Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot
Download 1.71 Mb. Pdf ko'rish
|
KT must
- Bu sahifa navigatsiya:
- Rakhimjonov Rustam Tekshirdi: _________________ Toshkent – 2020.
- 2. LAN ning qurish usullari.
|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI Kampyuter tarmoqlari fani Mustaqil ish Mavzu: Lokal tarmoqlar (LAN) va ularning qurish usullari. Bajardi: 132-18 - guruh talbasi Rakhimjonov Rustam Tekshirdi: _________________ Toshkent – 2020. Mavzu: Lokal tarmoqlar (LAN) va ularning qurish usullari..
1. Lokal tarmoqlar va ularning ulash usullari. 2. LANning qurish usallari 3. Amaliy ish 4. Xulosa. 1. Lokal tarmoqlar. Lokal (mahalliy) tarmoq kichik bir hududda joylashgan abonentlarni birlashtiradi, ya’ni lokal tarmoqlar bir binoda yoki bir – biriga yaqin binolarda joylashgan kompyuterlarda o’zaro axborot almashish imkonini beruvchi tarmoq hisoblanadi. Bunday tarmoq odatda aniq bir joyga bog’langan bo’ladi. Masalan, biror korxona yoki tashkilotga. Mahalliy tarmoqning uzunligini 2—3 km bilan cheklash mumkin. Bunday tarmoqlarda axborot almashinish aloqa kabellari (ba’zan, telefon tizimi yoki radiokanal) orqali amalgam oshiriladi. Bunda foydalanuvchilar tarmoqqa ulangan kompyuterlardagi ma’lumotlarni ayirboshlash va dastur, chop etish qurilmasi, modem va boshqa qurilmalardan birgalikda foydalanish imkoniyatiga ega bo’lishadi. Global, mintaqaviy va mahalliy tarmoqlar birlashmasi ko’p tarmoqli ierarxiyani tashkil etish imkonini beradi. Masalan, Internet kompyuter tarmog’i keng tarqalgan, ommaviylashgan global kompyuter tarmog’idir, ya’ni Internet – bu mihglab local va mintaqaviy kompyuter tarmoqlarini bir butun qilib birlashtiruvchi butun dunyo kompyuter tarmog’i. Uning tarkibiga erkin ravishda birlashgan tarmoqlar kiradi. Internet alohida tarmoqlarni birlashtirgan. Shuning uchun u katta imkoniyatlarga ega. O’zining shaxsiy kompyuteri orqali Internetning ixtiyoriy abonenti axborotni boshqa shaharga uzatishi, Vashington kongressi kutubxonasidagi adabiyotlar katalogini ko’rib chiqishi, Nyu-Yorkdagi metropoliten muzeyining eng so’nggi ko’rgazmasining rasmlari bilan tanishib chikishi, tarmoqga ulangan abonentlar bilan konferentsiyada yoki o’yinda ishtirok etishi mumkin. Internetning asosiy yacheykasini mahalliy kompyuter tarmoqlari tashkil etadi. Elektron aloqa – bu internetning eng ko’p xizmat ko’rsatish turi bo’lib, ma’lum elektron manzilga axborotni elektron usulda uzatish vositasidir. Kompyuterlarni mahalliy tarmoqga ulashning uch kurinishi mavjud: • Halqasimon • Shinali • Yulduzsimon Halqasimon bog’lanishda kompyuterlar yopiq chiziq buyicha bog’langan bo’ladi. Tarmoqning kirish qismi chiqish qismi bilan ulangan bo’ladi. Axborot halqa bo’yicha kompyuterdan kompyuterga o’tadi.
Tarmoqning shinali boglanishida ma'lumotlar uzatuvchi kompyuterdan shina bo’yicha har ikki tomonga uzatiladi.
Yulduzsimon bog’lanishda markaziy kompyuter mavjud bo’lib, unga qolgan barcha kompyuterlar boglangan bo’ladi.
