muvozanat narxi va miqdorini toping. ==== P=12; Q=40 ==== P=40; Q=12 ==== P=24; Q=80 ==== P=80; Q=24 28 ++++ Bahoning 20%ga oshishi hisobiga talab qilinadigan mahsulot miqdori 15% ga kamaysa, talabning baholi egiluvchanlik koeffitsenti qanday miqdorni tashkil qiladi? ==== 0.35 ==== 0.5 ==== 1.15 ==== 0.75 ++++ Bahoning 25%ga oshirilishi hisobiga bozorga chiqariladigan tovar miqdori 15%ga ko’paysa, taklifning baholi egiluvchanlik koeffitsenti qanday miqdorni tashkil qiladi? ==== 0.6 ==== 0.5 ==== 0.4 ==== 0.7 ++++ Ikki qator reklama tuman gazetasida 20 000 so’m (gazeta tiraji – 2000), viloyat gazetasida 40 000 so’m (uning tiraji 120 000). Viloyat televideniyasi 2 qator so’z 2 sekund vaqt oladi va bu esa 120 000 so’m turadi. Lekin televizorni 1 mln kishi ko’radi. Bir kishiga reklamani etkazishning eng arzon usuli qaysi? ==== tuman gazetasida ==== viloyat gazetasi ==== televizor orqali ==== barchasi teng ++++ Firma bankdan bir yilga 40% haq to’lash sharti bilan yarim yil muddatga 4 mln so’m kredit oldi. Kredit tugaganda firma bankka qancha summa qaytarishi kerak? ==== 4.8 mln ==== 4.4 mln ==== 5.2 mln ==== 3.8 mln ++++ Aktsiyadan olinadigan divident 900 so’m ssuda foizi 30% bo’lganda, aktsiya kursi qanday summani tashkil qiladi? ==== 30 000 so’m ==== 27 000 so’m ==== 29 90 000 so’m ==== 73 000 so’m ++++ Korxona bir kunda umumiy qiymati 30 000 so’mlik bir turdagi 10 birlik mahsulot ishlab chiqaradi va sotadi. Mehnat unumdorligi 3 marta oshsa, barcha mahsulotning qiymati qanchaga o’zgaradi? ==== #90 000 so’m ==== 50 000 so’m ==== 70 000 so’m ==== 110 000 so’m Qanday shart bajarilsa ishlab chiqarish samarali bo’ladi? barcha mavjud resurslar to’liq qo’llanilsa yangi texnologiyalar har yili joriy etilsa barcha kapital resurslari to’liq qo’llanilsa barcha mehnat resurslari to’liq qo’llanilsa} Firmaning doimiy xarajatlari – bu:? Ishlab chiqarish hajmiga bog‘liq bo‘lmagan xarajatlar Resurslar sotib olinayotganda ularga ketgan xarajatlar Har qanday mahsulot ishlab chiqarish hajmida minimal miqdorda sarflanayotgan xarajatlar. A. Ishchi xodimlarga to‘lanayotgan haqdir} Chekli xarajatni hisoblash usulini belgilang: Umumiy xarajatning kichik miqdorga ko‘paygan qismini bir birlik mahsulot miqdoriga nisbati Umumiy xarajatning kichik miqdorga ko‘paygan qismini mahsulot miqdoriga nisbati Doimiy xarajatning mahsulot miqdoriga nisbati Narxni mahsulot miqdoriga ko‘paymasining bir birlik mahsulot miqdoriga nisbati Quyidagilardan qaysi biri umumiy xarajatni aks ettiradi? Doimiy bilan o‘zgaruvchan xarajatlar yig‘indisi Chekli xarajat O‘zgaruvchan xarajatdan doimiy xarajatni chegirsa Doimiy ,o‘zgaruvchan ,chekli xarajatlar yig‘indisi Qisqa muddatli oraliqda firma 500 birlik mahsulot ishlab chiqardi. O‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatlar 2 dollarni, o‘rtacha o‘zgarmas xarajatlar 0,5 dollarni tashkil etadi. Yuqoridagi raqamlardan foydalanib umumiy xarajatlarni hisoblang:? 