Hujj at L arni t ar j im a qilis h tizim L ar I reja: Tarjimon dasturlari haqida umumiy tushuncha
Download 446.21 Kb. Pdf ko'rish
|
HUJJATLARNI TARJIMA QILISH TIZIMLARI
|
HUJJ AT L ARNI T AR J IM A QILIS H TIZIM L AR I Reja: 1. Tarjimon dasturlari haqida umumiy tushuncha. 2. PROMT tarjimon dasturining imkoniyatlari. 3. Magic Gooddy dasturida ishlash. Tayanch iboralar: PROMT, Magic Gooddy, Socrat, Stylus, tarjima, lug’at, menyu, uskunalar paneli. Tarjimon dasturlari haqida umumiy tushuncha. Tarjimon dasturlar - bu matnlarni bir tildan ikkinchi tilga komp'yuter yordamida tarjima qilish, orfografik xatolarni aniqlash hamda matnni tahrir qilish imkoniyatini beradi. Avtomatik tarjima vositalaridan foydalanish. Avtomatik tarjima dastur vositalarini shartli ravishda ikkita asosiy toifaga bo’lish mumkin. Birinchi toifa kompyuter lug’atlaridan iborat. Kompyuter lug’atlarining vazifasi oddiy lu’atlar vazifasi bilan bir xil: noma'lum so’z mazmunini anglatadi. Kompyuter lug’atlarining afzalligi kerakli so’z mazmunini avtomatik izlash va topishning qulayligi va tezligida ko’rinadi. Avtomatik lug’at, odatda, so’z tarjimasini berilgan klavishlar kombinasiyasini bosish orqali so’zlarni tarjima qilish imkonini beradi. Lug’at nafaqat so`zlar, balki tipik so`z birikmalarini ham o’zida jamlashi mumkin.
Ikkinchi toifaga to’liqmatnni avtomatik tarzda tarjima qilishga imkon beruvchi dasturlar kiradi. Ular bir tildagi (xatosiz tuzilgan) matnni qabul qilib, boshqa tildagi matnni beradi. Ish jarayonida dastur qamrovli lug’atlar, grammatik qoidalar majmui va dastur nuqtai nazaridagi eng sifatli tarjimani ta'minlovchi boshqa omillardan foydalanadi. Ushbu vositalardan foydalangan holda dasturlar boshlang’ich matndagi gaplarning grammatik tarkibini tahlil qiladi, so’zlar orasidagi aloqani topadi va jumlaning boshqa tildagi to’g’ri tarjimasini qurishga intiladi. Gap qancha qisqa bilsa, tarjima shuncha to’g’ri chiqishiga imkon yaratiladi. Uzun gaplar va murakkab grammatik gap qurilishlarida tarjima sistemasi yaxshi natijaga olib kelmasligi mumkin.
Hozirda dunyoda ingliz tilidan boshqa tilga va boshqa tildan ingliz tiliga avtomatik tarjima qiluvchi dasturlar keng qo’llanilyapti. Bu ingliz tilining xalqaro muloqot borasida yetakchi rol o’ynayotganligi bilan izohlanadi. Ingliz tili o’rganish uchun ancha qulay va sodda, lekin uning soddaligi avtomatik tarjima sistemalari uchun kutilmaganda qo’shimcha qiyinchiliklar tug’diradi. Hamma gap shundaki, ingliz tilidagi bir xil yozilgan so’zlar ko’pincha nutqning turli qismlariga tegishli bo’ladi. Bu gapning grammatik tahlilini qiyinlashtiradi va avtomatik tarjimadagi qo’pol xatolarning yuzaga kelishiga olib keladi. Biz kundalik faoliyatda tarjima programmalarining ko’p turlarini uchratishimiz mumkin.
2
Hozirgi vaqtda Rossiyada ham, shu jumladan respublikamizda ham quyidagi vositalar keng qo'llanilmoqda: - STYLUS (PROMT firmasi mahsuloti) - elektron tarjimoni; - PROPIS (AGAMA firmasi mahsuloti) - elektron lug'ati; - ORFO, KONTEKST (INFORMATIK firmasi mahsuloti va LINGVO (BIT firmasi mahsuloti) - orfografik xatolarni aniqlovchi vositalar.
