Jadval 8 Bolalarda glomerulonefritning tasnifi


Download 354 Kb.
Sana10.12.2020
Hajmi354 Kb.
#163205
Bog'liq
Tarjima Bolalar nefrol. (2)


Jadval 8

Bolalarda glomerulonefritning tasnifi

(E.K.Petrosyan, S.S.Paunova va boshq.,2015)


Shakli

Kechishi va klinik varianti

Morfologik variant

Patogenetik mexanizmi

Bosqichlari

Buyrak faoliyati holati

Birlamchi

Ikkilamchi




O’tkir:

  • alohida siydik sindromi bilan

  • nefritik sindrom bilan

  • Nefrotik sindrom bilan

Diffuz proliferativ endokapillyar GN

Minimal o’zgarishlar




Immunokompleksli GN

S3-nefropatiya





Faol

To’liq bo’lmagan rekonvalessensiya

Rekonvalessensiya


O’BE bosqichlari [1,2]


O’tkir osti:

  • Tezda og’irlashib boruvchi

Ekstrakapillyar (yarim oysimon) GN

Nekrozlanuvchi GN





Immunokompleksli GN

S3-nefropatiya

S1q-nefropatiya

Kam immunli GN

Anti – GBM* nefrit



Kasallikning boshlanish davri

Klinik belgilarining avj olish davri


O’BE bosqichlari




Surunkali shakliga o’tish

SBE bosqichlari [3]

Surunkali:

  • Residivlanuvchi

  • Persistirlovchi

  • Og’irlashib boruvchi

  • alohida siydik sindromi bilan

  • nefritik sindrom bilan

  • Nefrotik sindrom bilan(shu jumladan gematuriya va AG bilan)

Minimal o’zgarishlar

Fokal-segmentar glomeruloskleroz

Mezangioproliferativ GN

Membranoproliferatv GN-zichlashgan depozitlar kasalligi

-Membranozli nefropatiya

Nekrozlanuvchi GN


Fibrillyar-immunotaktoid GN

Surunkali GN ning boshqa morfologik shakllari



Immunokompleksli GN

IgA-nefropatiya IgM-nefropatiya

S3-nefropatiya

S1q-nefropatiya

Kam immunli GN

Anti – GBMnefrit




Qaytalanish

To’liq bo’lmagan rekonvalessensiya yoki to’liq klinikog’laborator remissiya




O’BE , SBE bosqichlari


*GBM - glomerulyar bazal membrana

O’tkirglomerulonefritning kasalliklar xalqaro klassifikasiyasi (MKB-10) bo’yicha kodi:

N00 – O’tkir nefritik sindrom (Minimal zararlanishlar bilan)

N00.0 – O’tkir nefritik sindrom, kuchli bo’lmagan glomerulyar zararlanishlar bilan.

N00.1 – O’tkir nefritik sindrom, o’choqli va segmentar glomerulyar zararlanishlar bilan (o’choqli va segmentar: gialinoz, skleroz. O’choqli glomerulonefrit)

N00.2 – O’tkir nefritik sindrom, diffuz membranozglomerulonefrit

N00.3 – O’tkir nefritik sindrom, diffuz mezangial proliferativ glomerulonefrit

N00.4 – O’tkir nefritik sindrom, diffuz endokapillyar proliferativ glomerulonefrit

N00.5 – O’tkir nefritik sindrom, diffuz mezangiokapillyar glomerulonefrit (Membranoz-proliferativ glomerulonefrit, 1 va 3 tipi yoki qo’shimcha aniqlik kiritilmagan(QAK)

N00.6 – O’tkir nefritik sindrom, quyuq cho’kma kasalligi(Membranoz-proliferativ glomerulonefrit, 2 tipi)

N00.7 – O’tkir nefritik sindrom, diffuz o’roqli glomerulonefrit (Ekstrakapillyar glomerulonefrit)

N00.8 – O’tkir nefritik sindrom,boshqa o’zgarishlar bilan QAK Proliferativ glomerulonefrit

N00.9 – Aniqlik kiritilmagan o’tkir nefritik sindrom.

O’tkir glomerulonefrit kasallik chaqiruvchi a’mollarning ta’siridan 1 – 3 hafta o’tgandan so’ng o’tkir boshlanib, boshlanishi, avjiga chiqqan va qaytish davrlari uchun xos bo’lgan yaqqol klinik belgilarga ega. Odatda 3 – 4 oy atrofidagi muddatda 80 – 90% hollarda bemorning klinik va biokimyoviy jihatdan kasallikdan forig’lanishi bilan tugaydi. Kasallikning boshlanishi va avj olgan davri odatda 2 – 4 hafta, qaytish (tuzalish) davri 2 – 3 oy davom etadi. Ba’zan tuzalish davri bir yilga qadar davom etadi.

Glomerulonefritning klinik tasnifi:

1. O’tkirpoststreptokokkli glomerulonefrit

- siklik, qayta tiklanish rivojlanishi bilan kechuvchi

- cho’ziluvchan va surunkali kechuvchi

2. Tizimli kasalliklarda rivojlanuvchi o’tkir nefritik sindrom (lyupusnefrit, Shenleyn-Genox kasalligida nefrit va boshqa vaskulitlardagi nefrit)

3. IgA-nefropatiya

4. Jadal og’irlashuvchi glomerulonefrit

5. Membranoproliferativ glomerulonefrit

Bosqichlari:

• Klinik-laborator ko’rinishlarining avj olish davri

• Kasallik belgilarining ortga qaytish davri

• Asoratlarsiz

• Asoratlar bilan (gipertonik kriz, miyada qon aylanishining o’tkir yetishmovchiligi, O’BE, o’tkir chap qorinchali yurak yetishmovchiligi)

Gospitalizasiya uchun ko’rsatmalar:

shoshilinchgospitalizasiya – bemorning axvoli og’irligi(oliguriya, azotemiya, juda yuqori gipertenziya, shishlar); asoratlangan O’GN (gipertonik kriz, miyada qon aylanishining o’tkir yetishmovchiligi, O’BE, o’tkir buyrak yoki yurak yetishmovchiligi);

rejali gospitalizasiya – asoratlanmagan O’GN, kasallikning cho’ziluvchan kechishida tashxisga aniqlik kiritish maqsadida.