1250 dollar 2,5 dollar 750 dollar 1100 dollar Uzoq muddatli oraliqda: Barcha xarajatlar o‘zgaruvchan bo‘ladi. Hamma xarajatlar doimiy hisoblanadi. O‘zgaruvchan xarajatlar doimiy xarajatlarga nisbatan tez sur’atlar bilan o‘sib boradi. Doimiy xarajatlar o‘zgaruvchan xarajatlarga nisbatan tez sur’atlar bilan o‘sib boradi. Qanday hollarda o‘rtacha umumiy xarajatlar miqdori minimal qiymatga erishadi? Chekli xarajat o‘rtacha umumiy xarajatga teng bo‘lsa O‘rtacha o‘zgaruvchan xarajat doimiy xarajatga teng bo‘lsa Foyda maksimal bo‘lganda. Chekli xarajat o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatga teng bo‘lsa 30 Quyidagi tengliklardan qaysi biri to‘g‘ri hisoblanadi? Buxgalterlik foyda-noaniq xarajatlar=iqtisodiy foyda; Buxgalterlik xarajatlari+ iqtisodiy xarajatlar= normal; Iqtisodiy foyda-buxgalterlik foyda=aniq xarajatlar.; Iqtisodiy foyda-noaniq xarajatlar=buxgalterlik foyda; Harajatlarni kamaytirish qoidasi bu MRP i/ Pi=const AR=MR MRP=MRC MRPi=Pi Iqtisodiy foydaning manbai bo‘lishi mumkin: Ilg‘or texnologiya; Tadbirkorlik qobiliyatining taqdirlanishi; a va b javoblar to‘g‘ri; Barcha javoblar noto‘g‘ri; Iqtisodiy foydaning manbai bo’lishi mumkin progressiv texnologiy tadbirkorlik qobiliyati uchun mukofot ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish ishlab chiqarilayotgan mahsulot hajmini ko’paytirish Qanday hollarda o‘rtacha umumiy xarajatlar miqdori minimal qiymatga erishadi? chekli xarajat o‘rtacha umumiy xarajatga teng bo‘lsaa foyda maksimal bo‘lgand chekli xarajat o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatga teng bo‘lsaa o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajat doimiy xarajatga teng bo‘lsaa Quyidagi tengliklardan qaysi biri to‘g‘ri hisoblanadi? buxgalterlik foyda-noaniq xarajatlar=iqtisodiy foyd iqtisodiy foyda-buxgalterlik foyda=aniq xarajatlar. buxgalterlik xarajatlari+ iqtisodiy xarajatlar= normal foyd iqtisodiy foyda-noaniq xarajatlar=buxgalterlik foyd Korxona mahsulotining tannarxi va uning foydasi kabi ko’rsatkichlarni iqtisodiyotning qaysi kursi o’rganaadi: mikroiqtisodiyot buxgalteriya hisobi xalqaro moliya makroiqtisodiyot Asosiy kapital sirasiga nimalar kiradi: texnika va texnologiyalar davlat obligatsiyalari tashkilot kassasidagi qoldiq pullar tashkilotning hisobida mavjud bo‘lgan mablag‘ Firmaning chekli xarajatlari: uning minimum qiymatida ortacha xarajatlarga teng bo’ladi umumiy xarajatlarni ko’paytiradi doimo oshib boradi agar umumiy xarajatlarni oshirsa, ijobiy hisoblanadi Quyidagi formulalardan qaysi biri tog’ri ifodalangan iqtisodiy foyda+ ichki xarajatlar= buxgalteriya foydasi iqtisodiy foyda- buxgalteriya foydasi=ichki xarajatlar buxgalteriya foydasi+ichki xarajatlar=iqtisodiy foyda tashqi xarajatlar+ ichki xarajatlar=daromad Tadbirkorlik tashabbusi uchun mukofotlash elementi qaysi foyda turiga tegishli: faqatgina iqtisodiy foydaga 31 faqatgina buxgalteriya foydaga iqtisodiy va normal foydaga iqtisodiy va buxgalteriya foydasiga Mukammal raqobatlashgan bozorga yaqin holat kuzatiladigan bozor: Bug‘doy bozori; Yengil avtomobillar bozori; Qalamlar bozori Xizmatlar bozori; Mukammal raqobatlashgan bozorning shartlari hisoblanmaydi