Lekin biz quyidagi eng ko’p tarqalgan va tanilgan Stylus dasturlariga to’xtaymiz.
Rus tilidan ingliz tiliga va ingliz tilidan rus tiliga avtomatik tarjima qilish sistemalaridan Socrat va Stylus kabi dasturlar keng tarqalgan. Stylus, shubhasiz, tarjimada yana ham yuqori sifat va o’zgaruvchanlikni ta'minlaydi. Stylus dasturining so’nggi versiyasi iz nomini o’zgartirdi va u endi Promt deb ataldi. Promt dasturi universal, shu bilan birga ixtisoslashgan lug’atlardan iborat boy tarkiblarni iz ichiga olib, ulardan foydalanishni boshqaruvchi vositalarni iz ichiga oladi. Bironta ham lug’atga kirmagan so’zla tarjimasini mustaqil ravishda aniqlab, iste'mol lug’atida saqlaydi. Bundan tashqari, Promt dasturi xususiy ismlar va tarjima qilish talab etilmaydigan boshqa so`zlar, masalan, qisqartma so’ zlar bilan ishlash qoidalarini ko’rsatish imkonini ham beradi.
Socrat - tarjimon dasturi Mazkur dastur yordamida faylda joylashgan yoki bevosita kiritilgan matnlarni tarjima qilish mumkin, buning uchun SOCRAT menyusi bo’limlaridan foydalaniladi. Mazkur dastur menyusi bo’limlaridan mohiyati jihatidan WINDOWS ning amaliy dasturlari menyusiga deyarli o’xshash. Farqlanish перевод va cловари bo’limlarida.
Socrat dasturining umumiy ko’rinishi.
Bu yerda tarjima qilish uchun lug’atlar majmuasi berilgan, undan tarjima qilish usuli tanlanadi. Menyu quyisida joylashgan uskunalar paneli yordamida zaruriy vazifalar tez va o’ng’ay amalga oshirilishi mumkin.
Socrat dasturining ma’lumot paneli 3 Вид bo’limidagi информационная panel mazkur panelni darchaning pastki qismda hosil qiladi.
Ma’lumot paneli tarkibiga uchta qo’yilma kiradi va ular “sichqoncha” ning o’ng tugmasini bosish orqali chiqariladi. Ishlatiluvchi lug’atlar tarjima qilishda foydalanishimiz mumkin bo`lgan va kompyuter xotirasidagi mavjud lug`atlar ro`yxatini keltiradi. Tanish bo`lmagan so`zlar qo`yilmasi mavjud lug`atlarda aniqlanmagan noma`lum so`zlar ro`yxatini beradi. Bu so`zlarni tarjima qilmasdan zaxirada saqlash uchun zarezervirovanniye slova qo`yilmasiga o`tqazildi. Zarezervirovanniye slova qo’yilmasida tarjima qilinishi zarur bo’lmagan (masalan WINDOWS) so’zlar ro’yxati saqlanadi. Hujjatni tarjima qilish 1. Fayl menyusida ochish bandini tanlang. Tarjima uchun hujjat turli xil formatlarda berilishi mumkin va ular kompyuter uchun qulay formatlarda o’tkaziladi . 2. Ochish muloqotli darchaning matnlar sohasidan kerakli faylni tanlab oling va Ochish tugmasini bosing. 3. Konvertirovat fayl muloqotli darchasida tarjima qilish yo’nalishi aniqlanadi va boshlang’ich matn ekranda hosil bo’ladi. 4. Hujjat tarjima qilish uchun tayyor. Perevod bo’limidan , Ves tekst bandi faollashtirilgandan so’ng ekranda o’ng darchada boshlang’ich hujjat chap darchada esa uning tarjimasi bo’ladi. 5. Fayl bo’limida saxranit bandi orqali tarjima biror nom ostida saqlab qo’yiladi. Natijada tarjima qilingan hujjat kerakli formatda hosil bo’ladi va uni biror matn muharririda qayta ishlash mumkin Yuqorida keltirilgan yordamchi dasturlardan tashqari foydalanuvchining shaxsiy bloknotini tashkil qilish, tadbirkorlarning vaqtini to’g’ri taqsimlashga yordam beruvchi, ma’ruzalar uchun slaydlar hosil qiluvchi, musiqa eshitish dasturlari mavjud. Har bir foydalanuvchi o’z oldiga qo’ygan vazifalardan kelib chiqib, bu dasturlar bilan alohida tanishib chiqishi mumkin. Stylus – tarjimon dasturi
Mazkur tarjimon dastur yordamida faylda joylashgan yoki bevosita kiritilgan matnlarni tarjima qilish mumkin, buning uchun Stylus menyusi bo`limlaridan foydalaniladi.
