Jizzax politexnika instituti

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI

JIZZAX POLITEXNIKA INSTITUTI

“Elektromexanika va Radioelektronika “ FAKULTETI





<< Sifatni boshqarishning statistik usullari >> fanidan





<>



Mavzusidagi



KURS ISHI

Bajardi: MS va MSM kafedrasi, 332-17

Gurux talabasi : Yusupov Dadabek

Tekshirdi: Qo’ziyev Botir

Jizzax 2020

Mahsulot sifatining statistik usullari

Reja:

KIRISH.

I.NAZARIY QISM

1. Sifatning statistik usullari haqida

tushuncha.

2. Sifatning statistik usullarini

rivojlantirish tarixi.

II.ASOSIY QISM

1.Sifatni boshqarishning statistik

usullari faninig asosoy maqsad va

vazifalari.

2.Mahsulot Sifatining boshqarishning

statistik usullari fanini tarixi.

Xulosa.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.

KIRISH.

Sifatning statistik usullari haqida tushuncha.

Fanda sifat boshqaruvi tushunchasi XIX asr

oxirlarida paydo bo’lib, shuningdek sanoatda

ishlab chiqarishga o’tishda va mehnat

faoliyatinin taqsimlanishidagi roli sanoatda

e’tiborga olina boshladi. Mehnat faoliyatini

taqsimlanishi prinsipi o’zaro

almashinuvchanlikni hal qilishda va ishlab

chiqarishdagi aniqlikni talab qiladi. Bu

vaqtgacha esa, hunarmandchilik vaqtlarida

ishlab chiqarilgan mahsulotlar avvalgisiga qarab

solishtirish yo’li bilan yoki o’xshatish orqali

tekshirilgan, shuningdek, uning detallarini

o’xshatish namunalari orqali aniqlangan.

Keyinchalik esa ko’p hajmdagi detallarni ishlab

chiqarishda razmerdan chetga chiqish,

parametrlarni o’zgarishi variatsiyalarni

o’zgarmasligi uchun, mahsulotlarni ishlab

chiqarishdagi sifatini ta’minlovchi kriteriyalar

kerakligin tushunildi.

Urushdan keyingi paytlarda AQSH va

yevropada sifat bo’yicha milliy standartlar

Sifat bu - qadriyat, degan yondoshuvga A.

Feygenbaum quyidagicha fikr bildiradi: “Sifat bu

-“eng yaxshi” degan mutlaq ma’noni ifoda

etmaydi. U “iste’molchining muayyan

shartlariga ko’ra eng yaxshi” degan ma’noni

anglatadi. Bu shartlar quyidagicha: a)

mahsulotning haqiqiy iste’moli; b) mahsulotning

sotilish narxi. Mahsulotning sifatini uni ishlab

chiqarish uchun ketgan xarajatdan ajralgan

holda tasavvur qilib bo’lmaydi” sifatli mahsulot

– bu mutanosib narxda, ma’lum ehtiyojlarni

qondiruvchi mahsulotdir.

tashkil topdi. Xalqaro standartlashtirish

tashkilotlarida normativ hujjatlarni ishlab

chiqishda sifat sohasida markaziy vazifani

bajardi. (ISO). 90- yillardan boshlab nafaqat

matematika mutaxassislari, balki sifat nazorati

ishchilari va menejerlar ham boshqaruv

jarayonini statistikasi bilan shug’ullana

boshladilar.

20-yillarni boshida ba’zi bir mutaxassislarni

sanoatda o’ylantirib qo’yadigan muammo

parametrlarni ruxsat etilgan oraliqdan

chetlashishini oldindan bilish mumkinligini

o’rganish edi. SHuning uchun ular nuqsonli

mahsulotga emas, balki uning texnologik

jarayoniga e’tibor berib, natijada brak

mahsulotlar kelib chiqishi yoki parametrlardan

chetga chiqish ro’y berishini nazorat qildilar.

