Laboratoriya ishi №6 O‘zgarmas tok dvigatelini tekshirish

LABORATORIYA ISHI № 6 

O‘ZGARMAS TOK  DVIGATELINI TEKSHIRISH

 

1.Ishdan maqsad. Tajriba yo‘li bilan (generatordan olingan energiya hisobiga) doimiy tok 

elektrodvigatelini teskari aylantirish va tez to‘htatishni o‘rganish. 

2.Ishni tushuntirish. Xalq xo‘jalik ishlab chiqarish sharoitida doimiy tok dvigatellari 

asosan maxsus quril malarda, ishchi mashinalarni sinashda va elektrokaralarda ishlatiladi. 

Elektrodvigatelni teskari aylantirish uchun yakor toki yoki magnit oqimini yo‘nalishini 

o‘zgartirish kifoya. Dvigatelni 

 

Doimiy tok matorlarini ulanish sxemasi.  

tez to‘htatish uchun esa yakor zanjiriga qarshilik ulanadi va yakor qarama-qarshi ulanadi. 

Dvigatelni  teskariga  aylantirish  uchun  yakor  zanjiri  qarama-qarshi  ulanadi.  Bunday  ulanganda, 

yakorda  (20…40)  I

n 

tok hosil  bo‘ladi.  Shuning uchun rubilnikni  teskari ulash jarayonida  yakor 

zanjiriga qo‘shimcha qarshilik R

kk

 ulash yordamida, tez to‘htatish da esa yakor zanjiri tarmoqdan 

tok olmay o‘z-o‘zidan tashqi qarshilik R

tk

 ga tok beradi. Tok yo‘nalishini o‘zgartirish natijasida, 

shu tok hosil qilgan moment yakorni aylanishiga qarshilik ko‘rsatadi. Tok miqdori qancha katta 

bo‘lsa,  (qarshilik  miqdori  shuncha  oz  bo‘ladi)  M

kar

  shuncha  katta  bo‘ladi,  M

t

  =  KFI

tg 

demak 

dvigatel shuncha tez to‘htaydi. 

3.Ishni bajarish tartibi. 

1.Dvigateldan ma’lumotlar yozib olinadi.  2.Chizmadagi sxema yigiladi va teskari aylantirish 

bajariladi.  3.Shu chizma bo‘yicha qarama-qarshi ulash yo‘li bilan tez to‘htatiladi. 

4.Chizmadagi 2-sxema yigilib dinamik tez to‘htash tajribasi o‘tkaziladi va natija jadvalga 

yoziladi.             

R      Ом 

100

 

50 

25 

10 

5 

3 

t        сек 

3

 

5 

8 

10 

13 

15 

4. O‘z-o‘zini tekshirish savollari. 

1. Doimiy tok dvigateli qanday printsipga asosan ishlaydi? 2. Doimiy tok dvigateli 

konstruktsiyasi kanday?  3. Doimiy tok dvigateli mexanik xarakteristikasi qanday?