Mazkur dastur menyusi bo`limlari mohiyati jihatdan Windowsning amaliy dasturi menyusiga deyali o`xshash. Farqlanish Перевод va Словари bo`limlarida mavjud bo`lib, bu bu yerda tarjima qilish uchun lig`atlar majmuasi berilgan, undan tarjima qilish usuli tanlanadi.
4
Menyu quyisida joylashgan uskunalar paneli yordamida zaruriy vazifalar tez va o`ng`ay amalga oshirish mumkin.
Вид bo`limidagi Информационная панель asosiy panel, Tarjima paneli Formatlash panelini darchaning pastki qismda hosil qiladi.
Ma’lumot paneli tarkibiga uchta qo`yilma kiradi va ular “sichqoncha” ning o`ng tugmasini bosish orqali chiqariladi.
foydalanishimiz mumkin bo`lgan va kompyuter xotirasidagi mavjud lug`atlar ro`yxatini keltiradi.
so`zlar ro`yxatini beradi. Bu so`zlarni tarjima qilmasdan zahirada saqlash uchun Зарезерованные слова qo`yilmasiga o`tkaziladi. Bu qo`yilmada tarjima qilinishi zarur bo`lmagan (masalan, Windows) so`zl;ar ro`yxati saqlandi.
1. Файл menyusining Открыть bandi tanlanadi. Tarjima uchun hujjat turli xil formatlarda berilishi mumkin va kompyuter uchun qulay formatlarga o`tkaziladi.
2. Открыть muloqatli darjasining matnlar sohasidan kerakli faylni tanlab olib Открыть tugmasi bosiladi.
3. Конвентировать файл Открыть muloqatli darjasida tarjima qilish yo`nalishi aniqlanadi va boshlang`ich matn ekranda hosil bo`ladi.
4. Hujjat tarjima qilish uchun tayyor bo`lgacha Перевод bo`limidan Весь текст bandi faollashtiriladi. So`ng ekranning o`ng darchasida boshlang`ich hujjat, chap darchada esa uning tarjimasi hosil bo`ladi.
5. Файл bo`limida Сохранить bandi orqali tarjima biror nom ostida saqlab qo`yiladi. Natijada tarjiam qilingan hujjat kerakli formatda hosil bo`ladi va uni birbor matn muharririda qayta ishlash mumkin. Bundan tashqari foydalanuvchining shaxsiy blaknotini tashkil qilish, tadbirkorlarning vaqtini to`g`ri taqsimlashda yordam beruvchi, ma’ruzalar uchun slaydlar hosil qiluvchi, musiqa eshitish dasturlari mavjud.
boy tarkiblarini o`z ichiga olib, ulardan foydalanish boshqaruvchi vositalarini o`z ichiga oladi. Bironta ham lug`atga kirmagan so’zlar tarjimasini mustaqil ravishda aniqlab, iste’mol lug`atida saqlaydi. Bundan tashqari, Promt programmasi hususiy ismlar va tarjima qilish talab etilmaydigan boshqa so`zlar, masalan, qisqartma so`zlar bilan ishlash qoidalarini ko`rsatish imkonini ham beradi.
Programmaning qo`shimcha imkonyatlari fayllarning turkum tarjimalari, tekislanmagan matnlarning tezkor tarjimalari, shuningdek, Internetdagi Web 5 sahifalarini sinxron tarjima qilish imkonini o`z ichiga oladi. Ushbu vositalar alohida ilova programmalar sifatida amalda tatbiq etilgan.
izn beruvchi punktlar paydo bo`ladi.
tezlikda ishga tushiruvchi belgi o`rnatiladi. Sichqonchaning o`ng klavishasini ushbu belgi ustida bosish bilan sistemaning barcha ilovalarini ishga tushirishga imkon beruvchi menyu ochiladi. Asosiy programma Promt punktini tanlanganda ishga tushiriladi.