Asosiy diagnostik muolajalar ro’yxati:

• Qonning umumiy tahlili, gematokrit

• SROnimiqdoriy usulda aniqlash

• Kreatinin, mochevina, siydik kislotasini aniqlash

• Koptokchalar filtrasiyasi tezligini Shvars formulasi bo’yicha aniqlash.

• Umumiy oqsil va uning fraksiyalarini aniqlash

• ALT, AST, xolesterin, bilirubin, umumiy lipidlarni aniqlash

• Kaliy, natriy, xloridlar, temir, kalsiy, magniy, fosfor miqdorini aniqlash

• ASL-O, streptokinazamiqdorini aniqlash

• Koagulogramma (protrombin vaqti, fibrinogen, trombin vaqti, aktivlashgan qisman protrombin vaqti(AChTV)

• Zardobning fibrinolitik faolligi

• Kislota-ishqorlik muvozanatini aniqlash

• IFA yordamida A, V, S, D gepatitlar viruslari markerlarini aniqlash

• IFA yordamidahomila ichi va zoonoz infeksiyalarni aniqlash

• IFA yordamida DNK ga qarshiauto-antitelar, antinuklear autoantitelalar, antineytrofil sitoplazmatik va perinuklear antitelalar, GBM ga qarshi antitelalarni aniqlash.

• IFA yordamidakomplementlarnig S1q, S3, S4 fraksiyalarini aniqlash

• Siydikning umumiy tahlili, sutkalik proteinuriyani aniqlash

• Siydikdagi oqsillar elektroforezi (proteinuriyaning selektivligini aniqlash)

• Protein/kreatinin koeffisiyentini aniqlash.

• Zimniskiy sinamasi

• Qorin bo’shlig’i a’zolarini UTT

• Buyrak qon tomirlari dopplerometriyasi

• Ko’z tubini tekshirish

Qo’shimcha diagnostik muolajalar ro’yxati:

• Immunologik tekshiruv usullari: ANA, ANCA, DNK ning qo’sh spiraliga qarshi antitelalar S3, S4, S50, krioglobulinlar, kardiolipingaqarshi antitelalar, Streptolizinu-O gaqarshi antitelalar, GBMgaqarshi antitelalar

• Buyraklar, teri, teri osti yog’ qatlami, mushaklar, to’g’ri ichak shilliq qavatining biopsiyasi

• IFA yordamida A, V, S, D gepatitlar viruslari markerlarini aniqlash

• Ko’krak qafasi rentgenografiyasi

• EKG, ExoKG

• Qonda va siydikda Bens-Djons proteinlarini aniqlash

• HBV-DNK va HCV-RNKni polimerli zanjir reaksiyasi yordamida aniqlash (PSR)

• Koagulogramma 2 (eruvchan fibrinmonomer komplekslar(RFMK), etanolli test, antitrombin III, trombositov funksiyasi)

• IFA yordamidaA, M, G, E immunoglobulinlarni ayeiqlash

• KT, MRT

• Tomoqdan surtma olish

• Infeksionist, otolaringologkonsultasiyalari

• Siydikning bakteriologik tekshirishusuli.



Rejali gospitalizasiyagacha o’tkaziladigan diagnostik muolajalar ro’yxati:

Qonning umumiy tahlili

• Siydikdakreatinin miqdorini aniqlash

• Qonda mochevina miqdori

• Qonda elektrolitlar miqdori

• Umumiy oqsil

• Transaminazalar

• Timolli sinama

• Bilirubin

• Buyraklarni UTT

•Tomoqdan surtma olish

Laborator tekshiruv natijalari:

Siydik kofe, choy yoki «go’sht chayindisi» rangida (gematuriya); uncha ko’p bo’lmagan proteinuriya kuzatiladi - 1-3 g/sut dan 3g/sut. gacha.Siydik cho’kmasida -o’zgargan eritrositlar, eritrositar silindrlar aniqlanadi.Uncha ko’p bo’lmagan immunopatologik jarayonlar:EChT ning 20-30 mm/s, antistreptokokkli AT titrining oshishi (antistreptolizin-O, antistreptokinaza, antigialuronidaza), SZ-komponent hisobidan gipokomplementemiya va umumiy krioglobulinning kamayishi kuzatiladi. KFT kamayishi, qonda kreatinin konsentrasiyasining oshishi (azotemiya) aniqlanadi. Yallig’lanishning nospesifik ko’rsatkichlari: SRO konsentrasiyasi, fibrinogening oshishia, umumiy oqsil, albuminlar miqdorining kamayishi kuzatiladi; yengil anemiya (gidremiya hisobidan)kuzatiladi. S3 komplement miqdorining nefritik sindrom faollik davridan 6-8 hafta o’tsa ham past miqdorda bo’lishi MPGN nefritga mos keladi, bu o’z navbatida buyrak biopsiyasiga to’g’ridan to’g’ri ko’rsatma bo’lib hisoblanadi. Biopsiya qat’iy ko’rsatmalar asosida bajarilishi lozim: surunkali glomerulonefrit bilan qiyosiy tashxis o’tkazish maqsadida, shu jumladan biriktiruvchi to’qimaning tizimli kasalliklaridan, jadal rivojlanuvchi glomerulonefritdanva kasallikning atipikkechishidan; 1 hafta davomida kasalikning kechishida ijobiy o’zgarishlar kuzatilmasligi, buyrak faoliyatining jadal pasayishi. O’GN uchun quyidagi morfologik o’zgarishlar xos:



  • Diffuz proliferativo endokapillyar glomerulonefrit kartinasi

  • Buyrak koptokchalarinig neytrofillar va monositlar bilan infiltrasiyasi

  • Immunn komplekslarning elektron-qattiqlashgan depozitlari

  • Ayrim buyrak koptokchalaridaekstrakapillyar proliferasiyaning aniqlanishi

  • Kapillyarlar qovuzlog’larida va mezangiyalarda IgG, SZ komplementning komponenti, kamroq holatlarda - S1q i S4, IgA, IgM (TQYu).

Jadval 10.


