Islom iqtisodiyotida zakot masalasi

ISLOM IQTISODIYOTIDA ZAKOT MASALASI

Zakot islomning 5 ruknlaridan biri bo’lib, shariat farz qilgan muhim amallardan biri hisoblanadi.

Zakot so’zi lug’atda “o’sish”,”poklik” ma’nolarini ifodalaydi

Lug’atshunos olimlar ushbu so’zning poklamoq, sadaqa bermoq, maqtov, solih, taqvodor bo’lish, munosib bo’lish kabi bir qator lug’aviy ma’nolarini keltirishadi

Zakot so’zi istilohiy ma’noda “ Zakot – maxsus moldan maxsus juzni maxsus shaxsga Allohning roziligi uchun shariyatda tayin qilingandek mulk qilib berish hisoblanadi

Zakotning farz ekanligiga dalillar

• Qur’oni Karimdan dalil:

“Va namozni qoim qilinglar va zakotni beringlar va Rasulga itoat qilinglar, shoyadki, rahm qilinsangiz ” (“Nur” surasi, 56-oyat)

“Namozni barkamol o’qingiz, zakot beringiz” (“Baqara”, 43-oyat) “Mollaridan sadaqa ol . Bu bilan ularni poklaysan , tozalaysan Ularning haqqiga duo qil . Albatta , duoing ular uchun taskindir . Alloh eshituvchidir , biluvchidir” ( Tavba surasi , 103 - oyat ) . Zakotning yana bir nomi sadaqadir

Zakotning farz ekanligiga dalillar

Hadisi Sharifda:

Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi « Rasululloh sollallohu alayhi vasallam : « Islom besh narsaga bino qilingan : « Allohdan o'zga iloh yo'q , Muhammad Allohning Rasulidir » , deb guvohlik berish , namozni toʻkis ado etish , zakot berish , haj qilish va Ramazon roʻzasini tutish » , dedilar » . Buxoriy va Muslim rivoyat qilgan.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi : « Nabiy sollallohu alayhi vasallam : « Molingning zakotini ado qilgan boʻlsang , zimmangdagi ( burch ) ni bajaribsan » , dedilar » . Termiziy rivoyat qilgan.

Zakotning farz ekanligiga dalillar

Hadisi Sharifda

Abu Hurayra va Abu Sa'id roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi : « Bir kuni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizlarga xutba qilib , « Jonim qoʻlida boʻlgan Zotga qasamki » , deb uch marta aytdilar . Keyin boshlarini quyi solib turdilar . Hammamiz yig'lab , boshimizni quyi solib turdik . U zotning nima uchun qasam ichganlarini bilmas edik . Oxiri boshlarini ko'tardilar . Yuzlarida sevinch alomati bor edi . Bu biz uchun qizil tuyalardan ham sevimliroq edi . So'ngra : « Qaysi bir banda besh vaqt namozini oʻqisa , Ramazon ( roʻzasi ) ni tutsa , zakotini chiqarsa va yetti katta gunohdan chetda boʻlsa , albatta , uning uchun jannatning eshiklari ochiladi va unga « Salom bilan kir ! » deyiladi » , dedilar » . Nasoiy rivoyat qilgan .

Zakotning fiqhiy hukmlari

Zakot beruvchida bo’lishi kerak bo’lgan shartlar:

• Balog’atga yetgan bo’lishi
• Musulmon bo’lishi
• Oqil bo’lishi
• Hur bo’lishi

Zakotning fiqhiy hukmlari

Zakot berish farz bo’lishi uchun molda bo’lishi lozim shartlar:

-Nisobga yetgan bo’lishi;

-To’liq mulk bo’lishi;

-Fe’lan yoki taqdiran o’suvchi mol bo’lishi;

-Hojati asliyadan holi bo’lishi;

-Qarzdan holi bo’lishi;

-Bir yil to’lgan bo’lishi

Zakot to’g’ri bo’lishi uchun lozim bo’lgan shartlar

Zakot to’g’ri bo’lishi uchun lozim bo’lgan shartlar

• Niyat
• Haqdorga mulk qilib berish

Zakotni vojib bo’lishini to’suvchi omillar

• Mollarning garovda turganligi. Shuningdek, garov qaytarilgach egasi o’tgan yil uchun zakot to’lamaydi.
• Qo’lida zakot miqdoricha mol bo’lib, lekin shuncha miqdorda qarzi bo’lsa, shuningdek yil avvalida zakot miqdorichamolbo’sa, lekin yil asnosida uning bo’yniga molini qamrab oluvchi qarz lozim bo’lib qolsa
• Yo’qotib qayta topilgan molar uchun oldingi yillarga zakot to’lanmaydi

Quyidagi mollarning zakotini berish farzdir:

Quyidagi mollarning zakotini berish farzdir: 1.Yilning aksariyat qismini dalalarda o‘tlab o‘tkazadigan qo‘y, sigir va tuyaga o‘xshash to‘rt oyoqli hayvonlar. 2. Oltin va kumush. 3. Tijorat mollari. 4. Dehqonchilik mahsulotlari va mevalar. 5. Ma’dan va yer osti boyliklari.

Zakot berilishi halol bo’lgan kishilar toifasi

1. Faqirlar

2. Miskin

3. Zakot omili(xodimi)ga amali miqdoricha.

4. Mukotabga bo’ynini ozod qilishi uchun.

5. Qarzidan ortib qolgan moli nisobga yetmaydigan qarzdorga.

6. Allohning yo’lida.

7. Ibn sabiylga.

8. Qalblari ulfat qilinganlar sinfi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

“Mo’minning najoti – mufassal zakot kitobi” Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf

“Islomning 5 ustuni- zakot” I.Abdurahmonov

Islom.ziyouz.com

Islom.uz

Savollar.islom.uz

E’tiboringiz uchun rahmat!