Жамоада жамоат ишини ташкил этиш

“Жамоада жамоат ишини ташкил этиш” номли иш уйини.

4-соатлик амалий машгулот.

Мақсад: Жамоани ўрганиш усуллари билан танишиш ва бу соҳада тажриба алмашиш; жамоадаги шахслараро муносабатларни, ундаги гуруҳларни, гуруҳ сардорларини аниқлаш; ўйин қатнашчиларида нотиқлик, ўз фикрини ўзгаларга ўтказа билиш қобилиятини ва мунозара юритиш маданиятини шакллантириш.


Кутилаётган натижа:
1. Инсоннинг психологик имкониятларини ўрганиш усуллари бўйича билимни эгаллаш ва бу билимлардан фойдалана ола билиш.
2. Нотиқлик санъатига эга бўлиш.
3. Одамларни психологик таҳлил қила билиш кўникмасини ўзлаштириш.
4. Мунозара юритиш маданиятини эгаллаш.

Ноаниқлик шароитида ўз фаолиятини танлаш вазиятида шахс хулқи модели бўйича имитацион ишчанлик ўйини.

Ўйиннинг мақсади: 1.Жамоада психологик муҳитни ҳамда лидерларни аниқлаш.
2. Жамоада психологик шароитни, лидерларни (оқ ва қора) аниқлаш, раҳбар учун жамоани самарали бошқаришга ёрдам.
Лидерни аниқлаш учун ушбу ўйин хоҳлаган коллективда ишлатилиши мумкин.
Ўйиннинг вақти-2 соат.
ИШ ЎЙИНИ.
I. ВАЗИЯТ: “Тақсимот бўйича бир ой мобайнида ишлаётган жамоангизда Сизга жамоатчилик ишини ташкил қилиш, ҳамда бошқариш вазифаси қўйилган”.
Жамоангиз унчалик катта эмас, тахминан 50 нафар одам. Сизга ташкил қилиш учун бир хафта муддат берилган. Хўш, жамоангизда жамоа ҳамда ташкилий ишларга қизиққан одамларни аниқлаш учун, қандай ташкилий тадбирлар ўтказиш мумкин? (иштирокчининг бланкига қаранг)
II. ЎЙИН ҚОИДАСИ: 1. Жамоа ишларига фаол номзодларни аниқлаш, қисқа муддатда лидерни, жамоа сардорини топиш учун Сизга берилган ҳаракат турларидан биттадан-учтагача танлашингиз мумкин.
Танланган иштирокчилар бланкида “_” белгисини қўйиб ҳаракатингизни белгиланг.
2. Ҳар бир иштирокчи индивидуал ишида бошқа иштирокчилар маслаҳатисиз, шахсан ўзи ечимни топиши керак. Тушунмаган саволларга раҳбар жавоб беради. Индивидуал ишининг тугатганлигини иштирокчи қўлини кўтариб билдиради.
3. Барча иштирокчилар 4 кишидан иборат бўлиб командаларига бўлинадилар ҳамда эркин фикрлаш жараёнида командалари ўзининг якуний қарорига келадилар. Ушбу босқичда ҳар бир иштирокчининг вазифаси командаги ўз фикрининг тўғрилигини ўтказа олишдир.
Командалар ўзаро маслаҳатлашмайдилар. Ишнинг якунланганлиги қўл кўтариш билан билдирилади.
4. Иш жараёнида команданинг вакили умумий қарорини изоҳлаб, ҳимоя қилиб тушунтириб беради. Бошқа командадаги иштирокчилар саволлар бериб, қарама-қарши фикрлар билдирадилар. Шунда команда ўз фикрни ҳимоя қилади-бу ерда мунозара (тортишув) кетади.
5. Ўйининг раҳбари командалар қарор чиқараётганида аралашмасдан, фақат ўйинни назорат қилиб туради.
6. Ҳар бир иштирокчи ўзининг ишбилармонлик хусусиятини, сифатларини, шунингдек, ўз-ўзини баҳолаш учун берилган тартибдаги рўйхатдан 6 тасини танламоги керак.
Ўз-ўзининг ишбилармонлигини ўзи баҳолаши, бошқа иштирокчиларнинг консультацияси индивидуал тартибда олиб борилади.
7. Характер турини баҳолаш: агар Сиз танлаган хислатларнинг аксарияти биринчи ярмида бўлса, ижодий характер; иккинчисига тушса-бажарувчи; учинчисига тушса-ташкилотчи.
Агар Сиз танлаган хислатлар характернинг уч турига баробар тақсимот қилинган бўлса, демак, Сизга характернинг уч тури хам хосдир.
8. Агарда иштирокчи ўз фикрини командаги ўтказа билса ҳамда ижодий ва ташкилотчилик характерига эга бўлса, ушбу иштирокчи лидер деб хисобланади.


