Kosonsoy-2020 O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi namangan viloyat xalq ta’limi boshqarmasi kosonsoy tumanidagi

• Kosonsoy-2020

• O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI NAMANGAN VILOYAT XALQ TA’LIMI BOSHQARMASI KOSONSOY TUMANIDAGI
• 9-SONLI DIMI MATEMATIKA FANI O’QITUVCHISI
• SATTOROV JAMOLIDDINNING 9 SINFLARDA ALGEBRA FANIDAN ”GEOMETRIK PROGRESSIYANING DASTLABKI N-TA HADINI YIG’INDISI” mavzusida tayyorlagan TAQDIMOTI

Fan: Algebra

• 9-sinf

• Mavzu: Geometrik progressiya dastlabki
• n ta hadining yig’indisi

• Maqsadi:
• Ta`limiy: umumta`lim mahoratini shakllantirish,
• ijodiy qobiliyatini o`stirish,
• “Geometrik progressiya dastlabki n ta
• hadining yig’indisi” haqida tushuncha
• hosil qilish, dastlabki na hadnin
• topish formulasini keltirib chiqarish;
• Tarbiyaviy: O`quvchilarni aqliy va axloqiy tar-
• biya berish, ota-ona oldidagi o`z burchlarini
• chuqur tushunadigan, bilimli va erkin fikrlay
• oladigan shaxs qilib tarbiyalash;
• Rivojlantiruvchi: mantiqiy tafakkurni, nutqni ri-
• vojlantirish, geometrik progressiya dastlabki n ta hadi yig’indisi formulasini misollar yechishga qo’llay bilish ko’nikmasini hosil qilish mustahkamlash;

• Dars tipi

• Dars usuli

• Dars uslubi

• Yangi bilimlarni
• o`zlashtirish
• darsi

• Ko`rgazmali-
• amaliy

• Suhbat, bahs,
• test sinovi, kichik
• guruhlarda
• ishlash

• Dars jihozi:
• Tarqatma materiallar, test namunalari,
• Kompyuter, proyektor, slaydlar,
• reklama roligi, kartochka

• Tayanch iboralar:
• Geometrik progressiya, geometrik
• progressiyaning maxraji, geometrik
• progressiyaning n-hadi, geometrik
• progressiyaning dastlabki n ta
• hadining yig’indisi

Darsning borishi:

• I. Tashkiliy qism:

• “O’zbekiston respblikasi prizidenti SH.Mirziyayevni oliy majlisga murojaat nomasi ” roligi orqali siyosiy bilimini boyitish va o`quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish.

Dars rejasi:

• O`quvchilarni kichik guruhlarga bo`lish va nomlash;
• O`tilgan mavzuni mustahkamlash;
• Yangi mavzuni bayoni;
• Yangi mavzuni mustahkamlash;

• Payg’ambarimiz Muhammad (s.a.v.)ning
• muborak hadislaridan biri :
• “ Ilm –sahroda do’st,
• hayot chorrahalarida – tayanch,
• yolg’iz damlarda – yo’ldosh,
• bahtiyor daqiqalarda – rahbar,
• qayg’uli damlarda madadkor,
• odamlar orasida – zebu ziynat,
• dushmanga qarshi kurashda – quroldir.
• Bu so’zlar bilan o’qituvchi o’quvchilarni
• ilmu marifatga da`vat etadi.

• II. K i r i s h:

• Matematika (riyoziyot) g`oyat bir yuksak
• fanki, unda bir olam mo`jiza yotadi.
• (Mirzo Ulug`bek)

• Musiqa qalb tushunchasi bo`lsa,
• matematika miya musiqasidir
• (N. G. Chernishevskiy)

• Mamlakatimizda ta`lim islohotlari jadal rivojlanib borayotgan bir davrda, bugungi darsimizni “Dars muqaddas” tavsiyasi asosida “O`rgan-o`rgat” usulida olib boramiz.
• Shu o`rinda xalqimizning bir pirma`no naqli yodimizga tushadi.
• “Shunday insonlar borki, biladi, bilishini ham biladi, undan o`rganmoq kerak. Yana shundaylar borki, bilmaydi, bilmasligini ham biladi, u qobil insondir, unga o`rgatmoq kerak. Uchinchi toifadagilar esa bilmaydi, bilmasligini ham bilmaydi, u uyqudadir, uni uyg`otmoq kerak”.
• Bu naqliga amal qilib, darsimizni kichik guruhlarga bo`lib, guruhlarni “Al-Xorazmiy” va “Beruniy” guruhlari deb nomlaymiz.
• O`tilgan mavzuni mustahkamlash uchun xotira mashqidan foydalanib, guruhlarga savollar beriladi va natijalar rag’bat va jarima kartochkalari bilan baholanadi.