Promt interfeysi Windows 9x (bunda X-95, 97, 98, 2000 lrni bildiradi) operatsion sistemasi talabalariga muvofiq amalaga tatbiq etilgan. Programmani ishga tushirgandan so`ng ekranda menyu satri, asbob panellari satri va ishchi sohasidan iborat ilova oynasi ochiladi.
asosiy zonalar boshlang`ich matn va uning tarjimasini o`z ichiga oladi. Ular bevosita asboblar paneli ostida joylashgan.
foydalanilayotgan lug`atlarni aks ettirish va tanlashga, tarjima qilinayotgan hujjatning programmaga noma’lum bo`lgan so`zlar ro`yxatini olishga va tarjima qilish lozim bo`lmagan so`zlar ro`yxatini boshqarish uchun mo`ljallangan uchta qo`shimcha varaqadan iborat.
“Основная” – Asosiy asbob bandi hujjatlarni ochishga va saqlashga hamda almashuv buferi bilan amallar bajarish uchun mo`ljallangan kalvishalardan iborat. Xuddi shu yerda imloni tekshirish, kontekst izlash va so`zlarni almashtirish, shuningdek, hujjatni electron pochta orqali jo`natishga imkon beruvchi piktogrammalar (boshqaruv elementi) joylashgan. Bu panel piktogrammalari (boshqaruv elementi) hujjatning ilova oynasidagi taqdimini o`zgartirish uchun xizmat qiladi.
boshqaruv elementlaridan iborat. Ular yordamida lug`atlar bilan ishlash, matn yoki uning alohida qismlarining tarjimasi, tarjima yo`nalishi (ya’ni, tarjima tillari)ni tanlash, shuningdek alohida so`zlar va butun bir abzaslarni band qilish amalga oshiriladi.
foydalaniladi. Programma hujjatlarini asosiy matn prosessorlari formatlarida saqlash imkonini beradi.
foydalaniladi. Bularga hujjatlarni tanish va skanerlash programmalari, shuningdek qo`shimcha ma’lumot lug`atlar kiradi. 6
Xuddi shu yerda hujjat to`g`risidagi ma’lumotlarni yig`ish va programmani sozlashga mo`ljallangan boshqaruv elementlari joylashgan. Xuddi shu panelda boshqaruv elementlarining nimaga mo`ljallanganini bilishga imkon beruvchi kontekst ma’lumoti bandi joylashgan.
1. Matnni o`z ichiga oluvchi boshlang`ich matn faylning oddiy tarjimasi Promt programmasi yordamida osonlikcha bajariladi. Avvalo faylni boshlang`ich matn bilan to`ldirish kerak. Bu Файл/ Открыть (Faylni ochish) buyrug`I bilan yoki Standart (Стандартня) asboblar paneli yordamida bjariladi. 2. Boshlang`ich faylning nomini
tanlagandan so`ng
programma (Конвентироват файл) –Faylni o`zgartirish muloqot oynasini ochadi. Ushbu muloqot oynasida avtomatik tarzda fayl formati va tarjimaning zaruriy yo`nalishi tanlanadi. Foydalanuvchining faqat parametrlari to`g`ri berilganligiga ishonch hosil qilib, OK bandini bosishi kerak bo`ladi, xolos. 3. Boshlang`ich hujjat kompyuterga kiritiladi va avvaliga vaqtinchalik tarjima qilinuvchi matn va u bilan birga tarjima o`z o`rnida aks etadi. Tarjima amalga olishi uchun Перевод / Весь текст / butun matn menyusidagi bandini tanlash yoki
foydalanish kerak. Tarjima anchagina murakkab va sekin o`tuvchi amaldir. Tarjima jarayonida programmaning asosiy oynasida boshlang`ich matnni o`tkazib turish va boshlang`ich matnni boshqa tildagi matn bilan almashtirib boorish mumkin. 4. Hujjatning oxiriga yetib kelgacha, boshlang`ich tarjima natijasi matnlarini ko`rib chiqish va shu bilan birga tahrir ham qilish mumkin. 5. Agar tarjima qilinuvchi matnga o`zgartirishlar kiritilsa, o`zgartirilgan abzaslarni qaytarish mumkin. Buning uchun Перевод текущего абзаца (joriy abzas tarjimasi) buyrug`idan foydalaniladi yoki Tarjima programmasi asboblar panelidagi Текущий абзац (joriy abzasi) bandi bosiladi. Ushbu holatda tarjimaning barcha qolgan abzaslari o`zgartirishso`z qoladi.
