I – bob. O‘zgarmas tok elektr zanjirlarini hisoblash. Elektr toki. Qarshilik

I – bob. O‘zgarmas tok elektr zanjirlarini hisoblash. 

1.1.  Elektr toki. Qarshilik 

Asosiy ifodalar va tenglamalar. 

G.Om  qonuni.  Qarshilik.  Elektr  toki  -  bu  zaryad  tashuvchi  zarrachalarning 

yo‘naltirilgan tartibli harakatidir. 

Tok  kuchi  vaqt  birligida  o‘tkazgichning  ko‘ndalang  kesimi  orqali  o‘tuvchi 

elektr (zaryad) miqdori bilan aniqlanadi : 

/

I

Q t



    

 

 

 

 

 

                        (1.1) 

Tok kuchining birligi amper 

( )

A

: 

1

1

/1

A

Kl

s



 

Tok zichligi 

2

( /

)

A mm

  

/

J

I S



   

 

 

 

 

 

                        (1.2) 

bu yerda 

I



 o‘tkazgichdagi tok kuchi; 

( )

A

; 

S



 o’tkazgichning ko‘ndalang kesim 

yuzasi, 

2

(

)

mm

. 

Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni: Zanjirning bir qismidan o‘tuvchi tok 

kuchi  shu  qismdagi 

U

  kuchlanishga  to‘g‘ri  proporsional  va  uning 

R

  qarshiligiga 

teskari proporsional, ya’ni:  

/

I

U R



    

 

 

 

 

 

                        (1.3) 

bu yerda 

U

 voltda 

( )

V

; 

R

 - Om birlikda 

( )



 o’lchanadi. 

Butun zanjir uchun Om qonuni: 

/ (

)

I

E

R

r





  

 

 

 

 

 

                        (1.4) 

tenglama  bilan  ifodalanadi  va  bu  yerda 

E



  elektr  energiya  manbasining  elektr 

yurituvchi  kuchi, 

( )

V

; 

R



  tashqi  zanjir  qarshiligi, 

;  r  –  manbaning  ichki 

qarshiligi, 

( )



. 

O‘tkazgichning elektr qarshiligi: 

/

R U I



 

tenglama  bilan  ifodalanadi.  Qarshilikka  teskari  kattalik  o‘tkazuvchanlik 

G

  deb 

ataladi va simens birlikda 

(

)

Cm

 o’lchanadi. 

1

1/

Cm

 

 ; 

1/

G

R



    

 

 

 

                         

 

(1.5) 

O’tkazgichning elektr qarshiligi: 

l

R

S





     

 

 

 

 

                                 (1.6) 

tenglama  bilan  ifodalanadi,  bu  yerda: 





  solishtirma  qarshilik, 

2

(

/

)

mm

m



; 

l



 

o‘tkazgich  uzunligi, 

( )

m

; 

S



  o‘tkazgichning  ko‘ndalang  kesimi  yuzasi, 

2

(

)

mm

. 

Solishtirma  qarshilikka  teskari  kattalik  solishtirma  o‘tkazuvchanlik  deyiladi, 

2

(

/ (

))

m

mm



 va quyidagi tenglama bilan ifodalanadi: 

1 /







    

 

 

 

 

                                 (1.7) 

Rezistorlarni  ketma-ket,  parallel  va  aralash  ulash  usullari.  Ketma-ket 

ulangan rezistorlar qatorining ekvivalent qarshiligi har bir rezistor qarshiliklarning 

algebraik yig‘indisiga teng: 

1

2

...

n

R

R

R

R





 

  

 

 

 

                                  (1.8) 

Parallel  ulash deb  rezistorlarning shunday  ulanishiga  aytiladiki,  bunda  elektr 

zanjirining  ikki  tuguni  orasida  bir  nechta  rezistorlar  ulangan  bo‘ladi.  Bu  zanjir 

qismining 

ekvivalent 

o‘tkazuvchanligi 

barcha 

parallel 

shoxobchalar 

o‘tkazuvchanliklari yig‘indisiga teng bo’lib, quyidagicha ifodalanadi: 

1

2

...

n

G

G

G

G





 

,  

 

 

 

                                (1.9) 

yoki 

1

2

1

1

1

1

...

n

R

R

R

R





 

 , 

 

 

 

                                (1.10)  

Har  bir  shoxobchadagi  qarshiliklar  o‘zaro  teng  bo‘lsa,  ya’ni   

1

2

...

n

R

R

R



 

 

bo’lib, 

n

 ta shoxobcha parallel ulaganda umumiy qarshilik:  

/

n

R

R

n



    

 

 

 

 

                                (1.11) 

Ikkita   va 

2

R

  rezistorlar parallel ulanganda ularning ekvivalent qarshiligi: 

1

2

1

2

/

R

R R

R

R

 



   

 

 

 

 

 

                               (1.12) 

Rezistorlarni aralash ulash deganda rezistorlar yoki zanjir qismlari ketma-ket 

va parallel ulanishlardan iborat bo‘ladi. 