III. O`tilgan mavzuni mustahkamlash uchun klaster usulidan foydalanib guruhlarga savollar beriladi

• Arifmetik progressiya, arifmetik progressiyaning dastlabki n ta hadi yig’indisi haqida tushuncha

• I-guruh

• Geometrik progressiya, haqida tushuncha bering

• II-guruh
• Klaster usuli

• Uchburchak, to’rtburchak, beshburchak va boshqa ko’pburchaklarning ichki burchaklari yig’indilarini ifodalovchi ketma-ketlik qanday ketma-ketlik bo’ladi?

• O’quvchilarni muammoli vaziyatga jalb qilamiz. Toping! Muammo nimada?

ERTAKLAR YAXSHILIKKA YETAKLAR IV. Yangi mavzuning bayoni:

• Qadim-qadim zamonda “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar” saroyida yashovchi malikaga shaxmat o’yini juda yoqib qolibdi. Malika shaxmat ixtirochisini mukofotlamoqchi bolibdi. Ixtirochi keksa donishmand malikadan shaxmat taxtasining 1-katagi uchun bug’doyning bir donasini, 2-katagi uchun 2 donasini, 3-katagi uchun 4 donasini va har bir keyingi katagi uchun avvalgisiga qaraganda 2 marta ko’p don berishini so’rabdi. Malika donishmandga qancha bug’doy berishini hisoblashni vazirdan so’rabdi. Keling siz Al-Xorazmioy, Beruniy guruh a’zolari shu muammoni hal qilishga yordam bering.

Endi maxraji q≠1bo’lgan ixtiyori

• Endi maxraji q≠1bo’lgan ixtiyori
• , ,… ,…geometrik progressiyaniqaraymiz. -shu progressiyaning dastlabki n ta hadining yig’indisi bo’lsin:

• Teorema: Maxraji q≠1 bo’lgan geometrik progressiyaning dastlabki n ta hadining yig’indisi quyidagiga teng

• Tenglikning ikkala qismioni q ga ko’paytiramiz:

• Tengliklarni ulardagi bir xil qo’shiluvchilarni ajratib, yozib chiqamiz:

• Qavslarning ichida turgan ifodalar teng.

• Shuning uchun yuqoridagi tenglikdan pastdagisini ayirib, hosil qilamiz.

• Bundan

• Agar q=1 bo’lsa, u holda

Yangi mavzuni mustahkamlash uchun tarqatma didaktik test

• Yangi mavzuni mustahkamlash uchun tarqatma didaktik test

• Geometrik progressiyaning maxraji qaysi?
• a) b) c) d)
• 2. Geometrik progressiya n-hadi formulasi qaysi?
• a) b) c) d) d)
• 3. 8,16,32,… ketma-ketlikda maxraj nimaga teng?
• 12 b) 8 c) 2 d) 64
• 4. , q=2,
• a) 4 b) 5 c) 16 d) 12

• 5. Geometrik progressiyada q=3 bo’lsa, ni toping.
• a)1458 b) 729 c) 364 d) 728
• 6. Geometrik progressiyada bo’lsa ni toping.
• a) b) 81 c) d)243
• 7. Geometrik progressiyada 6 ta had bor. Dastlabki 3 ta hadining yig’indisi 26 ga, keyingi 3 ta hadining yig’indisi esa 702 ga teng. Progressiya maxrajini toping.
• 4 b) 3 c) d)
• 8. bo’lsa geometrik progressiyaning daslabki n ta hadining yig’indisini toping.
• a) 60 b)16 c) 50 d) 100

• Kitob asosida mashqlar bajarish

• “Al-Xorazmiy” “Beruniy”
• 401(1) 402 (3)
• 403 (1) 404 (3)
• 407 (1) 408(3)
• 409 (1) 410 (3)

• Geometrik progressiyaning dastlabki n ta hadining yig’indisini topishni hayotda nima uchun qo’llaymiz?

• Al-Xorazmiy guruhi uchun:
• Iqtisodiy masalalarda ham geometrik progressiyaning dastlabki n ta hadini yig’indisini topish formulasidan foydalanish mumkin.
• Omonatchi jamg’arma bankiga 2011 yil 2 yanvar kuni 30 ming so’m pul qo’ydi. Agar jamgarma banki yiliga jamg’armaning 30 foizi miqdorida dariomad bersa omonatchining puli 2014- yil 2- yanvarida qancha bo’ldi? Jami yig’ilgan pul qancha bo’ldi?

• Beruniy guruhi uchun:
• Geometrik progressiyani nafaqat geometriyada, balki biologik jarayonlarda ham qo’llanishi mumkin.
• Masalan, har bir sodda bir hujayrali infuzoriya-tufelka ikki qismga bo’linish bilan ko’payadi. Agar 6 marta bo’lingandan keyin infuzoriyalar soni 320 taga yetgan bo’lsa, dastlab ular nechta bo’lgan? Barcha bo’linishlardagi jami soni nechta bo’lgan?

Darsni yakunlash

• Sardorlar guruhi-dagi yig`ilgan bal-larni hisoblaydilar

• O`quvchilar
• baholanadi

• uyga vazifa:
• 403-411- misollarning juft raqamlari.