Buning natijasida texnologik boshqaruv

jarayoning statistik usuli paydo bo’ldi. Bu

usullarning asoschisi V. SHuxart edi. SHu

vaqtning o’zida tanlab olingan mahsulotlarning

nazoratini nazariy ishlovigv katta ahamiyat

berildi. 20-yillarning oxirida AQSH da birinchi

bo’lib taniqli amerikalik olim G. Dodj muallifligi

asosida ishlab chiqildi. Sifat nazoratini statistik

usullarini paydo bo’lishida mutaxassislar

o’ylashlari bo’yicha mahsulotning sifati

murakkab jarayon asosida shakillanadi. Buning

natijasida esa, ko’pgina moddiy yechimlar va

ishchilarning xatolari ta’siri kuchli

bo’ladi.shuning uchun bu omillarni boshqarib

turish va sifatni kerakli pog’onaga chiqarishni

ta’minlash, har xil turli sifatni oshirishda

variantlarni ko’rib chiqish lozim. SHuningdek

ob’yektlarning ehtiyojlarini qondirishda sifatni

baholash va tahlil qilishni o’rganish lozim.

Urushdan keyingi paytlarda AQSH va yevropada

sifat bo’yicha milliy standartlar tashkil topdi.

Xalqaro standartlashtirish tashkilotlarida

normativ hujjatlarni ishlab chiqishda sifat

sohasida markaziy vazifani bajardi. (ISO). 90-

yillardan boshlab nafaqat matematika

mutaxassislari, balki sifat nazorati ishchilari va

menejerlar ham boshqaruv jarayonini

statistikasi bilan shug’ullana boshladilar.

Statistikani quyidagi guruhlarga ajratish

mumkin :

- Mamlakatning iqtisodiy va sotsial rivojlanish

haqida ma’lumotlarni to’plovchi,

umumlashtiruvchi va chop etuvchi organ yani

statistika organlari hisoblanadi.

-

Statitsika deganda bironta hodisa

hodisa haqida raqamlar yig’indisi

tushuniladi.

-

statistika

deganda ijtimoiy fan tushiniladi

-

statistika

deganda statistic meyodlar

yig’indisi tushiniladi

Statistik to’plam

– bu umumiy bog’liqlikda,

qandaydir bir sifat belgisi bilan birlashgan va

bir-biridan farq qiluvchi ob’yekt yoki

hodisalarning yig’indisidir.

NAZARIY QISM

Sifatning statistik usullari haqida tushuncha

.

Fanda sifat boshqaruvi tushunchasi XIX asr

oxirlarida paydo bo’lib, shuningdek sanoatda

ishlab chiqarishga o’tishda va mehnat

faoliyatinin taqsimlanishidagi roli sanoatda

e’tiborga olina boshladi. Mehnat faoliyatini

taqsimlanishi prinsipi o’zaro

almashinuvchanlikni hal qilishda va ishlab

chiqarishdagi aniqlikni talab qiladi. Bu

vaqtgacha esa, hunarmandchilik vaqtlarida

ishlab chiqarilgan mahsulotlar avvalgisiga qarab

solishtirish yo’li bilan yoki o’xshatish orqali

tekshirilgan, shuningdek, uning detallarini

o’xshatish namunalari orqali aniqlangan.

Keyinchalik esa ko’p hajmdagi detallarni ishlab

chiqarishda razmerdan chetga chiqish,

parametrlarni o’zgarishi variatsiyalarni

o’zgarmasligi uchun, mahsulotlarni ishlab

chiqarishdagi sifatini ta’minlovchi kriteriyalar

kerakligin tushunildi.

Bunday kriteriyalardan birini F. Teylor

tomonidan pastki va yuqorigi chegaralarni

parametrlarini siljish chegarasi intervallari taklif

qilindi. Bunday intervallarni (dopusk) "ruxsat

etilgan" deb yuritiladi. Bu takliflar konstruktor

va ishlab chiqaruvchilarni qarama-qarshiliklariga

olib keldi: konstruksiya elementlarini

birlashtirish sifatini oshirishni ta’minlashda

"ruxsat etish" chegarasi juda murakkab edi,

ikkinchi guruxga esa, texnologik tizimlarni

yaratishda murakkablik keltirib chiqardi.