O‘tkazgich qarshiligining haroratga bog‘liqligi: 





2

1

2

1

1

R

R

  















,    

 

 

                                (1.13) 

bu yerda 

1

1

R





 haroratdagi o‘tkazgichning qarshiligi, 

( )



; 

2

2

R





 haroratdagi o‘tkazgichning qarshiligi, 

( )



;  





  qarshilikning  harorat  koeffitsienti  bo’lib,  son  jihatdan  o‘tkazgichni 

0

1 C

 

haroratga qizdirishda qarshilikning nisbiy o‘zgarishiga teng. 

 

1.2.  Elektr tokining energiyasi va quvvati 

Zanjirning bir qismida, 

t

 vaqt davomida 

Q

 zaryadni ko‘chirishga sarflangan 

ish (energiya W): 

A

W

U Q



 

, yoki 

A W

U I t



  

   

 

 

                                (1.14) 

tenglama  bilan  ifodalanadi va bu  yerda 

A

  bajarilgan  ish  Joul birligida  o’lchanadi 

( )

J

. 

E.Yu.K 

E

 bilan elektr energiya manbasining bajargan ishi: 

A

E Q

 

 yoki 

A

E I t

  

    

 

 

 

                                (1.15) 

Yuklama iste’mol quvvati: 

2

2

/

/

P

A t

U I

R I

U

R



   



    

 

                                (1.16) 

tenglama bilan ifodalanadi va bu yerda 

P

 - quvvat 

(

)

W

 birlikda o’lchanadi. 

Manba yoki generatorda ishlab chiqariladigan quvvat: 

g

P

E I

 

    

 

 

 

 

                               (1.17) 

Energiyaning saqlanish qonuni bo‘yicha generatorning quvvati iste’molchilar 

quvvatlarining algebraik yig‘indisiga teng bo’lib, uni elektr zanjirlaridagi quvvatlar 

balansi deyiladi va quyidagicha ifodalanadi: 

g

i

P

P

 

, 

2

i

E I

I R

  

                                                                  (1.18) 

 

1.3.  Elektr texnikasining asosiy qonunlari. 

Joul-Lens qonuni. O‘tkazgichdan o‘zgarmas tok o‘tganda ajralib chiqqan 

Q



 

issiqlik miqdori 

( )

J

: 

 

2

Q

I

R t



 

, 

 

 

 

 

                              (1.19) 

yoki 

2

0, 24

Q

I

R t



 

,   

 

 

 

                                (1.20) 

tenglama  bilan  ifodalanadi  va  bu  yerda 

Q



  issiqlik  miqdori  kaloriya  birlikda 

o’lchanadi. 

Kirxgofning  birinchi  qonuni.  Tugunga  kiruvchi  toklarning  algebraik 

yig‘indisi,  tugundan  chiquvchi  toklarning  algebraik  yig‘indisiga  teng,  yoki 

tugundagi toklarning algebraik yig‘indisi nolga teng bo’ladi va quyidagi tenglama 

bilan ifodalanadi:  

1

3

2

4

...

...

n

k

I

I

I

I

I

I

      

   

 

                               (1.21) 

bu  yerda 

1

3

...

n

I

I

I

  

  -  tugunga  yo‘naltirilgan  (kiruvchi)  toklar  yig’indisi, 

2

4

...

k

I

I

I

  

 - tugundan chiquvchi toklarning algebraik yig‘indisi, ya’ni: 

0

I

 

  

 

 

 

 

 

                              (1.22) 

Tugunga  yo‘naltirilgan  (kiruvchi)  toklarni  shartli  ravishda    “+”  musbat, 

tugundan chiquvchi toklar “-” manfiy deb qabul qilinadi. 