Natijada quyidagi ekran hosil biladi.
7
Biror tilda yozilgan matnni tarjima qilish uchun Направление перевода bandidan foydalaniladi. Bu yerda, masalan, rus tilidan ingliz tiliga tarjima qilish uchun Русско-Английский bandi tanlanadi va OK bosiladi. Bunda kompyuter avtomatik ravishda rus tilida yozilgan matnni ingliz tiliga tarjima qiladi va tarjima qilingan matn ekranning quyi qismida ko’rsatiladi (rasmga qarang). Shuni aytish kerakki, kompyuter hozircha 100% til va aniq tarjima qila olmaydi, albatta. Lekin tarjima sifati oshib boruvchi programmalar yaratilish jarayoni davom etmoqda
Avtomatik tarjimaning sifati qanday lug`atdan foydalanilayotganligiga bog`liq. Promt sistemasi umum iste’moldagi so`zlardan iborat bo`lgan bosh lug`at, shuningdek turli sohaning ixtisoslashgan lug`atlarini o`z ichiga oladi. Ixtisoslashgan lug`atlarga bo`lgan zaruriyat inson faoliyatining turli jabhalarida ushbu sohaga tegishli tushunchalarni iodalovchi turli terminal qo`llanilishi bilan bog`liq. Bu terminallardan ba’zilari o`ziga xos ma’noga ega bo`lishi, bazilari kundalik turmushda, ba’zida boshqacha ma’noda ishlatilishi mumkin. Maxsus matnlar tarjimasida terminal aqat muvofiq keluvchi mazmunda ishlatilishi kerak.
Misol uchun inglizcha box so`zini olamiz. Universal lug`atlar uni yashik (quti) deb tarjima qilishlari mumkin. Lekin programma ta’minoti bilan bog`liq matnlarda bu so`z muloqot oynasi ma’nosini anglatadi.
Tarjima sifatini oshirishning boshqa usuli programmaga u tarjima qilsa olmaydigan yoki tarjima qilmasligi kerak bo`lgan ba’zi so`zlarni ishlatish usulini 8 ko`rsatishdan iborat. Buning uchun tarjima qilmaydigan so`zlar (masalan, Windows) ni bandlab qo`yish va programma lig`atida bo`lmagan so`zlar tarjimasi qoidalarni berish zarur. Lug`atni tanlash
Foydalanilayotgan lug`atlar ro`yhati axborot panelidagi foydalaniladigan lug`atlar qo`shimcha varaqasida keltirilgan. Lug`atlar ko`rsatilgan tartibda ko`riladi, shu bilan birga keyingi lug`atga o`tish ko`rilayotgan lug`atda kerakli soz bo`lmagan taqdirdagina amalga oshiriladi. Tarjima sifati nafaqat lug`atlarning soni, balki ularning programmada terilish tartibiga ham ta’sir ko`rsatadi.
Shunga alohida e’tibor berish kerakki, programmadagi terilishda, odatda birinchi bo`lib iste’mol lug`ati turadi. Iste’mol lig`atlari tahrir qilish va o`zgartirish uchun ochiq bo`ladi. Shu tariqa, foydalanuvchi tomonidan to`ldirilgan va o`zgartirilgan maqolalar birinchi navbatda e’tiborga olinadi.
Foydalanilayotgan lug`atlar ro`yxatini ozgartirish uchun Словари (lug`atlar) menyu bandini va tarjimaning kerakli yo`nalishini tanlash kerak. Shuningdek, tarjima asboblar panelidagi Словари (lug`atlar) bandini bosish mumkin. Bunda tarjimaning tanlangan yo`nalishiga muvofiq keluvchi qo`shimcha varaqadan iborat bo`lgan
Bu muloqot oynasi qo`shimcha lug`atlarni ko`rish, ulash va o`cherish, yangi iste’mol lug`atlarni yaratish, shuningdek, lug`atlarni ko`rish tartibini boshqarish imkonini beradi.