Nefritik sindromning qiyosiy tashxisi:

Belgilar

O’tkir nefritik sindrom

Surunkali nefritik sindrom

Siydik yo’llarining infeksiyasi(O’tkir gemorragik sistit)

Nefrotik sindrom



Kasallikning boshlanishi

O’tkir, infeksiya bilan bog’liq ( ko’pincha streptokokklar bilan), O’RVI

O’tkir, yoki sekin asta

O’tkir, sovuq qotish bilan bog’liq

Sekin asta

Shishlar

Uncha kuchli bo’lmagan, ko’proq periferiyada

Odatda kasallik boshlanishida, qattiq, residivlanishi mumkin

Yo’q

Keng yoyilgan, anasarkagacha

Arterial gipertoniya

Turg’un bo’lmagan gipertenziya

Uncha kuchli bo’lmagan, sekin asta progressivlanuvchi

Yo’q

Gipotoniya ham va gipertoniya ham bo’lishi mumkin

Dizuriya

Yo’q

Yo’q

+++

Yo’q

Intoksikasiya

++

+

Yo’q

Xos emas

Gematuriya

Glomerulyar xarakterga ega

Uncha kuchli bo’lmagan, doimiy

Glomerulyar xarakterga ega emas

Xos emas

Proteinuriya

3g/sut dan kam

2g/sut dan kam

minimal

3g/
sut dan ko’p

Leykosituriya

Xos emas

Xos emas

+++

Xos emas

Giperazotemiya

Odatda kasallik boshlanishida,o’tkinchi

Kasallik progressivlanishi bilan kuchayib boradi




Kamdan kam,tranzitor kasallik faollik davrida

Davolash.

Davolashning maqsadi:

− Faol davridan chiqarish

− Azotemiyani yo’qotish

−Oliguriyani, shishlarni, talvasani bartaraf etish

− Arterial qon bosimni normallashtirish

− Proteinuriya, gematuriyani kamaytirish/bartaraf qilish

− Tashxis verifikasiyasi.



Davolash taktikasi:

Nomedikamentoz davolash: Dastlabki kunlarda to’shak rejimi, keyinchalik palata va umumiy rejimlar. Parhyez №7 (7a, 7b): osh tuzi va suyuqlik(suyuqlikhajmi bir kun oldingi diurez miqdori+ 300 ml miqdorida belgilanadi) miqdorini cheklash, kaloraj va vitaminlar miqdori saqlanib qoladi. Shishlar mavjud bo’lsa va ko’payib borsa osh tuzi 0,2-0,3 g/sut, oqsillar 0,5-0,6 g/kg tana vaznigacha kamaytiriladi(asosan hayvon oqsillari hisobidan).


Medikamentoz davolash:

1. Buyraklarda mikrosirkulyasiyani yaxshilash maqsadida antiagregantlar- dipiridamol tabletkasi 25 mg tabletkasi 75 mg/sut; pentoksifillin 100 mg/sut qo’llaniladi.

2. Antigipertenziv va nefroprotektiv maqsaddaangiotenzinga aylantiruvchi ferment ingibitori – fozinopril 20 mg/sut, enalapril 20 mg/sut, ramipril 10 mg/sut tabletkalarda; kalsiy kanalllari blokatorlari – amlodipin 10 mg/sut, nifedipin tabletkalarda 10 i 20 mg, 40 mg/sut; beta-adrenoreseptorlar blokatorlari – bisoprolol 10 mg/sut, alfa- i beta-adrenoreseptorlar blokatorlari karvedilol 25 mg/sut, angiotenzin II reseptorlari antogonistlari (lozartan 100 mg/sut, telmisartan 80 mg/sut tabletkalarda va b.q.).

3. Shishlar, gipergidratasiyava ularbilan bog’liq asoratlarda qovuzloqlidiuretiklar –(furosemid 2-3 mg/kg,inyeksiyada gidroxlortiazid (50-100 mg/sut tabletkada), samrasi bo’lmasa – ultrafiltrasiya qo’llaniladi.

4. Antibakterial vositalar infeksiya o’choqlari yoki o’tkir infeksion jarayon mavjudbo’lgan hollarda infeksiya o’chog’ini bartaraf qilish va qo’zg’atuvchini eradikasiya qilish maqsadida qo’llaniladi. Poststreptokokkli O’GN da (tomoqdan olingan surtma, antistreptokokkli AT titri oshganda) – benzilpenisillin 1,0 mln TB 6 marta/sut 10 davomida buyuriladi).

5. Sinusitlarda, pnevmoniyalardatanlov preparatlari sifatida Amoksisillin, klavulanovaya kislota tabletkada 500 mg dan sutkasiga 2marta 7-10 kun davomida, sefaklor(suspenziya tayyorlash uchun poroshok 125mg/5ml) 250-500 mg/sut sutkasiga 2marta 7-10 kun davomida.

6. β-laktamli antibiotiklarga allergiya aniqlanganda antibiotiki naznachayut LS iz gruppы makrolidlar guruhidagi antibiotiklar: azitromisin 500 mg sutkasiga 1 mahal 5 kun, spiramisin tabletkasi 1,5 mln XB va 3,0 mln XB, 6 mln XB sutkasiga 7 kun davomida.

7. Kuchli rivojlangan azotemiya va giperkaliyemiyada gemodializ o’tkaziladi.



Profilaktik chora tadbirlar:

− virusli, bakterial, zamburug’li infeksiyalar profilaktikasi

− elektrolitlar muvozanati buzilishining profilaktikasi

− eklampsiya, yurak-qon tomir yetishmovchiligi, DVSsindrom profilaktikasi


Keyingi kuzatuvlar:

Stasionardan so’ngi poliklinika bosqichida: rejimga rioya qilish (sovqotish, stresslar, jismoniy zo’riqishlardan asrash); parg’yezga rioya qilish; surunkali infeksiya o’choqlar sanasiyasi, antigipertenziv davolash.

Dispanser kuzatuv 5 yil davomida (birinchi yili – har kvartaldaAQB ni o’lchash, umumiy qon tahlili,siydik tahlili, qon zardobida kreatinin miqdorini aniqlash va Shvars formulasi bo’yichaKFT ni hisoblash).