Kirxgofning  ikkinchi  qonuni.  Elektr  zanjirining  berk  konturida  E.Yu.K 

larning algebraik yig‘indisi, shu konturdagi qarshiliklarda kuchlanishlar tushuvining 

algebraik yig‘indisiga teng: 

E

I R

   

  

 

 

 

 

                                (1.23) 

Bu  qonun  bo‘yicha  tenglama  tuzilganda  manba  elektr  yurituvchi  kuchi 

(E.Yu.K)  “+”  belgi  bilan  yoziladi,  qachonki  uning  yo‘nalishi  konturni  aylanish 

yo‘nalishi bilan mos tushsa.  

Kuchlanish tushuvi yo‘nalishi “+” belgi bilan yoziladi, qachonki rezistor orqali 

o‘tuvchi tokning yo‘nalishi konturni tanlangan aylanish yo‘nalishi bilan mos tushsa. 

 

1.4.  Elektr uzatish liniyalari simlarida kuchlanish isrofi. 

Liniyadagi  kuchlanish  tushuviga  teng  bo‘lgan  va  liniya  boshidagi 

1

U

  hamda 

oxiridagi 

2

U

 kuchlanishlarning 

1

2

U

U



 farqiga kuchlanish isrofi deyiladi va quyidagi 

tenglama bilan ifodalanadi: 

1

2

'

o tk

U

U

U

I R

 



 

    

 

 

                                (1.24) 

bu  yerda 

'

o tk

R

– liniya simlarining qarshiligi: 

'

;

o tk

l

R

S



 

 

l

  –  ikki  simli  liniyadagi 

bitta simning uzunligi, 

( )

m

; 

S

– simning kesim yuzasi, 

2

(

)

mm

.  

Liniyadagi quvvat isrofi 

 birligi 

 quyidagi tenglama bilan ifodalanadi: 

  

 

 

 

                                (1.25) 

Liniyaning foydali ish koeffitsienti: 

2

1

1

1

1

1

1

1

P

P

P

U

I

U I

U

P

P

U

I

U



 

   









 



   

 

                                

(1.26) 

yoki  

2

1

100%

P

P







  

bu yerda 

1

P

 – liniya boshidagi quvvat, 

(

)

W

;  

2

P

 – liniya oxiridagi quvvat, 

(

)

W

. 

 

1.5. Masalalarni yechish bo’yicha namunalar. 

1.5.1. 

1

2, 7

P

kW



  yuklama  quvvatida  generator  qisqichlaridagi  kuchlanish 

225

U

V



, 

2

1,84

P

kW



 quvvatda 

230

U

V



 bo’lsa, generatorning E.Yu.K va uning 

ichki qarshiligi aniqlansin? 

Yechish.  Har  ikkala  holat  uchun  yuklamadan  o‘tuvchi  tok  kuchlarini 

quyidagicha aniqlaymiz: 

3

1

1

1

2, 7 10

12

225

P

I

A

U









, 

3

2

2

2

1,84 10

8

230

P

I

A

U









 

To‘liq zanjir uchun Om qonuniga asosan: 





/

I

E

R

r





 yoki 

E

I R

I r

   

  

bo’lib, unga muvofiq zanjirning ikki rejim ishi uchun ikkita tenglama tuzamiz:  

1

1

225 12 ,

E

I R

I r

r

    

 

 

2

2

230 8 .

E

I

R

I

r

r

    

 

 

Bu  tenglamalar  sistemasini  yechib,  generatorning 

E

  -  E.Yu.K  va 

r

  -  ichki 

qarshiligini quyidagicha aniqlaymiz: 

240 ,

1, 25 .

E

V

r







 

1.5.2. Kuchlanishi 

150

U

V



 bo‘lgan o‘zgarmas tok manbasiga to‘rtta parallel 

shoxobchalardan iborat bo‘lgan yuklama ulangan. Har bir shoxobchaning iste’mol 

quvvati, mos holda 

1

2

3

4

90 

,  

270 

,  

157,5 

,  

360 

.

Р

W Р

W Р

W Р

W









 

Har  bir  shoxobchadagi  o‘tkazuvchanlik  va  tok  yuklamaning  umumiy 

o‘tkazuvchanligi, ekvivalent qarshiligi va zanjirning tarmoqlanmagan qismida tok 

kuchi aniqlansin? 

Yechish. Har bir shoxobchadagi quvvat va tok kuchini bilgan holda berilgan 

kirish kuchlanishini quyidagi tenglama bilan ifodalash mumkin. 

2

Р U I U G

  



 

Har  bir  parallel  shoxobchadagi  tok  kuchi 

I

U G

 

  bo‘lganligi  uchun 

o‘tkazuvchanlikni quyidagicha aniqlashimiz mumkin, ya’ni: 

2

3

1

2

3

1

1

2

90 /150

4 10

,

270 /150

12 10

,

G

G











 











 

2

3

1

2

3

1

3

4

157,5 /150

7 10

,

360 /150

16 10

.