Komp'yuter tarmoqlarini qurishda - quyidagi kommunikatsion qurilmalardan foydalaniladi: • - kontsentratorlar, • - kommutatorlar (Ko‘priklar), • - marshrutizatorlar. Lokal komp'yuter tarmoqlarida qo‘llaniladigan kommunikatsion qurilmalarning eng oddiysi - kon-tsentrator deb ata-ladi (1-Rasm). Kontsentratorlar lokal komp'yuter tarmoqlarining barcha asosiy texnologiyalari tarkibida qo‘llaniladi. Bu texnologiyalar quyidagilardir: Ethernet, Fast Ethernet, Gigabit Ethernet, (ArcNet, Token Ring, FDDI, l00VG-AnyLAN). 1-rasm. Lokal tarmoq kontsentratori. Har qanday lokal komp'yuter tarmog‘i texnologiyasiga tegishli bo‘lgan kontsentratorlarning ishlashida o‘xshash tomonlari mavjud, bu ularning bir portiga
kelgan signallarni (Kadrlarni) boshqa
portlarida takrorlashlaridir. Biroq ular signallarni qaysi port-larida takrorlashlariga qarab bir-birlaridan ajralib turadilar. Masalan ierarxik yulduz topologiyasi asosida qurilgan Ethernet texnologiyasi kontsentratori (2-Rasm, a) bir portiga kelgan signallarni o‘zining boshqa barcha portlarida takrorlab beradi. Halqa topologiyasi asosida qurilgan Token Ring yoki FDDI texnologiyasi kontsentra-torlari esa (2-Rasm, b) bir portiga kelgan signalni o‘zining halqa bo‘yicha keyin ulangan komp'yuteriga boradigan portidagina takrorlab beradi.
2-rasm. Turli xil texnologiyalarning kontsentratorlari. Kontsentratorlar har doim lokal komp'yuter tarmog ‘ining fizik topologiyasini o ‘zgartiradi, ammo uning mantiqiy topologiyasi esa o ‘zgarmay qolaveradi. Fizik topologiya deganda, kabellarning bo‘laklari yordamida hosil qilingagan bog‘lanishlar shakli (Konfiguratsiyasi), mantiqiy topologiya deganda esa tarmoqda mavjud komp'yuter-lar orasidagi axborotlar oqimi yo’llarining shakli (Konfiguratsiyasi) tushuniladi. Lokal
komp'yuter tarmoqlarining uzunliklarini (Diametrlarini), kontsentratorlar yordamida oshirish mumkin, bu tarmoqni fizik strukturalash deb ataladi. Tarmoqni fizik strukturalash ko ‘pgina jihatlardan foydali bo ‘lsada, borracha va katta o ‘lchamlardagi lokal komp'yuter tarmoqlarini qurishni esa mantiqiy strukturalashsiz amalga oshirib bo‘lmaydi. Negaki tarmoqning har-xil segmentlari orasida uzatilayotgan trafikni taqsimlash muammosini, fizik strukturalash yordamida hal qilish mumkin emas. Katta tarmoqlarda axborotlar oqimining bir tekis bo`lmasligi tabiiy holdir. Katta lokal tarmoq ko ‘pgina ishchi guruhlarining, bo‘limlarning, korxona filiallarining va boshqa maъmuriy tuzilmalarning nisbatan kichikroq tarmoq osti tarmoqlaridan (subnet-Lardan) iborat bo‘ladi. Barcha fizik segmentlari, ma’lumotlarni uzatish uchun birgalikda foyda-laniladigan yagona muhit (Kanal) sifatida qaraladigan ti-pik (SHina, yulduzsimon yoki halqa) topologiyali tarmoq tuzi-lishi, katta tarmoqdagi maъlumotlar oqimi uchun to‘g‘ri kelmaydi. Masalan, umumiy shinali lokal tarmoqda maъlumotlarni uzatish muhiti, ixtiyoriy ikki komp'yuterlarni axborot almashi-nishi uchun ketgan hamma vaqt davomida egallab turilishi kerak bo’ladi. Komp'yuterlar sonining oshishi, tarmoqning intensiv axborot almashinish imko-niyatini ancha cheklab qo‘yadi. Bu holni tushuntirish uchun 3- rasmda kelti-rilgan misollarga muro-jaat qilamiz.
3-rasm. Tarmoqning fizik va mantiqiy strukturalari ko‘rinishining bir xil emasligi. 3 a) – rasmda keltirilgan lokal tarmoqning fizik tuzilishi alohida-alohida segmentlar ko’rinishida bo’lsa ham, axborot uzatish muhiti yagonaligicha qolgan. Negaki kontsentratorlar, har qanday kadrni barcha segmentlarga ba-ravar uzatib beradi-lar. SHuning uchun A komp'yuterdan V komp'yuterga yubo-rilgan kadr, 2-Nchi va 3-Inchi bo‘limlar komp'yuterlariga kerak bo’lmasada, u bu segmentlarga ham kelib tushadi. Bunda V kom-p'yuter unga yuborilgan kadrni kabul qilib olmaguncha, boshqa komp'yuterlar tarmoq bo’ylab maъlumotlarni uzata olmaydi. Bunday bo‘lishiga sabab tarmoqning mantiqiy strukturasi o;zgarishsiz qolganligidir, ya’ni barcha komp'yuterlarning axborot almashinish imkoniyatlari teng bo‘lib qolaveradi (3. b – rasm). Biror-bir segment komp'yuterlari uchun yuborilgan maъlumotlarni, yaъni trafikni, faqatgina shu segment chegarasidagina tarqatish (Uzatish) – tra-fikni lokalizatsiyalash deb ata-ladi. Tarmoqni mantiqiy strukturalash de-ganda esa – tarmoqni lokalizatsiyalangan trafikli segmentlarga ajratish (Bo‘lish) tushuniladi.