Ekstrarenal belgilarning (arterial gipertenziya, shishlar), kuchli rivojlangan siydik sindromi 2 oy va undan ko’p muddat davom etsa buyraklar biopsiyasi tekshiruvlarini o’tkazish zarur, chunki bunday hollarda GN ning immunosupressiv davo muolajarini talab qiluvchi xavfli morfologik variantlarianiqlanib qolishi ehtimoliyati kuchli.



Jadval 8

Bolalarda glomerulonefritning tasnifi

(E.K.Petrosyan, S.S.Paunova va boshq.,2015)


Shakli

Kechishi va klinik varianti

Morfologik variant

Patogenetik mexanizmi

Bosqichlari

Buyrak faoliyati holati

Birlamchi

Ikkilamchi




O’tkir:

  • alohida siydik sindromi bilan

  • nefritik sindrom bilan

  • Nefrotik sindrom bilan

Diffuz proliferativ endokapillyar GN

Minimal o’zgarishlar




Immunokompleksli GN

S3-nefropatiya





Faol

To’liq bo’lmagan rekonvalessensiya

Rekonvalessensiya


O’BE bosqichlari [1,2]


O’tkir osti:

  • Tezda og’irlashib boruvchi

Ekstrakapillyar (yarim oysimon) GN

Nekrozlanuvchi GN





Immunokompleksli GN

S3-nefropatiya

S1q-nefropatiya

Kam immunli GN

Anti – GBM* nefrit



Kasallikning boshlanish davri

Klinik belgilarining avj olish davri


O’BE bosqichlari




Surunkali shakliga o’tish

SBE bosqichlari [3]

Surunkali:

  • Residivlanuvchi

  • Persistirlovchi

  • Og’irlashib boruvchi

  • alohida siydik sindromi bilan

  • nefritik sindrom bilan

  • Nefrotik sindrom bilan(shu jumladan gematuriya va AG bilan)

Minimal o’zgarishlar

Fokal-segmentar glomeruloskleroz

Mezangioproliferativ GN

Membranoproliferatv GN-zichlashgan depozitlar kasalligi

-Membranozli nefropatiya

Nekrozlanuvchi GN


Fibrillyar-immunotaktoid GN

Surunkali GN ning boshqa morfologik shakllari



Immunokompleksli GN

IgA-nefropatiya IgM-nefropatiya

S3-nefropatiya

S1q-nefropatiya

Kam immunli GN

Anti – GBMnefrit




Qaytalanish

To’liq bo’lmagan rekonvalessensiya yoki to’liq klinikog’laborator remissiya




O’BE , SBE bosqichlari


*GBM - glomerulyar bazal membrana

O’tkirglomerulonefritning kasalliklar xalqaro klassifikasiyasi (MKB-10) bo’yicha kodi:

N00 – O’tkir nefritik sindrom (Minimal zararlanishlar bilan)

N00.0 – O’tkir nefritik sindrom, kuchli bo’lmagan glomerulyar zararlanishlar bilan.

N00.1 – O’tkir nefritik sindrom, o’choqli va segmentar glomerulyar zararlanishlar bilan (o’choqli va segmentar: gialinoz, skleroz. O’choqli glomerulonefrit)

N00.2 – O’tkir nefritik sindrom, diffuz membranozglomerulonefrit

N00.3 – O’tkir nefritik sindrom, diffuz mezangial proliferativ glomerulonefrit

N00.4 – O’tkir nefritik sindrom, diffuz endokapillyar proliferativ glomerulonefrit

N00.5 – O’tkir nefritik sindrom, diffuz mezangiokapillyar glomerulonefrit (Membranoz-proliferativ glomerulonefrit, 1 va 3 tipi yoki qo’shimcha aniqlik kiritilmagan(QAK)

N00.6 – O’tkir nefritik sindrom, quyuq cho’kma kasalligi(Membranoz-proliferativ glomerulonefrit, 2 tipi)

N00.7 – O’tkir nefritik sindrom, diffuz o’roqli glomerulonefrit (Ekstrakapillyar glomerulonefrit)

N00.8 – O’tkir nefritik sindrom,boshqa o’zgarishlar bilan QAK Proliferativ glomerulonefrit

N00.9 – Aniqlik kiritilmagan o’tkir nefritik sindrom.

O’tkir glomerulonefrit kasallik chaqiruvchi a’mollarning ta’siridan 1 – 3 hafta o’tgandan so’ng o’tkir boshlanib, boshlanishi, avjiga chiqqan va qaytish davrlari uchun xos bo’lgan yaqqol klinik belgilarga ega. Odatda 3 – 4 oy atrofidagi muddatda 80 – 90% hollarda bemorning klinik va biokimyoviy jihatdan kasallikdan forig’lanishi bilan tugaydi. Kasallikning boshlanishi va avj olgan davri odatda 2 – 4 hafta, qaytish (tuzalish) davri 2 – 3 oy davom etadi. Ba’zan tuzalish davri bir yilga qadar davom etadi.

Glomerulonefritning klinik tasnifi:

1. O’tkirpoststreptokokkli glomerulonefrit

- siklik, qayta tiklanish rivojlanishi bilan kechuvchi

- cho’ziluvchan va surunkali kechuvchi

2. Tizimli kasalliklarda rivojlanuvchi o’tkir nefritik sindrom (lyupusnefrit, Shenleyn-Genox kasalligida nefrit va boshqa vaskulitlardagi nefrit)

3. IgA-nefropatiya

4. Jadal og’irlashuvchi glomerulonefrit

5. Membranoproliferativ glomerulonefrit

Bosqichlari:

• Klinik-laborator ko’rinishlarining avj olish davri

• Kasallik belgilarining ortga qaytish davri

• Asoratlarsiz

• Asoratlar bilan (gipertonik kriz, miyada qon aylanishining o’tkir yetishmovchiligi, O’BE, o’tkir chap qorinchali yurak yetishmovchiligi)

Mikrobli yallig’lanish va uning faolligini aniqlash maqsadida quyidagi tekshirishlar o’tkaziladi:


    • Obyektiv ko’rik (tashqi jinsiy a’zolar ko’rilishi sharti bilan)