G

G











 











 

U holda, yuklamaning umumiy o‘tkazuvchanligi: 

3

1

1

2

3

4

39 10

G

G

G

G

G



















 

Yuklamaning ekvivalent qarshiligi 

1

1

R

G



 tenglamaga asosan:  





3

1/

1/ 39 10

25, 6

R

G













 

Shoxobchalardagi tok kuchlarini 

I

U G

 

 ifodadan aniqlaymiz: 

3

3

1

1

2

2

3

3

3

3

4

4

150 / 4 10

0, 6 ,

150 / 12 10

1,8 ,

150 / 7 10

1, 05 ,

150 / 16 10

2, 4

I

U G

А

I

U G

А

I

U G

А

I

U G

А









 







 







 







 







 

Zanjirning tarmoqlanmagan qismidagi tok kuchi: 

3

150 39 10

5,85 .

I

U G

À



  

 



 

1.5.3.  Qizdiruvchi  elementda 

0, 5 soat

ish  davomida 

550 kkal

  issiqlik  ajralib 

chiqdi. 

220

U

V



  kuchlanishda  element  qarshiligi,  uning  iste’mol  toki,  quvvati  va 

sarflangan energiyasi aniqlansin? 

Yechish.  Joul-Lens  qonuni  bo‘yicha  qizdiruvchi  elementdan  ajralib  chiqqan 

Q



 issiqlik miqdori 

0, 24

Q

U I t



 

 tenglama bilan ifodalanib, unga asosan 

I



 tok 

kuchi: 

3

550 10

5,8 .

0, 24

0, 24 220 1800

Q

I

A

U t











 





 

U holda qizdirgichni qarshiligi zanjirning bir qismi uchun Om qonuniga asosan: 

/

220 / 5,8

38

.

R

U I









 

Qizdirgichning quvvati 

P

U I

 

 tenglamaga asosan: 

220 5,8

1270

1, 27

P

U I

Vt

kW

  







 

u holda, 0,5 soat vaqt davomida iste’mol qilingan elektr energiyasi miqdori: 

1, 27 0, 5

0, 635

.

W

P t

kW soat

  







 

1.5.4.  Ikkita  parallel  ulangan  o‘zgarmas  tok  manbalarining  E.Yu.K  va  ichki 

qarshiliklari  mos  ravishda 

1

1

2

1

11,5 ,  

2,5 , 

16,5 ,  

 6

Å

V r

Å

V r









 

  hamda  yuklama 

rezistorining qarshiligi 

30 

n

R





 bo’lsa quyidagi amallar bajarilsin?  

1.  Yuklamadan  va  manbadan  o‘tuvchi  tokning 

yo‘nalishi va qiymati aniqlansin?   

2. Quvvatlar balansi tuzilsin?  

3.  Har  bir  manbaning  ish  rejimi  ko‘rsatilsin  va 

manbalar  qisqichlaridagi  kuchlanish  tushuvlari 

aniqlansin? 

 

Yechish. 1.1. – rasmda elektr zanjiri orqali oqib o’tuvchi toklarning tanlangan 

yo‘nalishlari strelkalar orqali ko‘rsatilgan. 

Kirxgofning  birinchi  qonuniga  muvofiq: 

2

1

n

I

I

I

 

  bolib,  ikkinchi  qonuni 

bo‘yicha ikkita mustaqil berk kontur uchun ikkita tenglama tuzamiz. 

1

Е

  va 

2

Å

  manbalarni  o‘z  ichiga  olgan  berk  konturlar  uchun  konturnining 

aylanish  yo‘nalishini  soat  strelkasi  yo‘nalishiga  teskari  yo‘nalishda  tanlaymiz  va 

tenglamalarni quyidagi shaklda ifodalaymiz: 

2

1

1

1

2

2

E

E

I r

I

r



   

 

2

Å

 manbali va 

yuk

R

 qarshilikli kontur uchun yo‘nalishni soat strelkasi bo‘yicha 

tanlab, tenglamasini quyidagi shaklda yozamiz: 

2

2

2

nom

yuk

E

I

R

I r





 

 

Natijada quyidagi 

1

2

,

I I

 va 

n

I

uch noma’lumli uchta tenglamalar sistemasiga ega 

bo‘lamiz.  Bu  tenglamalarga  E.Yu.K  va  qarshiliklarning  masalaning  shartida 

berilgan son qiymatlarini qo‘yib hamda yechib tok kuchlarini quyidagicha topamiz:  