Shu bilan birga “har extimolga qarshi” qo`shimcha lug`atlarni qo`shish tavsiya etilmaydi, chunki bu programma ishini sekinlashtiradi va tarjima sifatiga salbiy ta’sir ko`rsatadi.
Idoradagi ishlarni avtomatlashtirish. Ko`pgina hujjatlar faqat “qisman” tarjimani talab etadi. Atama so`zlar va tushunchalar asliyat tilida qolishi kerak. Masalan, kompyuterga doir adabyotlarda programma, operatsion sistemalar va ishlab chiqaruvchi kompaniyalari nomlarini tarjima qilish yoki ularni o`zgartirish maqbul emas.
Avtomatik tarjima sistemasi ma’lum so`z yo so`z birikmasini tarjima qilmasligi uchun ushbu so`zni band qilish darkor. Band qilingan so`zlar axborot panelidagi Band qilingan so`zlar qo`shimcha varaqchasidagi ro`yxatda sanab o`tiladi. Hujjat matnida band qilingan so`z uchrashi bilan u boshqa rangda ajralib ko`rinadi. Band qilingan so`zlar ro`yxatiga biron bir so`zni qo`shish uchun ajratish va Сервис /
panelidagi Зарезервировать слова (so`zni band qilish) bandini tanlash kerak.
Xujjatni programma ichki formatida saqlash paytida band qilingan so`zlar ro`yxati ayl bilan birgalikda saqlanadi. Promt programmasida, shuningdek band qilingan so`zlar ro`yxatini keyinchalik tarjima qilinayotgan hujjatga ulash bilan birgalikda mustaqil ravishda saqlash, shuningdek shunday ro`yxatni boshqa hujjatdan olish imkoni ko`zda tutilgan. 9
Band qilingan so`zlarning yagona lug`atidan foydalanish imkoniyati bir mavzuga aloqador bir guruh hujjatlar bilan yoki bitta katta hujjatning ko`plab qismalari bilan ishlashda nihoyatda qulaydir.
Promt programmasi tarkibiga kiritilgan lug`atlar ancha boy ekanligiga qaramay, hujjatlarda uchrovchi hamma so`zlar kiritilganligini kafolatlab bo`lmaydi. Notanish so`zlarni programma qizil rangda ajratib ko`rsatadi.
Lekin hamma notanish so`zlar ham lug`atga kiravermaydi. Ular orasida band qilish lozim bo`lgan so`zlar ham uchrashi mumkin. Shuningdek bu so`zlar to`g`ri yozganligini tekshirib ko`rish kerak. Agar lug`at haqiqatdan ham to`liq bo`lmasa, unda so`zni iste’mol lug`atiga qo`shish mumkin.
Lug`atni malakali tarzda to`ldirish juda muhim va mas’uliyatli tadbir. Lug`atning haddan ziyod zichligi tarjima sifatini pasaytirishi mumkin. Shuningdek bir so`z turlicha ma’no ko`rinishlariga ega bo`lishi mumkinligini ham nazarda tutish kerak.
mutaxassis rejmini ko`zda tutadi. Birinchi rejimda so`zning yetishmaydigan hamma Grammatik shakllari avtomatik tarzda qo`shiladi, lekin ular doim ham to`g`ri bo`lavermaydi. Ikkinchi rejimda foydalanuvchining o`zi hamma gramatik shakllarni beradi, lekin bu ikkala til garamatikasini yaxshi bilishni talab etadi.
Mutaxassis rejimida so`zlarni qo`shish quyidagi tartibda ro`y beradi: 1. Перевод / Словарная статья (tarjima / lug`at) buyrug`ini berish – unda Словарную статья (lug`at bandini ochish) muloqot oynasi ochiladi. 2. Bu muloqot oynasida so`z shaklini andozaga o`zgartirish (otni bosh kelishikda, fe’lni noaniqlik shaklida va hokozo) kerak. Unda lug`at bandi muloqot oynasi ochiladi.
kerakli so`z lug`atlarning birontasiga kirmasa, Добавить (qo`shish) bandi yoki tarjimaning o`zgartirilishi zarur bo`lsa, Правка (tuzatish) bandi bosiladi.