    • Arterial qon bosimini o’lchash

  • Siydikning bioximik tahlili(oqsil, oksalatlar, uratlar, kalsiy, fosforningsutkalik ekskresiyasi)

  • Immunnologik statusni aniqlash

  • Najasni disbakteriozga tekshirish

  • Siydik umumiy tahlili (1-, 3-, 7-, 14-kunlari, keyinchalik individual yondoshgan holda) yokisiydikda minimal o’zgarishlar bo’lsa Nechiporenko sinamasi

  • Siydikning mikrobiologik tahlili, antibiotiklarga sezgirligini aniqlash sharti bilan

  • Qonning klinik tahlili

  • Qonda SROni aniqlash

  • Qonning bioximik tahlili (umumiy oqsil va fraksiyalari, kreatinin, mochevina, siydik kislotasi)

  • Shvars formulasi bo’yicha koptokchalar filtrasiyasini aniqlash

  • Buyraklar va siydik qopining UTT

  • Siydikni urogenital infeksiyalarga tekshirish (xlamidiyalar, mikoplazmalar, ureaplazmalar)

  • Virusologik tekshiruvlar (OGV, SMV, Epshteyn-Barrvirusi)

  • Siydikni zamburug’lar va anaerob infeksiyalarga ekish

Qo’shimcha tekshirish muolajalar ro’yxati:
Patologik jarayonning susayishi yoki kliniko-laboratorremissiya davrlaridao’tkaziladigan maxsus tekshirish usullari(ko’rsatmalar bo’lganda)

  • siydik chiqarishning ritmi va hajmi(qabul qilingan suyuqlik miqdorini hisobga olgan holda)

  • urodinamik tekshirish usullari



  • furosemid va suv bilan yuklamalar

  • ekskretornaya urografiya (KFT va kreatinemiyada o’tkazilmaydi)

  • miksion sistografiya

  • Zimniskiy sinamasi

  • siydikda titrlanuvchi kislotalikni aniqlash

  • siydikning osmolyarligini aniqlash

  • siydikda mikroalbumin, β2-mikroglobulin, α1-mikroglobulinlarni aniqlash

  • fermenturiyani aniqlash (LDG, GGT, ЩF, b.q.)

  • dinamik renossintigrafiya

  • statik renossintigrafiya (piyelonefritning klinik-laborator remissiya davri kamida 6 oydavom etgandan so’ng)

Piyelonefritning tashxisot mezonlari

Shikoyatlari va anamnez:



  • varaja, tana haroratining 38°S dan oshishi;

  • umumiy darmonsizlik, holsizlik, ishtahaning yo’qolishi

  • bel sohasida og’riqlar bo’lishi mumkin

  • dizuriya, shishlar kuzatilishi mumkin.

Fizikal tekshiruv natijalari:

  • tana haroratisubfebril yoki normal

  • palpasiyada polojitelnыy sindrom Pasternaskiy simptomi musbat

Laborator tekshiruv natijalari

  • EChT 20 mm/soat;

  • SRO 10-20 mg/l;

  • Qon zardobida PKT 2 ng/ml.

Instrumental tekshirishnatijalari

  • Buyraklar UTT: tug’ma anomaliyalar, kistalar, toshlar

  • Sistografiya –siydik qopi-uretral reflyuks yoki antireflyuks tashrixidan so’ngi holat

  • Nefrossintigrafiya- buyrak parenximasida zararlanish o’choqlari

  • Tubulointerstisial nefritda – diagnostik maqsaddabuyrak punksion biopsiyasi(ota-onasining roziligi bilan)

Mutaxassislar konsultasiyasiga ko’rsatmalar:Urolog, gbolalar inekologi ko’riklarlari. Ko’rsatmalar bo’yichaandrolog, okulist, otolaringolog, ftiziatr,immunolog, stomatolog, nevrolog ko’riklari.

Tasnifi. Piyelonefritning kelib chiqish sabablari va klinik manzarasining turfa xilligiga ko’ra bir necha tasnif taklif etilgan. Hozirgi davrda keng qo’llaniladigan piyelonefritning tasnifi quyidagicha

Jadval 13.

Bolalarda klinik piyelonefritning tasnifi

(RF SSVning sog’liqni saqlashni rivojlantirish masalalari bo’yicha ekspert komissiyasi yig’ilishining 2013yil 12 dekabrdagi№ 23 – bayonnomasi).

Piyelonefritning kechishi residivlanuvchi bo’lishi mumkin:


    • kamroq residivlanuvchi –– 6 oyda <2 marta qaytalanish yoki bir yilda <4 martaqaytalanish;

    • tez-tez residivlanuvchi – 6 oyda 2 marta qaytalanish yoki bir yilda 4 marta qaytalanish;

    • Piyelonefritningresidivlanuvchikechishi bog’liq:

    • Reinfeksiya bilan (infeksiyaning qayta yuqishi);

    • Qo’zg’atuvchining persistensiyasi – bioqobiq(plyonka)hosil bo’lish holatlarida(siydiktosh kasalligida,siydik kateteri doimiy turgan hollarda, urostomada va b.q.2.);

    • To’liq tuzalmagan infeksiyalarda.

Piyelonefrit tashxisini qo’yish bo’yicha ishchi sxema:

    • O’tkir yoki surunkali;

    • Noobstruktiv(urodinamikaning buzilishlarisiz) yoki obstruktiv( urodinamikaning buzilishlari bilan);

    • Remissiyadavri yoki qo’zg’alish davri(qo’zg’alishlar sonini ko’rsatish zarur);

    • Buyrak faoliyati: saqlangan yoki buzilgan.


Gospitalizasiyaga ko’rsatmalar

    • Sosial sharoitlar sababli

    • dlya provedeniya Rentgenurologik radionukleidli tekshiruvlar o’tkazish uchun

    • jarrohlik usuli bilan davolash uchun

    • yiringli asoratlari bo’lsa

o’tkir va surunkali buyrak yetishmovchiligi bo’lsa

    • xavf omillari mavjud bo’lsa

Davolash. Davolashning maqsadi:

    • infeksion jarayonni bartaraf etish

    • keltirib chiqaruvchi omillarni yo’qotish

    • urodinamika i buyraklar faoliyatini tiklash

    • kuchayib boruvchi nefropatiyada nefroprotetorli davo

    • bemorni sog’aytirish va asoratlarning oldini olish.