Ishlab chiqarish diversifikatsiyasi Bozorga kirish erkinligi Bozordan chiqish erkinligi Sotuvchi va haridorlarning ko‘pligi Faqat mukammal raqobatlashgan bozorga tegishli bo‘lgan belgilar quyidagilar: Firma bozor hokimiyatiga ega bo‘lmaydi; Firma foydani maksimallashtiradi; Uzoq muddatli oraliqda firma iqtisodiy foyda oladi; Talab chizig‘i firmaning o‘rtacha daromad chizig‘iga teng bo‘ladi; Agar mahsulotning bahosi ishlab chiqarish uchun sarflanayotgan o‘rtacha umumiy xarajatlarni qoplamaydigan bo‘lsa, u holda firma: Mahsulot ishlab chiqarish hajmini narx o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatdan katta bo‘lgani holda,narx chekli xarajatga tengligi ta’minlanguncha tanlash kerak; Ishlab chiqarishni zudlik bilan to‘xtashi kerak; Yangi texnologiyani tanlash kerak; Ustama xarajatlarni qisqartirish lozim Agar firma resurslar xarajatini 10 foizga oshirganda ishlab chiqarish xajmi 15 foizga ko‘tariladigan bo‘lsa, u holda: Manfiy masshtab samarasi yuzaga keladi. Musbat masshtab samarasi kuzatiladi. Omillarning kamayi borish qonuni amal qiladi.. Egri LATC yuqoriga siljiydi. Tarmoqda 1000ta firma faoliyat ko‘rsatadi. Xar bir firma oyida 5 birlik mahsulot ishlab chiqarganda, chekli xarajati 2 dollarni tashkil etadi.6 birlik uchun 3 dollar, 7 birlik mahsulot ishlab chiqarganda 5 dollar to‘g‘ri keladi. Agar mahsulotning bozor narxi 3 dollarni tashkil etsa, u holda, tarmoqning bir oylik ishlab chiqarish xajmi qanchani tashkil etadi? 6000 birlikni.; 5000 birlikdan ko‘p emas; 5000 birlikdan ko‘p emas 7000 birlikni.; O‘rtacha xarajatlar chizig‘i egri talab chizig‘i bilan kesishganda qanday holat yuz beradi? Firma normal foyda olish holatida bo‘ladi; Foyda maksimal bo‘ladi; Normal foyda nolga teng bo‘ladi; Buxgalterlik foyda nolga teng bo‘ladi; Qisqa muddatli oraliqda foydani maksimal yoki xarajatlarni minimallashtiruvchi raqobatlashgan firma o‘z faoliyatini quyidagi holatda to‘xtatadi: Mahsulotning bahosi chekli xarajatdan past bo‘lganda.; Mahsulotning bahosi o‘rtacha doimiy xarajatlardan past bo‘lganda; Mahsulotning bahosi o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatlardan past bo‘lganda Umumiy daromad umumiy xarajatlarni qoplashga yetmay qolayotganda.; Uzoq muddatli oraliqda foydani maksimallashtirish yoki xarajatlarni minimallashtirishga harakat qilayotgan raqobatlashuvchi firma ishlab chiqarishni to‘xtatishga majbur, agar: O‘rtacha umumiy xarajat chekli xarajatdan kichik bo‘lganda 32 Mahsulotning bahosi chekli xarajatdan past bo‘lganda. Tushum umumiy xarajatlarni qoplamasa Chekli xarajat o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatdan oshib ketsa. Odatda, monopolistning chekli xarajati mahsulotning narxidan past bo‘ladi, chunki: Narx chekli daromaddan yuqori.; Narx chekli daromaddan pastdir.; Chekli xarajat o‘rtacha xarajatlardan past. Chekli xarajat o‘rtacha xarajatdan yuqoridir.; Quyidagilardan qaysi biri monopoliyaga olib kelmaydi? Ko‘pgina substitut tovarlarni ishlab chiqarish va sotish. Litseneziyalar Avtorlik huquqi Yakka tovar manbai ustidan nazorat. Mukammal