III. ИШ ЎЙИНИНГ ТУЗИЛИШИ

РАҲБАР	ИШТИРОКЧИ
1. Вазифанинг қўйилиши 5. Якунлаш, натижани таҳлил қилиш.	2. Индивидуал ечилиши. 3. Команданинг ечими. 4. Ечимни муҳокама қилиш

1. Ўйиннинг раҳбари вазифа қўяди, шароитни ҳамда ўйиннинг қоидалари, иштирокчиларнинг вазифаларини таништиради.

2. Ўйиннинг ҳар бир иштирокчиси индивидуал равишда хеч кимдан маслаҳат сўрамасдан ўзининг фикрини асос қилиб, мустақил ечимини топади.
3. Команданинг иштирокчилари ўзаро мулоқотдан кейин умумий ечимини бериши керак.
4. Ўз навбати билан ҳар бир команда топган ечимини ўқиб беради, бошқа командалар оппонент ролини ўйнайди ва ўзаро мулоқот ўтказилади.
5. Раҳбар ўйининг натижасини таҳлил қилиб, баҳоларни хисоблаб чиқади, унинг ғолибларини маълум қилади.

IV. ЎЙИННИНГ МОДЕЛИ

1. Раҳбар ўйининг мақсадини тушунтириб беради, иштирокчиларни командаларга бўлади, бланкалар тарқатади, унинг қоидаларини ҳамда якуний вазиятни айтиб беради.
2. Берилган бланкаларда иштирокчилар индивидуал қабул қилган ечимини “-” белгиси билан белгилайдилар.
3. Команда қабул қилган ечимни бланканинг ўз жадвлида “_” белгиси билан белгиланади.
4. Раҳбар ўзининг бланкасида иштирокчиларнинг индивидуал ва команданинг ечимини белгилаб, доскада ахборот учун ишнинг натижасини қайд қилади.
5. Берилган натижалар бўйича гуруҳ мулоқоти.
6. Гуруҳ мулоқотидан кейин ҳамма ўзиниг ечимини тузатиш учун бир дақиқа берилади. Иштирокчилар қабул қилган фикрларни ўзгартиришни дарҳол раҳбарига маълум қиладилар. Натижалар раҳбарнинг бланкасига ва доскага тушиши керак.
Қайси бир команданинг ечими тузатиш пайтида қабул қилинган бўлса, ўша командага қўшимча бир балл берилади.
7. Ишбилармонлик характер хусусиятини ўзи баҳолаш иштирокчиларнинг бланкида ўзига хос бўлган 6 та фазилатни тўғри келадиган графада “_” белгиси билан билдирилиши керак.
8. Иштирокчи раҳбар ёрдами билан ўзининг характери қайси турга қарашлилигини аниқлаб олади (ижодий, бошқарувчан ва ташкилотчилик).
Натижалар раҳбарнинг бланкига ва доскага езилади.
9.Ўйин бўйича олинган умумий натижанинг таҳлили жадвал бўйича доскада ҳамма иштирокчилар учун ўтказилади, уни якунлаш лидерни аниқлаш. Баъзан ўйининг мақсади бўйча шундай таҳлил натижаларини айтмасдан туриб раҳбарнинг бланкига ёзиб қўйилади. Шунда ўйин команданинг олган ўрни билан қанча ташкилотчи борлигини аниқлаш ва баҳс билан тугалланади.
V. ЎЙИННИНГ РЕГЛАМЕНТИ
Ўйин бир даврда ўтказилади. Ўйиннинг ҳар бир босқичи бўйича тахминан кетадиган вақт:
-раҳбарнинг кириш сўзи-20 мин.
-иштирокчиларнинг индивидуал иши-10 мин.
-команданинг бир қарорга келиши-10 мин.
-гуруҳ баҳси-20 мин.
-шахснинг ўз-ўзини баҳолаши-10 мин.
-натижанинг таҳлили ва якунланиш-20 мин.
Ҳаммаси бўлиб ўйинга 1соату, 30 минут (2x45) кетади.

Гуруҳ №___________

Қатнашчи__________

“ЖАМОАДА ЖАМОАТ ИШЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ”