Davolash taktikasi:

Nomedikamentoz davolash usullari:



  • Rejim: tana harorati ko’tarilgan davrda to’liq to’shak rejimi, keyinchalik umumiy tartibda belgilangan bo’yicha.

  • Parhyez №7:




    • Yoshiga xos, asosiy oziq mahsulotlar bo’yicha moslashtirilgan, oqsillar cheklanmagan;

    • ogranicheniye ekstraktiv mahsulotlar, pishiriqlar, marinadlangan mahsulotlar, dudlangan, achchiq ta’mli mahsulotlar(sarimsoq, piyoz, kinza) va tarkibida natriy miqdori ko’p bo’lgan mahsulotlar;

    • ko’p miqdorda suyuqliklar iste’mol qilish (normaga nisbatan 50% ko’p miqdorda),ishqoriy muhitli mineral suvlar bilan galma gal almashtirilgan tarzda.

  • «Tartibli (regulyar)» siydik chiqarish rejimini yo’lga qo’yish (yoshiga qarab har 2-3 soatda);

  • Har kunlik gigiyenik muolajalar (dush, vanna, badanni sochiq bilan artish, tashqi jinsiy a’zolar tualeti);


Medikamentoz davolash

  • Simptomatik muolajalar: tana haroratini tushiruvchi, dezintoksikasion, infuzionvositalar– odatda kasallikning 1-3 kunlari o’tkaziladi;

  • Antibakterial davolash muolajalari3 bosqichda o’tkaziladi:

1 bosqich -10-14 kun davomida antibiotiklar;

Antibiotiklarni empirik (boshlang’ich) tanlov:



  • «Himoyalangan» penisillinlar: amoksisillin/klavulanat, amoksisillina/ sulbaktam;

III avlod sefalosporinlari: sefotaksim, seftazidim, seftriakson,sefiksim, seftibuten.


Og’ir kechishida:

  • Aminoglikozidlar: netromisin, amikasin, gentamisin;

  • Karbapenemlar: imipenem, meropenem;

  • IV avlod sefalosporinlari (sefepim).

Parenteral usulda davolashga ko’rsatmalar.



  • Bemorning yoshi <3;




  • Bemor ahvolining og’irligi:infeksion-yallig’lanish jarayonining o’ta faolligi yoki sepsisga shubha, kuchli rivojlangan intoksikasiya yoki degidratasiya;

  • Dispepsik holatlar(qusish) va oshqozon-ichaklarda so’rilish jarayonining buzilishi;

  • Dorilarni ichirish imkoniyati yo’qligi;

  • empirik peroralantibiotiklarga mikroorganizmlarning turg’unligi mavjudligi.

Dori moddalarni peroral berish usuliga o’tkazish rejimi uchun klinik mezonlar:



  • Klinik jihatdan ijobiy o’zgarishlar va oxirgi 24 ichida isitma qayd qilinmaganligi;

  • Qusishning yo’qligi.

Piyelonefritga chalingan bemorlarda antibiotiklar bilan davolash kursining davomiyligi kasallik kechishining og’irlik darajasiga bog’liq.


Bemorlarda antibiotiklar bilan davolash kursining davomiyligi:


  • Og’ir kechishi (isitma ≥39°, degidratasiya, qayta qayta qusish): antibiotiklar temperaturasinormallashgunga qadar v/i ga yuboriladi(o’rtacha 2-3 kun) keyinchalik peroral usulga o’tiladi (bosqichma bosqich davolash) 10-14 kungacha;




  • Yengil kechishi (o’rtacha isitma, kuchli degidratasiyaning yo’qligi, yetarlik darajada suyuqlik iste’mol qilishi): 10 kundan kam bo’lmagan muddat mobaynida peroralantibiotiklar qabul qilish.

Davolash samarali bo’lsa quyidagilar kuzatiladi:

  • Davolash muolajalari boshlangan muddatdan 24-48 soat o’tgach kasallik kechishida ijobiy klinik o’zgarishlar kuzatiladi;

  • 24-48 soatdan so’ng mikrofloralar eradikasiyasi kuzatiladi;

  • Davolash muolajalari boshlangan muddatdan 2-3 sutka o’tgach leykosituriyaning kamayishi yoki yo’qolishi kuzatiladi;

  • Smena Antibakterial preparatning 48-72 soatdan so’ng samarasizligini baholash mikrobiologik tekshiruv natijalari va mikroorganizmlarning antibiotiklarga sezgirligi aniqlangandan so’ng amalga oshiriladi.

Jadval 14.

Bolalarda piyelonefritni davolashda antibakterial preparatlarni taqsimlash miqdorlari (L.S.Strachunskiy, Yu.B. Belousov, S.N. Kozlov, 2007)



Preparatning nomi

Taqsimlash rejimi

Miqdori

Berilish usuli va rejimi

Amoksisillina/klavulanat*

40-60 mg/kg/24 soat (Amoksisillin bo’yicha)

Peroral va v/i sutkasiga 2-3 marta

Amoksisillina/sulbaktam

40-60 mg/kg/24 soat (Amoksisillin bo’yicha)

Peroral, m/o va v/i sutkasiga 2-3 marta

Sefalosporinlarning III avlodi

Sefotaksim

3 oygacha bolalarga – 50 mg/kg/8 s

3 oydan katta bolalarga 50-100 mg/kg/24 s



Peroral va v/i sutkasiga 2-3 marta

Seftriakson

3 oygacha bolalarga – 50 mg/kg/8 s

3 oydan katta bolalarga 50-100 mg/kg/24 s



m/o va v/i sutkasiga 1-2 marta

Seftazidim

3 oygacha bolalarga 30 – 50 mg/kg/8 s

3 oydan katta bolalarga30-100 mg/kg/24 s



m/o va v/i sutkasiga 2-3 marta

Sefoperazon/sulbaktam

40-80 mg/kg/24 soat (Sefoperazon bo’yicha)

m/o va v/i sutkasiga 2-3 marta

Sefiksim

>6 oylik bolalarga — 8 mg/kg/24 s

Peroral sutkasiga1-2 marta

Seftibuten

>12 oylik bolalarga: og’irligi<45 kg bo’lganda - 9 mg/kg/24 soat;og’irligi>45 kg bo’lganda - 200-400 mg/24 sut