raqobatlashgan bozorning kamchiliklari hisoblanadi: Ilmiy-izlanish va tajriba-konstruktorlik harajatlarining past darajasi Ishlab chiqarish hajmining kamligi Reklama harajatlarining yuqori darajasi; Narxning beqarorligi; Monopolistning umumiy xarajatlar funksiyasi: TC=100+3Q, bu yerda, Q-bir oyda ishlab chiqarilayotgan mahsulot hajmi; monopolist ishlab chiqarayotgan mahsulotiga bo‘lgan talab: P=200-Q, bu yerda, R-mahsulotning narxi. Agar monopolist oyida 20 birlik mahsulot ishlab chiqaradigan bo‘lsa, umumiy daromad miqdorini aniqlang. 3600 dollar; 4000 dollar; 400 dollar; 180 dollar; Oligopoliya bu: Bir xil turdagi mahsulotlarni ishlab chiqaruvchi katta xajmdagi raqobatlashuvchi firmalar yig‘indisidir. Unchalik ko‘p bo‘lmagan raqobatlashuvchi firmalardir. Faqat bitta yirik firma Faqat bitta yirik firma Oligopoliya nazariyasini yaratgan birinchi iqtisodchi olimni ko‘rsating: Ogyusten Kurno; Edvard Chemberlin; Djon Robinson.; Karl Marks; Qaysi bozorda chekli daromad bozor narxiga teng bo‘ladi? Raqobatlashgan bozorda Raqobatlashgan monopoliyada. Sof monopoliyada. Oligopoliyada Sof monopoliya va raqobatlashgan bozorning uxshash jihatlarini ko‘rsating: Bozorda xaridorlar ko‘pchilikni tashkil etadi. Xar xil tovarlarni ishlab chiqarishadi. Har qaysi firma gorizontal talabga duch kelishadi. Bir xil turdagi tovarlarni ishlab chiqarishadi. Quyidagilardan qaysi biri tabiiy monopoliya hisoblanadi? Toshkent metropoliteni; OPEK – xalqaro neft karteli; IBM - kompaniyasi; “Sharq” nashriyoti Agar monopolist foydani chekli daromad,chekli xarajat,o‘rtacha xarajatlar tengligini ta’minlaganda maksimallashtiradigan bo‘lsa, u holda iqtisodiy foyda: 33 Nolga teng bo‘ladi; Manfiy bo‘ladi. Musbat bo‘ladi; Ham musbat ham manfiy bo‘ladi; Raqobatlashuvchi firmadan farqli o‘laroq monopolist Berilgan bozor talabi doirasida maksimal foydani ta’minlaydigan mahsulot ishlab chiqarish hajmi va bahosini tanlay oladi.; O‘z mahsulotiga istagan bahoni qo‘ya oladi.; Istagan hajmda mahsulot ishlab chiqaradi va uni xohlagan narxda sota olish imkoniyatiga ega; Istagan hajmda mahsulot ishlab chiqaradi va uni xohlagan narxda sota olish imkoniyatiga ega; Foydani maksimallashtirishga harakat qilayotgan monopolist o‘z mahsuloti bahosini pasaytiradi, agar: Chekli daromad chekli xarajatlardan yuqori bo‘lsa; O‘rtacha xarajatlar; Reklama xarajatlari o‘sib borsa; Chekli daromad o‘zgaruvchan xarajatlarga teng bo‘lsa; Bozor tizimida raqobatning asosiy necha turi bor mukammal va nomukammal raqobat sof raqobat, oligopoliya, monopoliya mukammal, monopolistik, oligopoliya monopolistik, oligopoliya, monopoliya Yer mulkdorlari umuman rentaga ega bo‘lmasliklari mumkin, agar: Egri taklif chizig‘i egri talab chizig‘idan o‘ngda joylashsa. Yer solig‘i mavjud bo‘lsa. Yer uchastkasiga bo‘lgan talab va taklif o‘zaro bir-biri bilan kesishsa. Yer resurslari taklifi mutloq noelastik. Quyidagilardan qaysi biri monopoliyani vujudga keltirmaydi bitta tovar manbai ustidan nazorat avtorlik huquqi Litsenziyalar bozorda ko’pgina orinbosarlari mavjud bo’lgan