Lokal komp'yuter tarmog‘ini mantiqiy strukturalash uchun quyidagi kommunikatsion qurilmalar ishlatiladi: ko‘priklar, kommutatorlar va mar-shrutizatorlar. Ko’prik (bridge) – tarmoqda barcha komp'yuterlar tomonidan birgalikda foydalaniladigan maъlumotlar uzatish muhitini mantiqiy segmentlarga ajratadi. Ko‘prik bir segmentdan boshqa segmentga axborotni uzatish kerak bo‘lsagina uzatadi, yaъni ax-borot yuborilayotgan komp'yuterning adresi o‘sha segmentga tegishli bo‘lsagina axborot ko‘prikdan o‘tadi, aks holda esa o‘tmaydi. 4-Rasmda yuqorida keltirilgan tarmoqdagi markaziy kontsentra-tor o‘rniga ko‘priklar qo‘yilib hosil qilingan tarmoq keltirilgan.
4-rasm. Ko‘priklar yordamida qurilgan tarmoqning mantiqiy strukturasi. Kommutator (switch, switching hub) - maъlumotlarni (Kadrlarni) ishlash tamoili bo‘yicha ko‘prikdan farq qilmaydi. Kommutatorning ko‘prikdan farqli joyi shuki, u o‘ziga xos kommunikatsion mul'tiprotsessor bo‘lib, uning har bir porti ko‘prik singari maъlumotlarni ishlash algoritmi aso-sida mustaqil ishlaydigan maxsuslashtirilgan protsessorlar bilan taъminlangan. 5-Rasmda esa lokal tarmoq kommutatorlaridan biri keltirilgan.
6-rasm. Lokal tarmoq kommutatori. Lokal komp'yuter tarmog‘i kommutatorlarining har bir portiga, kelayotgan maъlumotlar oqimini ishlash uchun, ko‘prikda qo‘llanilgan algoritm asosida ishlovchi maxsus protsessorlar o‘rnatilgan. Kommutator deganda o‘zining ixtiyoriy ikkita portlari o‘rtasida, kadrlarni parallel ravishda uzatib bera oladigan ko‘pprotsessorli ko‘prikni tushunish mumkin.
Kommutator tarkibida, portlarining protsessorlari bilan birga, markaziy protsessor ham o‘rnatilgan bo‘lib, u portlar ishini muvofiqlashtiradi, harakatlantirish jadvalini qurishga javob beradi, hamda kommutatorni konfiguratsiyalash va boshqarish vazifalarini bajarilishini taъminlab beradi. Keyingi kommutatorlar, tarmoq texnologiyalari rivojlanishi natijasida paydo bo‘la boshlagan ko‘pgina qo‘shimcha vazifalarni ham bajara olish imkoniyatiga ega bo‘lgan holda ishlab chiqarila boshladilar. Bu vazifalar sirasiga – virtual tarmoqlarni hosil qila olish, aloqa chiziqlarini agregatsiyalash, trafikning qaysinisi qanday ahamiyatga ega ekanligini aniqlay olish va shularga o‘xshash boshqa vazifalarni kiritish mumkin. Kommutatorlarni qo‘llash natijasida tarmoqning unumdorligini oshishiga, bir nechta kadrlarni parallel ishlash bilan ham erishilar ekan (7- Rasm). 7-rasm. Kommutator tomonidan kadrlarni parallel uzatish. Bunda, kommutator uning portlariga ulangan har bir stantsiyaga yoki segmentga unda qo‘llanilayotgan protokolning erishishi mumkin bo‘lgan o‘tkazish qobiliyatini taqdim etadi – deb ataladi.
LAN tarmogini Cisco packet tracer dasturida qurish.
Xulosa. Mahalliy tarmoq (LAN) - bu bitta jismoniy joyda, masalan, bino, ofis yoki uy kabi birlashtirilgan qurilmalar to'plami. LAN kichik yoki katta bo'lishi mumkin, bu bitta foydalanuvchidan iborat uy tarmog'idan, ofis yoki maktabdagi minglab foydalanuvchilar va qurilmalari bo'lgan korporativ tarmoqni tushundim. Download 1.71 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|