1

0,3 ,

I

À



2

0, 71 ,

I

À



0, 41 .

n

I

À



 

Bu  holda, 

1

Е

  manba  iste’molchi  rejimida, 

2

Å

  manba  esa  generator  rejimida 

ishlaydi.  Shu  sababli  quvvatlar  balansini  tuzishda 

  E.Yu.K  quvvati  manfiy 

ishoraga  ega  bo‘ladi.  Quvvatlar  balansi  –  bu  generatordan  berilayotgan  va 

iste’molchilar quvvatlarning tengligidir, ya’ni: 

2

2

2

2

2

1

1

1

1

2

2

n

n

E I

E I

I

r

I

r

I

R

 

 

    

 

 









2

2

2

1, 65 0, 71 11,5 0,3

0,3

2,5

0, 71

6

0, 41

30













 



 

8, 265

8, 2926.



 

Manba qisqichlaridagi kuchlanish tushuvi uch xil usulda aniqlanishi mumkin: 

0, 41 30 12,3 ,

n

n

U

I

R

V

 







 

yoki 

2

2

2

16,5 0, 71 6 12, 24

U

E

I

r

V



  



 

 

yoki 

1

1

1

11,5 0,3 2,5 12, 25 .

U

E

I r

V



  







 

 

1.5.5. 

12

I

A



  iste’mol  tokida 

 

2, 5 

Р

kW



quvvatli  manbadan  ikki  simli  liniya 

ta’minot oladi. Liniyaning uzunligi 

1200 

l

m



,  mis simlarning diametri 

4, 5 

d

mm



 

bo‘lsa yuklama quvvati, liniyaning FIK va kuchlanish isrofi aniqlansin? 

Yechish. Liniya simlarining qarshiligini quyidagicha aniqlaymiz: 

'

2

2

2

2

4

2 1200 4

0, 0175

2, 64

3.14 4, 5

o tk

l

l

R

S

d









 



















 

Liniyadagi 

I

 tok kuchini bilgan holda kuchlanish isrofini aniqlaymiz: 

'

2, 64 12

31, 7 .

o tk

U

R

I

V

 

 

 

 

U holda liniyadagi quvvat: 

31, 7 12

380

lin

P

U I

W



   

 

 

bo’lib, yuklama iste’mol qiladigan quvvat: 

'

2500 380

2120

2,12

n

iste

lin

P

P

Р

W

kW



 









 

Liniyaning foydali ish koeffitsienti 

'

n

iste

P

Ð





 tenglamaga asosan:  

'

2,12

100%

100%

8, 5%

2, 5

n

iste

P

Р













 

1.5.6. O‘tkazgich orqali 

0, 5 soat

da 

2700

Q

Kl



 zaryad oqib o‘tgan bo’lsa, elektr 

zanjiridagi tok kuchi aniqlansin? 

Yechish. Tok kuchining 

/

I

Q t



 

tenglamasiga asosan: 

2700

2700

2700

/

1, 5

0, 5

30 min 60

1800

I

Q t

A

soat

sek













 

1.5.7.  Tok  kuchlarining  berilgan  qiymatlarida:  1) 

0, 5 ;

I

A



  2) 

0, 03 ;

I

A



  3) 

2

;

I

mA



 4) 

15 ;

I

A



 5) 

50

;

I

mA



 6) 

2

I

A



 o‘tkazgich orqali 

0, 6

Q

Kl



 zaryadning 

oqib o‘tish vaqti aniqlansin? 

Yechish. O’tkazgich orqali oqib o’tuvchi tok kuchining 

/

I

Q t



 ifodasidan: 

1) 

1

1

0, 6

1, 2

.

0, 5

Q

t

sek

I







 

2) 

2

2

0, 6

20

.

0, 03

Q

t

sek

I







 

3) 

3

3

3

0, 6

0, 6

300

.

2 10

0, 002

Q

t

sek

I













        

4) 

4

4

0, 6

0, 04

.

15

Q

t

sek

I







 

5) 

5

3

5

0, 6

0, 6

12

.

50 10

0, 05

Q

t

sek

I













 

6) 

6

6

0, 6

0, 3

.

2

Q

t

sek

I







 

1.5.8. O‘tkazgichning 

2

2,5 

S

mm



 ko‘ndalang kesimi yuzasi orqali 

 

 0, 04 

t

sek



 

vaqtda 

3

20 10

Q

Kl







 zaryad oqib o‘tdi. O‘tkazgichdagi tok zichligi aniqlansin? 