CHunki, mahsulot tayyorlashda parametrlarni

bir pog’onada ushlab turishda kerakli

chegaradan chiqib ketishiga olib keldi, hamda

yaqin chegarani tanlash murakkablashgan edi.

20-yillarni boshida ba’zi bir mutaxassislarni

sanoatda o’ylantirib qo’yadigan muammo

parametrlarni ruxsat etilgan oraliqdan

chetlashishini oldindan bilish mumkinligini

o’rganish edi. SHuning uchun ular nuqsonli

mahsulotga emas, balki uning texnologik

jarayoniga e’tibor berib, natijada brak

mahsulotlar kelib chiqishi yoki parametrlardan

chetga chiqish ro’y berishini nazorat qildilar.

Buning natijasida texnologik boshqaruv

jarayoning statistik usuli paydo bo’ldi. Bu

usullarning asoschisi V. SHuxart edi. SHu

vaqtning o’zida tanlab olingan mahsulotlarning

nazoratini nazariy ishlovigv katta ahamiyat

berildi. 20-yillarning oxirida AQSH da birinchi

bo’lib taniqli amerikalik olim G. Dodj muallifligi

asosida ishlab chiqildi. Sifat nazoratini statistik

usullarini paydo bo’lishida mutaxassislar

o’ylashlari bo’yicha mahsulotning sifati

murakkab jarayon asosida shakillanadi. Buning

natijasida esa, ko’pgina moddiy yechimlar va

ishchilarning xatolari ta’siri kuchli

bo’ladi.shuning uchun bu omillarni boshqarib

turish va sifatni kerakli pog’onaga chiqarishni

ta’minlash, har xil turli sifatni oshirishda

variantlarni ko’rib chiqish lozim. SHuningdek

ob’yektlarning ehtiyojlarini qondirishda sifatni

baholash va tahlil qilishni o’rganish lozim.

Urushdan keyingi paytlarda AQSH va yevropada

sifat bo’yicha milliy standartlar tashkil topdi.

Xalqaro standartlashtirish tashkilotlarida

normativ hujjatlarni ishlab chiqishda sifat

sohasida markaziy vazifani bajardi. (ISO). 90-

yillardan boshlab nafaqat matematika

mutaxassislari, balki sifat nazorati ishchilari va

menejerlar ham boshqaruv jarayonini

statistikasi bilan shug’ullana boshladilar.

YApon olimi G. Taguti tomonidan sifat

boshqaruvi prinsiplarini takomillashuvida katta

xissasini qo’shgan. U har xil pog’onalarda

mahsulotning xususiyatlarini turlarini

o’rganishini taklif qildi, sifat menejmenti tizimi

uchun esa bu revolyutsion kashfiyot edi.

Jarayonlar va mahsulot parametrlarini Taguti

kashfiyotiga ko’ra, moslashuvchanligini

belgilash, jarayonlarning kam variatsiyalanishiga

olib keldi. Bu jarayon esa, kiruvchi parametrlarni

jarayoniga mustahkam edi va ular (robastn’shi)

deb nomlandi. Hozirgi paytdagi korxonalarda,

amaliyotda qo’llaniladigan statik usullarni

quyidagi kategoriyalarga bo’lish mumkin:

- yuqori murakkablik pog’onasidagi usul,

qaysiki ishlab chiqaruvchi tomonidan korxona

boshqaruvi tizimida yoki jarayonlarda

ishlatilishi. Ularga klasterli analiz usuli, adaptiv

tipdagi statistikalar kiradi.

- maxsus usul, qaysiki texnik nazorat

operatsiyalarini ishlab chiqishda ishlatiladi,

sanoat eksperimentlarini planlashtirish,

ishonchlilik va aniqlik hisoblarida ishlatiladi

2.Sifatning statistik usullarini

rivojlantirish tarixi.

Ko’p asrlar oldin sifatni statistik usullari haqida

mulohazalar bo’lgan. YUz yillar oldin paxta va

bug’doy sotib oluvchi savdogarlar

mahsulotlarning xususiyatlarini tekshirish uchun

paxta va bug’doy qoplarini teshib, ulardan

namuna olib, tekshirib, keyin savdo qilganlar.

O’sha davrda namunalarni tekshirishning iloji

bo’lmagan bo’lsa ham, amaliyotda tajribalariga

tayanib, sotuvchi va sotib oluvchilar mahsuloti

tekshirib olishgan. 19 asrning o’rtalarida

hunarmandlar ishlab chiqaruvchi va nazoratchi

vazifasini bajargani uchun sifatli mahsulot

tayyorlashda qiymnchmliklar bo’lmagan.

Mehnat faoliyatini taqsilanishi sababli, ko’p

faoliyatlar o’zgardi. Oddiy jarayonlarni

bajaruvchi ishchilar o’z mehnatlarining sifatiga

javob bera olmasdilar, shuningdek, tayyor

mahsulot sifatini tekshira olmaydilar.

Nazoratchi lavozimi esa, nazorat qilish

faoliyatini yanada takomillashtirishga olib keldi

shuningdek, vaqt o’tishi bilan mahsulot sifatiyi

baholashda ilmiy ishlab chiqanishlar joriy qilindi.

Nazorat apparatidagi sanoat korxonalarida oliy

toifadagi sifatli mahsulotlarni ishlab chiqarish

gipertrofik holatini yuzaga keltirdi.

20 asrning birinchi yarmida mehnat sifati

nazoratining statistik usullarini qo’llanilishi

rivojlana boshladi. Statistik usullarni qo’llanilishi

nazoratchi vazifasiga ish hajmini kamaytirish va

inspektorlar uchun shtatini kamaytinishga olib

keldi.

1924 yilda birinchi bo’lib, nazoratni statistik

usullarini ilmiy amaliyotda ishlatildi. Sifatsiz

mahsulotni nazorat xaritasini ishlatishda Vol’ter

E. SHuxart kashf etdi.

1918 yilda Vol’ter E. SHuxart "Western Eektric"

firmasida muxandis bo’lib ishladi. 1925 yilda esa

uning nomi o’zgantirilib, "Bell Telephone

Laboratories" deb nomlandi. SHuxart 1956

yilgacha pensiyaga chiqquncha o’sha yerda

ishladi. Ko’pgina ishlari statistik nazorat sohasi

bo’yicha xuddi shu firmada ishlatildi. SHuxart

o’zining mulohazalarini ko’pincha mumkin

bo’lgan chegaralar va sifatni boshqaruvini kelib

chiqishi, shuningdek, jarayonlarni bir

me’yordaligini va variantlarni kamaytirishga

qaratdi. Uning bu kashfiyotlari hozirgi davrda

ham aktual o’rin tutadi. SHuningdek, sifatning

uzluksiz yaxshilanish fikrini ham ko’rsatib o’tdi,

jarayonlarning uzluksiz yaxshilanish siklini taklif

qildi. Hozirda bu sikl "SHuxart - Deming sikli"

nomi bilan ataladi. Sifatni rivojlantirishda

Deming usulidan foydalaniladi.

20 yillar o’rtasi SHuxart kashfiyotlari bilan birga,

shu firmadagi muxandis G.D. Dodjem

tomonidan nazoratni qabul qilish nazariyasi

taklif qilindi va u hozirda butun dunyoga

mashhur bo’lib ketdi. Bu nazariyaning asosi

1944 yilda X.G. Rolit bilan birgalikda ishlab

chiqildi. 20 asrda amerikalik olimlar - D.

Noyman, E. Pirson, ye. Fisherlar sifat nazoratini

ta’minlash tizimiga katta xissa qo’shdilar.

Ularning mulohazalari ichida statistik gipotezani

tekshirish nazariyasi juda taniqli hisoblanadi. 40

yillarda AQSH olimi A. Val’d analiz qilishning

ketma-ketligini va shuningdek qarorlarni qabul

qilishda statistik nazariyalarni ishlab chiqdi.

Anlizlarni ketma - ketligi nazariyasi shunchalik

aktual ediki, xatto AQSHda uni maxfiy xujjat deb

yuritilgan. Faqat urushdan keyingina nashr

etilgan. Amerikalik olim E. Deming tomonidan

sifatning falsafiy tushunchalariga katta asos

solindi.

ASOSIY QISM.

1.

Qadim zamonlarda bug’doy, shakar oluvchilar,

o’zlaridan tovarlarni, xususiyatlarini qoplarni

teshib, ulardan “proba” olishgan.Tabiyki o’sha

vaqtlarda, biror bir asoslangan metodika usul

yo’q edi, barcha tekshirish jarayonlari tovarni

sotib oluvchi sotuvchilar va sotib oluvchilar

orqali aniqlanar edi.

19-asr o’rtalarigacha xunarmand o’zida xam

ishlab chiqarish, xam nazoratchi

mujassam qilgan edi. Bulardan xammasi sanoat

mexnat taqsimoti va qilayotgan mexnatlarini

tarkibiy qismlari, ayrim detallariga texnik

talablarni me’yorlashtirish zarurati asosida

paydo bo’ldi.

Dastlabki manifaktura ishchilardan- dastlabki

oddiy operatsiyalarni bajarishga o’rganganlar,

ko’p seriyali ishlab chiqarishda o’z

xamkorlarini(kollejlarini) ishi sifatiga javob bera

olmas edi, chunki ushbu ishlab chiqarishda

xamkorlari boshqa texnologik operatsiyalarni

bajarib, tayyor maxsulot sifatiga javob bera

olmas edilar.

20- asr boshlarida ishlarni boshqarishda Teylor

sistemasi yuqori o’rinda turar edi. Teylor

sistemasi - sifatga, uni bajarilishini qilish va

bajaruvchilarga ta’sir qilishiga bo’lgan talablarni

me’yorlashtirishga asoslngan edi.Ushbu

sistemadan paydo bo’lishi bilan amaliyotga quyi

va yuqori chegaraviy o’lchamlar, ruxsat, o’tuvchi

va o’tmaydigan kalibrlar ko’rinishidagi texnik

vositalar tushunchalari paydo bo’ldi. Ushbu

tushunchalar maxsulotni sifatli va sifatsiz (brak-

nuqsonli) maxsulotlarga ajratish metodikasini

yaratishga imkon beradi.

Teylor (sistemasi)- tizimli- o’zida aniq bir

buyumni sifatini boshqarishni ajoyib

mexanizmini ifoda etdi.

Sistemaning moxiyati texnik talablarni

“dopusk”-ruxsatlarni normallashtirish, ya’ni

sifatni mos ko’rsatkichlariga ruxsatlarini

meyyorlashtirish xamda ularni bajarishini qattiq

nazorat qilish, ulardan chetga chiqish sodir

bo’lsa ularga nisbatan choralar ko’rish. Lekin

ushbu mexanizim maxsulotlarni seriali ishlab

chiqarishda to’ldirishlarni talab qilar edi, chunki,

jarayonlardan ayrim bosqichlarni maxsus

malakaga ega mutaxassislarga topshirilishi

kerak bo’ladi. Maxsulotga talablarni

meyyorlashtirish- konstruktor tomonidan

tayyorlash jarayonini amalga oshirish ishchi

tomonidan, o’rnatilgan talablarni olingan

natijalarga mosligi nazoratchi tomonidan

amalga oshiriladi, - aloxida bajaruvchilarni

xamkorligi va ularni boshqarishni adminstratsiya

tomonidan amalga oshiriladi.

Bunda xar xil kasbdagi mutaxassislarni

o’rtasida ma’lum bir nizo kelib chiqadi.

Konstruktor – “ kichik ruxsat” (malix

dopuskov) ni o’rnatishga xarakat qiladi. Bu bir

tomondan maxsulot sifatini oshirishga imkon

tug’diradi, konstruktorni – u yoki bu yechimni

qabul qilish extimolini kamaytiridi.

Seriyali va ommaviy maxsulot ishlab chiqarish

sharoitlarida yuqori sifatli maxsulot ishlab

chiqarishga xarakat qilish, karxonalarda

asoslanmagan nazorat apparatlarini

ko’payishiga olib keladi.

Teylor tizimidan farqli, boshqarish va nazorat

qilish usullariga statistik yondashuv maxsulot

ishlab chiqarish jarayoni turg’unligini

ta’minlashga va turg’un jarayonlarini

o’zgaruvchanligini ta’minlaydigan kompleks

metodlarga asoslanadi shuni ta’kidlash lozimki,

o’zgaruvchanlikni mavjudligi, jarayon

xususiyatlarini paydo bo’lishini tabiyligini aks

etiradi.

“Jarayonlarining chiqishi” da buyumlarning

parametrlarini o’zgarishini kuzatish, turg’un

tasodifiy jarayonni amalga oshirishini ifodalab,

bunda taqsimot fyasi vaqt bo’yicha o’zgarmas

bo’lib qoladi. Statistik nazoratni ilmiy

metodlarini dastlabki qo’lanilishi, XX-asrning 20

yillarda amalga oshirilib maxsulot ishlab

chiqarshida nuqsonlarni oldini olish maqsadida

nazorat kartalarini qo’llashi bo’ladi. O’sha

vaqtlarda V.SHuxart “Westren Electric” (1925

“Belltelephonelaboratories”) firmasida injener

lavozimida ishlab, ruxsat etilgan nazoratdan,

jarayonlarini turg’unligini taxlil qilish va

o’zgarishlarini kamaytirishga o’tishga, bunda

asosan tayyor maxsulotni muvofiq- muvofiq

emasligini ajratishni asosiy maqsad qilib oldi.

O’sha paytida taklif qilingan jarayonlarni

boshqarishning statistik usullari nazorat

kartalari- xozirda butun dunyoda keng

tarqalgandir, bundan tashqari V.SHuxart sifatni

uzluksiz yaxshilash g’oyasini taklif qildi.

Sifatni uzluksiz yaxshilash jarayonini

rivojlantirish E.Dimin ishlarida uchraydi.

Jarayonlarni statistik boshqarish soxasidagi

ishlar bilan bir qatorda, XX- asr o’rtalarida

G.Dodj tamonidan statistik qabul nazorati

nazariyasi taklif kilindi. Sifat nazoratini

taminlashda Amerikalik olimlar D.Noyman,

Etgirson, ye.Fisherlar katta xissa qo’shdilar.

Uning ishlanmalari statistik gipotezalarini

tekshirish nazariyasi keng shuxrat qazondi.

Keyinchalik D.Djuran katta seriyali va ommoviy

ishlab-chiqarishda nuqsonli maxsulotlarni

mumkin bo’lgan foyizli qiymatlarida nazorat

rejalarini loyixalash maqsadida muvofiqligini

asosladi, tanlangan nazorat rejalari sifatida

kerakli tanlanma olinib, nazorat natijasida

maxsulot sifatini me’yorga to’g’ri kelish

kelmasligini aniqladi. Statistik qabul nazoratini

usullarini qo’llash natijasida shunday xolatlar

ro’y beradiki bitta tanlanmani nazorati bo’yicha

u yoki bu yechimni qabul qilish qiyin bo’ladi.

Keyinchalik ma’lum bo’ldiki, ikki pag’onali

nazoratni iqtisodi ko’p xollarda bir pog’analigiga

qaraganida samaraliroq bo’ladi ikkinchi jahon

urishi vaqtida resurslarni yetishmasligi,

maxsulotni kam sonli tekshirish bilan nazorat

qilish usullarini topishga majbur qildi.

Bunda ayniqsa nazoratni yakson

(razrushayushiy) qiluvchi usullar nazarda

tutiladi.