tovarlarni ishlab chiqarish va sotish Qizil atirgullar bozori quyidagi bozor turiga kiradi: monopol bozor erkin raqobat bozori monopolistik raqobat bozori kartel Mukammal raqobatlachgan bozor bilan monopolistik raqobat bozorining o’xshash jihatlari: sof monopoliya bozoriga nisbatan talab elastikligi past narx chekli xarajatdan yuqori bo’ladi tarmoqqa kirish to’sig’ining mavjud emasligi bir xil mahsulotlar ishlab chiqariladi Raqobatlashuvchi firmadan farqli o‘laroq monopolist: berilgan bozor talabi doirasida maksimal foydani ta’minlaydigan mahsulot ishlab chiqarish hajmi va bahosini tanlay oladi o‘z foydasini maksimallashtirish maqsadida chekli xarajatlarini chekli daromadga teng holatda ushlab turadi istagan hajmda mahsulot ishlab chiqaradi va uni xohlagan narxda sota olish imkoniyatiga ega o‘z mahsulotiga istagan bahoni qo‘ya oladi Agar monopolist foydani chekli daromad,chekli xarajat,o‘rtacha xarajatlar tengligini ta’minlaganda maksimallashtiradigan bo‘lsaa, u holda iqtisodiy foyda: nolga teng bo‘ladi musbat bo‘ladi. manfiy bo‘ladi. 34 ham musbat ham manfiy bo‘ladi Oligopoliya bu: unchalik ko‘p bo‘lmagan raqobatlashuvchi firmalardir bir xil turdagi mahsulotlarni ishlab chiqaruvchi katta xajmdagi raqobatlashuvchi firmalar yig‘indisidir faqat bitta yirik firm faqat bitta yirik xaridordir Quyidagilardan qaysi biri tabiiy monopoliya hisoblanadi? toshkent metropoliteni ibm – kompaniyasi “sharq” nashriyoti opek – xalqaro neft karteli Monopolist foydani maksimallashtirishga harakat qilayotgan o‘z mahsuloti bahosini pasaytiradi, agar: chekli daromad chekli xarajatlardan yuqori bo‘lsa o‘rtacha xarajatlar pasaysa chekli daromad o‘zgaruvchan xarajatlarga teng bo‘lsa o‘rtacha xarajatlar kupaysa Agar resurs taklifi mutloq noelastik bo’lsa, iqtisodiy renta: resurs narxiga teng bo’ladi nolga teng bo’ladi resurs uchun to’lov miqdoriga teng bo’ladi noldan katta bo’ladi Sof monopoliya va raqobatlashgan bozorning uxshash jihatlarini ko‘rsating: bozorda xaridorlar ko‘pchilikni tashkil etadi xar xil tovarlarni ishlab chiqarishadi har qaysi firma gorizontal talabga duch kelishadi bir xil turdagi tovarlarni ishlab chiqarishadi Boshqa sharoitlar o‘zgarmas bo‘lgan sharoitda yer rentasi o‘sib boradi, agar: yerga bo‘lgan talab oshsa yer narxi arzonlashs yer taklifi ko‘pays yerga bo‘lgan talab qisqarsa Mikroiqtisodiyot fanida iqtisodiy umumlashtirilgan faktlarga asoslangan bo’lsa unda tahlilning bunday usuli: deduktiv usul iqtisodiy-matematik usul induktiv usul matematik modellashtirish usuli Agar tarmoq uchun Xerfindal-Xirshman indeksi yuqori bo’lsa, tarmoq uchun Lerner indeksi qanday bo’ladi? yuqori nolga teng birga teng past bo’ladi Subekt o‘z pul mablag‘ini davlat qimmatli qog‘ozlarini sotib olishga sarflaydi, agar: foiz stavka hozirgiga qaraganda ancha tushadigan bo‘lsa foiz stavka hozirgiga qaraganda yetarli darajada ko‘tariladigan bo‘lsa foiz stavka dastlabida ko‘tarilib, so‘ngra tushadigan bo‘lsa d.foiz stavka o‘zgarmaydigan bo‘lsa 35 Download 146.03 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|