Илмий-техника тараққиѐтининг ўзига хос ҳусусиятлари. XIX асрда фан ва техниканинг ягона тизимга айланиши. Энергиянинг сақланиш қонунини кашф этилиши. М. Фарадей ва Г. Герц кашфиѐтлари

31 савол
Илмий-техника тараққиѐтининг ўзига хос ҳусусиятлари. XIX асрда фан ва техниканинг ягона тизимга айланиши. Энергиянинг сақланиш қонунини кашф этилиши. М.Фарадей ва Г.Герц кашфиѐтлари. 1803 й Фултон томонидан биринчи пароходни синовдан ўтказилиши. Телеграфнинг кашф этилиши. А.Бутлеров ва Д.И.Менделеевнинг химия фани ривожланишига қўшган ҳиссаси. Ч.Дарвин ва унинг эволюцион назарияси. Генетика фани. Г.Мендел қонуни. Тиббий билимлар. И.Сеченов ва И.П.Павлов. И.Ф.Крузенштерн экспедицияси. Ж.Кук, Ф.Беллинсгаузен ва М.Лазарев саѐҳатлари ва уларнинг аҳамияти. А.Смит, К Сен-Симон тадқиқотлари.Мисол учун:Майкл Фарадей индуксияи электромагнитиро, ки асоси истеҳсоли саноатии қувваи барқ ва истифодаи гуногунсоҳаи он мебошад, кашф кардааст. Ӯ нахустин модели муҳаррики барқиро сохтааст. Аз ҷумлаи кашфиёти дигари Фарадей трансформатори аввалин, таъсири кимиёвии ҷараён, қонунҳои электролиз, таъсири майдони магнитӣ ба рӯшноӣ ва диамагнетизм мебошанд. Вай якумин шуда мавҷудияти мавҷҳои электромагнитиро пешгӯӣ намудааст. Фарадей мафҳумҳои илмии ион, катод, анод, электролит, диэлектрик, диамагнетизм, парамагнетизмро ба илм дохил кардааст.Деярли ҳаммамиз Дмитрий Менделеев кимёвий элементлар даврий жадвалини тушида кўриб кашф қилгани ҳақидаги гапни эшитганмиз ва илм-фаннинг энг таниқли атрибутларидан бири сифатида Менделеев жадвали кимёдан узоқ одамларга ҳам таниш нарса, десак муболаға бўлмайди. 6 март — ҳаммамиз яхши биладиган даврий жадвал ҳақида илм-фан илк бора хабар топган кун бўлиб, бундан роппа-роса 152 йил муқаддам, яъни 1869 йилнинг шу санасида Рус кимё жамияти мажлисида тарихда илк бора даврий қонун ҳақида ўқиб эшиттирилган ели.
32 савол
Dalton atomistik tushunchalarni rivojlantirib (1808), moddalarning tuzilishi haqida quyidagi fikrlarni aytdi. Hamma moddalar juda mayda zarrachalardan–atomlardan tuzilgan. Oddiy atomlar kimyoviy protsеsslar natijasida parchalanmaydi, va yangidan hosil bo'lmaydi. Kimyoviy birikmalar faqat shu birikma uchun xos bo'lgan “murakkab atomlar”dan tashkil topgan. Rеaktsiyalarda murakkab atomlar oddiy atomlarga parchalanadi.

Shunday qilib, kimyoga atom to'g'risida kiritilgan qat'iy tushunchalar Dalton ishlari bilan bog'liq. Lеkin uning atom va molеkulalarning bir biriga nisbati haqidagi tushunchasi Lomonosovning atom–molеkulyar nazariyasi bilan taqqoslaganda, bir qadam orqaga qaytish edi. Daltonning katta xizmati shuki, u birinchi bo'lib kimyoviy birikmalarda elеmеntlar massalarining nisbatini tushuntirish uchun kimyoviy elеmеntlarning atom massasini aniqlash masalasini ilgari surdi. Atomlarning absolyut massasini aniqlash imkoniyati bo'lmaganligidan eng еngili, ya'ni vodorod atomi massasini birlik sifatida qabul qilib, atomlarning nisbiy massasini aniqlashga harakat qiladi. Lеkin elеmеntlar atom massasini aniqlash masalasi gaz moddalar orasidagi rеaksiya o'rganilgandan kеyingina hal qilindi, natijada turli moddalar molеkulalarining atom tarkibini amalda aniqlashga imkoniyat tug'ildi.