Peroral sutkasiga1-2 marta

Sefalosporinlarning IV avlodi

Sefipim

>2 oylik bolalarga: 50 mg/kg/24 s

Sutkasiga 3 marta

Aminoglikozidlar

Gentamisin

3 oygacha bolalarga – 2,5 mg/kg/8s; 3 oylikdan katta bolalarga 3-5 mg/kg/24 s

m/o va v/i sutkasiga 1-2 marta

Netilmisin

3 oygacha bolalarga – 2,5 mg/kg/8s; 3 oylikdan katta bolalarga 4-7,5mg/kg/24 s

m/o va v/i sutkasiga 1-2 marta

Amikasin

3 oygacha bolalarga – 10 mg/kg/8s; 3 oylikdan katta bolalarga 15-20mg/kg/24 s

m/o va v/i sutkasiga 1-2 marta

Karbapenemlar

Imipenem

3 oygacha bolalarga – 25 mg/kg/8s; 3 oylikdan katta bolalarga: og’irligi <40 kg bo’lsa — 15-25 mg/kg/6 s.

og’irligi>40 kg bo’lsa – 0,5-1,0 g/6-8 s, 2,0g/24 s dan ko’p bo’lmagan miqdorda.



v/i sutkasiga 3-4 marta

Meropenem

3 oylikdan katta bolalarga 10-20mg/kg/8 s (maks 40 mg/kg/8 s)

6g/24s dan ko’p bo’lmagan miqdorda.



v/i sutkasiga 3 marta



«HIMOYaLANGAN» penisillinLAR

2012 yilgiYevropa tavsiyanomasiga asosan (M.Grabeet.al. Guidelinesonurologicalinfections. Uroweb, 2012) amoksisillin/klavulanatning miqdori 3 oylikdan12 yoshgacha bo’lgan bolalarda quyidagicha:



  • parenteral – 60-100 mg/kg/sut3 marta;

  • peroral – 37,5-75 mg/kg/sut v 2-3 marta.

  1. - bosqich – uroseptik davolash (14-28 kun).




  1. 5-nitrofuran hosilalari:

    • Furagin – 7,5-8 mg/kg (400 mg/24s dan ko’p bo’lmagan miqdorda) 3-4 marta;

    • Furamag – 5 mg/kg/24 s (400 mg/24s dan ko’p bo’lmagan miqdorda) 2-3 marta.




  1. Ftorxinolonlar:

    • Negram, nevigramon (3 oylikdan katta bolalarga) – 55 mg/kg/24 s 3-4 marta;




    • Palin (12oylikdan katta bolalarga) – 15 mg/kg/24 s 2 marta.




  1. - bosqich- residivlarga qarshi profilaktik davolash.

Bolalarda siydik yo’llari infeksiyasi(SYI)ning uzoq muddatli antimikrobli profilaktikasi o’tkaziladi:

  • yil davomida SYI residivlari≥3;




  • siydik qopi va uretra reflyuksi, SY anomaliyalari, siydik qopining og’ir neyrogen disfunksiyasi; Piyelonefritepizodini boshidan kechirgan kichik yoshli bolalar;



  • DMSA tekshiruv natijalariga ko’ra buyraklarda chandiqlarning aniqlanishi, siydik tosh kasalligi, dizurik holatlar va SYI epizodini boshidan kechirgan barcha qiz bolalar.



  • Nitrofuran hosilalari(furagin, furamag) sutkalik miqdorining 1/3-¼ qismi (1-2 mg/kg) kechqurun 1-12 oy davomida. Davolash muddati kliniko-laborator remissiyaning davomiyligiga bog’liq:

  • 6 oy – residivlar orasidagi interval3 haftadan 3oygacha bo’lsa;

  • 12 oy - residivlar orasidagi interval 3 haftadan kam bo’lsa;

  • siydik qopi va uretra reflyuksibo’lsa uzoq muddat davomida.

Davolashning boshqa turlari –

  • Fitoterapiya.



  • Probiotiklar

Jarrohlik davolash usullari, spesifik profilaktika usullari –yo’q.

Tavsiya qilinadi:



  • Organizmni chiniqtirish;

  • Surunkali infeksiya o’choqlari sanasiyasi.

Dispanser kuzatuv: Dispansernoye nablyudeniye za detmi, perenesshimi ostrыy O’tkir piyelonefritning epizodini bir marta boshidan kechirgan bolalarda dispanser kuzatuv 5 yil davomida, kasallikning residivlanuvchi kechishida – kattalar poliklinikasiga o’tkizilgunga qadar (19yoshgacha) olib boriladi.

Jadval 15.

Piyelonefritga chalingan bemor bolalarni dispanser nazorat qilish rejasi


Tibbiy muolajalar

Kuzatuvlar soni

  1. Vrach ko’riklari

3 oyda 1 marta

  1. Qonning klinik tahlili

  1. oyda 1 marta

  1. Siydikning umumiy tahlili(yoki Nechiporenko sinamasi)

Interkurrent kasalliklarda, vaksinasiyadan oldin 1 oyda 1 marta

  1. Siydikning bakterial tahlili

  1. oyda 1 marta

  1. Qorin bo’shlig’i a’zolari va buyraklarni UTT

12oyda 1 marta

  1. Zimniskiy sinamasi

  1. oyda 1 marta

  1. Qonning bioximik tahlili

  1. oyda 1 marta

  1. Koptokchalar filtrasiyasi tezligini aniqlash

  1. oyda 1 marta

Adabiyotlar ro’yxati

1. Aryev A.L.,Oveyanikova N.A ,Aryeva G.N Faktorы riska razvitiya i progressirovaniya patologii pochek serdechno-sosudistoy i serebrovaskulyarnoy sistem yedinы(vzglyad geriatra) //NEFROLOGIYa,-2011,tom15,str76-83.

