«ким ватанга содиқ БЎлса, мендирман ўША!» 14 январь Ватан ҳимоячилари куни

1 - мавзу👇

«КИМ ВАТАНГА СОДИҚ БЎЛСА, МЕНДИРМАН ЎША!»

14 январь – Ватан ҳимоячилари куни

Ўзбек доим садоқат ва вафо оғушида яшайди. Гўдаклигидаёқ меҳру шафқат ўзбек боласининг парвонасидир. Куну тун самимият ва иззат унга гирдикапалак.

Оилада чақалоқ туғилиши билан бутун маҳалла эшитади. «Суюнчи!», «Хуш хабар», «Умри билан берган бўлсин!». Пири бадавлат отахонлар мурғак қулоғига азон айтиб, унга исм қўйишади. Яхши тилаклар тилаб, дуолар қилинади: «Илоё, умри узун, ризқи бутун бўлсин!», «Она юртига содиқ посбон, ота-онасига муносиб ўғлон бўлсин!».

Ватанга муҳаббат руҳи шундай сингиб боради экан инсон вужудига. Мана шу гўзал боғлар, азим дарёлар, муқаддас булоқлар, муҳташам шаҳарлар, мафтункор қишлоқлар, бошидан қор аримайдиган тоғлар, бўталоқларини эргаштирган туялар, тойчоқларини эмизаётган биялар, бўзтўрғайжонлар наво қилаётган саҳролар бизники.

Тинчлик – бебаҳо хазина. Хазинага эса кўз тикканлар кўп бўлади. Уни асраш керак. Уни қўриқлаш керак. Уни қадрлаш керак. Авайламоқ, асрамоқ, юракка жойламоқ, севмоқ керак. Ўзни қарздор сезмоқ керак. Худди бутун бору йўғини, соғлиғини, гўзаллигини, кўзларининг нури, сочларининг қорасию жилосини, томирларидаги қудрат, суякларидан қувватни бизга бериб, бугун биздан ҳимоя, суянч кутаётган муҳтарама Она олдидаги каби, қарздормиз Ватан олдида. Зеро, ҳадисларда айтилганидек, «Ватанни севмоқ имондандир».

Айни Ватан мустақиллигини мус­таҳкамлаётган ҳар бир йигит-қиз имонлидир, эътиқодлидир. Шундай қудратли посбонларимиз борлигидан қалбларимиз ғурурга тўлади. Ҳа, Ўзбекистон азалдан оловюраклар юрти. «Йигит сўзидан қайтмас, арслон изидан», дейдиган бир сўзли мардлар маконидир.

Мамлакатимиз бўйлаб ҳар йили 14 январь – Ватан ҳимоячилари куни миллий байрам сифатида кенг нишонланиши ҳам бежиз эмас. Чунки сизу бизнинг айни лаҳзалардаги каби, тинч, хотиржам ва фаровон ҳаётимиз Қуролли Кучларимиз томонидан ишончли ҳимоя қилинмоқда. Мана шундай масъулиятли ва шарафли бурчни сидқидилдан адо этаётган, эртанги кунимизнинг хавфсизлиги ва барқарорлигига камарбаста бўлаётган навқирон ўғлонларимизни ҳар қанча эъзозласак, кўкларга кўтарсак ва уларнинг ҳақларига дуо қилсак, шунча кам.

2 - мавзу👇

ФАРЗАНДЛАРНИ ЗАМОНАВИЙ КАСБЛАРГА ЎРГАТИШ – ТАРАҚҚИЁТ ГАРОВИ

Маълумот ўрнида:

ЮНИСЕФнинг махсус лойиҳаси бўлган U-REPORT ёшлар платформаси 2019 йил 13 май куни ёшларни касбга йўналтириш бўйича сўровнома ўтказди. Унда 6300 дан ортиқ ўзбекистонлик ёшлар қатнашди. Респондентларнинг фикрига кўра, касб танлашда қуйидаги 4 та омил таъсир ўтказади: шахсий қобилият (34%), касбга муҳаббат (20%), молиявий имкониятлар (20%) ва ота-оналар қарори (11%). Иштирокчиларнинг 82 фоизи ёшларни касбга йўналтириш ҳукумат томонидан ташкил қилиниши керак, деб ҳисоблашади.

Фарзандларини ёшлигидан мустақил қарор қабул қилишга ўргатиш ҳар бир ота-онанинг вазифасидир. Боланинг нотўғри хатти-ҳаракати ёки буюрилган ишни кўнгилдагидай қилиб бажара олмаслиги учун койийвериш унинг фикрини очиқ-ойдин баён эта олмаслигига сабаб бўлиши мумкин. Шунинг учун ҳар бир ота-она болаларидаги камчиликларни биргаликда бартараф этишга ҳаракат қилиши, гоҳида озгина муваффақиятини ҳам муносиб рағбатлантириб туриши унинг келажакда ўзига бўлган ишончи ортишига хизмат қилади.

Инсон улғайгани сари орзу-умидлари ҳам, табиийки, муаммолари ҳам улканлашиб бораверади. Шундай пайтлар бўладики, шошилинч равишда бир қарорга келиш талаб этилади. Ҳар бир инсон жиддий қарор қабул қилиши учун дуч келадиган биринчи танлов касб танлашдир. Зеро, касб фақатгина пул топиш, яъни даромад манбаи бўлиб қолмай, инсон ҳаётининг асосий қисмини сарфлайдиган фаолият ҳисобланади.
Мутахассис-психологлар бундай жиддий, масъулиятли қарор қабул қилишда фақатгина атрофдагиларнинг тавсиясига таяниш эмас, таҳлилнинг бошқа муқобил вариантларини ҳам қўллашни таклиф қилишади. Масалан, фарзандингизда қайси касбга қизиқиш юқори эканини психологик тестлар орқали аниқлашга ҳаракат қилишингиз мумкин. Бунинг учун сизга соҳа мутахассислари ишлаб чиққан профессионал тестлар керак бўлади. Тест натижаларини кўриб, фарзандим шу касбга ёки шу йўналишга қизиқади, деган якуний қарорга келишга ошиқманг. Чунки бу тестлар фақатгина маълум йўналишни белгилаб беради.
Биринчи навбатда, фарзандларингизнинг билимларини кенгайтиришига шароит яратиб беринг. Токи у турли касбий йўналишлар, истиқболли соҳа ва мутахассисликлар тўғрисида етарлича билим ва тушунчага эга бўлсин. Ҳар йили ўқувчиларни турли касбларга йўналтириш бўйича нашр қилиб бориладиган китоблар бу борада сизга яқин кўмакчи бўлиши мумкин. Уларда ҳаттоки ўқувчиларга таниш бўлмаган касблар билан ҳам танишиш мумкин. Эҳтимол, улардан бири сизнинг фарзандингиз танловидир.

3 - мавзу👇

ДАВЛАТНИНГ КУЧИНИ АМАЛДА НАМОЁН ЭТАДИГАН ЭНГ САМАРАЛИ ТИЗИМ

Давлатнинг асосий функцияларидан бири ҳуқуқ-тартиботни сақлаш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилишда ички ишлар органлари муҳим ўрин тутади. Бугун ички ишлар органлари фуқароларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш, қонун устуворлигини, шахс, жамият ва давлатнинг хавфсизлигини таъминлашнинг асосий кафилидир.

Мустақиллик йилларида ички ишлар органлари тизимини такомиллаштириш борасида кенг кўламли ишлар амалга оширилди. Айниқса, ички ишлар органларининг маҳаллаларда жамоат тартибини сақлаш, фуқаролар хавфсизлигини таъминлаш, ҳуқуқбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка қарши курашиш учун ташкил этилган қуйи бўғинини ривожлантириш ва мустаҳкамлаш бўйича салмоқли натижаларга эришилди. Бу эса, ўз навбатида, ички ишлар органлари фаолияти самарадорлигини ошириш, фуқароларнинг тинч ва осойишта ҳаёт кечиришини таъминлаш, юртимизда жиноятчиликнинг ўсишига йўл қўймаслик имконини берди.
Ўзбекистон Республикасининг «Ички ишлар органлари тўғрисида»ги қонуни қабул қилиниши муносабати билан ички ишлар органларининг ҳуқуқий мақоми, ваколатлари, мажбуриятлари ва ҳуқуқлари, ички ишлар органларида хизматни ўташ тартиби ва шартларининг қонун даражасидаги ҳуқуқий асоси вужудга келди. Ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш, жиноятчиликка қарши курашиш, жамоат тартибини сақлаш, фуқароларнинг ҳақ-ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, жамоатчилик билан алоқаларни янада мустаҳкамлаш борасидаги ишларни янги босқичга олиб чиқишнинг мустаҳкам ҳуқуқий замини яратилди.
Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясида жиноятчиликка қарши курашиш ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш борасидаги фаолиятни мувофиқлаштириш, диний экстремизм, терроризм ва уюшган жиноятчиликнинг бошқа шаклларига қарши курашиш бўйича ташкилий-амалий чораларни кучайтириш, коррупцияга қарши курашишнинг ташкилий-ҳуқуқий механизмларини такомиллаштириш ва самарадорлигини ошириш, аҳолининг ҳуқуқий маданияти ва онгини юксалтириш, бу борада давлат тузилмаларининг фуқаролик жамияти институтлари, оммавий ахборот воситалари билан ўзаро самарали ҳамкорлигини ташкил этиш билан боғлиқ аниқ вазифалар белгиланди.

4 - мавзу👇

МАЪНАВИЯТ – ДУНЁНИ ҚУТҚАРАДИ

Маънавият инсоннинг ўзлигини англатувчи бетакрор мўъжизавий куч-қудратга эгадир. Маънавият шундай қудратли кучдирки, у миллатни буюк ва улуғвор мақсадлар сари бирлаштирувчи байроқдир

Жамият ҳаётининг танаси иқтисодиёт бўлса, унинг жони ва руҳи маънавиятдир!

Шавкат МИРЗИЁЕВ

Бугунги кунда мамлакатимизда аниқ мақсадга йўналтирилган маънавий-маърифий ишларни тизимли ташкил этиш борасида самарали ишлар қилинмоқда. Зеро, маънавий-маърифий ишларнинг таъсирчанлигини ошириш, маънавият соҳасидаги ички ва ташқи таҳдид ҳамда хавф-хатарларга қарши самарали курашиш, жамиятда мафкуравий иммунитетни мустаҳкамлаш жиддий фикр юритишни тақозо этади. Шунинг учун ҳам Президентимиз раислигида жорий йил 19 январь куни маънавий-маърифий ишлар тизимини тубдан такомиллаштириш, бу борада давлат ва жамоат ташкилотларининг ҳамкорлигини кучайтириш масалалари бўйича ўтказилган видеоселектор йиғилишида маънавият масаласига алоҳида эътибор қаратилди.

Давлатимиз раҳбари ўз нутқида: «Биз янги Ўзбекистонни барпо этишга қарор қилган эканмиз, иккита мустаҳкам устунга таянамиз. Биринчиси – бозор тамойилларига асосланган кучли иқтисодиёт. Иккинчиси – аждодларимизнинг бой мероси ва миллий қадриятларга асосланган кучли маънавият», дея таъкидлагани бежиз эмас. Зеро, диёримиз миллий қадриятлари, маданияти ривожланган, юксак маънавиятга эга тамаддун ўчоғидир. Тарихдан маълумки, юртимизда маънавият машъалини баланд кўтарган буюк алломалар етишиб чиққан. Ўзининг бой маънавий мероси билан дунёга зиё таратган Имом Бухорий, Абу Райҳон Беруний, Хоразмий, Ибн Сино, Алишер Навоий каби мутафаккирлар мероси халқимиз маънавиятининг юксалишига замин яратган.

Дунёнинг турли минтақа ва давлатларида содир бўлаётган аянчли воқеалар таҳлили оммавий ахборот воситалари, замонавий ахборот технологиялари, жумладан, интернет тизими, ижтимоий тармоқлар ва электрон нашрлар кўп ҳолларда айрим бузғунчи кучлар қўлида турли сохта, зарарли ғоя ва мафкураларни тарғиб этишнинг қулай ва тезкор воситасига айланиб қолаётганлигини кўрсатаётир. Бу каби таҳдидлар миллий ва умуминсоний қадриятларнинг емирилишига, зўравонлик, инсон тақдири, жамият ҳаётига беписандлик, масъулиятсизлик, лоқайдлик, андишасизлик, беҳаёлик каби иллатларнинг илдиз отишига замин яратмоқда. Натижада одамзотнинг ўз тарихий, диний, миллий-маънавий илдизларидан узилиб қолишига сабаб бўлмоқда. Мазкур ҳолат жаҳондаги кўплаб давлатларда умумий тенденцияга айланиб бормоқда.

5 - мавзу👇

ОДАМИЙЛИКДАН САБОҚ БЕРУВЧИ

БУЮК МУРАББИЙ

Инсон борки, доим ўзлигини англаш ҳаракатида. Бутун ҳаёти ўзини таниб олишга сарфланади. Негаки, ўзни топмоқ ва билмоқ оламни билмоқ ва тушунтирмоқдан мураккаброқдир. Алишер Навоий одамзот тириклигининг азалий бу чалкашлигини «Эл нетиб топғай мениким, Мен ўзимни топмамон», дея ифодалайди. Одам ўзини танишга интилиб, маънавий илдизларига бефарқ қарамагандагина баркамол шахс бўлиши ва атрофдагиларга манфаат келтириши мумкин. Қорнидан ўзга қайғуси йўқ кимсанинг нафақат ўзгалар, ҳатто ўзига ҳам фойдаси тегмайди.

Алишер Навоий ижодини бошдан-оёқ инсонга ўзлигини танитиш учун курашиш маҳсули, дейиш мумкин. Унинг катта-кичик ҳар бир асарида буюк мутафаккирнинг олам, одам ва одамийликнинг моҳияти тўғрисидаги қарашлар акс этади. Даҳо битган ҳар бир асар тирикликнинг моҳияти борасидаги шиддатли ва оғриқли ўйлар маҳсулидир. Ҳазрати Навоийнинг «Кетур соқий, ул майки, субҳи аласт...» мисраси билан бошланадиган машҳур таржиъбандида умр мазмунини топмоқчи бўлган одамнинг туйғулари акс этади.
Навоий чегара билмас олам, таърифга сиғмас даражада сиру синоатга, гўзаллигу тароватга эга дунё одам учун яратилганлигини ўз асарларида ишонарли асослаб берган мутафаккирдир. Шоир одам мартабасининг юксаклигини унинг яратилиш мантиғига таяниб изоҳлайди. Унинг талқинига кўра, одам дунё борлигининг оқибати эмас, балки олам яратилишининг сабабидир. Инсоннинг табиати, қалби, туйғулари, тафаккури барча гўзаллигу эзгуликдан шодланадиган, ҳар қандай қабоҳату иллатдан озорланадиган ҳамда озор берувчига қўли, тили ёки дили билан қаршилик қила оладиган тарзда шакллансагина, яратилишида кўзда тутилган баланд мартабага лойиқ бўлади.
Одам борлиғигини ташкил этган уч бирликка мос равишда Яратган томонидан унга жисмоний, нафсоний ва руҳоний сифатлар ҳам берилган. Бу сифатлар уйғунлиги ҳам инсонни ўз-ўзидан мукарраму мўътабар қилолмайди. Осон авжланадиган нафсоний майлларни жиловлаб, руҳоний жиҳатларни ривожлантириш учун одамга одамийлик зарур. У ўзидаги нафс хуружлари, лаззатларга майл каби ожизликларни енгиб, юксак маънавий фазилатлар эгаси бўла олсагина азизлик рутбасига кўтарилади. Демак, одам одамийлик даражасига етишиш учун ўз маънавий дунёсини поклаши керак бўлади. Бу эса осон юз берадиган кечим эмас:

Тухм ерга тушиб, чечак бўлди,

Қурт жондан кечиб, ипак бўлди.
Лола тухмича ғайратинг йўқми?
Пилла қуртича ҳимматинг йўқми?

6 - мавзу👇

СПОРТ ВА ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ – САЛОМАТЛИК ГАРОВИ

Жамиятда соғлом турмуш тарзини кенг татбиқ этиш, фуқароларни соғломлаштириш айни пайтда энг долзарб масалалардан биридир. Шунга монанд бугунги кунда юртимизда спорт билан шуғулланиш оммавий тус олаётгани, соғлом турмуш тарзига амал қилаётган юртдошларимиз сони кун сайин кўпайиб бораётгани қувонарли ҳолдир.

Соғлом турмуш тарзи – инсон учун ҳар тарафлама ривожланиш, саломатликни сақлаш ва уни мустаҳкамлаш, ижодий иш қобилиятини узайтириб, уни юқори даражага етказиш, ижобий сифатларни шакллантириш имконини беради. Олимларнинг фикрига кўра, ҳар бир инсон ҳақидаги тўлиқ тасаввурни саломатлик даражаси белгилаб беради.
Масалан, янги туғилган чақалоқнинг олти ой мобайнида она сути билан етарлича озиқлантирилиши унинг ҳар хил касалликлардан ҳимоя қилиши буюк аллома Ибн Сино ўгитларидан бизга яхши маълум. Оилада чақалоқ бўлган хонадонларда онанинг овқати ва овқатланишига ҳам катта аҳамият берилиши ҳам бежиз эмас. Бу она ва боланинг соғлом бўлишида муҳим ўрин тутади. Бу ҳақида ҳам Ибн Синонинг «Тиб қонунлари»да алоҳида ўрин ажратилган.
Шундай экан, соғлом турмуш тарзи ҳар бир одамнинг кун тартибида бўлиши керак ва у қуйидагиларни ўз ичига олади:
тўғри ташкил этилган меҳнат, дам олиш, зарарли одатларга барҳам бериш, шахсий гигиена, спорт билан шуғулланиб, танани чиниқтириш, меъёрида овқатланиш.
Унумли меҳнат соғлом турмуш тарзининг асоси ҳисобланади. У одамни иқтисодий томондан таъминлаш учун зарур асос ҳисобланиб, иккинчи томондан моддий бойлик яратади. Унумли меҳнат жараёнида одам саломатлигига физик, кимёвий, биологик ва ижтимоий омиллар ўз таъсирини кўрсатади. Бу жараёнда киши ҳар хил ташқи омилларга дуч келиши мумкин. Шунинг учун ҳар доим ноқулай меҳнат шароитининг олдини олишга қаратилган чора-тадбирлар кўрилади.
Тўғри ташкил этилган меҳнат ва ўз вақтидаги дам олиш ҳам соғлом турмуш тарзида алоҳида аҳамиятга эга. Айрим корхона, ташкилот ва муассасаларда иш бошланишидан олдин ўтказиладиган бадантарбия машқлари, меҳнат жараёни давомида олиб бориладиган машғулотлар, иш тугагандан сўнг саломатлик марказларида шуғулланиш, сузиш тўгаракларида қатнашиш саломатликни сақлашга хизмат қилади.
Соғлом турмуш тарзида жисмоний тарбия ва спорт биринчи ўринда туради. Буни ўз даврида Ибн Сино ҳам таъкидлаб ўтган.
Бадантарбия, доимий чиниқиш эса тана соғломлигини оширувчи асосий йўлдир. У кўп касалликларга барҳам беради, умрни узайтиради, узоқ вақт ижодий иш қобилиятини сақлаб туради, қон айланишини яхшилайди, модда алмашинувини меъёрига келтиради, шамоллашларнинг олдини олади. Ҳар бир одам ўзини қуёш, сув, ҳаво билан, жисмоний машқлар билан чиниқтириб бориши лозим.
7 - мавзу👇

ОНА ТИЛИ – МИЛЛАТ ҚИЁФАСИНИНГ БИР БЎЛАГИДИР

Эҳтиёж

Жамики жонзотлар учун тоза ҳаво, қуёш нури ва сув ҳаётий зарурат бўлганидек, миллатнинг бардавомлигини она тилисиз тасаввур этиб бўлмайди. Инсонга инъом этилган жамики эзгу фазилатлар унинг қалбига, аввало, волида алласи, она тилининг бетакрор жозибаси билан сингади.

Дунёда тиллар кўп. Ҳар бир миллатнинг тили унинг бебаҳо қадрияти – маданий мероси ҳисобланади. Бу жиҳатдан қараганда, муайян тилда сўзлашадиган миллат вакилларининг сони у қадар муҳим аҳамият касб этмайди. Асосий мезон тилнинг асрлар давомида сайқалланиб, шакллангани, муайян ҳудудда яшайдиган аҳолига муомала воситаси сифатида хизмат қилгани билан белгиланади.

Сўз мулкининг султони ҳазрат Мир Алишер Навоий она тилимизнинг мавқеини кўтармоқ, миллатнинг шаънини юксалтирмоқ учун бор илму салоҳиятини сафарбар этди. Улуғ шоир ва мутафаккир ўз ижодида лисонимизнинг нафислиги, бойлиги ва маъно нозикликларини юксак даражада, катта маҳорат билан ифодалаб берди. У «Муҳокамат ул-луғатайн» асарида ўзбек тилининг кенг имкониятлари, жозибаси, бойлиги, қудрати, ўша замоннинг адабий тиллари қаторидан ўрин олишга қодир ва ҳақли эканлигини илмий томондан исботлади.

Бебаҳо хазина

Миллатнинг маънавиятини унинг тарихи, ўзига хос урф-одат ва анъаналари, тили, маданияти ҳамда қадриятларидан айри ҳолда тасаввур этиб бўлмайди. Халқнинг Ватани, давлати каби яна бир буюк, эҳтимолки, бирламчи бойлиги бор. Бу – унинг тили. Айнан тил одамлар гуруҳини бир миллат сифатида бирлаштиради, яъни халқни – халқ, миллатни – миллат қилади.

Тилнинг борлиги миллат барҳаётлигининг кафолати ҳисобланади. Қадимдан бир халқни қарам қилиш пайида бўлганлар унинг ерини тортиб олиш билан чекланмаган, ўша элнинг тилини ҳам бўйсундиришга уринган. Сабаби аниқ: юртини йўқотган халқлар яна бир куни уни қайтариб олиш­лари ёки бошқа маконларда янгидан Ватан барпо қилишлари мумкин, тарихда бунга мисоллар бисёр. Аммо тилини йўқотган халқлар уни қайтадан тиклай олмайдилар.

Дарҳақиқат, тил миллат қиёфасининг бир бўлагидир. Зеро, тилда халқнинг асрлар давомида босиб ўтган йўли, тарихи, миллий анъаналари, қадриятлари мужассам. Шунинг учун ҳар бир халқ ўз она тилини бебаҳо гавҳари, дури сифатида юксак қадрлайди.

8 - мавзу👇

Жамият тараққиётида аёллар ўрни

Бугун замон янги, қарашлар янги. Яратувчи зот, дея эъзозлаганимиз хотин-қизларнинг онгу тафаккуридаги фикрлар тиниқ, ташаббуслари, инновацион ғоялари ҳам замон билан ҳамқадам илдамлаб бораётир. Буни уларнинг давлат ва жамият қурилишидан тортиб ишлаб чиқариш тармоқлари, илм-фан, соғлиқни сақлаш, маданият ва спорт, тадбиркорлик, ҳунармандчилик, фермерлик соҳасидаги фаолият кўлами кенгайиб бораётганида кўришимиз мумкин.

Жамият тараққиётига муносиб ҳисса қўшаётган юртимиз аёлларининг бугунги қиёфаси, ҳар қачонгидан баланд шаҳду шижоати кўнглимизда фахр уйғотаётгани ҳам рост. Бу борада Президентимизнинг «Қайси соҳа бўлишидан қатъи назар, аёллар ҳам фаол ва етакчи бўлишини истайман. Биласизларми, аёл бор жойда барибир адолат, ҳақиқат ва меҳр-муҳаббат ёнма-ён юради», деган сўзлари ҳар биримизнинг қалбимизга ўзгача бир ғурур бағишлайди.
Шу яқин кунларда БМТнинг Гиёҳвандлик моддалари ва жиноятчиликка қарши курашиш бошқармаси минтақавий ваколатхонаси раҳбари Ашита Миттал хоним Судьялар олий кенгашига ташрифи чоғида тизимдаги гендер тенглик масаласи билан қизиқиб, айни пайтда суд тизимида
123 нафар судья аёл фаолият кўрсатаётгани, улар орасида раҳбарлик лавозимида ишлаётгани ҳам анчагина эканлигини билгач, ҳайратларини яширмади.
Бугунги аёл шиддат билан тараққий этиб, барча соҳаларга сингиб бораётган ахборот-технологиялари билимдонига ҳарф ўргатиб, унинг саводини чиқарган устоз. Инновацион лойиҳалари дунё тамаддунида муҳим эврилишларга айланаётган илғор ихтирочи. Йирик ишлаб чиқариш қувватига эга завод-фабрикалар раҳбари, иқтисодий билимлари бой тадбиркор. Масъулияти оғир, аммо шарафли касб – ички ишлар органлари тизимида эркак ходимлар билан бир сафда туриб, ҳуқуқбузарликлар ва жиноятчиликка қарши курашиш ҳамда уларнинг олдини олиш йўлида фидойилик билан хизмат қилаётган осойишталик посбони. Мамлакатимиз фуқароларининг ҳуқуқ ва манфаатларига хизмат қилувчи қонун ижодкори, депутат. Унинг ҳар бир фикри шу юрт ободлиги, фуқароларнинг фаровон ҳаётининг ҳуқуқий асоси бўлиб хизмат қилаётир. Шу ўринда таъкидлаш жоизки, ҳозирда Олий Мажлис Қонунчилик палатасига сайланган 150 нафар депутатнинг
48 нафари ёки 32 фоизини хотин-қизлар ташкил этади.
Сенатда эса бу кўрсаткич қарийб 25 фоизга етди. Маҳаллий Кенгашлар депутатларининг 31 фоизи ҳам жонкуяр, фаол аёллардир.
Бугунги кунда ана шундай натижалар туфайли Ўзбекистон парламенти аёл депутатлар сони бўйича дунёдаги 190 та миллий парламент ўртасида 37-поғонага кўтарилди.

9 - мавзу👇

Коррупцияга қарши курашда жамоатчилик назорати

Коррупциянинг олдини олиш ва унга қарши курашишда энг самарали воситалардан бири жамоатчилик назорати, десак янглишмаган бўламиз. Юртимизда бу тизимни самарали йўлга қўйишга оид ҳуқуқий ва институционал асослар яратилиб, бу борада бир қатор ислоҳотлар амалга оши¬риляпти.

Жумладан, рақамли технологиялардан кенг фойдаланилган ҳолда data.gov.uz, my.gov.uz, regulation.gov.uz, d.xarid.uz ва бошқа онлайн платформаларда маълумотлар очиқ эълон қилиниши, ўз навбатида, давлат идораларининг жамоатчилик олдидаги ҳисобдорлигини оширди. Ўзбекистон Республикасининг «Жамоатчилик назорати тўғрисида»ги қонуни қабул қилиниб, жамоатчилик назорати билан боғлиқ масалалар тартибга солинди.
Олиб борилаётган ислоҳотлар самара бериб, нафақат юртимизда, балки халқаро ҳамжамиятда ҳам ижобий баҳоланмоқда. Бунга мисол сифатида «Transparency international» халқаро ташкилотининг коррупцияни қабул қилиш индексида Ўзбекистон Республикаси 2020 йилда 153-ўриндан 146-ўринга кўтарилганлигини эътироф этиш мумкин. Ушбу рейтингда Ўзбекистон натижаси 2017 йилдан буён барқарор ўсиб бормоқда.
Аммо бу билан хотиржам бўлишга ҳаққимиз йўқ. Президентимиз таъбири билан айтганда, «Қандай қўпол бўлмасин, бу жамиятимиздаги ҳақиқат: Ўзбекистонда коррупцияни йўқ қила олмаяпмиз». 200 га яқин давлат орасида 146-ўринни эгаллашнинг ўзи коррупция мамлакатимизда ҳали-ҳамон долзарб муаммо бўлиб қолаётганини кўрсатади. Жамиятимизда, кундалик ҳаётимизда ҳали ҳам порахўрлик, коррупция ҳолатлари учраб турибди. Шунинг учун коррупцияга қарши курашиш бўйича чораларни кучайтириш, бу борадаги ишларни янада жадаллаштириш лозим.
Юқорида таъкидланганидек, коррупцияга қарши курашишда энг фойдали воситалардан бири самарали жамоатчилик назорати институтини жорий этишдир. Коррупцияга қарши курашиш бўйича халқаро стандартларда ҳамда халқаро ташкилотлар ва экспертларнинг хулоса ва тавсияларида ҳам жамоатчилик назорати принципиал аҳамиятга эга эканлиги белгиланган.
Жумладан, БМТнинг Коррупцияга қарши конвенцияси 13-моддасида коррупцияга қарши курашишда жамоат иштироки тўғрисидаги нормалар белгиланган бўлиб, ҳар бир иштирокчи давлатнинг ўз имкониятлари доирасида ва ички қонунчилигининг асосий тамойилларига мувофиқ аҳолини қарорларни қабул қилиш жараёнларига жалб қилишга кўмаклашиши ва унинг ошкоралигини ошириш ҳамда аҳоли учун ахборотга эга бўлишнинг самарали имкониятларини таъминлаши белгиланган.
Мазкур Конвенциянинг 37-моддасида коррупция билан боғлиқ жиноятлар ҳақида хабар берган шахсларни рағбатлантириш чораларини кўриш белгиланган.

10 - мавзу👇

Абдулла Орипов - миллат шоири

Ўзбек адабиёти ва маданияти ривожига улкан ҳисса қўшган атоқли шоир, таниқли жамоат арбобининг бетакрор ижодий мероси абадиятга дахлдордир. Унинг Ватанга муҳаббат, вафо ва садоқат туйғусини, олижаноб инсоний фазилатларни мадҳ этган етук бадиий асарлари, сермазмун ҳаёти ва ижтимоий фаолиятининг халқимиз маънавиятини юксалтириш, ёш авлод тарбиясидаги беқиёс ўрни ва аҳамияти инобатга олиниб, 2020 йил 2 декабрда Ўзбекистон Қаҳрамони ва Халқ шоири Абдулла Орипов таваллудининг 80 йиллигини кенг нишонлаш тўғрисида Президент қарори қабул қилинди.

Ўқувчи бўлиб эсини таниган борки, шоирнинг она Ватан, юрт ҳақидаги бир-биридан жўшқин шеърларини ёд олган, уларни завқу шавқ билан, айрича ҳаяжон билан баралла айтган. Абдулла Орипов шеърларини ўқир экансиз, юрт сарҳадлари, саҳролари, боғларию адирлари, унда яшовчи содда, самимий, камсуқум одамлари кўз олдингизда гавдаланади. Шоир ўз фалсафаси билан қалбингизга меҳнаткаш халққа, азиз Ватанга бўлган чексиз меҳрни жойлаб қўйганини сезмай қоласиз.

Истеъдод тасодифий жараён эмас. Истеъдод тинимсиз меҳнат, изланиш, интилиш, уқмоқ ва ўқимоқдир. Қашқадарёнинг кўз илғамас кенгликларида таваллуд топган шоирнинг қўлига лолақизғалдоқларга тўла адирлар гўзаллиги қалам тутқазгани рост. Эсини таниб, қўлига китоб олиб, фикри тиниқлаша бошлагач, билдики, Ватан жуда улкан сарҳад, бироқ унинг ҳоли забун экан. Шундан шоир «Ўзбекистон» шеърида шундай аламнок сатрларни битади:

Кеч куз эди, мен сени кўрдим,

Деразамдан боқарди биров.
У сен эдинг, о, деҳқон юртим,
Турар эдинг ялангтўш, яёв.

Билдики, ўқиса, юртига нафи тегар экан. Интилса, Ватан саодатига ҳисса қўшар экан. Шу сабаб Абдулла Орипов Ойбек, Ҳамид Олимжон, Абдулла Қаҳҳор, Ғафур Ғулом сингари буюк сўз усталарини устоз деб билди. Талабалик йилларида ёзган «Тилла балиқча», «Мен нечун севаман, Ўзбекистонни» каби шеърлари уни ижод аҳлига танитди. Абдулла Қаҳҳор, Ғафур Ғуломларнинг эътиборига тушди.

1963 йилда ҳозирги Миллий университетнинг филология факультети журналистика бўлимини тугатган шоир «Ёш гвардия», Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриётларида муҳаррир, «Шарқ юлдузи» журналида адабий ходим, бўлим мудири, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасида адабий маслаҳатчи, масъул котиб бўлиб ишлайди. Сўнгра анча йиллар Ёзувчилар уюшмаси раиси сифатида фаолият юритди.

11 - мавзу👇

Наврўз - миллий қадриятлар тантанаси

Наврўзни дунёнинг кўплаб давлатлари баҳор байрами, янги куннинг бошланиши, баҳорий кайфият улашадиган айём сифатида кутиб олади. Аждодларимиз ҳам бу байрамга алоҳида эҳтиром кўрсатишган. Чунки ҳар бир халқ тарихи ва маданиятининг авлоддан-авлодга ўтиб, урф-одат ва анъаналарининг қадр топишида йиллар давомида нишонлаб келинган байрамлар алоҳида ўрин тутади.

Наврўз Шарқ халқларининг ана шундай эъзозли байрамларидан биридир. Шунинг учун ҳам у узоқ асрлардан буён халқ орзу-ўйи, истакларининг тимсоли сифатида яшаб келмоқда. Неча минг йилликлар давомида Наврўзни йўқ қилишга уринишлар бўлгани тарихдан аён. Наврўзнинг ҳар доим ғолиб, мангу ва барҳаётлигича қолавергани сабабли афсонавий Қақнусга ўхшатишлари, балки, шундандир.
Наврўз кун билан туннинг тенглашуви, кунларнинг узайиб, ризқ-рўз улашувчи зафарли меҳнатнинг бошланиши арафасидаги қадрли байрамдир. Унинг совуқ ва аёзли қишдан димиққан кўнгиллар баҳор ҳавосидан тўйиб нафас олаётган паллада нишонланиши замирида ҳам катта маъно бор. Чунки самода қуёшнинг чарақлаб туриши, қиру адирларда ўт-ўланларнинг ўз жамолини намоён этиши, баҳорни олқишлаб сайраётган қушларнинг ёқимли овози азал-азалдан ота-боболаримизга хуш кайфият бағишлаб келган, меҳнат қилишга, яратувчанлик ишқи билан яшашга ундаган.
Яна шуни ҳам эътироф этиш жоизки, илик узилди пайт бўлгани учун она заминнинг саховат кўрсатишига умид билдирилган. Мана шундай кунларга соғ-саломат етиб келган кексаларимиз ғайрат-шижоат бобида ёшларга ибрат бўлишган. Ёшу қари орзиқиб кутадиган ва катта хурсандчилик билан нишонланадиган Наврўз байрами юксак инсоний фазилатлар, урф-одатлару қадриятларимиз ифодаси янглиғ қалбларга олам-олам сурур бағишлаган.
Дарҳақиқат, она табиатнинг янгиланиши, баҳор фаслининг ташрифи билан бошланувчи бу байрамда қадимдан ота-боболаримиз турли маросимлар ўтказишган. Уй, ҳовли, кўчалар тозаланган, ариқлар қазилган, ўйин-кулги, кураш, кўпкари мусобақалари ўтказилган, халқ сайиллари, театр томошалари ташкил этилган. Ўтганлар хотирасига ҳурмат бажо келтирилиб, бемор ва кексалар ҳолидан хабар олинган.
Айтиш мумкинки, Наврўз кунларида амалга ошириладиган бунёдкорлик ва ободончилик ишлари, саховат тадбирлари, инсоний фазилатлар бошқа вақтга қараганда ёрқинроқ намоён бўлади.
Шу маънода, ота-боболаримиздан миллий қадрият бўлиб келаётган ушбу байрамни асраб-авайлашимиз керак. Ёш авлодга унинг тарбиявий аҳамияти, бир-биримизга бўлган меҳр-муҳаббатни улашувчи байрам эканлигини етказишимиз мақсадга мувофиқдир.
«Янги кун» маъносини берувчи бу боқий байрам тарихи, нишонланиши ҳақида Абу Райҳон Берунийнинг «Қадимги халқлардан қолган ёдгорликлар», Маҳмуд Қошғарийнинг «Девону луғотит турк»,
12 - мавзу👇

ТЕАТР – БУ ИБРАТХОНАДИР

Қарийб уч минг йиллик тарихга эга энг қадимий санъат турларидан бири бўлган театр асрлар оша ибрат маскани сифатида яшаб келмоқда. Унинг инсоният тарихида тутган ўрни беқиёс. Театр кўплаб санъат турлари, жумладан, мусиқа, рақс, тасвирий санъат, меъморчилик кабиларни ўзида мужассам этган синтетик санъат тури саналади.
Ўзбек театр санъати ХХ аср бошида вужудга келган, дея таъкидланса-да, аслида унинг илдизлари узоқ ўтмишга – халқ анъанавий театрларига бориб тақалиши театршунос олимларимиз томонидан исботланган ҳақиқатдир. Қадим-қадимдан аждодларимиз санъатга ошуфта бўлган ва барча маросиму тадбирлар халқ томошаларисиз ўтмаган.
ХХ аср бошларида жадидларнинг саъй-ҳаракатлари билан Европа типидаги театр ўлкамиз ҳудудида ўз фаолиятини бошлаган. Жадидлар рус, татар ва озарбойжон театр труппаларининг ижодий фаолиятини кузатиб, ўрганиб ва таҳлил этиб, ўзбек театр санъатининг тамал тошини қўйишди. Ўз даврининг илғор шахслари сифатида жадидлар театр санъатининг инсон онгига таъсири ниҳоятда кучли эканлигини, саҳнадаги жонли ижро одамлар онгига яшин тезлигида етиб бориши ва бу катта визуал куч эканлигини жуда яхши англашган. Театр орқали халқ маънавиятининг юксалишига, илмга бўлган қарашлар ижобий томонга ўзгаришига қаттиқ ишонишган. Миллий драматургик асар яратиш зарурияти туғилганини англаган Беҳбудий «Падаркуш» номли биринчи ўзбек драмасини ёзади. Шу тариқа, ўзбек драматургияси шаклланиши учун илк қадам ташланади. Абдулла Авлоний бошчилигидаги «Турон» театр труппасининг мамлакат бўйлаб олиб борган фаолияти аста-секин профессионал театр санъати шаклланишига асос бўлди.
Жадидлар театр санъати учун қўлларидан келган барча вазифани амалга оширди: драматург, режиссёр ва актёр сифатида ҳам ўзлари фаолият юритиб, театр томошаларидан тушган маблағни мактаблар учун сарфлашди. Шу тариқа, ўзбек театр санъатининг юзага келиши эзгу ният билан бошланди ва чин маънода халқ илму маърифати учун хизмат қилди.
Маърифатпарварлар театр санъатини назарий жиҳатдан тадқиқ этиш учун ҳам илк қадамларни ташлади. Турон ўлкаси жадидларининг отаси саналмиш Маҳмудхўжа Беҳбудийнинг 1914 йил «Ойна» журналининг 29-сонида нашр этилган «Теётр надур?» мақоласида театр санъатининг инсон маънавияти ва камолотида тутган ўрни изчил ёритилган. «Теётр нимадур? Жавобиға теётр ибратномадур, теётр ваъзхонадур, теётр таъзир адабидир. Теётр ойинадурки, умумий ҳолларни анда мужассам ва намоён суратда кўзликлар кўруб кар-қулоқсизлар эшитиб, асарланур. Хулоса: теётр ваъз ва танбиҳ этгувчи ҳамда зарарлик одат, урф ва таомилни, қабиҳ ва зарарини аёнан кўрсатгувчидур. Ҳеч кимни риоя қилмасдан тўғри сўйлагувчи ва очиқ ҳақиқатни билдургувчидир», – дея театр санъатига мукаммал таъриф беради. Ушбу фикрлар бугун ҳам ўз долзарблигини йўқотмаган.

13 - мавзу👇

КИТОБХОН ОИЛА – ЭНГ ЯХШИ ОИЛА

Инсон табиатан қизиқувчан бўлиб, бутун умри мобайнида доимо билмаганларини ўрганишга интилади. Бу ёруғ оламдаги ҳар қандай саволларга ва барча қизиқишларимизга жавобни фақатгина китобдан топа олишимиз ҳам унинг ҳаётимизда нақадар улкан аҳамиятга эга эканини англатади.

Китобга турли даврларда турфа таърифлар берилган. У билим манбаи, инсониятни жаҳолатдан қутқарувчи восита, энг яқин дўст ва маслаҳатчи, тафаккур қуроли, беминнат устоз, хазина калити, қалб кўзгуси сингари кўплаб ижобий сифатлар билан тилга олинади.
Бугун жамиятимизда китобхонликни ривожлантириш, айниқса, ёшлар ўртасида мутолаа маданиятини ривожлантиришга Президентимиз томонидан алоҳида эътибор берилиб, бу борада кўплаб эзгу ишлар амалга оширилмоқда. Сўнгги йилларда мазкур йўналишдаги ишларни янада такомиллаштириш мақсадида қабул қилинган фармойиш ва қарорлар асосида мамлакатимизда китобхонлик маданиятини ривожлантиришга қаратилган бир қатор тадбирлар амалга оширилиши билан бирга, китобга бўлган муносабатнинг ижобий томонга ўзгаришига замин яратди.
Кези келганда, ички ишлар органларида китобхонлик маданиятини ривожлантириш борасидаги ишларга алоҳида тўхталиб ўтиш лозим. Чунки ички ишлар органлари ходимларининг касбий малакаси, ҳуқуқий билимларини ошириш, уларнинг маънавий дунёқарашини юксалтириш, ходимлар билан маънавий-тарбиявий ишларни янада кучайтириш каби вазифаларни бажаришда китоб энг яқин кўмакчидир.
Президентимиз томонидан илгари сурилган 5 та муҳим ташаббуснинг тўртинчиси аҳоли, айниқса, ёшларнинг маънавиятини юксалтириш, улар ўртасида китобхонликни кенг тарғиб қилиш бўйича тизимли ишларни ташкил этишга йўналтирилган. Шундан келиб чиқиб, китобхонликни ривожлантириш мақсадида Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 14 декабрдаги «2020–2025 йилларда китобхонлик маданиятини ривожлантириш ва қўллаб-қувватлаш миллий дастурини тасдиқлаш тўғрисида»ги қарорини алоҳида айтиб ўтиш лозим. Мазкур қарор ижросини таъминлаш мақсадида «2020–2025 йилларда китобхонлик маданиятини ривожлантириш ва қўллаб-қувватлаш миллий дастури» ишлаб чиқилди.
Дастурда китобхонлик соҳасидаги миллий ва илғор хорижий тажриба таҳлили асосида Ўзбекистонда китобхонлик маданиятини ривожлантириш ва қўллаб-қувватлашни янги босқичга олиб чиқиш, китоб маҳсулотини яратиш, чоп этиш, етказиб бериш, китобхонликни оммалаштириш, илмий-методик таъминлаш, кадрлар тайёрлаш, китобхонлик инфратузилмасини бошқариш билан боғлиқ масалалар қамраб олинган. Дастурнинг мақсади китобхонлик маданиятини ривожлантириш, ижодкорлар, ноширлар ва китоб тарқатувчилар фаолиятини қўллаб-қувватлаш тизимини изчил ва самарали ташкил этиш орқали фаол китобхонлар сафини кенгайтириш, аҳоли, айниқса, ёш авлоднинг интеллектуал салоҳиятини оширишдан иборатдир.
14 - мавзу👇

ЖАҲОН ТАМАДДУНИДА СОҲИБҚИРОН РЕНЕССАНСИ

Амир Темур улкан ва қудратли салтанат барпо этиб, илм-фан ва маданиятнинг юксалиши, гуллаб-яшнаши, анъаналарнинг янги тарихий вазиятда қайта тикланиши учун шароит яратди. Соҳибқирон ижтимоий фаолиятининг сермаҳсул натижалари, айниқса маданият соҳасида яққол намоён бўлди.
XIV–XV асрларда юксак ақлий ва ижодий муваффақиятлар тимсоли сифатида фан, адабиёт, миниатюра, амалий, мусиқа ва томоша санъатлари равнақ топди.
Илм-фан ва маданиятнинг аксар мусулмон оламида янгидан гуркираб ривожланиши Амир Темур номи ва фаолияти билан узвий боғлиқдир. Ўша даврда Марказий Осиёда илм ва адабий фаолият учун қулай шароит яратилганлиги туфайли кўплаб олимлар бу ерда хотиржам яшаб, баракали ижод қилишди.
Амир Темур ва Темурийлар даврида илм-фанга бўлган қизиқишнинг ўсиши маънавий маданиятнинг умумий юксалишига, ишлаб чиқариш ва хунармандчиликнинг ўсишига ёрдам беради.
XIV ва XV асрлар Марказий Осиё халқларининг илм-фан, санъат, меъморчилик, адабиёт юксак тараққиётга эришган даври ҳисобланади. Темурийлар давридаги юксалишга аслида Амир Темур асосий пойдевор қўйди.
Соҳибқирон Самарқанднинг ободонлигига алоҳида эътибор берди. У забт этилган мамлакатлардан жуда кўп ҳунармандлар, санъат аҳллари ва олимларни Мовароуннаҳрга олиб келади ва мамлакатни обод этишда уларнинг меҳнатидан фойдаланади. Амир Темурда ҳар бир зафарли воқеани, қувончли ҳодисани муҳташам меъморий обида барпо этиш билан нишонлаш одати бўлган. Шу мақсадда Ҳиндистондан олиб келинган юзларча моҳир ғишт терувчилар, Шероз, Исфаҳон ва Дамашқнинг машҳур уста-ҳунармандлари мамлакатда гўзал иморату иншоотлар бино қилишган. У онаси Такинабонуга атаб Кешда Оқсаройни бунёд эттирди. Ушбу саройнинг пештоқига «Агар бизнинг қудратимизга шубҳа қилсангиз, биз қурдирган иморатларга боқинг» деган машҳур ёзув битилган. Бундан ташқари, Самарқанд ва бошқа ҳудудларда ҳам жуда кўплаб меъморий иншоотлар, масалан, Бибихоним масжиди, Шоҳи Зинда, Аҳмад Яссавий мақбараси ва Зангиота мажмуалари Амир Темур томонидан қурдирилган.
Самарқанддаги қурилишлар тўғрисида гап кетганда, шаҳар атрофи Оҳанин, Шайхзода, Чорсу, Коризгоҳ, Сўзангарон ва Феруза каби номлар билан юритилувчи олтита дарвозали мустаҳкам янги қалъа девор билан ўраб чиқилади. Шаҳар аркида Темурнинг қароргоҳи Кўксарой, Туман оға масжиди ва мақбараси, Амир Темур жоме масжиди, Ўлжаойим хонақоҳи, Амир Темур ва Темурийлар мақбараси (Гўри Амир) каби обидалар бино қилинган.

15 - мавзу👇

Нотиқлик ва юксак билим – ходимнинг асосий қуроли

Бутун ҳаётини мамлакатимиз тинчлиги ва осойишталигини таъминлашга бағишлаган ички ишлар органлари ходимларининг хизмат фаолияти халқимиз кўз ўнгида кечади. Давлатимиз ва Ички ишлар вазирлиги раҳбарияти олиб бораётган саъй-ҳаракатлар самараси ўлароқ, сўнгги йилларда одамлар ички ишлар органлари ходимлари қиёфасида ўзларининг яқин кўмакчисини кўра бошлади. Аҳоли ўзининг қувончу ташвишлари, ўй-фикрлари, мавжуд муаммолари тўғрисида куннинг исталган вақтида осойишталик посбонларига мурожаат этаётгани ислоҳотлар изчиллик билан олиб борилаётгани натижасидир.

Одамлар ички ишлар органи ходимига бирор масалада ҳуқуқий ёрдам сўраб мурожаат қилар экан, ходим қатъиятли ва ўзига ишонч билан дадил гапириши зарур. Аниқ ва лўнда жавоб бериш орқали фуқарода бошқа саволга ҳожат қолмаслиги керак. Бунинг учун, биринчи навбатда, ундан ҳуқуқий саводхонлик ва нотиқлик талаб этилади. Шуни эътиборга олиб, вазирлик раҳбарияти Маънавият ва маърифат дарслари ва бошқа маънавий-маърифий тадбирлар, учрашувларда ходимларнинг билим савияси, шунингдек, уларда нотиқлик маҳоратини оширишга алоҳида эътибор бериб келяпти.

Ходимларнинг хизмат фаолиятида ҳар хил ҳолатлар юз бериши мумкин. Осойишталик посбонлари ҳар куни турли характердаги инсонлар билан муомала қилишларига тўғри келади. Шунинг учун юксак билим ва нотиқлик бугун ҳар қачонгидан ҳам долзарб аҳамият касб этяпти. Ходимларга ўтилаётган турли машғулотларда қийин вазиятларда ўзини қандай тутиш, жиноятчилар билан гаплашаётганда сўзнинг таъсирчанлигини оширишда нималарга аҳамият қаратиш зарурлиги бўйича мутахассислар томонидан зурур тавсиялар бериб борилаётгани ижобий самарасини намоён этмоқда.
Маълумки, ички ишлар органлари ва бошқа жамоатчилик вакиллари ҳамкорлигида ўқувчилар билан олиб борилаётган учрашувлар нотиқлар зиммасига улкан масъулият юклайди, аниқроғи, мавзуга оид чуқур билим талаб этади. Нотиқ маълум бир жиноят тури ҳақида сўз юритаркан, жиноятчига уни содир этганлиги учун қандайдир жазо тайинланганини шунчаки қоғозга қараб айтиб ўтса, аудиторияда таъсир кучи жуда кам бўлади.
Нотиқ, аввало, оилада ота-онанинг ўрни, фарзандларнинг оилада бажариши лозим бўлган вазифалари, уларнинг турли ҳою-ҳаваслардан ўзини тийиши, ота-она фақатгина таъминотчи эмас, балки энг яқин дўст, сирдош эканлигини ҳаётий, жонли мисоллар орқали тушунтириши лозим. Ўз навбатида, сўзнинг қудратига таянган ҳолда, ҳар бир инсоннинг саводли бўлиб, оқ-қорани, яхши-ёмонни ажратиши ўқитувчиларнинг заҳматли меҳнатлари маҳсули эканлигини уларнинг ҳис қила олишига эришиши лозим. Ҳар бир айтган сўзи қалб қўридан чиқиши зарур, зеро, ҳиссиз гаплар ҳеч кимни таъсирлантирмайди.

16 - мавзу👇

МИЛЛИЙ ЭСТРАДАМИЗ АСОСЧИСИ

(Ботир Зокиров таваллудининг 85 йиллигига)
Куй-қўшиқ сарҳад, миллат танламайди. Оҳанрабодек ўзига жалб қилади. У қайси халққа мансуб бўлмасин, қайси тилда жарангламасин, юракдан ҳис қилишингизга ҳеч нарса монелик қила олмайди. Шу маънода айтиш мумкинки, ҳар бир халқнинг санъати ва маданияти ўзининг улуғ ва фидойи фарзандлари тимсолида намоён бўлади. Бундай истеъдод соҳиблари ўзларининг ҳаёти ва фаолияти давомида инсон тафаккури, маънавияти ва дунёқарашини бойитишга бемисл ҳисса қўшади. Бунинг самараси ўлароқ, унинг номи миллат тарихининг шонли саҳифаларида акс этади. Халқимизнинг севимли фарзанди, моҳир бастакор ва санъаткор Ботир Зокиров ана шундай фавқулодда истеъдод соҳибларидан бири эди.
Иқтидорли хонанда, Ўзбекистон халқ артисти Ботир Зокиров 1936 йил 26 апрелда таваллуд топган. Ботир Зокиров ўзининг интилиши, ғайрат-шижоати, санъат сирларини мукаммал ўзлаштириши ва албатта, соҳир овози сабаб халқимизнинг меҳрини қозониб, 23 ёшидаёқ машҳурликка эришди. Мисрлик бастакор Фарида аль-Атрашнинг «Орзуларим машъали» таронаси, кўпроқ «Араб тангоси» номи билан танилган қўшиқ хонандани кўплаб давлатларда машҳур қилган ва кўп йиллар давомида унинг «ташриф қоғози» бўлиб келган.
Ботир Зокировнинг ижодий изланишлари Ўзбекистонда санъатнинг умуман янги босқичи – эстрада жанрининг пайдо бўлишига олиб келган. Унинг «Араб тангоси», «Газли», «Қайдасан, азизим?», «Раъно», «Хаёлимда бўлдинг узун кун» ва бошқа қўшиқлари бугунги кунда ҳам афсонавий бўлиб қолмоқда.
Ботир Зокиров «Олимпия»ни забт этган ягона ўзбекистонлик хонанда сифатида ҳам тарихда қолди. Бу Париждаги энг нуфузли ва обрўли концерт зали бўлиб, унда жаҳоннинг энг ёрқин юлдузларигагина куйлаш имконияти берилади. 1966 йилда франциялик томошабинлар «ўзбек булбули»ни тик турган ҳолда олқишлашган. Танқидчилар эса ушбу концерт дастури ҳақида ижобий мулоҳазалар ёзишган. Ҳатто улардан бири хонанда «микрофон портлаб кетмаслиги учун ундан бироз узоқда туриши»ни ҳам таъкидлаб ўтган.
Ботир Зокировнинг қаламига мансуб шеърга, укаси, Ўзбекистон халқ артисти Фаррух Зокировнинг «Лейли» қўшиғи ёзилган. Кези келганда, Ботир Зокиров шеърлар ва ҳикоялар ёзгани, жаҳон адабиёти дурдоналарини ўзбек тилига моҳирона таржима қилганини ҳам таъкидлаш лозим. Жумладан, Теннесси Уильямснинг «Ойнали ҳайвонот боғи», Артур Лоуренснинг «Вестсайд қиссаси», Антуана де Сент-Экзюперининг «Кичкина шаҳзода» асарлари 1967 йилда радио учун саҳналаштирилган.
Б. Зокировнинг рассом сифатидаги «Aвтопортрет», «Саратон», «Гумбазлар», «Болалик кўчаси», «Чор минор» каби асарлари ҳам унинг мухлисларига яхши таниш ва қадрлидир. У ижро этган қўшиқларнинг аксариятини тугал ва теран лирик-драматик асар даражасига кўтара олган. Репертуаридаги қатор қўшиқлар композиторлар томонидан Ботир 3окиров ҳамкорлигида, унинг овозига мўлжаллаб яратилган.
17 - мавзу👇

ХОДИМЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯСИ ДОИМИЙ ЭЪТИБОРДА

Ҳар сафар она Ватанимизнинг тинчлик-осойишталиги, мамлакатимизнинг барча ҳудудларида амалга оширилаётган улкан ўзгаришлар, ёшларимизнинг илм-фан, санъат, спорт ва бошқа турли соҳаларда эришаётган ютуқлари ҳақида ўйларканмиз, осойишталик посбонларига бўлган ҳурматимиз ошаверади. Зеро, эришилаётган барча ютуқ ҳамда муваффақиятлар она Ватанимизда ҳукм сураётган тинчлик-осойишталик туфайлидир...

Сўнгги йилларда мамлакатимизда ички ишлар органлари фаолиятини такомиллаштиришга қаратилган кенг қамровли ислоҳотлар самараси ўлароқ, соҳада кўплаб ютуқлар қўлга киритилди. Энг асосийси, бу борадаги саъй-ҳаракатлар изчиллик билан давом эттирилмоқда.

Президентимизнинг 2019 йил 26 февралдаги «Ички ишлар органлари ходимлари ва уларнинг оила аъзоларини ижтимоий ҳимоя қилишни янада кучайтириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарорига мувофиқ, соҳада кўплаб ибратли ишлар амалга оширилди.

2019–2020 йилларда хизмат вақтида ҳалок бўлган ёки олган жароҳати туфайли ногирон бўлиб қолган ходимларнинг 121 нафар фарзандига олий таълим муассасаларига грант асосида ўқишга кириши учун тавсиянома ва тақдимномалар берилди. Шунингдек, 8 нафарига контракт пуллари тўлаб келинмоқда.

Олий ва ўрта-махсус таълим муассасаларига имтиёзли равишда ўқишга киришлари учун хизмат вазифаларини сидқидилдан бажариб келаётган ходимларнинг 3478 нафар фарзандига ҳам тавсиянома ва тақдимномалар берилди. Бундай ғамхўрликлар ёшлар онгида Ватанга муҳаббат туйғусини шакллантириш билан бирга, шу муқаддас юртнинг тинчлиги, осо­йишталиги йўлида хизмат қилишнинг нақадар эзгу ва савобли иш эканлигини теран ҳис қилишида ҳам муҳим аҳамиятга эга бўлмоқда.

Уйидан кўнгли тўқ, оила аъзоларидан хотиржам осойишталик посбонигина зиммасидаги масъулиятли вазифани виждонан бажара олади. Шу боис ички ишлар органлари ходимларини уй-жой билан таъминлаш ишлари ҳам босқичма-босқич амалга ошириляпти. Хусусан, уларнинг турар жой шароитларини яхшилаш мақсадида 2017–2020 йиллар давомида 241 та хизмат уйлари қурилиб, турар жойга эҳтиёжи бўлган ҳамда хизматда алоҳида ўрнак кўрсатган ходимларга топширилди.

18 - мавзу👇

ХОТИРА БОҚИЙ, ҚАДР МУҚАДДАС

Уруш арафасида мамлакатимизда 6,5 миллионга яқин аҳоли яшаган бўлса, шундан 2 миллионга яқини урушда бевосита иштирок этган. Яъни, ёш гўдак ва болаларни, қариялар ва аёлларни ҳисобга олмаганда, халқимизнинг 40 фоиздан кўпроғи қўлига қурол олиб, жанг майдонларида қатнашган ва бу даҳшатли урушда қарийб 500 минг нафардан зиёд юртдошимиз урушда ҳалок бўлган. Урушдан 60 минг нафардан ортиқ ҳамюртимиз ногирон бўлиб қайтган. 120 мингдан ортиқ Ўзбекистон фарзандлари фронтда кўрсатган жасорати учун жанговар орден ва медалларга сазовор бўлган.
Ўтганларни хотирлаш, тирикларни қадрлаш – халқимизнинг азалий қадриятларидан биридир. Аждодлар номини ёд этиш, хотирасига ҳурмат бажо келтириш, уларнинг руҳларини шод қилиш қон-қонимизга сингиб кетган.
Ватанимизнинг узоқ тарихидан бугунига қадар шу юрт, шу халқ деб курашган, куч-қудрати, ақл-заковатини аямаган, керак бўлса, шу йўлда жон фидо қилган не-не буюк зотлар ўтган. Уларнинг порлоқ хотираси ёдга тушаверади.
Хотира ва қадрлаш куни чинакам миллий – умумхалқ байрамига айланди. Ушбу байрамда Ватан озодлиги йўлида Иккинчи жаҳон урушида ҳалок бўлганлар хотирланади, Афғонистон урушида ҳалок бўлганлар шўро сиёсатининг бегуноҳ қурбонлари сифатида эсланади. Умуман, ўтганлар руҳи ёдга олинади, мустақиллик йилларида хизмат бурчини бажариш чоғида мардларча ҳалок бўлган ҳарбий хизматчилар ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш ҳамда ички ишлар органлари ходимларининг хотираси олдида ҳурмат бажо келтирилади. Эл-юртимизнинг тинчлиги, осойишталиги, эрки ва озодлиги учун курашган инсонлар эса ҳамиша халқимиз ардоғидадир.
Айниқса, Президентимиз ташаббуси билан Ўзбекистон халқининг Иккинчи жаҳон урушида кўрсатган беқиёс жасоратини абадийлаштириш мақсадида бунёд этилган «Ғалаба боғи» ёдгорлик мажмуаси ва «Шон-шараф» давлат музейи экспозициялари халқимизнинг уруш йилларида кўрсатган мардлик ва матонатини, юксак инсоний фазилатларини намоён этиш ҳамда ёш авлодни она Ватанга садоқат руҳида тарбиялашга хизмат қилмоқда.
«Ғалаба боғи» уруш ва унинг оқибатлари, уруш даври манзаралари, жумладан, окоп, блиндажлар, палаткалар, дала ошхоналари ва бошқа лавҳалар акс этган. Мажмуада ўша даврдаги ҳарбий техника ҳамда қурол-яроғлар, Ўзбекистон халқининг фронт ва фронт ортида кўрсатган жасорати, машаққатли меҳнати, қайғу-алами, шунингдек, эришилган буюк ғалабага қўшган улкан ҳиссаси ифодаланган.

19 - мавзу👇

ВАТАНПАРВАРЛИК – МИЛЛИЙ МАФКУРАМИЗ АСОСИ

Ватанпарварлик инсоннинг ўз Ватанига муҳаббати ва уни асраб-авайлашга бўлган интилишини англатади. Ота-боболаримиз, улуғ аждодларимиз ва алломаларимиз Ватанга муҳаббат ва садоқатни ифода этиш борасида ажойиб намуналар кўрсатган.

Абдурауф Фитрат: «Ватан – у менинг жону таним, саждагоҳимдир. У менинг тўлин ойим, тинч-омонлигим, иззатим, шарафим, каъбам, қиблам ҳамда гулистонимдир», дейди. Маҳмудхўжа Беҳбудий Ватаннинг қадр-қиммати ҳақида шундай ёзади: «Ватан ва аҳли диёрнинг қадри мусофиротда маълум бўлур. Ҳақиқатан, Ватан муқаддасдир, қадрини билмоқ керак. Сотмасга ва ўлгунча айрилмасга интилмоқ керак». Донишмандларимизнинг Ватан ҳақидаги ушбу теран фикрлари бугунги кунда ҳам долзарблигини йўқотмай келмоқда.

Ватанпарварлик туйғуси ички ишлар органлари ходимлари учун муҳим аҳамият касб этади. Тарихий шон-шуҳратимизни, жаҳонда тутган ўрнимизни англаган ҳолда, юртимизда амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотларга муносиб ҳисса қўшиш ҳар бир ички ишлар органлари ходими зиммасига катта масъулият юклайди.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 2 апрелдаги «Ички ишлар органларининг жамоат хавфсизлигини таъминлаш ва жиноятчиликка қарши курашиш соҳасидаги фаолиятини янада такомиллаштириш бўйича қўшимча ташкилий чора-тадбирлар тўғрисида»ги қарори билан тасдиқланган «Ички ишлар органларида маънавий-маърифий ишларни ташкил этиш концепцияси»да ходимларни ватанпарварлик руҳида тайёрлаш масалалари белгилаб берилди. Унга кўра, ички ишлар органлари ходимларининг маънавий ва интеллектуал салоҳиятини юксалтириш ишлари «Ватанга ва халққа садоқат билан хизмат қилиш — олий бурчимиз!» концептуал ғояси асосида ташкиллаштирилади.

Шу билан бирга, ички ишлар органларининг ходимларида мамлакатда тинчлик ва осо­йишталикни таъминлаш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини муҳофаза қилиш каби олий масъулият туйғусини шакллантириш мақсадида ҳар бир ҳудудий ички ишлар органларида «Ватанпарварлик бурчаги» ташкил этилади.

ИИВ ихтисослаштирилган мактаб-интернати ва «Темурбеклар мактаби» ҳарбий-академик лицейи ўқувчилари онгида ватанпарварлик ҳиссини шакллантиришга қаратилган «Ички ишлар органлари тарихи» ва «Ватанпарварлик асослари» фанлари, ИИВ Академиясида «Ватанпарварлик тарбияси» фани ўқитилади. Ички ишлар органлари тизимида ҳар ҳафтада «Ватанпарварлик куни» тадбирлар комплекси ташкил этилади.
20 - мавзу👇

МУСТАҲКАМ ОИЛА – ЖАМИЯТ КЎРКИ

Оила деганда, кўз олдимизга ҳар бир сўзи ибрат сабоғи бўлган бобою бувилар, меҳрли нигоҳида ҳаётчанлик балқиб турган ота-оналар, аҳил-иноқ ака-ука, опа-сингиллар, бир-биридан ширин болажонларнинг шод-хуррамлиги файз киритган ошён келади. Аслида оила ана шундай ҳаёт давомийлигини таъминловчи муқаддас даргоҳ. Унда ҳурмат-иззат, меҳр-оқибат, киндик қони томган она Ватанга садоқат, жонга жондош миллат тақдирига дахлдорлик ҳисси билан эл ишига елка тутишдек чин инсоний фазилатлар шаклланади. Авлоддан-авлодга ўтиб келаётган миллий қадриятлар, анъаналар ҳам шу даргоҳда қалбга янада чуқурроқ ўрнашади.

Тарихга юзлансак, ота-боболаримиз ҳам оила қўрғони, унинг мустаҳкамлигини сақлашга катта эътибор билан қараганига амин бўламиз. Хусусан, буюк алломаларимиз Маҳмуд Қошғарий, Аҳмад Югнакий, Кайковусдан тортиб Беруний, Ибн Сино, Форобий, Алишер Навоий, Мирзо Улуғбек ўз асарларида оилавий масалалар, хусусан, оила аъзолари ўртасидаги ўзаро муносабатлар, бола тарбиясида ота-она, бобо-бувининг ўрни, комил ва ватанпарвар шахсни етиштиришда оиланинг аҳамиятига алоҳида ёндашган. Улар ўзларининг ибратли ҳикоят, ривоят, фарзандларга мактуб, ҳикматли сўз, панд-насиҳатдан иборат шеърларида бу қўрғонни асраш, муқаддас деб билиш ҳақидаги ҳаётий хулосаларини ёзиб қолдирган.

Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳрида 2014–2016 йилларда 3 минг 604 та, 2017–2019 йилларда 2 минг 668 та, жами 6 минг 272 та хонадондан иборат «Ёшлар уйлари» ёш оилаларга ажратилган. 2020 йилда эса Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳрида 2149 та уй-жой ажратилиши белгиланган.

Ҳатто соҳибқирон Амир Темур бобомизнинг «Ўғилларим, набираларим ва яқинларимни уйлантириш ташвишида келин изламоққа эътибор бердим. Бу ишни давлат юмушлари билан тенг кўрдим. Келин бўлмишнинг насл-насабини, етти пуштини суриштирдим. Хос одамлар орқали соғлиқ-саломатлигини, жисмонан камолотини аниқладим. Келин бўлмиш насл-насаби, одоб-ахлоқи, соғлом ва бақувватлиги билан барча қусурлардан холи бўлсагина, эл-юртга тўй-томоша бериб, келин туширдим», дея билдирган таъкидидаги «Бу ишни давлат юмушлари билан тенг кўрдим» жумлаларида унинг эртаси мустаҳкам бўлиши учун қайғуриш борлигини англаш қийин эмас. Зеро, ахил-иноқ, тинч-тотув ошёнда одоб-ахлоқи гўзал, жисмонан ва маънан етук фарзандлар камолга етади.Ҳар жиҳатдан баркамол авлод эса юртнинг эртаси, ишончи, ёруғ келажагидир.

21 - мавзу👇

ХОДИМНИНГ АҲОЛИ БИЛАН МУЛОҚОТ МАДАНИЯТИ

Инсон доим сўзга, мулоқотга эҳтиёж сезади. Мулоқот орқали бир-биримиз билан фикр алмашамиз, туйғуларимизни ифода этамиз, баҳсга киришамиз. Шу жиҳатдан қараганда, мулоқот кишилар учун ҳамиша қулайлик воситаси бўлиши керак. Бироқ охирги пайтларда айнан ҳуқуқни муҳофаза қилиш тизимида фаолият юритувчи ходимларнинг мулоқот жараёнидаги муаммолари билан боғлиқ видео ёхуд аудиоёзувлар ижтимоий тармоқларда тез-тез кўзга ташланмоқда.

Мазкур муаммоларни келтириб чиқарувчи омилларга эътибор қаратилса, кўпинча ягона умумийлик – мулоқот маданиятининг етишмаслиги аён бўлади. Тўғри, бугунги кунда аксарият одамларда психо-эмоционал ҳолат турғун эмас. Аммо исталган ходимнинг мулоқотдаги, хизмат жараёнидаги камчилиги биргина унинг эмас, бутун тизимнинг камчилиги деб талқин қилинаётган ҳозирги шароитда мулоқот маданиятини ошириш масаласига ҳар доимгидан-да фасоҳат билан ёндашиш талаб этилади.
Таъкидлаш жоизки, Ички ишлар вазирлигининг «Ички ишлар органларининг ташқи соҳавий хизматлари фаолиятида ахлоқ ва мулоқот маданияти кодекси», «Ички ишлар органлари ходимларининг одоб-ахлоқ қоидалари» ҳамда «Ички ишлар органлари ходимларининг муомала маданиятини ошириш чоралари тўғрисида»ги буйруқлари тизим ходимлари учун дастуруламал бўлмоқда.
Мутахассисларнинг аниқлашича, ишлаётган кишилар вақтнинг 45 фоизини кимларнидир тинглашга сарф қилар экан. Одамлар билан энг кўп мулоқот қилувчи соҳа вакиллари рўйхатининг аввалида эса ички ишлар, савдо ходимлари, алоқачилар, раҳбарлар, мухбирлар туришар экан.
Маълумки, осойишталик посбонларининг хизмати асосан халқ орасида кечади. Улар одатда аҳоли (мурожаатчи), ҳамкасблари, гумон қилинувчи, сўроқ қилинувчи ва бошқалар билан мулоқот қилишади. Мана шу мулоқот жараёнида юксак маданиятга эга эканлигини кўрсатишнинг энг тўғри йўли зарур ҳолларда одамларни тинглай олишдир. Инсон кўпинча «эшитиш» ва «тинглаш» тушунчаларини бир-биридан ажрата олмаслиги мумкин. Мулоқот кўнгилдагидек кечиши учун суҳбатдошлар, биринчи навбатда, бир-бирини тинглашни ўрганишлари керак. Олдига бирор масала, илтимос ёхуд юмуш билан келган инсоннинг муаммосини ҳал этиш ходимнинг ваколат доирасида бўлмаслиги мумкин, аммо унга ҳамдард, хайрихоҳ эканлигини билдириб, тинглаш орқали одамларда ижобий кайфият уйғота олади. Чунки биргина ходимнинг аҳоли орасида ижобий таассурот пайдо қилди дегани, аста-секинлик билан бутун бошли тизимга берилган юқори баҳо, ишончнинг асоси бўлиб хизмат қилади.

22 - мавзу👇

ЗАМОНДОШ ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИ ХОДИМЛАРИНИНГ ЖАСОРАТИ

Шундай касб эгалари борки, улар ҳар лаҳзада хавф-хатар билан юзлашади. Одамлар ороми, тинчлиги, халқимиз хотиржамлигини таъминлаш йўлидаги машаққатлар уларни янада кучли, метин иродали бўлишга ундайди.
Бу касб соҳибларини кўча-кўйда, жамоат жойларида ҳар куни, ҳар доим учратамиз. Улар жиноят ва ҳуқуқбузарликлар содир этилган лаҳзалардаёқ ўша ерда ҳозир бўлиб, уни бартараф этишга ошиқади. Муқаддас она Ватанимиз ҳамда фуқароларнинг хавотирига сабаб бўлиши мумкин бўлган ҳар қандай таҳдидга кўксини қалқон қилишга тайёр бундай мард, фидойи инсонлар осо-йишталигимиз посбонлари – ички ишлар органлари ходимларидир.
Эндигина тетапоя бўлаётган она Ватанимиз тинчлигига рахна солиш мақсадида сарҳадларимиз оша Сурхондарё вилоятининг Сариосиё ва Узун туманларига, шунингдек, Тошкент вилоятидаги тоғли ҳудудларга бостириб кирган, Андижон, Наманган, Бухоро ва бошқа ҳудудларда тартибсизликлар келтириб чиқаришга уринган ёвуз кучларга дов бўлган ҳам ички ишлар органлари ходимларидир. Халқимизнинг тинч-осуда ва фаровон ҳаётини кўролмаган чиркин ниятли кимсалар ўзларининг ғараз мақсадларига ета олишмади. Бироқ юрт осойишталигини таъминлаш, халқимизнинг қадр-қиммати, ор-номусини ҳимоя қилиш, палид кимсаларга қарши курашишда юксак жасорат намунасини намоён этган ички ишлар органлари ходимлари бугунги тинч ва хотиржам кунларимиз учун азиз жонларини фидо қилишди...
Юрт манфаати ҳар недан устун

Осойишталик посбонларининг хизмат фаолиятига нисбатан қўлланиладиган «ҳалоллик» ва «жасорат» сўзлари ҳамоҳанг жаранглайди. Ахир, ҳалолликни шиор қилган ходимлар қалбида жасорат куртаклари ниш урмайдими? Ана шундай виждони уйғоқ, қасамёди ва хизмат бурчига содиқ миллат фарзандлари бўлган ички ишлар органлари ходимлари билан замондош эканимиздан ҳар доим фахрланамиз. Чунки бировнинг ҳақидан ҳазар қиладиган бундай диёнатли ходимларга мамлакат тинчлигини ишониб топширса бўлади...

2020 йилнинг 27 январь куни Чилонзор тумани ИИОФМБ 2-сонли ИИБ навбатчилик қисмига келиб тушган хабарга кўра, номаълум шахс гиёҳвандлик воситасини сақлашда гумон қилиниб, жиноят қидирув хизмати ходимлари томонидан қўлга олинди.
Асли қашқадарёлик бўлган фуқаро А.Э. холислар иштирокида кўздан кечирилганда, унда тўқ кўк рангли, ўткир ҳидли гиёҳвандлик воситасига ўхшаш модда борлиги аниқланди. У ҳолат юзасидан ҳужжат расмийлаштирмасликни ҳамда ишини енгиллаштиришни сўраб 10000 АҚШ доллари миқдорида пора таклиф қилади.
23 - мавзу👇

КОРРУПЦИЯСИЗ СОҲАДА АДОЛАТ ВА РИВОЖЛАНИШ БЎЛАДИ

Тарихи бир неча минг йилликка бориб тақаладиган коррупция жуда кўп давлатларнинг катта муаммоси бўлган. Унга қарши турли йўллар билан курашилган ва ҳозир ҳам бу давом этяпти. Мамлакатимизда ҳам бу иллат илдизини йўқотиш, унга қарши курашиш доирасида бир қатор норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар, дастурлар қабул қилинди ва улар бўйича кенг қамровли ишлар амалга оширилмоқда.

Коррупциясиз соҳада адолат ва ривожланиш бўлади. Шу боис иллатни йўқотиш, камайтириш юзасидан кўплаб ишлар амалга оширилмоқда. Коррупция билан боғлиқ жиноятлар ОАВда эълон қилин­япти. Коррупцияга қарши курашиш агентлигининг маълумотига кўра, судлар томонидан 2020 йил давомида коррупция билан боғлиқ жами 2270 нафар шахсга нисбатан 1502 та жиноят иши кўриб чиқилган.

Бошқа соҳаларда бўлгани каби, ички ишлар органлари ходимлари ўртасида ҳам коррупцияга қарши курашиш иммунитетини шакллантириш, бу иллатни йўқотиш мақсадида бир қатор чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Тизимда коррупцияга қарши курашиш, шахсий таркиб ўртасида хизмат интизоми ва қонунийликни мустаҳкамлаш, ходимларнинг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини юксалтириш устувор вазифага айланган. Ҳалолликни шиор қилган кўплаб ходимлар коррупцион ҳолатлар, пора бермоқчи бўлаётган шахслар ҳақида хабар бериб, касбига содиқлигини амалда намоён этишяпти.

Амалга оширилган бу каби ишлар натижасида Ўзбекистон Респуб­ликаси «Transparency International» халқаро ташкилотининг рейтингида ўз ўрнини 7 поғонага яхшилаб, 2020 йил 180 та давлат орасида 146-ўринни эгаллади. Бу хурсанд бўлишга арзийдиган натижами? Афсус­ки, бунга «Ҳа» деб жавоб бериш мушкул.

Ҳали-ҳануз жамиятимизда бу иллат энг катта муаммолигича қолмоқда. Уни ҳамма соҳада учратяпмиз. Энг ёмони, кимгадир пул бериб ишини битиришни «Ҳа, энди ўзбекчилик-да», деб оқлайдиганлар кўпаймоқда.

Кичкина бир деталь ёки мурват ишламаса бутун бошли катта машина яхши юрмайди ёки ишламайди. Ана шу арзимасдек туюлган кичик носозлик бора-бора бошқа деталларни ҳам ишдан чиқаради. Худди шундай, танасининг бир жойида дарди бор одам вақтида даволанмаса, дард кучайиб бошқа аъзоларни ҳам зарарлайди. Коррупция ҳам худди шундай. Жамиятда бу иллат бор экан, вақтида унинг илдизи қирқилмаса, қарши курашилмаса, у барқ уриб ривожланаверади. Оқибатда давлат таназзул ботқоғига ботиб бораверади.

24 - мавзу👇

ЛОТИН ЁЗУВИГА ЎТИШ – ИНТЕГРАЦИЯЛАШУВ ОМИЛИ

Ўзини англаган ҳар бир халқ ўз ёзувини яратиш, жамият аъзолари орасида ёзма саводхонликни оширишга ҳаракат қилади. Бинобарин, бу борада аждодларимиз томонидан мақтаса арзигудек ишлар амалга оширилган. Биз ҳозирга қадар бир қатор ёзув тизимларидан фойдаланганмиз: миххатлар, хоразмий, Ўрхун-Энасой, уйғур, араб ёзувларида аждодларимиз томонидан бебаҳо асарлар битиб қолдирилган. Айниқса, 13 асрдан ортиқроқ вақт давомида истеъмолда бўлган араб ёзувида халқимиз онгу тафаккурининг бебаҳо намуналари яратилган.

Барча ижтимоий ҳодисалар каби, ёзув ҳам такомиллашиб, давр талабини, замон шиддатини ўзида акс эттириб боради. Жумладан, ХХ аср бошларига келиб ўзбек ёзуви ҳам мана шундай жараёнларни бошдан кечирди. Аниқроғи, кўп асрлар давомида хизмат қилиб келган араб ёзувининг ўзига хос камчиликлари: ўзбек тилидаги товушларни тўлиқ акс эттира олмаслиги, фақат ундош товушларни ифодалашга қулайлиги, ортиқча зеру забарларнинг мавжудлиги аён бўла бошлади. Бироқ араб ёзувининг муқаддас ислом дини билан боғлиқлиги боис унга шу пайтга қадар тузатишлар киритиш мумкин бўлмаган эди. Октябрь тўнтаришидан кейинги вазият эса алифбо масаласини ҳам қайта кўриб чиқишни тақозо қилди. Шу боисдан ҳам ўзбек маърифатпарварлари халқимиз тараққиётини кўзлаган ҳолда, аввал араб ёзувини ислоҳ қилдилар ва кейинчалик лотин ёзувини жорий этиш тарафдори бўлишди.

Ниҳоят, 1929 йилда Самарқандда бўлиб ўтган тил-имло анжуманида ўзбек халқи тарихида биринчи марта лотин ёзувига асосланган алифбо қабул қилинди. Мазкур алифбо айрим тузатишлар билан 1940 йилга қадар халқимизга хизмат қилди. 1940 йил 6 майдан бошлаб эса кирилл (славян) ёзувига асосланган алифбо жорий этилди.

Хўш, нима сабабдан кирилл (рус) ёзуви жорий қилинди? Бунинг бир қатор сабаблари мавжуд. Аввало, лотин ёзуви совет мафкурасига хизмат қилмас эди: дунёнинг ривожланган давлатларида, ўша давр мафкураси бўйича айтганда, буржуа мамлакатларида лотинча имло амал қиларди. Лотинча имлода бўлиш гўёки ўша ёзувдаги халқларни Ғарб дунёси билан яқинлаштирар эди. Энг асосийси, лотин ёзувида қолиш туркий халқлар яхлитлигига хизмат қиларди. Шу сабабли ҳам собиқ иттифоқнинг қудратли қуроли бўлган рус тили ва рус (кирилл) ёзуви зўр бериб тарғиб қилинди: кирилча алифбонинг устунлиги, ихчамлиги, барча совет халқларини бирлаштириб туриши ва шу каби важлар остида халқнинг хоҳиш-иродасини ҳисобга олмасдан, кирилл ёзуви жорий қилинди.

25- мавзу👇

ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИ – ЖАМИЯТ КЎЗГУСИ

Бугун ахборот оқимининг шиддатини кўпчилик яхши ҳис қилади. Уни тўсиб қўйишга ҳар қандай куч, қудрат ожизлик қилишини ҳаётнинг ўзи кўрсатиб турибди. Ахборот ҳар қандай қалин деворлар, ғовлар, мустаҳкам чегараларни ёриб ўтишга қодир. Ахборот фақатгина бирон-бир воқеа-ҳодиса юзасидан маълумот етказиш, кишиларни янгилик ёки ўзгаришлардан воқиф этиш воситаси, мақомидан янада юксалди. Бугун ахборот ва коммуникация моддий, маънавий, ижтимоий соҳаларнинг ривожига туртки берадиган, ҳатто ҳал қилувчи роль ўйнайдиган даражагача етди.

Биринчи жадидлар нашри – «Тараққий» газетаси Тошкент шаҳрида Исмоил Обидов муҳаррирлигида, 1906 йил 27 июндан эътиборан чоп этила бошланган. Айнан шу сабабдан ҳам ҳозирги кунда Ўзбекистонда 27 июнь – «Матбуот ва оммавий ахборот воситалари куни» сифатида нишонланади.

Бундан қарийб бир ярим аср олдин, аниқроғи, 1870 йил 28 апрель (янги тақвим бўйича 10 май) куни Тошкентда «Туркестанские ведомости» газетасининг биринчи сони босмадан чиқди. Бу билан нафақат Ўзбекистон, балки бутун Марказий Осиё минтақаси вақтли матбуотига тамал тоши қўйилди. Кейинчалик ушбу нашр ўзбек тилида «Туркистон вилоятининг газети» номи билан ҳам чоп этила бошланди.

1991 йилда Ўзбекистондаги оммавий ахборот воситаларининг умумий сони 395 тани ташкил этган бўлса, 2021 йилнинг 1 май ҳолатига кўра бу кўрсаткич жами ҳисобда 1893 тага етди. Босма нашрлар, теле ва радиоканаллар билан бир қаторда, янгича ОАВ тури сифатида рўйхатдан ўтган 638 та веб-cайт ҳам фаолият олиб бормоқда. Яқин келажакда уларнинг сони янада ортиб бориши кутилмоқда.

Мана, 28 йилдирки, мамлакатимизда 27 июнь – Матбуот ва оммавий ахборот воситалари ходимлари куни нишонланиб келинади.

Таъкидлаш жоизки, бу сана юртимизда ўзбек тилидаги дастлабки миллий матбуот нашри сифатида юзага келган «Тараққий» газетаси шарафига белгиланган. 1906 йилнинг 27 июнида мазкур газетанинг илк сони чоп этилган эди. Газета фаолиятининг асосини ривожланиб бораётган илғор мамлакатлар тажрибаларини қўллаб, тобора орқага кетаётган миллатни бу йўлдан асраб қолиш учун курашиш ғояси ташкил этган. Бу нашрнинг илк сонида эълон қилинган ўз олдига қўйган мақсадида ҳам яққол кўзга ташланади: «Газетамиз «Тараққий» номинда ўлиб, бора-бора жисми ҳам исмиға мувофиқ ўлуб, миллатимизни кейин» бормоғига асло рози эмасдурмиз. Бақадри имкон миллати исломни олий даражада ўлмоғига ва миллати исломдаги тижорат, касб ва корнинг ортмоғига йўл излаб ижтиҳол қилур».

26- мавзу👇

ЁШЛАР – ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН БУНЁДКОРИ

Сайёрамизнинг эртанги куни, фаровонлиги фарзандларимиз қандай инсон бўлиб камолга етиши билан боғлиқ. Бизнинг асосий вазифамиз – ёшларнинг ўз салоҳиятини намоён қилиши учун зарур шароитлар яратиш, зўравонлик ғояси «вируси» тарқалишининг олдини олишдир.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг БМТ Бош Ассамблеяси 72-сессиясида сўзлаган нутқидан.
Келажак бунёдкорлари бўлган ёшларнинг бугунги таълим-тарбияси эртанги кунимизни белгилаб берувчи муҳим омилдир. Шу боис ҳам Ўзбекистонда ёшлар бандлигини таъминлаш, уларнинг сифатли таълим-тарбия олиши, ўз иқтидорини тўла-тўкис намоён қилиши учун барча шароитлар яратиб берилмоқда. Бундан ташқари, уларнинг ижтимоий, ҳуқуқий ҳимояси ҳам доимий диққат марказида. Кўриниб турибдики, ёшлар масаласи давлат сиёсатининг энг устувор йўналишларидан биридир.
Юртимизда 30 июнь – Ёшлар куни деб эълон қилиниб, турли соҳа ва тармоқларда юксак натижаларга эришиб келаётган ёшларимиз учун «Мард ўғлон» давлат мукофоти, «Келажак бунёдкори» медали таъсис этилди.
Келажагимизнинг қандай қурилиши, қандай янгиланиш ва ўзгаришлар юз бериши ватанпарвар ёшларимизга бугун бераётган эътибор натижасига боғлиқ. Уларни фидойи, ватанпарвар, ҳам интеллектуал, ҳам жисмонан баркамол этиб тарбиялаш асосий вазифаларимиздан бири ҳисобланади.
Ёшларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш, уларга зарур шарт-шароитлар ва имкониятларни яратиб бериш борасида мустаҳкам ҳуқуқий база яратилган, бу саъй-ҳаракатлар замон талабларига мос равишда такомиллаштирилмоқда. Хусусан, бугунгача парламент томонидан ёшларга оид 40 дан зиёд қонун ҳужжатлари қабул қилинган бўлиб, 30 дан ортиқ халқаро ҳуқуқий ҳужжатлар ратификация қилинган. Шавкат Мирзиёевнинг Ўзбекистон Республикаси Президенти сифатида биринчи имзолаган ҳужжати – 2016 йил 14 сентябрдаги «Ёшларга оид давлат сиёсати тўғрисида»ги қонун эканида ҳам рамзий маъно мужассам.
Қолаверса, ижтимоий, маънавий-маърифий соҳалардаги саъй-ҳаракатларни тизимли асосда йўлга қўйиш бўйича 5 та муҳим ташаббуснинг илгари сурилиши Ўзбекистон тарихида ёшлар таълим-тарбияси бўйича яна бир янги босқични бошлаб берди.
Ўзбекистон раҳбари бугун дунё миқёсида ёшларнинг сони икки миллиарддан ортиб кетгани, халқаро терроризм ва экстремизм шиддат билан ўсиб бораётган бир пайтда ёшларга ҳимоя зарурлигини муҳим омиллардан бири сифатида асослаб бериб, айни даврда инсоният тарихидаги энг кўп ёшлар қатлами билан яшаётганимизни инобатга олган ҳолда, БМТ минбарида туриб Ёшлар ҳуқуқлари тўғрисидаги БМТ конвенциясини қабул қилиш таклифини илгари сурди. Қувонарлиси, бу халқаро ҳамжамият томонидан илиқ кутиб олинди.

27- мавзу👇

ҒАЛАБА БОҒИ – ХАЛҚИМИЗ ҚАҲРАМОНЛИГИНИ АКС ЭТТИРГАН ЯХЛИТ МАЖМУА

Башариятни ларзага солган Иккинчи жаҳон урушининг интиҳосига ҳам мана 76 йилдан ошиқроқ вақт ўтди. Аммо машъум урушнинг аянчли оқибатлари, унинг изтиробли онлари ҳамда жафокаш халқимизнинг матонати тўғрисидаги ҳикоялар ҳалигача унутилгани йўқ.

Элимизнинг жасорати, меҳр-муруввати ва инсонпарварлик фазилатларини ёш авлодларга етказиш, уларнинг қалбида ғурур-ифтихор, аждодларга эҳтиром туйғуларини шакллантириш мақсадида пойтахтимизнинг Олмазор туманида «Ғалаба боғи» ёдгорлик мажмуаси ва унинг ҳудудида «Шон-шараф» давлат музейи барпо этилди.
Давлатимиз раҳбарининг ғоясига биноан, инновацион технологиялар асосида, Ўзбекистон халқининг Иккинчи жаҳон урушида кўрсатган беқиёс жасоратини абадийлаштириш мақсадида бунёд этилган ушбу боғ ва музей, ватандошларимизнинг ғалабани қўлга киритишга қўшган муносиб ҳиссаси ва улкан жасорати ҳақида сўзловчи яхлит мажмуадир.
Ғалаба боғининг умумий майдони 14,6 гектар бўлиб, у 12 та ҳудудга бўлинган. Унинг кириш қисми, марказий хиёбон, фронт орти ҳудуди, ҳарбий техникалар майдончалари, темир йўл вокзали, мотам ва андуҳ ҳудуди, урушнинг даҳшатли қиёфаси, шоду хуррамлик ва ғалаба ҳудуди, амфитеатр ва маъмурий бино ҳамда «Шон-шараф» давлат музейи ва шукроналик ҳудудидан ташкил топган.
Ушбу масканга ташриф буюрган кишининг қулоғи остида гўёки даҳшатли уруш садолари жаранглайди. Шунингдек, аждодларимизнинг қатъиятли нигоҳларида урушга бўлган нафратни ҳис этиб, бу офатни бартараф этишга бўлган умид учқунлари ва жангларда кўрсатган қаҳрамонликларига гувоҳ бўласиз. Зеро, Юртбошимиз таъкидлаганидек, Ғалаба боғининг марказида «Матонат мадҳияси» деб аталган муаззам обида барча Ўзбекистон оналарига қўйилган ҳайкал бўлиб, она Ватан рамзи бўлиб қад ростлади». Бу ёдгорлик Тошкент вилоятининг Зангиота туманидаги Хонобод қишлоғида истиқомат қилган Зулфия ая Зокирова ва унинг беш нафар баҳодир ўғли ҳақидаги қаҳрамонлик тўғрисида бизга ҳикоя қилади.
Шунингдек, «Шон-шараф» музейи томон қадам ташлар экансиз, бугунги дориламон кунларда она юрт бағрида хуррам ҳаёт кечираётганингиз замирида Зулфия ая каби меҳри баланд, сабри чидамли мунис аёл сиймоси гавдаланади.
Унинг кириш қисмида эса, Ўзбекистон халқ рассоми Алишер Алиқулов томонидан чизилган
22 метрлик панно жойлашган бўлиб, унда Иккинчи жаҳон уруши даврида юртимиз баҳодирларининг фронтга кузатилаётгани ҳамда оила аъзолари билан хайрлашаётган жараёни акс этган.
28- мавзу👇

КОНЦЕПЦИЯ ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИНИНГ ЯНГИ ҚИЁФАСИНИ ШАКЛЛАНТИРМОҚДА

Маънавият, маданият ва таълим-тарбия соҳасида бой меросга эга бўлган аждодларимиз асрлар мобайнида ёш авлодга инсонпарварлик, ватанпарварлик, дўстлик, меҳнатсеварлик, меҳр-оқибат, биродарлик ва камтарлик каби умуминсоний фазилатларни ҳар томонлама чуқур сингдириб келган. Зеро, эртанги куни учун қайғурадиган ҳар бир мамлакат, ҳар бир жамиятда маънавият ва маърифат юксак қадрланган.

Янгиланаётган мамлакатимизда ҳам маънавий-маърифий ислоҳотларга давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бири сифатида қаралади. Юртимизда маънавий-маърифий муҳитни янада яхшилаш, минг йиллар мобайнида унинг бағрида сайқалланиб келаётган ибратли анъана ва қадриятларни тарғиб этиш борасида кўплаб чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Буларнинг барчаси жамиятдаги соғлом кучлар – юксак истеъдод ва тафаккур соҳибларининг ақлий салоҳиятини Ватан истиқболи сари йўналтириш, миллатлараро дўстлик ва ҳамжиҳатликни мустаҳкамлаш, одамларнинг маънавиятини юксалтириш, бебаҳо маданий меросимиз, миллий қадриятларимизни тиклашга, энг асосийси, ўзлигимизни англашга катта таъсир кўрсатди.
Барча соҳалар сингари, ички ишлар органлари шахсий таркиби ўртасида ҳам маънавий-маърифий ишларни сифат жиҳатдан янги поғоналарга кўтариш, ходимларнинг билим савиясини янада юксалтириш, маънавиятли, ватанпарвар, ўз касбига садоқатли ва фидойи ходимларни шакллантиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Ички ишлар органларида маънавий-маърифий ишларни самарали ташкил этиш тизимини янада такомиллаштириш, ходимларнинг маънавий салоҳияти ва мафкуравий иммунитетини кучайтиришни ўзида мужассам этган «Ички ишлар органларида маънавий-маърифий ишларни ташкил этиш концепцияси» қабул қилинганига кўп вақт бўлмади.
«Ватанга ва халққа садоқат билан хизмат қилиш – олий бурчимиз!» деб белгиланган концептуал ғояда давлат мустақиллигини ҳимоя қилиш, ҳуқуқ-тартиботни мустаҳкамлаш, жамоат хавфсизлигини таъминлаш ҳамда фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларини муҳофаза қилиш устувор вазифа эканлиги эътироф этилди.
Концепцияда ходимларнинг онги ва қалбига «Янги Ўзбекистон — учинчи Ренессанс сари!» ғоясининг мазмун-моҳиятини сингдириш кераклиги кўрсатиб ўтилди.
Давлатимиз раҳбарининг жаҳон узра ўзгача бўй чўзаётган, иқтисодий ва фаровонлик тобора ортиб бораётган Янги Ўзбекистоннинг ҳозирги даврини миллий тикланишдан миллий юксалиш томон, деб эълон қилганлигининг замирида қатъий ишонч ва чуқур ҳикмат мужассам. Президентимизнинг: «Халқимизнинг улуғвор қудрати жўш урган ҳозирги замонда Ўзбекистонда янги бир уйғониш – Учинчи Ренессанс даврига пойдевор яратилмоқда», – деган сўзлари бунга ёрқин мисол бўлади.

29- мавзу👇

КОРРУПЦИЯ – ЖАМИЯТ ТАРАҚҚИЁТИ КУШАНДАСИ

Коррупцияга қарши курашиш бугунги кунда дунё ҳамжамияти олдида турган энг долзарб масалалардан бирига айланди. Ушбу иллат давлатлар, минтақалар иқтисодиёти, сиёсати, ижтимоий ҳаёти учун ҳалокатли таъсирга эга.

Ўзбекистонда ҳам ушбу иллатга қарши курашиш давлат сиёсатининг энг устувор йўналишига айланди. Шу жиҳатдан 2020 йил мамлакатимиз тарихидан алоҳида ўрин эгаллайди. Боиси, ушбу йил 29 июнь куни икки муҳим ҳужжат – Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши курашиш тизимини такомиллаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармони ҳамда «Ўзбекистон Республикаси Коррупцияга қарши курашиш агентлиги фаолиятини ташкил этиш тўғрисида»ги қарори қабул қилинди.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 августдаги «Лицензиялаш ва рухсат бериш тартиб-таомилларини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармонига асосан, 2021 йил 1 январдан 37 та лицензия ва 10 та рухсатнома бекор қилинди. Шунингдек, 2021 йил 1 январдан бошлаб 6 та лицензия ва 11 та рухсатнома бирлаштириш йўли билан бекор қилинди.
Шунингдек, Президентнинг 2020 йил 30 октябрдаги Фармонига кўра, яширин иқтисодиёт ва коррупцияга қарши курашишда вазирлик ва идораларнинг фаолият самарадорлигини оширишга қаратилган чора-тадбирларни амалга ошириш ҳамда солиқ ва божхона маъмуриятчилигини такомиллаштириш бўйича «йўл харита»си тасдиқланди.
Мазкур норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар билан биргаликда, вазирлик ва идоралар томонидан коррупцияга қарши курашиш ва унинг олдини олиш самарадорлигини оширишга қаратилган идоравий ҳужжатлар, турли соҳаларда «коррупциясиз соҳа» дастурлари ва бошқа режа-дастурлар қабул қилиниб, ижроси таъминланмоқда.
Айнан 2020 йилда Президент раислигида коррупцияга қарши курашиш йўналиши бўйича 10 га яқин йиғилишлар, учрашувлар бўлиб ўтди. Буларнинг барчаси мамлакатимизда ушбу иллатга қарши давлат даражасида курашишга қатъий бел боғланганини англатади. Буни нафақат Ўзбекистон фуқаролари, балки, халқаро ҳамжамият ҳам жиддий сиёсий ирода сифатида қабул қилмоқда.
«Transparency international» ташкилоти коррупцияни қабул қилиш индексининг 2020 йил учун рейтингида Ўзбекистон 2019 йилга нисбатан 7 поғонага кўтарилди.
Мамлакатимизда индекс баҳосида қаторасига 4 йил давомида барқарор ўсишига эришилди (2013 йилда 17 баллдан 2020 йилда 26 баллгача). Шу боис, ушбу ташкилот 2020 йилги ҳисоботида Ўзбекистонни минтақанинг тез суръатларда яхшиланиб бораётган давлатлари қаторида эътироф этди.
Шунингдек, коррупцияни қабул қилиш индексининг манбасини ташкил қилувчи 13 та индекснинг деярли барчасида Ўзбекистонда барқарор ўсиш қайд этилган. Open Data Inventory (ODIN) – очиқ маълумотлар рейтингида
30 - мавзу👇

ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИ РАҚАМЛАШТИРИШНИНГ ЯНГИ БОСҚИЧИДА

Бугун илм-фан, замонавий ахборот технологиялари тобора тараққий этиб бормоқда. Хусусан, рақамли технологиялар кириб бормаган соҳа қолмади ҳисоб. Давлат хизматларини рақамлаштириш аҳолига кўплаб қулайликларни яратади, уларнинг оғирини енгил, узоғини яқин қилади. Шу боис аҳоли турмуш даражасини янада ошириш учун барча жабҳаларга ахборот-коммуникация технологиялари кенг жорий этилмоқда.

Сўнгги йилларда Ички ишлар вазирлиги раҳбарияти томонидан ҳам тизимга замонавий ахборот-коммуникация технологиялари жорий этиш, фуқароларга электрон давлат хизматларидан фойдаланиш учун қулай шароитларни яратишдек муҳим ва долзарб масалага алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Маълумки, давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёев жорий йил 12 февраль куни бўлиб ўтган Ички ишлар вазирлиги ҳайъатининг кенгайтирилган йиғилишида тизимнинг барча бўғинларида қоғозбозлик ва бюрократияни кескин камайтириш, иш юритишни рақамлаштириш борасида топшириқ берган эди. Ана шу мақсадда Ички ишлар вазирлигида ахборот технологиялари бўйича алоҳида вазир ўринбосари лавозими жорий этилди. Қолаверса, Президентимизнинг 2021 йил 26 мартдаги «Жамоат хавфсизлигини таъминлаш ва жиноятчиликка қарши курашиш соҳасида ички ишлар органлари фаолиятини сифат жиҳатидан янги босқичга кўтариш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармонида ички ишлар органлари фаолиятига замонавий рақамли технологияларни кенг жорий этиш юзасидан бир қатор устувор вазифалар белгилаб берилди.
Аввало, фармонга биноан ички ишлар органлари тизимини янада такомиллаштиришга қаратилган «йўл харитаси» тасдиқланганлигини таъкидлаш жоиз. Эътиборли жиҳати, ушбу «йўл харитаси»нинг асосий йўналишларидан бири сифатида тизим фаолиятига рақамли ва замонавий ахборот технологияларини кенг жорий этиш белгиланган. Албатта, бундан кўзланган мақсад фуқароларга давлат хизматларидан фойдаланиш учун қулай шароитларни яратиш, давлат органлари ва идораларида ортиқча қоғозбозлик ва бюрократияни, инсон омилини камайтириш, шаффофлик ва очиқликни таъминлаш, пировардида эса, хизмат самарадорлигини оширишга эришиш ҳисобланади.
Жорий йилда мамлакатимиз ички ишлар органлари фаолиятида ҳуқуқбузарликлар ва жиноятчиликни рўйхатга олиш «102» тизими тубдан такомиллаштирилиб, Қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент шаҳри ва вилоятларда ишга туширилди. Худди шунингдек, айни пайтда фуқароликни расмийлаштириш масаласини такомиллаштириш мақсадида жаҳон тажрибасига мувофиқ яратилган ID-карталар ва уларни шакллантиришнинг дастурий-техник платформасидан самарали фойдаланилмоқда.

31 - мавзу👇

МИЛЛАТЛАРАРО ТОТУВЛИК ВА ДЎСТЛИК – ТАРАҚҚИЁТ ОМИЛИ

Мамлакатимиз қитъалараро маданий-тижорий алоқаларни яхшилашга хизмат қилган Буюк ипак йўлининг қоқ марказида жойлашган. Юртимизда турли халқларнинг миллий анъана ва урф-одатлари ўзаро уйғунликда ривожланган. Демак, ўзбекона бағрикенглик илдизлари жуда қадим замонларга бориб тақалади. Бу борада биз ҳамиша жаҳон аҳлига намуна бўлиб келганмиз.

Миллатлараро тотувлик – умумбашарий қадрият. У нафақат турли халқлар биргаликда истиқомат қиладиган минтақа ва давлатлар миллий тараққиётини белгилайди, балки бутун дунёда тинчлик ва тараққиётнинг кафолати бўлиб хизмат қилади. Бир миллатли давлатларга нисбатан кўп миллатли давлат маданий, маънавий бой дейиш мумкин. Чунки мамлакат ичидаги миллий маданиятлар мулоқоти уларни бойитади. Ҳар бир миллатнинг бошқа миллатлардан ўрганадиган, намуна бўладиган жиҳатлари бор.
Жамиятимиздаги ўзаро ҳурмат, меҳр-оқибат ва бағрикенглик каби олижаноб фазилатлар, миллий ва умумбашарий қадриятларга уйғун яшаш тамойили тобора мустаҳкамланиб бораётгани жаҳон ҳамжамияти томонидан кенг эътироф этилмоқда.
Ватанимизда яшаётган турли халқлар ўртасида ўзаро ҳурмат, тенг ҳуқуқлилик ва ҳамжиҳатликни мустаҳкамлашга, унинг қонуний асосларини яратишга жиддий эътибор қаратилди. Ушбу тамойиллар Ўзбекистон Конституцияси ва барча қонунларимизда аниқ ҳамда қатъий муҳрлаб қўйилди. Жумладан, Конституциямизнинг 4-моддасида Ўзбекистон давлати ўз ҳудудида истиқомат қилувчи барча миллат ва элатларнинг тиллари, урф-одат ва анъаналари ҳурмат қилинишини таъминлаши, уларнинг ривожи учун шароит яратиши алоҳида кўрсатиб ўтилди. Асосий Қонунимизнинг 18-моддасида эса мамлакатимизнинг барча фуқаролари бир хил ҳуқуқ ва эркинликларга эгалиги, жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахси ва ижтимоий мавқеидан қатъи назар, қонун олдида тенглиги белгилаб қўйилди.

Мамлакатимизда бир юз ўттиздан ортиқ миллат ва элат вакиллари яшайди. Ана шундай кўп сонли миллат ва элат вакилларининг биргаликда, аҳил ва ҳамжиҳат бўлиб умр кечириши натижасида уларнинг ҳар бири маънавий ва маданий жиҳатдан бойиб, ўзаро муносабатлар таъсирида кўп миллатли халқимизнинг турмуш тарзи янада юксалмоқда.

Мамлакатимизнинг тараққий этиши, авваламбор, ундаги барқарорлик, миллатлараро тотувлик ва динлараро бағрикенглик муҳитининг сақланишига боғлиқ. Бу масалаларга давлатимиз раҳбари турли йиғилиш ва анжуманларда, шу қатори халқаро майдонда ҳам халқимиз ва жаҳон ҳамжамиятининг эътиборини қаратиб келмоқда.

32 - мавзу👇

ПРЕЗИДЕНТ САЙЛОВИ – ДЕМОКРАТИК ЯНГИЛАНИШ ВА ИСЛОҲОТЛАР КЎЗГУСИ

Мамлакатимиз миллий сайлов тизими ва унинг ҳуқуқий асосларини янада такомиллаштириш, ўтган сайловларда халқаро кузатувчилар томонидан берилган мақбул тавсияларни миллий қонунчилик ва амалиётга татбиқ этиш каби долзарб масалалар соҳа мутасаддиларининг доимий диққат марказида. Зеро, демократиянинг муҳим ва зарур шартларидан бири сайлов жараёнини халқаро сайлов стандартларига тўла жавоб берадиган миллий сайлов қонунчилигига мувофиқ очиқ-ошкора, шаффоф, адолатли ташкил этиш ва ўтказиш ҳисобланади.

Ўзбекистон Республикаси Конституциясига мувофиқ жамият ва давлат ишларини бошқаришда мамлакатимиз фуқаролари бевосита ҳамда ўз вакиллари орқали иштирок этиш ҳуқуқига эга эканликлари белгиланган бўлиб, амалиётда бундай иштирок этиш ўзини ўзи бошқариш, референдумлар ўтказиш ва давлат органларини демократик тарзда ташкил этиш орқали таъминланади. Давлат органларини демократик тарзда ташкил этишнинг муҳим шартларидан бири ­– бу қонунийлик, тенглик, адолатлилик, ошкоралик, даврийлик принциплари асосида ўтказиладиган сайловлар ҳамда ушбу сайловларда иштирок этадиган сайловчиларнинг ўз хоҳиш-иродасини эркин ифода этиш ҳуқуқидир.

Демократик янгиланишлар ва ислоҳотлар талабларидан, нуфузли халқаро ташкилотларнинг кузатувчилари, хорижий ва маҳаллий экспертлар, олимларнинг таклиф ва тавсияларидан келиб чиқиб амалдаги сайлов қонунчилигига қатор ўзгартиш ва қўшимчалар киритилди. Қуйида улардан айримлари хусусида тўхталиб ўтамиз. Амалдаги Сайлов кодексининг 21-моддасига асосан Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловини ўтказиш бўйича округ сайлов комиссияларининг таркиби Марказий сайлов комиссияси томонидан – комиссия раиси, раис ўринбосари, котиби ва олти-саккиз нафар комиссия аъзосидан иборат таркибда тузилиши белгиланган. Сайлов кодексининг 9-моддасига асосан эса, Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловини ўтказиш бўйича сайлов округлари Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳри чегаралари доирасида Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси томонидан тузилади. Бундан кўриниб турибдики, Республикамиз ҳудудларида жами 14 та сайлов округи тузилиши ва уларнинг ҳар бирида 9 нафардан – 11 нафарга қадар округ сайлов комиссияси аъзолари фаолият юритиши мумкин.

33 - мавзу👇

ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИДА КИТОБХОНЛИК МАДАНИЯТИ

Инсон қадди-қоматини сақлаш, соғлом ва бақувват бўлиш учун спорт билан шуғулланади. Ёшлигидан жисмонан чиниққан одам ҳатто кексайган пайтида ҳам ўзини соғлом, тетик ҳис қилади.

Хўш, инсон ақлий салоҳиятини ошириш учун нималарга эътибор бериш керак? Интеллектуал машғулотлар инсонга кексайиб қолганида ҳам ёрдам бериши мумкинми?

Соҳа мутахассисларининг фик¬рича, мияни шуғуллантириш учун китоб мутолаа қилишнинг ўзи етарли экан. Китоб ўқиш хотирани тиклайди, ақлни чархлайди. Тадқиқотлар китоб ўқиш қайси ёшда бўлишидан қатъи назар, мия фаолиятига ижобий таъсир ўтказишини кўрсатди. Қолаверса, китоб ўқиш маънавий эҳтиёждир. Китобхонлик оиладаги муҳитга ҳам боғлиқ. Маърифатли оилаларда оқил фарзандлар тарбия топади. Фарзандини китоб мутолаасига қизиқтирмаган ота-она, аслида, унинг маънавияти ҳақида қайғурмаган бўлади.

Мутолаага қизиқиш сусайиши, ўз навбатида, аҳоли саводхонлиги даражасига салбий таъсир кўрсатиб, жамият ва давлатнинг барқарор ривожланиши учун катта таҳдидлардан саналади. Шунинг учун тараққий этган давлатларда бу муаммонинг ечимини ҳал этиш бўйича бир қатор аниқ чора-тадбирлар белгиланмоқда. Бунда асосан фуқаролар ўртасида мутолаа маданиятини манзилли қўллаб-қувватлаш ҳамда ривожлантириш, жамиятнинг интеллектуал, маънавий ва маданий эҳтиёжларига тўлиқ жавоб берадиган китоб бозорини шакллантиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Дарҳақиқат, ёш авлодни вояга етказишда китобнинг тарбиявий аҳамияти беқиёс. Бинобарин, айнан мутолаа инсонга билим ва ахборот беради, унинг маънавий оламини бойитади. Яхши китоб энг мураккаб саволларга жавоб топишда беминнат дастёрдир. Донишмандлардан бири «Одам китоб ўқишдан тўхташи билан фикрлашдан ҳам тўхтайди», деган эди. Кейинги пайтларда оммавий ахборот воситаларида китобхонлик кенг тарғиб қилинмоқда.
Китобнинг завқи бўлакча

Ахборот технологиялари ривожланган даврда яшаётган эканмиз, хабарлар оқими билан ҳамқадам, ҳамнафас ҳаракат қилаверамиз. Интернетга кирсангиз бас, сизни қизиқтирган барча маълумотлар муҳайё. Керак бўлса, истаган китобингизнинг электрон вариантини топишингиз мумкин... Бироқ китобни варақлаб ўқишнинг завқи бўлакча. Абдулла Қаҳҳор, Саид Аҳмад, Ўткир Ҳошимов ёки Тоғай Муроднинг асарларини мониторда ўқисангиз, албатта, китобини ўқиганчалик таъсирланмайсиз-да...

34 - мавзу👇

ГЕОСИЁСИЙ МАНФААТЛАР ТЎҚНАШУВИ ВА МАФКУРАВИЙ КУРАШ

Жаҳон сиёсатшунослиги фанидаги «геосиёсат» атамаси «сиёсий география» фани билан узвий боғлиқ. Фаннинг асосчиси атоқли немис олими Фридрих Ратцель (1844–1904) бўлиб, у ўз ғоясини 1897 йилда ёзган «Сиёсий география» асарида асослаган. Орадан йигирма йил ўтиб, унинг шогирди, Гётеборг университетининг доценти, швециялик германшунос Рудольф Челлен (1864–1922) ўзининг 1916 йилда нашр этган «Давлат ҳаётнинг шакли сифатида» китобида илк марта илмий адабиётга киритади ва геосиёсатни «конкрет маконда жойлашган, доим кенгаядиган ва ривожланадиган, географик ва биологик организм – давлат ҳақидаги таълимот» сифатида таърифлайди.

Ратцелнинг айтишича, геосиёсат давлатнинг ўз атрофига, қўшниларига, биринчи навбатда, жойлашган маконига муносабатини ўрганади ва географик макон муносабатларидан (атрофдаги оламдан) келиб чиқадиган масалаларни ҳал этишни ўз олдига мақсад қилиб қўяди. Шунингдек, у геосиёсатни географик жиҳатдан изоҳланган сиёсат, ўз мустақил тадқиқот соҳаси бўлмаган оралиқ илм сифатида баҳолаган, уни кўпроқ сиёсатга яқин бўлган, сиёсий шароитларга, унинг географик жиҳатларининг таҳлилига ва географик шарҳига йўналтирилган соҳа, деб ҳисоблаган.

Ўтган давр мобайнида давлат ҳудуди ва аҳолиси, халқларнинг этник хусусиятлари, макон ва цивилизация таснифи, мамлакатнинг ҳарбий куч-қудрати, хавфсизлиги ҳамда ҳудуд экспансияси, шунингдек, бошқа геосиёсий ва геостратегик масалаларни тадқиқот объекти қилиб олган классик геосиёсатдан фарқли ўлароқ, замонавий геосиёсат кўпроқ халқаро оламда давлатнинг иқтисодий-сиёсий, технологик, молия, инновация ва энергия, ҳарбий куч-қудрати, имкониятлари, жаҳондаги имижи, халқаро жараёнларга таъсири, цивилизация мезонлари билан шуғулланадиган илмий йўналишга айланди.

Геосиёсий манфаатларнинг жаҳон сиёсатидаги роли ва аҳамияти ҳақида илк бор фикр юритган немис юристи ва сиёсатшуноси Карл Шмитт (1888–1985) геосиёсий кенглик геосиёсий манфаатларнинг ягона бирлигини ё мустаҳкамлайди, ёки бузиб вайрон этади, дейди. Унинг бу ғоясини замонавий француз сиёсатшуноси Ф. Маро-Дюфарже ўзининг «Геосиёсатга кириш» (1996) деб номланган асарида Биринчи ва Иккинчи жаҳон уруши геосиёсий омилларининг таҳлили жараёнида жангчиларга нафақат ўзга давлатнинг географик ҳудудини эгаллаш, балки мавжуд бўлган пангерман ва панславян этник ғоялар зиддиятлари ва қарама-қаршилигидан фойдаланиш ҳам уқтирилганлиги билан далиллайди. Олим геосиёсий манфаатларнинг фуқаролар геосиёсий онгининг шаклланиш жараёни, шунингдек, давлатнинг жаҳон ҳамжамияти олдидаги роли ва аҳамиятини ҳам батафсил ёритган.

35- мавзу👇

МУСТАҚИЛЛИК: ТИНЧЛИК, ТАРАҚҚИЁТ, БАРҚАРОРЛИК

Шу кунларда халқимиз неча юз йиллик тарихи давомида орзу қилиб, интилиб яшаган, мамлакатимиз тақдирида туб бурилиш ясаган, том маънодаги буюк, оламшумул воқеа – Ўзбекистон Республикаси давлат мустақиллигининг ўттиз йиллик тўйини нишонлаш арафасида турибди.

Ўттиз йил аслида тарих учун бир лаҳза, холос. Лекин ана шу йиллар халқимиз учун нечоғли муҳим аҳамиятга эга бўлганини бугун ҳар биримиз юракдан ҳис қиламиз. Чунки ўтган даврда Ўзбекистон мустақил ва суверен давлат сифатида шаклланиб, жаҳон ҳамжамиятида муносиб обрў-эътиборга эга бўлди.
Мустақиллик йилларида кўп миллатли Ўзбекистон халқи ўзининг буюк салоҳияти, мустаҳкам иродаси ва матонатини намоён этди, оғир синов ва машаққатларни мардонавор енгиб, катта тараққиёт йўлини босиб ўтди.
Чексиз шукроналик билан қайд этиш жоизки, жонажон Ўзбекистонимизда тинчлик ҳукм сурмоқда. Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёев томонидан юртимизда тинчлик ва хавфсизликни таъминлаш мақсадида кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Ўтган қисқа даврда янги Мудофаа доктринаси қабул қилинди, ҳарбий тузилмаларнинг таркиби ва вазифалари қайта кўриб чиқилди, қўшинларни бошқариш тизими такомиллаштирилди, миллий армиямизни замонавий қурол-яроғ ва техника воситалари билан таъминлаш бўйича ўта муҳим лойиҳалар амалга оширилди.
Тинчлик ҳукм сурган юртда қут-барака бўлиши табиий. Мамлакатимиз йил сайин иқтисодий жиҳатдан бақувват ва фаровон бўлиб боряпти. Шаҳару қишлоқларимиз қиёфаси таниб бўлмас даражада ўзгариб, кўнглимизда фахру ифтихор туйғулари жўш уряпти. Шу боис ҳозирги ўта таҳликали ва қалтис замонда, ён-атрофимизда турли хавф-хатарлар кучайиб бораётган бир шароитда энг катта ва бебаҳо бойлигимиз — тинчлик-осойишталикни кўз қорачиғидек сақлаш устувор вазифамиз ва мақсадимиз ҳисобланади.
Жамиятимизда тинчлик ва барқарорлик, фуқаролар ва миллатлараро ҳамжиҳатлик муҳити мустаҳкамланмоқда. Янги Ўзбекистонни барпо этиш мақсадида кенг кўламли ислоҳотлар, ҳаётимизнинг барча жабҳаларини эркинлаштириш, иқтисодиёт ва унинг тармоқларини, хусусий тадбиркорликни жадал ривожлантириш борасида катта ўзгаришлар амалга оширилмоқда. Жумладан, аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, камбағалликни қисқартириш, янги иш ўринлари ва даромад манбаларини яратишга алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Бугун биз ўз олдимизга Янги Ўзбекистонни барпо этишдек, Учинчи ренессанс даври пойдеворини яратишдек буюк мақсадни қўйдик. Ҳеч шубҳасиз, бу борада жамиятимизда қарор топган тинчлик ва барқарорликни асраб-авайлаш, уни янада мустаҳкамлаш, ёш авлодни ватанпарварлик, миллий ғояга содиқлик руҳида тарбиялаш, уларнинг қалбида ғурур, ифтихор туйғуларини, комил инсонга хос фазилатларни шакллантириш, бугунги кунда барчамизнинг олдимизда турган муҳим вазифадир.
№36

ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН – МАКТАБ ОСТОНАСИДАН БОШЛАНАДИ

Маърифатпарвар бобомиз Маҳмудхўжа Беҳбудий «Дунё иморатлари ичида энг улуғи мактабдир» деб бежиз таъкидламаган. Ҳақиқатан ҳам, таълим ва тарбиянинг асоси, пойдевори бу – мактаб. Президент ҳам, сенатор ҳам, ҳуқуқшунос ҳам, ўқитувчию шифокор ҳам, қўйинг-чи, ҳамма касб эгалари дастлаб шу даргоҳдан етишиб чиқади, устозлардан сабоқ олади. Мактабни мактаб қиладиган куч эса ўқитувчилардир.

Бугунги кунда мамлакатимизда кўплаб соҳалар сингари, таълим тизимига ҳам катта эътибор қаратилмоқда. Ўқитувчи мақомини ошириш, уларни турли мажбурий меҳнатлардан озод қилиш борасида қатор ишлар амалга ошириляпти. Президент мактаблари, ихтисос­лашган ва ижод мактаблари ҳамда хусусий умумтаълим мактаблари ташкил этилди.

Охирги уч йилда ўқитувчиларнинг иш ҳақи ўртача 2,5 баробар оширилди. Узоқ туманларга бориб ишлаётган педагог кадрлар меҳнатини рағбатлантириш бўйича аниқ мезонлар белгиланди. Уларга 50, 100 фоизгача қўшимча ойлик устамалар тўланмоқда. Бу олис ҳудудларда етишмаётган мингдан зиёд ўқитувчини жалб этиш имконини берди.

Ички ишлар органлари тизимидаги таълим муассасаларида ҳам катта ўзгаришлар амалга оширилмоқда. Ҳар бир ҳудудда академик лицейлар ташкил этилди. Айни пайтда ИИВ Академиясига ўша лицейларни аъло баҳоларга битирган ўқувчиларни суҳбат асосида қабул қилиш йўлга қўйилди.

Таъкидлаш жоизки, амалга оширилаётган ижобий ўзгаришларга қарамасдан, таълим тизимида ҳамон қатор муаммолар кўзга ташланмоқда. Мактабларнинг моддий-техник базаси, ўқувчиларга таълим бериш сифати, айрим педагог ходимларнинг билим ва малакаси замон талабларига жавоб бермайди.

Тарихдан маълумки, кўплаб ривожланган мамлакатлар ҳозирги даражасига айнан таълимга бўлган эътибор, уни ривожлантириш орқали эришган. Бунга Иккинчи жаҳон урушида мағлубиятга учраган, бутунлай хонавайрон бўлган Германия ва Япония тажрибаси яққол мисолдир. Хўш, уруш туфайли кунпаякун бўлган мамлакат қандай қилиб қисқа фурсатда дунёдаги етакчи давлатлардан бирига айланди? Бу саволга Япония бош вазири бўлган Синдзо Aбэ шундай жавоб берганди: «Биз ўқитувчиларга вазирнинг маошини, дипломатнинг дахлсизлигини ва императорнинг ҳурматини бердик».

37 - мавзу👇

ШЕЪРГА КЎЧГАН ШАХСИЯТ

Мустақиллигимизнинг 30 йиллиги арафасида Президентимизнинг «Мамлакатимизда маданият ва санъат, адабиёт, оммавий ахборот воситалари соҳаларини ривожлантиришга улкан ҳисса қўшган бир гуруҳ марҳум ижодкорларни мукофотлаш тўғрисида»ги Фармонига кўра, шоир Шавкат Раҳмон «Фидокорона хизматлари учун» ордени билан тақдирланди. Фармонда келтирилган «... бетакрор ва ёрқин ижодий фаолияти, миллий истиқлол ғоясига садоқати билан Ватанимиз мустақиллигининг маънавий асосларини мустаҳкамлаш, халқимиз маданиятини юксалтириш, жамият ҳаётида эзгулик ва адолат, ватанпарварлик ва бағрикенглик каби қадриятларни қарор топтириш йўлида унутилмас хизмат қилиб, авлодларга қолдирган бой мероси, сермазмун ҳаёти ва ибратли инсоний фазилатлари билан эл-юртимиз қалбидан чуқур жой эгаллаган...» деган эътирофнинг ўзиёқ шоир ижоди юртимизда нечоғли қадрланишини исботлаб турибди.

Бу инсонга жангчи шоир деб таъриф беришган. Шеърларидаги ҳар бир сўзига руҳини жойлай олган Шавкат Раҳмон агар ҳаёт бўлганида 12 сентябрь куни 71 ёшни қаршилаган бўлар эди. Ҳар бир сўзи юрагидан вулқондек отилиб чиқадиган оташнафас шоир бир дам бўлсин, ўзлигини унутмади. У ҳар бир шеърида инсонларни руҳан уйғоқликка, огоҳликка, мардликка, жасоратга чақириб яшади.

Москвадаги Адабиёт институтида таҳсил олган Шавкат Раҳмоннинг илк шеърий тўплами «Рангин лаҳзалар» номи билан 1978 йилда эълон қилинган. Шундан кейин «Юрак қирралари», «Очиқ кунлар», «Гуллаётган тош», «Уйғоқ тоғлар», «Ҳулво», «Сайланма» каби бир қанча китоблари дунё юзини кўрди. Шеърий тўпламларни варақлар экансиз, ижодкорнинг шеърдан шеърга ўсганини, сўзлари ёвқур тус олиб, ҳар бир шеъри лоқайдликка, виждонсизликка қарши қиличдек қайралганини ҳис қиласиз:

Жангда ўлган эмас

бирор баҳодир,
Бари ҳалок бўлган
хиёнатлардан,
Тошдай ухлаганда
тўшларин очиб
Ё заҳар қўшилган
зиёфатлардан.

Сўзнинг бадиий имкониятларини кенгайтиришга урингани, фикр ва туйғунинг ботиний ҳаракатини кутилмаган мажозий образлар орқали талқин қилгани шоир истеъдодининг яна бир қиррасини очиб беради. Қолаверса, у бармоқ вазнининг анъанавий ўлчамларини бузиб, ритм ва оҳангга эркин муносабатда бўлади.

38 - mavzu👇

BOSHQARUV PSIXOLOGIYASI

psixologik trening dars mashg‘uloti
Ichki ishlar organlari tizimida boshqaruv psi¬xologiyasi o‘z predmetidan kelib chiqib, rahbar faoliyatini tahlil qilganda, asosiy e’tiborni uning boshqaruv faoliyatiga qobiliyati bormi yoki yo‘qmi, individual xususiyatlariga ko‘ra jamoani boshqara oladimi, ishni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun boshqaruvning qay usullaridan foydalanyapti, xodimlarga psixologik ta’sir ko‘rsatish maqsadida qanday ta’sir usullarini qo‘llayapti kabi qator masalalarga qaratadi. Rahbarning jamoadagi ijtimoiy-psixologik muhitga ta’siri, xodimlar o‘rtasida ijtimoiy munosabatlarni tartibga keltirishdagi roli bevosita psixologik bilimlarni amaliyotda qo‘llay olish mahoratiga ham bog‘liqdir. Ichki ishlar organlari jamoasini boshqarishda rahbardan real sharoitlarda xodimlarni aniq maqsad asosida faoliyatga yo‘llash, ularga bosh bo‘lish, turli tadbirlarni amalga oshirish, har bir qilingan ish uchun javobgarlikni o‘z bo‘yniga olish kabi ko‘plab sifatlar talab qilinadi.

Rahbar xodimlarning boshqaruv faoliyatida bunday sifatlarni takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlaridan biri psixologik jihatdan tayyor¬lash¬dir. Bundan ko‘zlangan maqsad xalq bilan tizimli muloqotni ta’minlash, jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari bilan ishlashni tashkil etishning sifat jihatidan mutlaqo yangi tartibini o‘rnatish, avvalo, huquqbuzarliklarning sodir etilish sabablari va shart-sharoitlarini o‘z vaq¬tida bartaraf etish bilan bir qatorda, ularda hissiy-irodaviy barqarorlikni, stress holatlarini vujudga keltiruvchi omillar ta’siriga qarshi psixo¬lo¬gik immunitet hosil qilishdan iborat.

Bu maqsadga quyidagi vazifalarni amalga oshirish orqali erishiladi: bo‘lg‘usi ichki ishlar organlari rahbar xodimlarida xalq bilan muloqotga kirishishda, boshqaruv faoliyatida zarur bo‘lgan psixologiyaga oid bilimlarni shakllantirish; yangi ishga kelgan xodim bilan ustoz-shogird munosabatini tashkillashtirish jarayo¬nida boshqaruv psixologiyasiga oid bilimlarni takomillashtirish; ichki ishlar organlari jamoasida fuqarolar bilan munosabatlarga kirishishda boshqaruv mexanizmlarini inobatga olgan holda, pedagogik ta’sir etish; jamoada xodim¬larning o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, kadrlarni joy-joyiga qo‘yish; yosh xodimlarning kasbiy faoliyatga moslashuvida ustoz-shogird an’anasini samarali tashkil etish.

So‘nggi vaqtlarda psixologik tayyorgarlikni tashkil etishda kasbiy psi¬xologik trenin-gdan foydalanish ko‘proq ahamiyat kasb etmoqda. Kasbiy-psixologik trening rahbar xodim shaxsining kasbiy muhim xislatlarini samarali rivojlantirishga imkon beruv¬chi mashqlar tizimidir.

39 - mavzu👇

«MЕHR NURI YOG‘AR DOIM KO‘ZINGIZDAN, USTOZLAR!»

So‘nggi yillarda yurtimizda ta’limga, shu soha fidoyilari bo‘lgan o‘qituvchi va murabbiylarga e’tibor oshmoqda. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoev 2020 yil 30 sentabrda O‘qituvchi va murabbiylar kuniga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi nutqida ta’kidlaganidek, «darhaqiqat, millionlab farzandlarimiz qalbiga ilm-fan ziyosini singdirib, ularni el-yurtga munosib insonlar etib tarbiyalayotgan zahmatkash va olijanob ustozlarimizga har qancha tahsinlar aytsak, arziydi... Bugun har bir o‘qituvchi va tarbiyachi, oliygoh domlasi ta’lim va ilm-fan sohasidagi eng so‘nggi ijobiy yangiliklarni o‘quv jarayonlariga tatbiq eta oladigan, chuqur bilim va dunyoqarash egasi, bir so‘z bilan aytganda, zamonamiz va jamiyatimizning eng ilg‘or vakillari bo‘lishlari kerak. Bunday ustozlar qo‘lida ta’lim olgan farzandlarimiz biz orzu qilgan O‘zbekistonning yorug‘ kelajagini bunyod etishga qodir avlod bo‘lib kamol topadi».
Har bir inson dastlabki ta’lim-tarbiya, kasb-hunarni oilasida o‘rganar ekan, birinchi ustozi uning ota-onasidir. Farzandni odob-axloqqa o‘rgatish, madaniyatli, ma’naviyatli qilib voyaga yetkazish, uning kelajagiga zamin yaratish masalasi ota-ona zimmasida ekanligini azaldan faylasuf va mutafakkirlar ta’kidlab kelishgan.
Mamlakatimizda maktabgacha ta’lim muassasalari tizimini rivoj¬lantirishga alohida e’tibor qaratilayotgani ham bejiz emas. Chunki ular bolalarni maktabga har jihatdan tayyorlaydigan maskanlardir. Shu ma’noda, tarbiyachilar ham, ustozlar kabi hurmat-ehtiromga loyiq.
Har qaysi davlatning ijtimoiy, iqtisodiy taraqqiyoti, tamadduni yosh avlodning ustozlardan zamonaviy ilm, kasb-hunar egallashiga bog‘liq. O‘qituvchilik, murabbiylikni kasb qilib olgan insonlar o‘z yurtining eng mo‘’tabar ziyolilari hisoblanadi. Maktabda puxta bilim olgan o‘quvchilar kelajakda o‘zlari tanlagan sohaning yetuk, malakali mutaxassislari bo‘lib yetishadi. Yurtboshimiz ta’biri bilan aytganda, «Yangi O‘zbekiston – maktab ostonasidan boshlanadi».
Buyuk faylasuf Aflotunning «...Farzandlaringizning ilm va adabini o‘zingizning ilm va adabingiz bilan cheklamang, ularni kelgusi zamon uchun tayyorlang, chunki ular sizning zamonangizga tegishli emas, kelgusi zamon odamlaridir», degan hikmatli o‘giti hozirgi davrda ham ota-onalar, murabbiylar uchun qimmatli ko‘rsatmadir.
Sharqda «Muallimi Soniy», ya’ni «Ikkinchi muallim» mavqeida tanilgan ulug‘ mutafakkir Abu Nasr Forobiy «Baxt-saodatga erishuv haqida risola» asarida ta’kidlaganidek, «...ta’lim faqat so‘z va o‘rganish bilangina bo‘ladi. Tarbiya esa amaliy ish, tajriba bilan, ya’ni shu xalq, shu millatning amaliy malakalardan iborat bo‘lgan ish-harakat, kasb-hunarga berilgan bo‘lishi, o‘rganishidir».
Sharqda qadimdan ustozlarga hurmat va ehtirom yuqori bo‘lgan. Sohibqiron Amir Temur o‘zini ustozi va piri Mir Sayyid Barakaning oyoq tomoniga dafn etishlarini vasiyat qilgan. Alisher Navoiyning «Saddi Iskandariy» dostonida Iskandardan «Nima uchun ustozingizni nihoyatda ulug‘laysiz? deb so‘rashganida, «Ota-onam dunyoga kelishim va yerga tushishimga sababchi bo‘lsalar, ustozimning ta’lim-tarbiyasi tufayli shunday ulug‘likka erishdim», deya javob qaytaradi.
40 - мавзу👇

ХОДИМЛАРНИНГ ОИЛАСИ МАҲАЛЛА КЎРКИ БЎЛИШИ КЕРАК

Ички ишлар органлари ходимлари нафақат хизматда, балки ўзи яшаётган маҳаллада ҳам доимо соғлом муҳит яратишга ҳаракат қилиши лозим. Чунки соғлом муҳит мавжуд жойдагина инсон кайфияти яхши бўлади, фаолиятида самара, ишида унум бўлади, шу тариқа, маҳалла аҳли орасида обрў-эътибор қозонади.
Ички ишлар органлари ходимлари фаолиятининг пойдевори адолат ва ҳалолликдир. Айнан шу фазилатлар туфайли ходимнинг хизмати шарафланади.
Элга ҳалол хизмат қилишдан ўзга обрў йўқ. Тинч, фаровон, ҳадик-хавотирсиз, обрў-эътибор билан яшамоқликнинг асоси ҳалоллик, руҳан покликдир. Ходимнинг қандай турмуш кечираётгани, унинг оиласи, фарзандларининг тарбияси, қўни-қўшнилар билан муносабати, самимийлиги каби хислатларини маҳалладаги барча инсонлар яхши билади.
Ички ишлар органлари ходимлари обрўсини оширадиган фазилатлардан яна бири муомала маданиятидир. Муомала маданиятига, одобига ота-боболаримиз азалдан алоҳида эътибор бериб келган. Тилдан, унинг маҳсули бўлган сўздан одоб доирасида фойдаланишган. Халқимизда «Яхши сўз – жон озиғи, ёмон сўз – бош қозиғи» ёки Тилингда бўлса болинг, кулиб турар иқболинг, деган ҳикматлар бежиз айтилмаган.
Ходим маҳаллада ўз ўрнини топишида, қўни-қўшнилар билан муомала қилишда, мавжуд муаммоларни ҳал қилишда ширинсухан бўлиши яхши самара беради. Сўз ички ишлар органлари ходимларининг кўрки, маънавий қиёфаси ҳамдир. Сўздан тўғри фойдаланиш ходимга обрў келтиради, ундан ўринсиз фойдаланиш ходимнинг дунёқараши тор, маънавий олами қашшоқлигини англатади ва ёмон оқибатларни келтириб чиқариши мумкин.
Беруний бобомиз: «Сўз – табиат яратган мўъжиза, уни тўғри ёзиш, тўғри талаффуз қилиш ва ундан яхшилик учун фойдаланиш доно кишининг иши», деган. Ходимнинг ҳар бир сўзи ўзига дўст ҳам, душман ҳам бўлиши мумкин. Бу сўзни қандай ишлатишга боғлиқ.
Ички ишлар органлари ходимлари маҳалла аҳлига беминнат хизмат қилиш ва бундан ифтихор ҳиссини туйишни амалий фаолиятининг мезонига айлантириши керак. Зотан, «Яхшининг қадрини халқ билади, халқнинг тақдирини мард билади», деган нақлнинг маъно-мазмунини унутмаслигимиз керак.
Бугун маҳалласидаги инсонларнинг дарду ғамини юрагидан ўтказиб, унинг қадрига етадиган фидойи ходимлар кам эмас. Улар ўзларининг мардлиги, ақл-заковати, билими, ҳалоллиги, адолатли фаолияти билан замон талабларини, соҳадаги ислоҳотлар мазмунини чуқур англаб, эл-юрт бахт-саодати, унинг истиқболи ва тараққиёти учун виждонан хизмат қилаётганини қайд этиш лозим.
41-mavzu

QO‘SHNING TINCH – SЕN TINCH

Ma’naviyat va ma’rifat darsi

(Afg‘onistondagi siyosiy o‘zgarishlar misolida)

Afg‘oniston. Bu so‘z necha yillarki, «o‘zaro nizolar», «notinchlik», «urush» kabi so‘zlar bilan birga qo‘llaniladi. 1978 yilning aprel oyida boshlangan va tarixga «Savr inqilobi» nomi bilan kirgan voqeliklardan so‘ng jafokash afg‘on xalqi ro‘shnolik ko‘rmadi, deyarli biron kun yo‘qki, tinch, osoyishta o‘tgan bo‘lsa...

O‘tgan yillar davomida manfaatdor tashqi kuchlar­ning ta’sirida Afg‘onistonda turli xil ichki nizolar ro‘y berdi. Qurolli to‘qnashuvlarda millionlab begunoh insonlar dunyodan ko‘z yumdi. Mamlakatning go‘zal tabiatiga, bir necha ming yillik tarixiy obidalarga jiddiy ziyon yetdi. Afg‘on zamini yirik qurol bozoriga, katta miqdorda giyohvand moddalar yetishtiriladigan maydonga aylandi. Ma’lumotlarga ko‘ra, taxminan 6 million kishi mamlakatni tark etdi. Bir so‘z bilan aytganda, oddiy xalq urushlardan o‘lim va musibatdan boshqa narsa topmadi.

Joriy yilda Afg‘onistonda yana siyosiy o‘zgarishlar ro‘y berdi. AQSH qo‘shinlarining mamlakatdan olib chiqilishi e’lon qilinishi ortidan «Tolibon» guruhi may oyidan boshlab, hukumat kuchlariga qarshi faol harakatlarni boshladi. Natijada hukumat ko‘p o‘tmay mamlakat hududi ustidan nazoratni yo‘qotdi. 15 avgust kuni toliblar Afg‘oniston hududini to‘liq egallaganini e’lon qildi. Prezident Ashraf G‘aniy esa ko‘plab amaldorlari bilan birgalikda Kobulni tark etdi.

Ta’kidlash kerakki, afg‘on zaminida uzoq yillar davomida ro‘y bergan fuqarolik urushlari, talato‘plar, jangu jadallar butun dunyo afkor ommasini, ayniqsa, qo‘shni davlatlarni xavotirga solmay qolmadi. Xususan, Afg‘onistonning yaqin qo‘shnilaridan bo‘lgan O‘zbekiston 1993-yildayoq BMT Bosh Assambleyasining 48-sessiyasida mamlakatdagi murakkab va qal­tis ahvolga jahon jamoatchiligining e’tiborini qaratdi. 1995 yili bo‘lib o‘tgan Bosh Assambleyaning 50-sessiyasida Afg‘onistondagi mojaroni tinch yo‘l bilan bartaraf etish xususidagi aniq takliflarini ilgari surdi.

O‘zbekiston bugungi kunda qo‘shni davlatlar bilan do‘stona, yaqin qo‘shnichilik va o‘zaro manfaatli aloqalarni rivojlantirish hamda mustahkamlashga qaratilgan yanada izchil, aniq va konstruktiv siyosat yuritmoqda. Ikki tomonlama siyosiy, savdo-iqtisodiy va madaniy-gumanitar aloqalar tobora rivojlanib bormoqda.

O‘zbekiston va Afg‘onis­ton xalqlari ko‘p asrlik mushtarak tarixga ega, bu ikki xalqning taqdiri bir-biri bilan chambarchas bog‘liq. Davlatimiz rahbari ta’kidla­ganidek, «O‘zbekis­ton va Afg‘oniston xalqlari asrlar davomida yagona madaniy-tamaddun makonida yashab kelgan».

42-mavzu

Qadring baland bo‘lsin, ona tilim!

Til – millat tafakkurining bebaho xazinasi, ulkan boyligi sifatida ijtimoiy hayotda muhim ahamiyat kasb etadi. Tilda har bir xalqning asrlar davomida bosib o‘tgan yo‘li, tarixi, milliy qadriyatlari, urf-odatlari, madaniyati va san’ati, ma’naviyati o‘z ifodasini topadi. Shu bois, uni ko‘ngil mulkining bebaho gavhari kabi saqlashadi, o‘rni kelganda, ko‘kragini qalqon qilib himoyalashadi. Zero, elga hurmat – tilga bo‘lgan e’tibordan boshlanajak.

Ammo, afsuski, o‘zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeini tubdan oshirish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari ijrosini ta’minlashda haligacha kamchiliklarimiz ko‘p, hamon uning barcha normalari to‘la ishlashiga erishyapmiz deb, ayta olmaymiz. Til taraqqiyoti jamiyat taraqqiyoti bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib, qachonki til davlat tomonidan huquqiy muhofazaga olingandagina uning haqiqiy ravnaqiga erishish mumkin.

Ko‘p kuzataman, balki sizning ham g‘ashingizni keltirar: ayrim televideniye boshlovchilari, kino va teatr aktyorlari ham so‘zlarni, jumlalarni shevada aytib, xatolikka yo‘l qo‘yishyapti. Masalan, «ketlaring», «kellaring», «qochlaring», «bo‘llaring», «o‘tlaring»... bu ro‘yxatni yana uzoq davom ettirish mumkin. Lekin gap orasida aytilgan so‘zlar, afsuski, o‘zbek adabiy tili qoidalari buzilishiga sabab bo‘lyapti. So‘zning qadri, so‘zlov­chining obro‘yi, televideniye yoki radioning mavqeini tushirmasligi kerak. Adabiy til qoidalariga amal qilish nafaqat zaruriyat, balki shart. OAV – minbar, xalqqa ko‘zgu ekanini unutmaslik lozim!

Gap OAV haqida ketar ekan, shu o‘rinda yana bir mulohaza: televideniyeda berilayotgan seriallardagi til shu darajada qashshoqki, qanchadan qancha o‘zbek iboralari ishlatilmay unut bo‘layotganiga achinadi kishi. Hatto ayrim so‘zlarning ma’nosini tushunmay savolomuz qarab turadiganlar ham yo‘q emas. Ishonmasangiz, istagan serialning 25–30 daqiqalik atigi bir qismini ko‘ring-a! Agar sabringiz yetsa!

Xo‘sh, nega shunday? Kitob, gazeta, jurnal mutolaa qilmagan insonning til boyligi cheklanib, u maishiy darajada ishlatiladigan so‘zlardan nariga o‘tolmaydi. Bilimli, ma’rifatli, keng fikrli bo‘lishning asosiy omili hisoblangan kitob — baland cho‘qqini egallashga qo‘yilgan narvon. Badiiy, o‘quv, ilmiy kitobni o‘qish nafaqat dunyoqarashni kengaytiradi, balki dunyoviy, diniy savod­xonligimizni oshirib, yozma va og‘zaki nutqning boyishiga olib keladi.

43-mavzu

YURT OSOYISHTALIGI YO‘LIDA 30 YIL
Mustaqillik yillarida mamlakatimiz ichki ishlar organlari g‘oyat sharafli va mas’uliyatli yo‘lni bosib o‘tdi, tinchlik-osoyishtalik¬ni, jamoat tartibi va fuqarolar xavfsizligini himoya qilishning ishonch¬li himoyachisiga aylandi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti¬ning tegishli qaror va farmonlari asosida ichki ishlar organlarida yangi islohotlar o‘tkazilib, ularning faoliyati yanada takomillashtirildi. Fuqarolar¬ning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish, xavfsizli¬gini ta’minlash, huquqbuzarliklarning oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar amalga oshirildi. Ichki ishlar organlari uchun malakali milliy kadrlar tayyorlash tizimi joriy etilib, moddiy-texnik ta’minoti yaxshilandi.
Davlatimiz rahbari ichki ishlar organlari jamiyat hayotida naqadar muhim o‘rin tutishi haqida alohida to‘xtalib, «Xalqimiz Yaratgandan avvalo tinchlik-xotirjamlik¬ni so‘raydi. Shundan so‘ng, o‘z uyim, boshpanam bo‘lsa, oilam, bola-chaqam bilan sog‘-salomat yashasam, deydi. Biz xalqimizning ana shunday orzu-niyatlarini ro‘yobga chiqarish uchun ikkita masalaga, ya’ni ichki ishlar va sog‘liqni saqlash tizimini isloh qilishga katta e’tibor qaratayapmiz», deb ta’kidladi.
Amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida har bir rahbar va xodimning jinoyatchilikka qarshi kurashishga bo‘lgan qarashi tubdan o‘zgardi. Ularning kundalik xizmat faoliyati raqam va foizlar orqasidan quvish emas, balki fuqarolarning huquqlarini himoya qilish birinchi navbatdagi vazifasiga aylandi.
Tizimdagi barcha sohaviy xizmatlar qaytadan isloh etildi. Zamon talabidan kelib chiqib, xavfsiz turizmni ta’minlash, probatsiya, su¬rishtiruv va kiberjinoyatchilikka qarshi kurashishga ixtisoslashgan bo‘linmalar yangitdan joriy etildi.
Jamoat joylarida xavfsizlikni «inson omili»ni istisno etgan holda ta’minlash uchun, yo‘l-patrul va post-patrul xizmati xodimlari «bodikamera», alkotester, huquqbuzarliklarni qayd etuvchi planshetlar bilan ta’minlandi.
Davlatimiz rahbari jamiyat hayoti uchun katta tahdid bo‘lgan uyushgan jinoyatchilik, terrorizm,
ekstremizm, korrupsiya, odam sav¬dosi va narkotrafikka qarshi kurash kuchaytirilgani, bu borada ilm-fan yutuqlari va ilg‘or texnologiyalardan samarali foydalanishga alohida e’tibor qaratilgani, ana shunday islohotlar natijasida ichki ishlar organlari zamonaviy texnika bilan ta’minlangan, xalqchil va ochiq, kriminogen vaziyatni mustahkam va ishonch¬li nazorat qila oladigan, mobil va ixcham tuzilmalarga ayla¬nib borayotganini, eng muhimi, soha xodimlarining ma’naviy qiyofasi, jamiyatimizdagi obro‘-e’tibori yuksalib borayotganini qayd etdi.
Ichki ishlar organlari faoliyati ustidan parlament va jamoatchilik nazoratining yangi tizimi o‘rnatilgani, ichki ishlar organi boshlig‘idan tortib profilaktika inspektorigacha xalq oldida hisobot beradigan amaliyot joriy etilgani aholining islohotlarga bo‘lgan ishonchini yanada oshirmoqda.

44-мазу

МАҲОРАТ МАКТАБИ, МАТОНАТ МАКТАБИ – БУ!

(Токио-2020 Паралимпия ўйинларида юртимиз вакилларининг эришган ютуқлари тўғрисида)

Жорий йилнинг 7-сентябрь куни Токио–2020 Паралимпия ўйинларида иштирок этган юртдошларимиз Тошкент халқаро аэропортида бамисоли қаҳрамонлардек зўр тантана билан кутиб олингани, уларга зар чопонлар кийдирилгани худди кечагидек ёдимизда. Ўша куннинг ўзидаёқ «Янги Ўзбекистон» боғида Паралимпия ғолиблари ва совриндорларини тақдирлаш маросими бўлиб ўтди. Уларга Президент совғалари бўлган пул мукофотлари, автомобиллар ва янги хонадонлар калитларини Олий Мажлис Қонунчилик палатаси Спикери Нурдинжон Исмоилов ҳамда Бош вазир Абдулла Арипов топширишди.

Ҳа, паралимпиячиларимиз чинакамига қаҳрамонлар эди. Чунки, Токиода бўлиб ўтган муросасиз баҳсларда улар 8 та олтин, 5 та кумуш ва 6 та бронза медални қўлга киритишди. Юртдошларимиз Паралимпия якунларига кўра, умумжамоа ҳисобида 162 мамлакат ўртасида 16-ўринни эгаллади. Ўзбекистон Осиё ҳамда МДҲ давлатлари ўртасида тўртинчи, туркий давлатлар ўртасида иккинчи, Марказий Осиёда эса биринчи ўрин соҳиби бўлди. Бу ҳақиқий қаҳрамонлик эмасми?!

Мамлакатимизда сўнгги йилларда жисмоний имконияти чекланган ва ногиронлиги бўлган шахслар ҳар томонлама қўллаб-қувватланяпти. Хусусан, улар орасида Паралимпия ҳаракатини янада ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Ушбу тоифадаги спортчиларимизнинг халқаро мусобақаларга пухта тайёргарлик кўришлари учун барча шароитлар яратиб берилган. Бундай ғамхўрлик ўз натижасини бераётганига Токио–2020 Паралимпия ўйинлари чоғида барчамиз гувоҳ бўлдик.

Спортчиларимизнинг тарихий ютуқларни қўлга киритишида уларнинг мураббийлари ҳам улкан ҳисса қўшганини эътироф этиш жоиз. Улар шогирдларига маҳорат сирларини эринмасдан, сабр-тоқат билан ўргатгани ўз мевасини берди. Айни пайтда, тинимсиз машқлар паралимпиячилари­миздан қанчалик мустаҳкам сабот, матонат талаб қилганини ҳам алоҳида таъкидлаш керак. Улар кучли рақибларга қарши майдонга тушганида, ҳолдан тойганида, баъзан ҳал қилувчи энг сўнгги лаҳзаларда ана шу сабот, матонат, Ватанига бўлган муҳаббат, халқимизнинг умид билан кўз тикиб тургани, руҳан қўллаб-қувватлагани, юртбошимизнинг оталарча меҳри, ғамхўрликлари вакилларимизга ғалаба қозониши учун куч берган бўлса, не ажаб.

45-mavzu

EKOPOLITSIYA – TABIAT HIMOYASI SARI MUHIM QADAM

Yer yuzi aholisining soni oshishi barobarida, insonning tabiatga zarari, atrof-muhit ifloslanishiga ta’siri ham ortib bormoqda. Mamlakatimizda ham mana shu dolzarb muammoning oldini olish maqsadida tegishli chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.

Prezidentimizning maxsus farmoni bilan respublikada ekologik xavfsizlikni ta’minlash, atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida davlat boshqaruvini tubdan takomillashtirish, ekologik holatni yaxshilash, chiqindilarning fuqarolar sog‘lig‘iga zararli ta’sirining oldini olish, aholi turmush darajasi hamda sifatini oshi­rish uchun qulay sharoitlar yaratish, maishiy chiqindilarni yig‘ish, saqlash, tashish, utilizatsiya qilish, qayta ishlash va ko‘mish tizimini yanada takomillash­tirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi tashkil etildi.

Qo‘mita o‘z faoliyatida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga hisobot berishi belgilab qo‘yildi. Ushbu yangiliklar Konstitutsiya­mizga kiritilgan so‘nggi o‘zgartish hamda qo‘shimchalarda ham o‘z aksini topdi.

Mazkur konstitutsiyaviy yangiliklar qo‘mita zimmasiga yuklatilgan vazifalar bajarilishi ustidan davlat boshqaruvi hamda nazorat tizimini takomillashtirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Shu bilan birga, atrof-muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish sohasida faoliyat yuritayotgan davlat nazorati hamda boshqaruvi organlarining tizimli ish olib borish samaradorligini yuksaltiradi, bu borada idoralararo samarali hamkorlikni ta’minlaydi.

Shuningdek, keyingi paytlarda Prezident xalq qabulxonasiga atrof-muhitni ifloslantirish, daraxtlar kesilishi, chiqindilarni belgilanmagan joylarga tashlash yuzasidan ko‘plab murojaatlar kelib tushgan. Joriy yilning 24-avgustida bo‘lib o‘tgan videoselektor yig‘ilishida davlatimiz rahbari tomonidan yurtimizda ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish, ya’ni daraxtlarni ruxsatsiz kesish, brakonerlik, noqonuniy chiqindilar tashlash kabi holatlarga qarshi kurashishga qaratilgan tadbirlarni kuchaytirish maqsadida Ichki ishlar vazirligiga bir qator vazifalar yuklatilgan edi.

Mazkur ko‘rsatma ijrosini ta’minlash maqsadida har bir tuman (shahar)da hududiy profilaktika inspektori, patrul-post xizmati, Davlat ekologiya qo‘mitasi xodimlaridan iborat qo‘shma guruhlar shakllantirish, ekologiya sohasidagi qonunbuzarliklarni aniqlashga doir maqsadli reydlar o‘tkazib borilishini yo‘lga qo‘yish topshirig‘i berilgan.

46-mavzu

SALOMATLIK – BEBAHO NE’MAT
Sog‘lom insonda ertangi kunga ishonch, yaratish, yashash, yashaganda ham mazmunli yashash istagi, ishtiyoqi kuchli bo‘ladi. Salomatlikni asrab-avaylash, avvalo, har birimizning o‘z qo‘limizda, qolaversa, bu kishilik jamiyatida ham muhim masalalardan biri bo‘lib kelgan. Zero, dunyoning obodligi, yurtning tinchligi hamda xalqning farovonligiga erishishda tani sihatlik eng muhim omildir.

Salomatlik sari ilk qadam sog‘lom turmush tarziga amal qilishdan boshlanadi. Bunda, birinchi navbatda, inson turli kasalliklarga chalinmaslikka harakat qilishi joiz. Bizning serquyosh, yilning to‘rt fasli o‘z o‘rnida almashinib turadigan, tabiati mo‘tadil yurtimizda o‘ziga e’tibor qilgan insonlarning salomatligidan shikoyati bo‘lmaydi. Qolaversa, har bir inson o‘z salomatligining eng birinchi «tansoqchi»si. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti taqdim etgan ma’lumotlar ham buni tasdiqlaydi. Ya’ni, inson sog‘lig‘ining 50–55 foizi turmush tarziga, 20 foizi tashqi muhitga va 18–20 foizi naslga bog‘liq bo‘lib, tibbiyotga aloqador jihat 8–10 foizni tashkil etarkan.

Bilamizki, salomatlikning «oltin qoida»si to‘g‘ri ovqatlanish, shaxsiy gigiye¬naga amal qilish, sport bilan shug‘ulla¬nish, turli zararli odatlardan voz kechishdan iborat. Bu qoidalar bebaho ne’matni asrash va uzoq umr ko‘rish kafolatidir.

Tilimizga «U uncha-buncha kasalga yengiladigan emas, iligi to‘q» degan ibora singib ketgan. Bunda aynan sihat-salomatlik uchun muhim jihat, ya’ni sifatli va to‘g‘ri ovqatlanish organizmga kuch-quvvat bag‘ishlashi bilan bir qatorda, kasallikka qarshi kurashishga astoydil harakat qilish kerakligiga urg‘u beriladi. To‘g‘ri ovqatlanish tartib-qoidalari, taom sifati, me’yori ilmiy jihatdan mutaxassislar tomonidan o‘rganib chiqilib, takomilga erishgan soha. Biroq organizmga tetiklik bag‘ishlovchi yegulik tanada yangi kasallik kelib chiqishiga ham sabab bo‘lishi mumkinligini nazardan chetda qoldirmaslik kerak.

Inson hayoti davomida shaxsiy gigiyena qoidalariga amal qilishi kerak. Uzoqqa bormaylik, dunyo tibbiyotini o‘ylantirgan koronavirus pandemiyasida ham shaxsiy gigiyena masalasi kasallik yuqishidan saqlanishning birlamchi usuli sifatida tan olindi. Tibbiyotda to‘laligicha o‘rganilmagan kasallikdan saqlanishda qo‘llarni sovunlab yuvish, ijtimoiy masofa saqlash, antiseptik vositalardan foydalanish, niqob bilan himoyalanish o‘z samarasini berdi. Aslida har qanday kasallikdan himoyalanishda bular biz uchun muhim ehti¬yotkorlik choralaridir.

Jismoniy mashqlar bilan muntazam shug‘ullangan inson ham jismonan, ham ruhan tetik bo‘ladi. Chunki har bir bajarilgan jismoniy mashq bu – harakat demakdir. Insonning kundalik turmushi esa bir-biriga ulanib ketgan harakatlar ketma-ketligiga o‘xshaydi. Ammo bunda mehnat qilish jarayoni bilan sport mashg‘ulotlarining organizmga ta’siri jihatdan farqli tomonlari borligini unutmasligimiz kerak. Chunki oramizda «Men kun bo‘yi tinmay ishladim, sport bilan shug‘ullanishim shartmi?», deguvchilar ham topiladi.

47-mavzu

Bayrog‘imiz – faxrimiz, g‘ururimiz
Bayroq boshqa davlat ramzlari qatorida, shu aziz Vatanda yashayotgan har bir fuqaro uchun muqaddas va qadrlidir. Shuning uchun ham ona zamin tinchligi va el oso­yishtaligi yo‘lida kamarbasta bo‘lishni niyat qilgan har bir yurt farzandi O‘zbekiston Respublikasi davlat bayrog‘i oldida Vatanga qasamyod qabul qiladi.

Zalvori tog‘lardan-da ulkan bo‘lgan ana shunday sharafli vazifani zimmasiga olgan har bir o‘g‘lon davlatimiz ramzi bo‘lgan muqaddas bayroqni o‘pib: buyuk ajdodlarining pok ruhlari, ona Vatan oldidagi burchini halol bajarishga, vijdoni, or-nomus va sha’nini o‘rtaga qo‘yib, O‘zbekiston Respublikasiga, xalqiga va Prezidentiga bir umr sodiq bo‘lishga, mamlakat mustaqilligini, uning sarhadlarini, ona xalqining tinchligi va osoyishtaligini, milliy manfaatlarini so‘nggi nafasigacha himoya qilishga, yurtiga qarshi qaratilgan har qanday tajovuz va g‘arazli harakatlarga qarshi ayovsiz kurashishga, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga, qonunlariga qat’iy amal qilishga tantanali ravishda qasamyod qiladi.

«O‘zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‘i to‘g‘risida»gi qonun 1991-yil 18-noyabrda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining navbatdan tashqari o‘tkazilgan VII sessiyasida qabul qilingan. Mana shu sanaga ham 30 yil to‘ldi. Shu o‘tgan vaqt mobaynida faxrimiz va g‘ururimiz bo‘lgan bayrog‘imiz xorij mamlakatlardagi rasmiy tashriflar, uchrashuvlar, sport musobaqalarida hilpirayotganini ko‘rsangiz, qalbingizda albatta, mustaqil yurtimizdan faxrlanish, g‘ururlanish hissi paydo bo‘ladi.

Ayniqsa, BMT binosi yonida yuzlab mamlakatlar bayroqlari qatorida, Vatanimiz bayrog‘ini ko‘rishingiz bilan qalbingizda g‘urur va iftixor paydo bo‘ladi. Yuksak did va mahorat bilan puxta ishlangan, o‘zida butun O‘zbekiston ahlining asriy orzu-istaklarini, g‘ayrati va shijoatini, xalqimizga xos mehmondo‘stlikni, ajdodlar yodi hamda millat g‘ururini mujassam etgan bayrog‘imiz barcha mamlakatlarning davlat ramzlari orasida alohida hurmat va ehtiromga sazovordir. Chunki bayrog‘imiz davlatimizning ramzi bo‘lish barobarida, xalqimizning tinch-osoyishta, ozod va erkin hayoti, yorug‘ kelajagiga bo‘lgan ishonchining ham timsolidir.

Davlat bayrog‘i – davlatning asosiy ramzlaridan biri: rasmiy, boshqa davlatlardan farqlovchi belgisi. Davlat bayrog‘ining tasviri maxsus qonun yoki konstitutsiya bilan belgilanadi. Davlat suverenitetining ramzi hisoblanadi. Davlat muassasalari, elchixonalar, konsulliklar, vakolatxonalar, bojxonalar kabi binolar oldida ko‘tariladi. Milliy bayramlar kunlari elchixonalar, vakolatxonalar, konsulliklar o‘z mamlakati bayrog‘ini ko‘taradi. Davlat bayrog‘i, shuningdek, marosimlar paytida, xalqaro sport sovrinlari topshirilayotganda ko‘tariladi.

O‘zbekiston Respublikasi Davlat bayrog‘ining sxematik va rangli tasviri «O‘zbekis­ton Respublikasining Davlat bayrog‘i to‘g‘risida»gi qonuni bilan tasdiqlangan.

48-mavzu

KORRUPSIYAGA QARSHI KURASHISHDA ICHKI NAZORAT TUZILMALARINING AHAMIYATI

Korrupsiya – jamiyatni turli yo‘llar bilan iskanjaga oladigan jirkanch illatdir. U demokratiya va huquq ustuvorligi asoslariga putur yetkazadi, inson huquqlari buzilishiga olib keladi. Xullas, korrupsiya bor joyda rivojlanish bo‘lmaydi.

O‘z vakolatini suiiste’mol qilish turlicha bo‘lgani kabi, korrupsiya ham turli ko‘ri¬nishda yuzaga keladi. Unga faqat pora olish yoki berish emas, balki xizmat vaqtida tovlamachilik, firibgarlik, mulkni o‘zlashtirish, sovg‘a olish va berish, qarindoshchilik, mahalliychilik, lobbizm faoliyatlari ham kiradi.

Bunday holatlarning oldini olish uchun ichki nazorat – boshqaruv apparatining o‘zida nazoratni kuchaytiruvchi tu¬zilmalar yaratishni taqozo etadi. Xususan, Prezidentimizning 2020-yil 29-iyundagi «O‘zbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi farmoniga asosan 2020–2021-yillarda barcha davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlarida korrupsiyaga qarshi ichki nazorat tizimi (komplayens-nazorat)ni bosqichma-bosqich joriy etish belgilab qo‘yildi. Shuningdek, korrupsiya holatlari haqida xabardor qilish imkonini beruvchi maxsus mobil dasturiy ta’minotni yaratish qayd etildi.

Xorijiy amaliyot tahlili shuni ko‘rsatdiki, davlat va xususiy sektor ishtirokchilarining xalqaro standartlar, qonun hujjatlari va boshqa zamonaviy usullarga muvofiq samarali faoliyat yuritishini ta’minlovchi muhim vositalardan biri o‘z tarkibida korrupsiyaga qarshi kurashish komplayens-nazorat tizimini tashkil etish hisoblanadi.

2019-yilgi ma’lumotga ko‘ra, bugungi kunda 150 dan ortiq mamlakatda korrupsiyaga qarshi ichki nazorat tizimi joriy etilgan.

Korrupsiyaga qarshi komplayens- nazorat – davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini korrupsiyaga qarshi kurashish sohasidagi xalqaro standartlar, qonun va boshqa me’yoriy huquqiy hujjatlarga muvofiq tashkil etuvchi, korrupsiya xavf-xatarlari, manfaatlar to‘qnashuvini o‘z vaqtida aniqlash va chek qo‘yish, qonun buzilishi va korrupsiyaga oid huquqbuzarliklar haqida xabar berishni o‘zida mujassam etgan profilaktik tizimdir. Bu tuzilmaning asosiy vazifasi xodimlarning ichki etiket qoidalariga rioya qilishini nazorat qilishdir.

Xorijiy davlatlar tajribasiga nazar tashlasak, Singapur, Buyuk Britaniya, Germaniya, AQSH kabi rivojlangan mamlakatlarda «Davlat xizmati to‘g‘risida»gi, «Davlat xizmatida jamoatchilik nazorati to‘g‘risida»gi qonunlar hamda davlat xizmatchilari, man¬sabdor shaxs¬lar, shuningdek, sudyalarning xatti-harakat me’yorlarini tartibga soluvchi Axloq kodekslari mavjud ekanligini ko‘rishimiz mumkin.

49-mavzu

Konstitutsiya – huquq va erkinliklarimiz kafolati

Mamlakatimizda inson huquq va erkinliklariga davlat ahamiyatiga molik masala sifatida e’tibor qaratilmoqda. Ayniqsa, so‘nggi besh yil mobaynida mamlakat ijtimoiy-siyosiy tuzumida yuz bergan o‘zgarishlar, vujudga kelayotgan munosabatlarni tartibga solishning yangi huquqiy asoslari yaratilib, yangi qonunlar qabul qilinmoqda va bu huquqiy islohotlar izchillik bilan davom etmoqda.

Xususan, so‘nggi yillarda mamlakatimizda davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirish, qonun ustuvorli¬gini ta’minlash, iqtisodiyotni li-berallashtirish, ijtimoiy sohani rivojlantirish, ayniqsa, bolalar mehnati, ishsizlik va kambag‘allikni bartaraf qilish, aholini uy-joy bilan ta’minlash, shu¬ningdek, ko‘p yillardan buyon to‘planib qolgan ta’lim, tibbiyot va e’tibordan chetda qolgan boshqa sohalardagi keng qamrovli islohotlarni izchillik bilan amalga oshirishda Bosh qomusimiz muhim ahamiyat kasb etadi.

Shuni alohida ta’kidlash joizki, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi inson va davlatning huquqiy holatini belgilashda inson huquqlari ustuvorligi, davlat bilan fuqaroning o‘zaro siyosiy-huquqiy mas’ulligi prinsiplariga asoslanuvchi tamomila yangi konsepsiyaga tayangan bo‘lib, unda ilk bor inson huquqlari kategoriyasi konstitutsiyaviy darajada mustahkamlab qo‘yilgan va mustaqil davlatimiz o‘zining demokratik g‘oyalarga, ijtimoiy adolat tamoyillariga amal qilishini jahon hamjamiyati tomonidan tan olingan inson huquqlari va erkinliklariga sodiq bo‘lishini namoyon qilgan.

Birinchidan, inson va fuqaroning huquq, erkinlik va maj¬buriyatlari tenglik hamda teng huquqlilik asosida amalga oshiriladi.

Bu prinsip Konstitutsiyada uch jihatdan ta’riflangan. Fuqarolarning qonun va sud oldida tengligi prinsipi hamda fuqarolarning huquq va erkinliklari tengligi prinsipi Konstitutsiyamizning tegishli moddalarida mustahkamlab qo‘yilgan. Mazkur prinsipning yana bir muhim jihati, erkak va xotin-qizlarning teng huquqliligi Bosh qomusimizning 46-moddasida belgilangan. Respublika xotin-qizlarining huquqiy va ijtimoiy muhofazasini kafolatlovchi hukumat darajasida bir necha qonunlar va dasturiy hujjatlar ishlab chiqildi. Xotin-qizlarning davlat boshqaruv tizimlaridagi lavozimlarda, Oliy Majlisning quyi va yuqori organlariga depu¬tatlikka sayla¬nish jarayonida, siyosiy partiyalar va harakatlar faoliyatida keng ishtirok etayotganligi respublikada jinslararo teng huquqlilik ta’minlanganidan dalolatdir.

Ikkinchidan, konstitutsiyaviy huquq va erkinliklarning kafolatlanligi prinsipi. Asosiy qonunimiz demokratik huquq va erkinliklar davlat tomonidan muhofaza qilinishi alohida e’tirof etilgan. 13-moddaning 2-qismida demokratik huquq va erkinliklar Konstitutsiya va qonunlar bilan himoya qilinishi, 19-moddada esa fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlab qo‘yilgan huquq va erkinliklari daxlsizligi, ulardan sud qarorisiz mahrum etishga yoki ularni cheklab qo‘yishga hech kim haqli emasligi qonuniy mustahkamlab qo‘yilgan.

50-mavzu

Farzand tarbiyasi va ta’limi – eng muhim vazifa

Bog‘bon umid bilan yerga nihol qadarkan, kun kelib, uning ulkan daraxtga aylanishi, totli mevasi, hatto soyasi bir muddat nafas rostlagan odamga naf keltirishini o‘ylab ko‘ngli yorishadi, mehnatining samarasini ko‘rganda esa mamnunlik tuyadi. Har bir oila oshyonida dunyoga kelgan farzandni navniholga qiyoslasak, uning tarbiyasi va ta’limini eng muhim vazifa deb biluvchi ota-ona aynan bog‘bondir.

Faylasuf Imom G‘azzoliy ta’kidlaganidek, «Bolalar ota-onalariga berilgan bir omonatdir. Bolaning qalbi har qanday naqshu tasvirdan xoli bir qimmatbaho gavhardir. U qanday naqsh solinsa, qabul qiladi, qayoqqa bukilsa, egiladi. Agar yaxshilikka o‘rgatilsa, shu bilan o‘sadi va dunyoyu oxiratda saodatga erishadi. Uning savobiga ota-onasi ham, muallimu ustozlari ham sherik bo‘ladilar. Agar yomonlikka odatlantirilsa, hayvonlardek o‘z holiga tashlab qo‘yilsa, oxir-oqibat halok bo‘ladi. Gunohi esa uning tarbiyasi uchun javobgar bo‘lganlarning gardaniga tushadi».

Oila tarbiya o‘chog‘i o‘laroq, har bir xalqning, millatning davomiyligini saqlovchi, milliy qadriyatlarning rivojini ta’minlovchi, ma’nan va jismonan barkamol avlodni voyaga yetkazuvchi muqaddas makondir.

Olimlarning jamiyatda tarbiya va ta’lim salohiyatini mustahkamlash, ma’naviy-axloqiy muhitni yaxshilash borasidagi qarashlari bu yo‘nalishdagi ishlarning mohiyatini ochib berish barobarida, uni yanada takomillashtirishga chorlaydi. Xususan, yunon olimi Aristotelning «Vatan taqdirini yoshlar tarbiyasi hal qiladi» degan so‘zlari fikrimiz tasdig‘idir. Imom Buxoriy esa bu xususda yanada yorqinroq so‘z aytgan: «Bolaning tabiati rivojlanishga moyil bo‘ladi, uni qanday g‘oyalar bilan to‘ldirish ota-ona va ustozga bog‘liq».

Ma’rifat maskani bo‘lgan maktabga qadam qo‘yib, Alifboning har bir harfini tanigani sayin savodi chiqqan bola borki, unda kitobga mehr, bilim olishga ishtiyoq uyg‘onadi. Uning yorug‘ olam haqidagi fikri, qarashlari va ongu tafakkuri shakllana boradi. Shu o‘rinda yurtimizda inson kamolotida beminnat mayoq sanalgan kitob, kitobxonlikka qaratilayotgan e’tibor, avvalo, jamiyatda shaxs tarbiyasi va ta’limining uyg‘unligini ta’minlashdek muhim vazifaga xizmat qilishi bilan alohida ahamiyat kasb etishini ham ta’kidlash o‘rinlidir.

So‘nggi yillarda yurtimizda 11 yillik maktab ta’lim tizimi¬ning tiklanishi, shu¬ningdek, ulug‘ ajdodlarimiz – Mirzo Ulug‘bek va Muhammad Xorazmiy nomidagi iqtidorli bolalar maktablari, «Temurbeklar maktabi», Prezident maktablari, xususiy maktablar singari yangi va zamonaviy namunadagi ta’lim dargohlarining tashkil etilgani bugungi kun yoshlari uchun ta’lim-tarbiya olish borasida yangi imkoniyatlar eshigini ochdi.

51-mavzu

Intizom va qonuniylik – xizmatning asosiy qoidasi

Tartib-intizom bor jamoada rivojlanish, olg‘a siljish bo‘ladi, sog‘lom muhit hukm suradi. Ota-bobolarimizdan an’ana bo‘lib kelayotgan sharqona tarbiyaning asosi ham intizomga borib taqalishi bejiz emas. Har bir ishning boshlanishi intizom va qonuniylikka asoslanmas ekan, undan samarali natija kutish vaqtni behuda sarf qilishdir.

Barcha sohalarda, xususan, ichki ishlar organlarida intizom va qonuniylikka amal qilish xizmatning oltin qoidasi hisoblanadi. Zero, Asosiy qomusimiz, mamlakatimizdagi mavjud me’yoriy qonun hujjatlari, hukumatimiz va vazirlik rahbariyatining buyruq va qaror¬lari, farmoyish hamda ko‘rsatmalariga rioya qilish xodimning jamoada, shuningdek, aholi o‘rtasida hurmatga sazovor bo‘lishining asosiy omilidir.

Ichki ishlar organlari xodimlari kunning istalgan payti, har qanday ob-havo sharoitida zimmalaridagi vazifalarni vijdonan ado etayotganiga har doim guvoh bo‘lamiz. Ko‘cha-ko‘yda hadik-xavotirlarsiz yurishimiz, oila a’zolarimiz davrasida bayramlarni munosib nishonlashimiz zamirida o‘z oromidan, huzur-halovatidan kechayotgan ichki ishlar organlari xodimlari-ning sharafli xizmat faoliyati borligini aslo unutmasligimiz kerak.

Osoyishtalik posbonlarining asosiy xizmat faoliyati xalq orasida kechadi. Xodimning yurish-turishi, muomalasi hatto o‘zini tutishi ham, xohlaymizmi-yo‘qmi, doimo odamlar ko‘z o‘ngida turadi. Shu bois Ichki ishlar organlarining Intizom ustavida bu haqda batafsil to‘xtalib o‘tilgan. Tasavvur qi¬ling, boshqalardan tartib-intizom va qonuniylikka amal qilishni talab qilayotgan xodimda ana shu xislatlar bo‘lmasa, tabiiyki, buning ta’siri ham kamayadi.

Intizom ustaviga murojaat qilamiz. Unda xodimlardan fuqarolarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini, jismoniy va yuridik shaxslarning mulkini, konstitutsiyaviy tuzumni himoya qilish, qonun ustuvorligini, shaxs, jamiyat va davlatning xavfsizligini ta’minlash, shu-ningdek, huquqbuzarliklarning oldini olish va profilaktikasi yo‘lida fidoyilik bilan xizmat qi¬lish talab etilishi alohida ta’kidlangan.

Bundan tashqari, ichki ishlar organlari xodimi ishonib topshirilgan tabel quroli, mol-mulk va texnikani asrab-avaylash, hushyor bo‘lish, davlat va xizmat sirini qat’iy saqlash, xodimlar o‘rtasida o‘zaro munosabatlar qoidalariga amal qilish, boshliqlar va hamkasblarni hurmat qilish, doimiy ravishda o‘z bilim va kasbiy ko‘nikmalarini takomillashtirib borish, malaka va huquqiy madaniyatini oshirish, xizmatdan tashqari holatlarda o‘zini munosib ravishda tutish, jamoat tartibi va odob-axloq qoidalariga amal qilishda namuna bo‘lishga majbur.

52-mavzu

SARHISOB: 2021-YIL – ICHKI ISHLAR ORGANLARIDA TUB ISLOHOTLAR YILI
Mamlakatimizda Yangi O‘zbekistonni barpo etish barobarida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar, yangilanishlar samarasi o‘laroq, ichki ishlar organlarida ham tizimli ishlar qilinmoqda. Sohada o‘tkazilayotgan islohotlarning salmog‘ini ichki ishlar organlari boshqaruv tizimi to‘liq maqbullashtirilgani, shaxsiy tarkib quyi bo‘g‘inda, bevosita aholi o‘rtasida xizmat qilishi ta’minlanganida ham ko‘rish mumkin. Buning uchun har 35–40 ming aholiga xizmat ko‘rsatadigan qo‘shimcha 261 ta yangi ichki ishlar bo‘limi tashkil etildi. Yirik bozorlar, savdo majmualari va aholi gavjum joylarda mahalliy budjet hisobidan 41 ta bo‘linma faoliyati yo‘lga qo‘yildi. Jinoyatchilik statistikasini yuritishda dunyo tajribasidan kelib chiqqan holda, 100 ming aholi soniga nisbatan hisoblash tizimi yo‘lga qo‘yildi.

Shuningdek, hududlardagi kriminogen vaziyatni tahlil qilish, jinoyatlarni yashirmaslik maqsadida xodimlar tomonidan aniqlanadigan jinoyatlarni ijobiy natija sifatida baholash tizimi yo‘lga qo‘yildi. Profilaktika inspektorlari, tezkor, tergov, yo‘l-patrul, patrul-post, migratsiya va fuqarolikni rasmiylashtirish hamda probatsiya xiz¬mati xodimlarining faoliyatini reyting asosida baholash joriy etildi.

Tizimdagi sohaviy xizmatlar qaytadan isloh qilinib, zamon talablaridan kelib chiqqan holda, xavfsiz turizmni ta’minlash, probatsiya, surishtiruv, mahalla huquq-tartibot maskani va kiberjinoyatchilikka qarshi kurashishga ixtisoslashgan bo‘linmalar yangitdan tashkil qilindi. Mahallalarda jinoyatchi¬lik¬ning oqibatlari bilan kurashishga emas, balki huquqbuzarliklarning barvaqt oldini olishga o‘tildi. Buning uchun har bir mahallaga bir nafardan profilaktika inspektori ajratildi. Eng asosiysi, profilaktika inspektorlarining samarali xizmat qilishi uchun qulay shart-sharoit va imkoniyatlar yaratildi. Yana muhim o‘zgarishlardan biri sifatida profilaktika inspektorlari mahalla raisining huquq-tartibotni ta’minlash bo‘yicha o‘rinbosari etib belgilanganligidir. Bundan tashqari, xotin-qizlarning qonuniy manfaatlarini ro‘yobga chiqarish, ularni turli tazyiqlardan himoya qilish maqsadida joylarda ayollar masalalari bo‘yicha katta inspektor faoliyati yo‘lga qo‘yildi. Endilikda tazyiqqa uchragan ayollarga himoya orderlari berilib, ularning haq-huquqlari himoya qilinmoqda.

O‘tkazilayotgan islohotlarning mantiqiy davomi sifatida xizmat faoliyatini bosqichma-bosqich raqamlashtirish borasida ham tizimli ishlar amalga oshirilmoqda. Hozirgacha ichki ishlar organlarining 60 foizi optik-tolali aloqa tizimiga ulanib, 90 foizi zamonaviy kompyuterlar bilan ta’minlandi.


Bundan tashqari, ichki ishlar organlari uchun yangi ma’muriy binolar qurilib, amaldagilarining asosiy qismi rekonstruksiya qilindi hamda ko‘plab xizmat avtotransport vositalari xarid qilindi.