Kimyoning asosiy mavzulariga oid masalalar yechish

Kimyoning asosiy mavzulariga oid masalalar yechish
Kimyo o’qitish jarayonida masalalar yechishni o’quvchilarda shakillantirish uchun ma’lum vaqt sarflanadi. O’qituvchi xar bir mavzuda masala yechishningbitta turini navbat bilan ma’lum izchillikda o’rgatib borishi lozim. Shuning uchun bo’lajak kimyo o’qituvchilarini tayyorlashda bularni xisobga olishimiz zarur,masalalar yechish metodlari bilan qurollantirishimiz zarur. Quyida biz har bir turdagi masala yechish metodikasini ko’rib chiqamiz.
1.Moddaning nisbiy atom massasini kimyoviy formula va moddadadagi element massa ulushi asosida xisoblash.
Oddiy yoki murakkab moda molekulasima’lum sondagi atomlardan iborat,shunday ekan uning massasi ham ularning yig’indisiga teng bo’ladi. Modda molekulasi va atomlarining absalyut massasi juda kichik bo’lishini bilamiz, masalan
m₀(H₂O)=3,001•10^-23g m₀(O₂)=2,667•10^-23g
Shuning uchun kimyoda nisbiy atom va nisbiy molekulyar massalardan foydalaniladi.
Moddaning nisbiy molekulyar masaasi bu,uglerod atom massasining 1/12 qismidan necha marta katta ekanligini bildiradi,uni Mr bilan ifodalaydi.U har xil eksperimental usullar bilan aniqlanadi. Molekula formulasi ma’lum bo’lganda esa,tarkibidagi element nisbiy atom massalarining yig’indisiga(agar bir xil yelement atomlaridan bir nechta bo’lsa indeksga ko’raytiriladi)teng bo’ladi. Masalan,
Mr(H₂O)=Ar(H)•2+ Ar(O)=1•2+16=18
Moddaning kimyoviy formulasi asosida esa uning tarkibidagielement atomlarining massa ulushlarini ifodalash mumkin,masalan,

Massa ulushlar berilganda noma’lum moddaning formulasi xisoblab topiladi,quyida shunga doir masalalarni ko’rib chiqamiz:
1-masala. Fosfor kislotalaridan qaysi birida vodorod 2,25%; fosfor 34,83%; kislorod esa 62,92%ni tashkil qiladi?
Yechish:
Birikmani 100 g deb olib, uning tarkibidagi atomlar nisbatini topamiz:

Demak, bu modda pirofosfat kislota.
Javob: pirofosfat kislota.
2-masala. Agar VI valentli element oksidi tarkibida 60% kislorod bo‘lsa, uning formulasini va elektronlari sonini ko‘rsating.
Yechish:
Aralashmani 100% deb olsak shunga ko‘ra quyidagicha bo‘ladi.
. Elektronlar soni 40ta bo‘ladi.
Javob: SO₃; 40.
3-masala. Marganes oksid tarkibida 36,78% kislorod bo‘lsa, u qanday hossali oksid?
Yechish:
Ekvivalentlar qonuniga asosan masalani yechamiz.
Mn ning ekvivalenti
.
MnO₂ amfoter. Javob: amfoter.