2. Arxipov V.V. Konsepsiya xronicheskoy bolezni pochek v pediatrii – sledom za vzroslыmi – ili posmotrim, chto nam predlagayetsya // Nefrologiya – 2006 – Tom 10, № 3 – s. 120 – 126.

3. Axmatov A.A. Strukturno – funksionalnoye sostoyaniye i sistema antioksidantnoy zaщitы eritrositov u zdorovыx i bolnыx glomerulonefritom detey v usloviyax jarkogo klimata. Avtoreferat diss… kand.med.nauk, Frunze – 1988 – 41 s.

4. Axmatov A., Axmatova Yu.A., Yuldashev B.A., Aralov M.D. i dr. Kliniko-laboratornoye znacheniye perekisnogo okisleniya lipidov i sistema antioksidantnoy zaщitы organizma u detey bolnыx s glomerulonefritom. J. Problemы biologii i medisinы, №2. (100). 2018. S. 15-19.

5. Axmatov A., Axmatova Yu. A., Melikova D.U.,Najimov Sh.R.i dr. Vozrastnaya, polovaya i nozologicheskaya struktura bolnыx, gospitalizirovannыx v spesializirovannoye otdeleniye mnogoprofilnogo detskogo sentra. Sbornik materialov mejdunarodnoy nauchno-prakticheskoy konferensii «AKTUALNЫYe VOPROSЫ NEFROLOGII». 2019g. 14 marta, Tashkent.S.18-19.

6. Axmatov A., Axmatova Yu.A., Azizov M.K., Ishkabulova G.D. Sovremennыye aspektы preventivnoy profilaktiki i metafilaktiki nefropatiy pri mochekislom diateze. MATERIALЫ VIII SYeZDA PEDIATROV UZBEKISTANA «OKAZANIYe MEDISINSKOY POMOЩI DETYaM NA ETAPE REFORMIROVANIYa SISTEMЫ ZDRAVOOXRANENIYa RESPUBLIKI UZBEKISTAN» 15-16 oktyabrya 2019g. S.25-26.

7. Axmatov A., Axmatova Yu.A., Sirojova N.A. Piyelonefrit u detey: sovremennыye osobennosti diagnostiki i lecheniya. SCIENCE AND PRACTICE: IMPLEMENTATION TO MODERN SOCIET. Proceedings of the 4thInternational Scientific and Practical Conference. MANCHESTER, GREAT BRITAIN. 6-8.05.2020 R.332-341.

8. Axmatov A., Axmatova Yu.A., Najimov Sh.R.,Sirojova N.A. Vzaimootnosheniye disfunksii pochek i kardiovaskulyarnыx izmeneniy u detey pri yavleniyax s xronicheskoy pochechnoy nedostatochnosti v dodializnoy stadii. CHALLENGES IN SCIENCE OF NOWADAYS. Proceedings of the 4th international Scientific and Practical Conference. WASHINGTON,USA.26-28.05. 2020. P.273-278.

9. Axmatova Yu.A., Axmatov A., Najimov Sh.R., Sirojova N.A. Xronicheskiy tubulointerstisialnыy nefrit (XTIN) na fone uraturii: kliniko-laboratornaya i funksionalnaya xarpkteristika. SCIENTIFIC HORIZON IN THE CONTEXT OF SOCIAL CRISES. Proceedings of the 4th international Scientific and Practical Conferece.TOKYO,JAPAN.6-8.2020. P.183-186

10. Axmedjanova N.I.Optimizasiya diagnostiki i lecheniya xronicheskogo piyelonefrita u detey. Avtoref.diss…d.m.n. Tashkent, 2019. 33str.

11. Axmedjanova N.I., Axmatov A., Axmatova Yu.A., Maxmudov X., Xusenova F. Sovershenstvovaniye diagnostiki i lecheniya xronicheskogo piyelonefrita u detey. Vestnik vracha.№4. Samarkand,2019,s.24-28.

12. Axmedjanova N.I., Maxmudov X., Xusenova F. Novыye metodы diagnostiki i lecheniya xronicheskogo piyelonefrita u detey. European Science Review Austria/ -№9-10.-Vienna, 2019. –R.26-29.

13. Bugayeva N.V.Diagnostika uratnoy nefropatii u bolnыx s sindromom arteraialnoy gipertenzii: Diss.kand.med.nauk.M.,2012.

14. Donskov A.S., Balkarov I.M., Fadina Z.M. i dr.. Uratnoye porajeniye pochek i metabolicheskiye sdvigi u pasiyentov s arterialnoy gipertoniyey//Ter.arxiv. 2013;6;s.53-56

15. Yenikeyeva Z.M,Axmadeyeva E.N ,Imayeva A.R i dr.Ostrыy glomerulonefrit u detey-faktorы riska ,techeniye,isxod //Pediatriya imeni G.N.Speranskogo-2012,tom 96,№6,str. 17-21

16. Ismailova Z.A.,Yuldashev B.A., Axmatov A.A.Xronicheskiy piyelonefrit u detey na fone narushennogo obmena mochevoy kislotы: osobennosti anamneza i kliniko-laboratornaya xarakteristika//Doktor axborotnomasi.2019,№1.s.45-49.

17. Ishkabulov D., Axmatov A., Abdurasulov F.P.,Aralov M.D.i dr. Mochekislыy (purinovыy) diatez – kak realnыy faktor riska nefropatii u detey: osobennosti techeniya v usloviyax teplovoy nagruzki. Jurnal «Doktor axborotnomasi». №2, Samarkand 2016 yil. Str. 19-25.

18. Kuzmin O.B Mexanizmы razvitiya i progressirovaniya nefropatii u bolnыx s serdechnoy nedostatochnostyu s xronicheskim kardiorenalnыm sindromom//Nefrologiya -2011,tom 15,№2,str 20-29.

19. Smirnov.A.V Sistemnыy podxod k analizu kardiorenalnыx vzaimootnosheniy kak pervыy shag na puti k nefrologii formata P4 // Nefrologiya. -2011, tom15, №2, str11-19.



20. Munter P.,He J,Hamm L.et.al. Renal insnfficiency and subsequent dealt resulting from cardiovascular disease in the United states //Am.soc Nephrol-2012, 13,745-753



Download 354 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling