Кафедраси фан ижтимоий хизмат 210 гурух талабаси Тожиева Дурдона

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ Шфкўф Рашидов номидаги СМАРҚАНД ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ “Социология ва ижтимоий иш”
кафедраси фан ижтимоий хизмат
210 гурух талабаси Тожиева Дурдона

4-мавзу. Жамият социал структураси ва стратификацион жараёнлар

1

• Социал структура тушунчаси. Кишилик жамияти тарихида социал структура муаммосининг талқини .

2

• Социал стратификация ва социал ҳаракатчанлик (мобиллик) назарияси синфийлик таълимотига қарши ғоя сифатида. Социал ҳаракатчанлик белгилари. Социал ҳаракатчанлик турлари: горизонтал ва вертикал социал ҳаракатчанлик. Гуруҳий ва индивидуал ҳаракатчанлик.

3
Ўзбекистонда социал стратификация ва социал мобиллик жараёни .
4
Социал ҳаракатчанликнинг демографик омиллари. Эмиграция ва миграция. Меҳнат ва иқтисодий миграция. Хорижий ишчи кучлар бозори. “Ақллар оқими”

1- режа. Социал структура тушунчаси. Кишилик жамияти тарихида социал структура муаммосининг талқини .

Стратификация (лот стратум - қатлам ва фацио – бажараман) - жамият тузилмаси, алоҳида қатламлари, ижтимоий табақаланиш белгилари тизими ва тенгсизликни ифода этувчи социологик тушунчадир.
Ҳиндистонда;
Брахмонлар – юқори табақа
Ўрта табақа -кшатрийлар
Хизматкорлар – шудралар (қора халқ).
Улар келиб чиқиши эътиборга олиниб таснифланган.
Қадимги Туронда:
Уруғ-қабила;
Касбий мансублиги;
Диний эътиқодий қарашлари;
Шажаравий-сулолавий.
Миср ва Вавилонда:
Зодагонлар;
Қуллар.
Афина ва Римда:
Фуқаролар;
Плебейлар.
Қадимги қулдорлик (аграр) жамиятни бошқарувида ижтимоий табақаланиш қуйидагича таснифланган.
Стратификация масаласи бўйича иккита асосий назарий қараш социологияда бу масалани ривожланишига туртки берган
Карл Маркс (1818-1883) Ишлаб чиқариш муносабатларига эгалик қилишига қараб синфларга ажратган. Асарларида капиталистлар ишчилар ёки пролетариат синфини доимо эксплуатация қилиб келган,
Аввалги формацияларда тўғридан – тўғри бўлган бўлса капитализм даврида бирмунча ёпиқ ҳолда бўлган. Масалан ишчи бир кунда 8 соат ишлаб олган иш ҳаққи 5 соатлик.