Asta sekinlik bilan tanlanmalarni ko’p

marotaba tanlash orqali amalga oshiriladigan

ko’p pog’onali nazorat usuliga qiziqish paydo

bo’ldi. XX-asrning 40-yillarida A.Vald yechimni

qabul qilishning statistik nazariyasini va ketma-

ket taxlil nazariyasini ishlab chiqdi. Ketma-ket

nazorat qilish jarayoniga ketma-ket taxlil

nazariyasini qo’lanilishi yuqori samaradorlikka

erishish imkonini berdi. ( Nazoratga xarajatlar,

avalgi extimolik xatarini inobatga olganda

an’anaviy usullarga nisbatan 60% ga kamaydi.)

Nazoratni statistik usullari rivojiga E.Deming

(AQSH) katta xissa qo’shdi. U 50-chi yillar

boshida YApon mutaxassislarini sifatni

ta’minlashdan “filisofiya” usuli bo’yicha o’qitib,

asosiy e’tiborni sifatni boshqarishning statistik

usullariga qaratdi. Uning ta’siri ostida o’tgan

asrning 50-60 yillarida sifat soxasida yapon ilmiy

maktabi shakillandi. Ushbu maktabning vakillari

sifatida K.Isakova, G.Tagutilarni aloxida

ta’kidlab, ular sifatni boshqarishning statistik

usullariga katta xissa qo’shdilar. K.Isakova jahon

amalyotida “sabab oqibat” aloqalarni taxlil

qiluvchi orginal grafik usulini taklif qildi.

G.Taguti tajriba (ekspiriment)ni rejalashtirish va

sifatni nazorat qilishni matematik statistikasi

g’oyasini statistik usullarga yoydi. G.Taguti

birinchi bo’lib, sifatni yo’qotish filisofiyasi

tushunchasini kiritib, iqtisodiy xarajatlar bilan

sifat o’rtasidagi matematik bog’lanishini

aniqladi. Uning nuqtalari shundan iboratki,

sifatni yo’qotilishi kuzatilayotgan parametrlarini

xaqiqiy qiymati o’zida tasodifiy miqdorini aks

etirgan.Texnik xujatlarda berilgan uning

me’yorlangan qiymati bilan mos tushmagan

vaqtida xosil bo’ladi.

Belgi

- barcha o’rganilayotgan ob’yektlarda

umumiy bo’lgan xaraktiriskasi yoki xusisiyat

bo’lib, uning aniq paydo bo’lishi u ob’yektdan

bu ob’yektga o’tganda o’zgaradi.

Sinov

- ma’lum bir protseduraning ketma-

ketligi bo’lib, uning natijasida kuzatish,

funksional tekshiruv, maxsulot birligini bir yoki

bir necha belgilarini tadqiq qilish bo’lib, bunda

sinov ob’yekti ( maxsulot birligi ) fizik va ximik

ta’sirlar to’plamini ta’sirini, shuningdek atrof -

muxit xaraktiriskalarini va ish sharoitini

o’zgarishi bilan bog’liq ta’sirlarni o’zida sinaydi.

Sinovlar sinfi

- deganda u yoki bu natijaga

olib keladigan sinovlar o’tkazshning o’zgarmas

shartlari to’plamiga aytiladi.

XULOSA

Xulosa ornida shuni aytamizki

Jizzax 2020

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI

1.

 

Maxsulot sifati va sifatni boshqarish

fanidan ma`ruzalar matni. Jizzax

Politexnika Instituti. O`.Jamolov,

Jizzax 2019

2.

 

Sifat menejmenti. R.Ismatov va

O.Ahmedov o`uv uslubiy majmua

Namangan Muhandislik Qurilish

Instituti.

3.

 

Sifat menejmenti tizimi va uni

sertifakatlashtirish. P.R.Ismatullayev,

B.M.Axmedov, P.M.Matyakubova,

G`.X.Xamroqulov, SH.A.To`rayev.

Toshkent 2014

4.

 

Internet saytlar

5.

 

library.ziyonet.uz

6.

 

el.tfi.uz

7.

 

https://uz.m.wikipedia.org

Jizzax 2020