Калла гумбази ва асоси топографияси. Гульманов И. Д. Тошкент тиббиёт академияси

---

BOSHNING TOPOGRAFIK ANATOMIYASI 
KALLA GUMBAZI TOPOGRAFIK ANATOMIYASI 
 
Chakka sohasi (regio temporalis). 
Chegaralari: 

yuqori va orqada – chakka chizig‘i (linea temporalis), 

pastda – yonoq ravog‘i (arcus zygomaticus), 

oldinda – peshona suyagining yonoq o‘simtasi (processus zygomaticus ossis 
frontalis). 
Bu sohada yonoq suyagi ravog‘idan yuqorida chakka chuqurchasi (fossa 
temporalis) mavjud, bu chuqurcha chakka osti qirrasi (crista infratemporal) 
orqali pastroqda joylashgan chakka osti chuqurchasi (fossa infratemporal) bilan 
chegaralangan. 
Qavatma-qavat tuzilishi. 
1. Teri (cutis) yupqa. 
2. Teri osti kletchatkasi (panniculus adiposus) kam rivojlangan. Bu erda quyida 
keltirilgan yuza qon tomir va nervlar joylashgan: 

yuza chakka arteriyasi (a. temporalis supeificialis) – tashqi uyqu 
arteriyasining (a. carotis communis) oxirgi tarmog‘i – sohaga quloq suprasi 
oldidan o‘tib keladi va peshona hamda tepa shoxlariga (rr.frontalis et 
parietalis) bo‘linadi. Arteriya yonida yuza chakka venasi (v. temporalis 
supeificialis), shuningdek quloq-chakka nervi (n. auriculotemporalis) (pastki 
jag‘ nervi shoxi (n. mandibularis)) joylashadi. 

yonoq-chakka nervi (n. zygomaticotemporalis) – yonoq nervi (n. 
zygomaticus) 
tarmog‘i, 
yonoq-chakka 
teshigidan 
(foramen 
zygomaticotemporalis) chiqib chakka sohasining oldingi bo‘limlarida 
tarmoqlarga bo‘linadi. 

limfatik tomirlar (quloq oldi limfatik tugunlariga (nodi lymphatici 
preauriculares) yo‘naladi). 
3. Yuza fassiya (fascia supeificialis) – aponevrotik qalpoqning (galea 
aponeurotica) davomi, sohaning pastki qismida ingichkalashdi. 
4. Chakka fassiya (fascia temporalis) ikkita – yuza va chuqur plastinkalar 
(lamina supeificialis et lamina profimda) dan iborat. Yuza plastinka yonoq 
suyagining tashqi yuzasiga, chuqur plastinka yonoq suyagining ichki yuzasiga 
yopishadi. 
5. 
Chakkaning 
aponevrozlararo 
kletchatka 
bo‘shlig‘i 
(spatium 
interaponeuroticum) – chakka fassiyasining ikkita plastinkasi orasida joylashadi, 
bu kletchatkada o‘rta chakka arteriyasi (a. temporalis media) o‘tadi. 
6. Aponevroz osti kletchatkasi – chakka fassiyasining chuqur plastinkasi va 
chakka muskuli orasida hosil bo‘ladi. Aponevroz osti kletchatkasiga lunjning 
yog‘ tanachasi (corpus adiposum buccae) o‘simtasi kirib keladi. Bu kletchatka 
pastda chaynov muskuli (m. masseter) osti kletchatkasi bilan bog‘lanadi. 
7. Chakka muskuli (m. temporalis) – chakka chuqurchasidan boshlanadi, yonoq 
suyagi ravog‘i (arcus zygomaticus) ostidan o‘tib kuchli pay ko‘rinishida pastki 

---

jag‘ suyagining tojsimon o‘sig‘iga (processus coronoideus mandibulae) birikadi. 
Muskul orasida quyidagilar o‘tadi: 
 chuqur chakka arteriyalari (aa. temporales profundae) – yuqori jag‘ 
arteriyasining (a. maxillaris) tarmog‘i; 
 chuqur chakka nervlari (nn. temporales profundi) pastki jag‘ nervining (n. 
mandibularis) tarmog‘i; 
 limfatik tomirlar, chuqur quloq oldi limfatik tugunlariga (nodi lymphatici 
parotidei profundi) boradi. 
8. Chakkaning suyak-muskul bo‘shlig‘i – chakka muskulining ichki yuzasi va 
chakka suyagi suyak usti pardasi orasida joylashgan. Past tomonda bu bo‘shliq 
chakka-qanotsimon bo‘shliq (spatium temporopterygoideum) bilan bog‘langan. 
9. Suyak usti pardasi (pericranium) – ingichka, suyakka zich yopishgan. 
10. Chakka suyagi (os temporale) – suyakning pastki qismi ingichka va diploik 
qavati yo‘q.