Yechish.  Tok  zichligini  ifodalovchi 

I

J

S



 

  tenglamasiga  asosananiqlashimiz 

uchun, avvalo tok kuchini quyidagicha topamiz: 

1) 

3

20 10

0,5

0, 04

Q

I

A

t











. 

U holda, tok zichligi: 

2) 

2

0, 5

0, 2

/

2, 5

I

J

A mm

S







. 

1.5.9. Agar iste’mol toki 

3, 5

I

A



 va 

1

t



 soat  vaqt davomida rezistordan ajralib 

chiqqan  issiqlik  miqdori 

81, 65

Q

kkal



  bo‘lsa,  rezistorning  qarshiligi  va  undagi 

kuchlanish aniqlansin? 

Yechish. O’tkazgichdan tok o’tishi natijasida ajralib chiqqan issiqlik miqdorini 

ifodalovchi 

2

0, 24

Q

I

R t



  

 tenglamadan 

R

 qarshilikni topsak: 

3

2

2

81, 65 10

81650

81650

7, 71 .

0, 24

0, 24 3,5 3600

0, 24 12, 25 3600

10584

Q

R

I

t















 









 

u holda, rezistordagi 

U

 kuchlanish zanjirning bir qismi uchun Om qonuniga asosan: 

3, 5 7, 7

27 .

U

I R

V

  





 

1.5.10.  E.Yu.K 

1, 5

E

V



  va  ichki  qarshiligi 

2, 5

r





  bo‘lgan  o‘zgarmas  tok 

manbasiga  qarshiligi 

10

R





  bo‘lgan  rezistor  ulangan.  Zanjirdagi  tok  kuchi  va 

manbadagi kuchlanish tushuvi aniqlansin? 

Yechish.  Masalaning  shartida  bayon  etilganiga  asosan  elektr  zanjirda 

ekvivalent qarshilikni 

ekv

R

R r

 

 tenglamadan aniqlaymiz:  

10 2,5 12,5 ,

ekv

R

R

r

  







 

u holda tok kuchi:  

1, 5

0,12

12, 5

ekv

E

I

A

R







 

manbaning E.Yu.K va zanjirdagi tok kuchini bilgan holda 

U

 kuchlanish tushuvini 

U

E

I r

  

 tenglamadan quyidagicha topamiz: 

1, 5 0,12 2, 5

1, 2

U

E

I r

V

   







 

1.6. Mustaqil yechish uchun masalalar. 

1.6.1.  Ko‘ndalang  kesimi  yuzasi 

2

0, 24

S

mm



  bo’lgan  o‘tkazgichdan  oqib 

o’tuvchi  tok  zichligi 

2

5 /

J

A mm



  bo‘lsa,  zaryadli  zarrachalar  o’tish    vaqtning 

quyidagi qiymatlari uchun tok kuchi aniqlansin?  

1) 0, 005 ;  2  1 ;  3  100 mk ;  4  20 m ;  5  0, 4 ;  6  5 .

)

)

)

)

)

s

s

s

s

s

s  

1.6.2. Diametri  

12

d

mm



, uzunligi 

120

l

m



 bo’lgan mis simning 

0

20 C





 va 

0

80 C





 haroratda elektr qarshiligi topilsin? 

 

1.6.3.  1.2.  -  rasmda  keltirilgan  elektr 

sxemaning AB qisqichlaridagi ekvivalent qarshilik 

aniqlansin?  Qarshiliklarning  son  qiymatlari  mos 

ravishda 

1

2

3

0,5 ,

5 ,

9

R

R

R





 

 

 

deb 

hisoblansin.  

 

 

1.6.4.  To‘rtta  parallel  shoxobchalarning  berilgan  elektr  o‘tkazuvchanliklari 

mos  ravishda 

1

1

1

1

1

2

3

4

0,11

;

0, 03

;

0, 07

;

0, 04

G

G

G

G

























  bo’lsa, 

zanjirning ekvivalent o‘tkazuvchanligi va qarshiligi aniqlansin? 

1.6.5. 

25

R





  yuklama  qarshilik  ulangan  manbaning  qisqichlaridagi 

kuchlanish 

4, 5

U

V



,    yuklama  ulanmagandagi  kuchlanishi 

4, 77

U

V



  bo’lsa, 

manbaning ichki qarshiligi aniqlansin?