Issn: 2181-2489 volume 2

---

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 5 ǀ 2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
  
 
385 
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
 
 
O‘ZBEK KIRILL VA LOTIN ALIFBOSI BORASIDAGI TURLI QARASHLAR 
 
Qobilbek Shokirovich Xushboqov 
Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti o‘qituvchisi 
ANNOTATSIYA
Maqolada hali hanuzgacha o‘z o‘rnini lotin alifbosiga bo‘shatishni xohlamayotgan 
kirill alifbosi haqidagi fikrlar, hamda kirill va lotin alifbosining qiyosi haqida fikrlar 
yoritilgan. 
Kalit so‘zlar: Lotin, kirill, alifbo, qiyos, savod, talaffuz, imlo 
 
1993-yili «Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish 
to‘g‘risida»gi qonun e’lon qilingan edi. Oradan qariyb 24 yil o‘tdi, bu orada alifbo 
bir marta isloh qilindi, unga o‘tish muddati bir necha bor cho‘zildi. Xullas, lotin 
yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish masalasi ba’zi subyektiv-
obyektiv sabablarga ko‘ra haligacha hal etilgani yo‘q. 
Hozir bizda qo‘shalifbo tizimi: ham kirill, ham lotin alifbosi teng 
qo‘llanmoqda. Biri ikkinchisi bilan raqobat qilmaydi, ziddiyatga bormaydi, ammo 
hech biri o‘z o‘rnini boshqasiga bo‘shatib bergisi yo‘q.
Umuman olganda, alifbo almashtirish biz uchun yangilik emas. Hatto 
yuqorida tilga olingan qonunda ham «...o‘zbek yozuvining lotin alifbosiga 
o‘tilgan 1929–1940-yillardagi ijobiy tajribasidan kelib chiqib...»
1
, degan joyi bor. 
Faqat amalda bu tajriba kamlik qildi. 1929–1940-yillarda arab yozuvida savodi 
bo‘lgan aholi va bu yozuvda bitilgan yozma ilmiy-adabiy merosni 1993- yildagisi 
bilan hech solishtirib bo‘lmasligi hisobga olinmagan ekan.
Cho‘ntagingizdan milliy valyutamizni, ya’ni so‘mni olib ko‘rsak, faqat 5000 
(besh ming)talik va 10000 (o‘n ming) talikdan tashqari hamma valyutamiz kiril 
alifbosida. Lotinlashtirish haqidagi qonun 1993 yili qabul qilindi, so‘mni esa 1994 
yildan buyon ishlatib kelayapmiz. Undan keyin ham necha marta yangi kupyuralar 
muomalaga kiritildi. Gazeta-jurnallarning nomi, sarlavhalari lotinchada bo‘lsa, 
maqolalarning o‘zi kirillchada. Ko‘cha nomlari, muassasalar, korxonalar, 
do‘konlar, dorixonalar... xullas, ko‘zga ko‘ringan peshyozuvlarning hammasida 
lotin alifbosidan foydalanilgani holda, ish yuritish kirillchada o lib borilmoqda.
1
Раҳматуллаев Ш. Ўзбек тилининг янги алифбоси ва имлоси. –Т.: Университет, 1999. –Б. 5. 

---

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 5 ǀ 2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230