ushbu so`zning boshqa shakllarda to`g`ri yozilishini ko`rsatishga imkon beradi. 5. Oxirgi muloqot oynasi boshlang`ich tildagi so`zning turli shakllarini va tarjimaning porgrammaga kiritilgan variantini ushbu shakllarning qaysi biriga ishlatish kerakligini aniqlaydi.
bilan mos kelishini aniqlaydigan qo`shimcha axborot berishga imkon beradi. Fe;l holatida bunday maqsad uchun Управление (boshqaruv) bandi xizmat qiladi. U masalan, berilgan fe’lning qo`shimcha bilan bog`lanish usuli: qanday ko`makchi zarur, qo`shimcha qanday kelishikda bo`lishi kerak va hokozolarni ko`rsatish imkonini beradi. 10
Promt programmasining qolgan sozlovlari
Avtomatik tarjima sistemasi ishining samarasi va sifati, asosan unda mavjud lug`atlar takibi va ularning sifatiga bog`liq. Lug`atlarning siati esa ular qanday tartib bilan to`ldirganiga qarab belgilanadi.
o`zgartirilishi va ba’zi texnik amallarning o`ziga xosligini berishga qaratilgan. Programmaning umumiy sozlari
Сервис-Параметры (Servis-Parametrlar) buyrug`I bilan yoki Сервис asboblar panelidagi Параметри (parametrlar) bandi yordamida ochiladigan programmalar parametrlarini Настройка (sozlash) muloqot oynasida bajariladi. 2. Ushbu muloqot oynasi ikkita qo`shimcha varaqga ega. Разное (turli) qo`shimcha varaqasi programma sozlovchining parametrlarini o`zgartirish imkonini beradi. Bu yerda boshlang`ich matni kiritishda tarjima oynasi qanday to`ldirilishi kerakligi ko`rsatiladi, band qilingan so`zlar ro`yxatining avtomatik kiritilishi yoritiladi, lug`atlarga yetish darajasi aniqlanadi.
va ajratilgan qismlar tarjimasini maxsus oynasi aks ettiriladi. 4. Цвет (rang) qo`shimcha varaqasi matnning turlicha elementlariga rang berish, shuningdek abzaslarning maxsus belgisi (markirovka)ni o`chirishga imkon beradi.
o`zgartirishdan iborat. Programma bilan ishlash tajribasi to`plangandan keyin ayon bo`ladiki, asboblar panelidagi satr klavishalar foydalanilyapti, shu bilan birga tez-tez bajariluvchi operatsiyalar kalvishalari yo`q. asboblar paneli tarkibi Panellar Сервис/Настройка (servis / sozlov) buyrug`I bilan o`zgartiriladi. 6. Настройка инструментальных панелей (asbob panellari sozlovi) muloqot oynasida Категории (kategoriyalar) ro`yxati menyu satrlarining bandlari nomidan iborat. Agar ushbu bandlaridan istalgani tanlansa, Кнопки (klavishalar) panelida muvofiq menyudan buyruq uchun klavishalar paydo bo`ladi. Tugmacha qo`shish uchun uni muloqot oynasidan asboblar paneliga olib o`tish kerak. Asboblar paneliga olib o`tish kerak. Asboblar panelidan kerakso`z klavishani olib tashlash asboblar panelidan muloqot oynasi ichiga olib o`tish orqali amalga oshiriladi.
Magic Gooddy dasturini ishga tushirish:
11
yoki ish stolidagi quyidagi yorliq orqali ham dasturni ishga tushirish mumkin: Magic Gooddy dasturining zarvarag`i: Magic Gooddy dasturining oynasi: 12
Tarjimon dasturda so`z va gaplarni ingliz tilidan rus tiliga va aksincha tarjima qilish mumkin.
Magic Gooddy dasturidan to`lq chiqish quyidagicha: 13
Nazorat savollar. 1. Tarjimon dasturlari deganda nimani tushunaso`z? 2. Tarjimon dasturlarini sanab bering? 3. Socrat dasturi qanday ishga tushiriladi? 4. Promt dasturining imkoniyatlarini ayting? 5. Magic Gooddy dasturida tarjima qilish qanday amalga oshiriladi? Download 446.21 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|