ИШ ЎЙИНИ ҚАТНАШЧИСИНИНГ ВАРАҚАСИ

№	Ҳаракатлар	инд. хукм. чиқ	групп. хукм. чиқ	Характерингизнинг иш хусусиятлари
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.	Жамоанинг ҳар бир аъзоси билан шахсан танишсиз Жамоадаги қизиқтирган шахслар тўғрисидаги маълумотларни кадрлар бўлимида таҳлил қилиш Шахсий анкета саволларин тузиш ва жамоанинг ҳар бир аъзоси томонидан тўлдирилишини ташкил этиш. Жамоат ишларида тавсия қилинган номзодларни муҳокама қилиш учун йигилиш ўтказиш. Жамоат ишларига тавсия қилинга номзодларни жамоанинг ҳар бир аъзоси билан муҳокама қилиш. Жамоанинг ҳар бир аъзосининг характери яққол намоён бўладиган вазиятни вужудга келтириш Жамоат ишига бўлган муносабатини аниқлаш учун топшириқ беришни ташкил этиш. Жамоанинг ҳар бир аъзосини ташкилотчилик қобилиятини аниқлаш учун иш ўйини ўтказиш. Жамоат ишларини қандай олиб боришликни шахсан ўзи намуна тарзида кўрсатиб бериш (ҳамма жамоат ишини ўзи олиб боради). Жамоат ишларида қатнашишига ишонч хосил қилдирадиган суҳбат ўтказиш.			1. Мустақиллик 2. Ишга ижодий ендашиш. 3. Ташаббускорлик. 4. Ақлан қобилиятлилик. 5. Тажрибали ва билимлик. 6. Тиришқоқлик. 7. Саранжом. 8. Диққат эътиборлилик. 9. Ижро этувчанлилик. 10. Интизомлилик. 11. Қатъиятлилик. 12. Виждонлилик. 13. Мехнатсеварлик. 14. Эпчиллик. 15. Сабр тоқатлилик. 16. Ишчанлик. 17. Масъулиятлилик. 18. Ташкилотчилик.

Менежер учун унинг ўз имкониятларини очишга қаратилган анкетадан ташқари, унга қаратилган (йўналтирилган) варақа эксперт баҳолаш мухим ахамият касб этади. Эксперт баҳолашга йўналтирилган анкета ҳар хил вазиятларни ўрганишга мўлжалланганлиги туфайли қўл остидаги (тобе) кишилар томонидан унинг муомаласи, фаолияти самарадорлиги, хулқ-атвори хусусияти, шахсий, иродавий, эмоционал, когнитив, регулятив хислатлари юзасидан муносабат билдириш, баҳо бериш орқали характерологик, этнопсихологик материаллар тўплашга имкон яратади. Қўл остидаги ходимларни баҳолаш тизими ўзининг объективлиги билан бошқа мезонлар мажмуасидан тафовутланади. Айниқса баҳолаш сиртдан ўтказилиши эмпирик маълумотлар ишончлилиги, валидлиги, репрезентативлиги кўрсаткичларига кафолат беради.

Менежернинг варақага берган жавоблари йигиндиси билан эксперт баҳоси натижалари умумлаштирилса, текширувнинг илмийлик даражаси янада ортади. Ходимларнинг ўзаро муносабатларини ўрганишга қаратилган анкета ўз йўриқномасига биноан турлича вазиятларни аниқлашга хизмат қилади. Шунингдек, гуруҳ еки жамоадаги муносабатлар мажмуаси бўлмиш психологик муҳит мохиятини очади, жипслик, ҳамдардлик, ўзаро хурмат, эмпатия, аттракция, симпатия, хамкорлик, ўзаро ёрдам, праксик юксак хис-туйгулар холатини тавсифлайди.
Менежмент психологияси асослари курсида эксперт баҳолаш методи мухим ахамият касб этади. Эксперт баҳолаш методининг мохияти шундан иборатки, менежер фаолияти, шахсиятига бериладиган ташқи баҳо хамкасабалари, ёрдамчилари. қўл остидаги ходимлари, жамоатчилик томонидан амалга оширилади. Эксперт баҳолаш кенг қамровли бўлиб, у ўз ичига менежернинг турли соҳадаги фаолияти ютуги (муваффақиятсизлиги), шахслараро муносабати мароми, одоби (такти), шахсий фазилатлари (иллати), хиссий кечинмалари, иродавий сифатлари, фикрлаш услуби, қарор қабул қилиш тактикаси ва стратегияси каби ижтимоий психологик жабхаларни қамраб олади. Эксперт баҳолашнинг мухим томони шундан иборатки, аксарият холларда мазкур жараён объективлик хусусиятига эга бўлади. Шунингдек, у танқидий ендашувни ўзига мужассамлаштиради, муайян даражада қатъий далиллаш унда устуворлик қилади. Масалан, менежернинг ким эканлиги унинг қўл остидаги ходимлар, хизматчилар томонидан баҳоланиши аксарият холларда аниқ, хақчил, одилона ҳамда умумлашган тарзда амалга оширилади. Бу масалани янада ойдинлаштириш учун тест саволлари, сўровнома сингари текшириш, синов мезонларидан фойдаланилади. Менежер еки мутахассисни “ўта ишчан еки истеъдодли” деб баҳолаш экспертларнинг умумий фикрларини ўзида мужассамлаштиради. Кўпчиликнинг унга нисбатан илиқ, самимий (гаразгўй) муносабати оқилликни ўзида акс эттиради.
Эксперт баҳолаш методини қўллаш орқали раҳбар кадр еки хизматчилар тўғрисида муайян даражада маълумотлар тўплаш имконияти тугилади ва уларнинг асосида психологик тавсиф яратилиши мумкин. Шунинг билан бирга инсонларда учрайдиган нуқсонларнинг олдини олиш ва уларни бартараф этишга замин хозирланади.