lik sanoq sistemi, matematikada va elektronikada keng qo'llaniladigan sanoq tizimi hisoblanadi. Bu sanoq tizimi, va sonlaridan iborat ikkilik sanoq tizimiga o'tkazilishi mumkin

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

“KOMPYUTER TIZIMLARI” kafedrasi Kompyuterni tashkil etilishi fanidan tayyorlagan

“Sanoq sistemalari ustida amallar bajarish” mavzusidagi topshiriq uchun

XISOBOTI
312-21 guruh talabasi
Rasulov Diyorbek
KT kafedrasi asistenti
A.A.Temirov

Toshkent – 2023

Mashg’ulotning maqsadi. 8-lik sanoq sistemasi va shu sanoq sistamasida qo‘shish
va ko‘paytirish amallari. 8 lik sanoq sistemasining qo‘shish va ko‘paytirish jadvalini shakllantirish, 2-6 xonalik sonlar ustida qo‘shish va ko‘paytirish amallarini
bajarish, xisobot natijalari sifatida 8-lik sanoq sistemasida 1-8 xonalik berilgan sonlar uchun qo‘shish va ayirish amalining natijalarini ko‘rsatish jadvalini shakllantirishda har-biri uchun kamida 2 yechim bilan to‘ldirish talab etiladi.
Nazariy ma’lumot. 8-lik sanoq sistemi, matematikada va elektronikada keng qo'llaniladigan sanoq tizimi hisoblanadi. Bu sanoq tizimi, 0 va 1 sonlaridan iborat ikkilik sanoq tizimiga o'tkazilishi mumkin.
8-lik sanoq tizimi, sekizlik sanoq tizimi deb ham ataladi va o'zida 0 dan 7 gacha bo'lgan 8 ta sonni ishlatadi. 8-lik sanoq tizimi sonlarni 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 raqamlaridan foydalanib ifodalash mumkin.
8-lik sanoq sistemi elektronik, kompyuter va telekommunikatsiya sohasida keng qo'llaniladi. 8-lik sanoq tizimi, elektronikda kuchli va yengil signallarni tuzatish uchun ishlatiladi. Bu sanoq tizimi, belgilash va aloqada ishlatiladi, shuningdek, kontrolli qurilmalarni va muhiti boshqarish sistemlarini boshqarishda ham ishlatiladi.
Bundan tashqari, 8-lik sanoq tizimi, ma'lumotlar saqlash qurilmalarida (masalan, yaddoshlarda) ishlatiladi. Shuningdek, biznes, tijorat va moliya sohasida hisob-kitob jarayonlarida va boshqa ko'p sanoq tizimlari bilan muomalalar olib borishda ham ishlatiladi.
8-lik sanoqda sonlarni qo'shish va ko'paytirish amallari, ikkilik sanoq tizimida bo'ladiganlar kabi ishlaydi. Misol uchun, 10101 (ikkilik sanoq) = 25 (8-lik sanoq) bo'ladi. 8-lik sanoqda sonlarni qo'shish va ko'paytirish uchun, u holda ularning har bir raqamini mos joylariga joylashtirib qo'shib yoki ko'paytirish kerak.

Masalan, 5 (8-lik sanoqda) + 3 (8-lik sanoqda) = 10 (8-lik sanoqda) va

5 (8-lik sanoqda) * 3 (8-lik sanoqda) = 15 (8-lik sanoqda) ga teng.

8 lik saoq sistemasidaqo`shish

+	1	2	3	4	5	6	7
1	2	3	4	5	6	7	10
2	3	4	5	6	7	10	11
3	4	5	6	7	10	11	12
4	5	6	7	10	11	12	13
5	6	7	10	11	12	13	14
6	7	10	11	12	13	14	15
7	10	11	12	13	14	15	16

8 lik sanoq sistemasida ko`paytirish

*	1	2	3	4	5	6	7
1	1	2	3	4	5	6	7
2	2	4	6	10	12	14	16
3	3	6	11	14	17	22	25
4	4	10	14	20	24	30	34
5	5	12	17	24	31	36	43
6	6	14	22	30	36	44	52
7	7	16	25	34	43	52	61

8 lik sanoq sistemasida misollar yechish





Natijalar

1-son (8 likda)	1-son (8 likda)	Yig`indi
25	41	66
45	52	97
235	321	547
3566	2215	5781

1-son (8 likda)	1-son (8 likda)	Ko`paytma
235	465	109275
56	74	4144
655	322	210910
5664	6545	37070880

XULOSA
Ushbu amaliy mashg’ulot sanoq sistemalarini o’rganishga qaratilgan amaliy masalalar va ularni yechimini topishga qaratilgan bo’lib, nazriy qism, amaliy qism, natijalarni o’z ichiga oladi.
Shuningdek, bir nechta sanoq sistemalari orasida o'tkazishlar va o'tqazishlar uchun usullar mavjudliklarini o`rgandik.
Sanoq sistemalari, matematikada va elektronikda keng qo'llaniladigan bir tizimdir, sonlarni ifodalash va amalga oshirish uchun foydalanilanishini, Sanoq sistemalari, bir nechta turdagi bo'lishi mumkinligini ham bilib oldik
1. Berilgan topshiriq mazmunidan kelib chiqqan holda maqsad va vazifalar belgilandi. Ishni bajarish uchun kerakli nazariy ma’lumotlar keltirildi.
2. Amaliy qismi kerakli vositalar ishlab chiqildi. 500 dan ziyor tajribalar
o‘tkazildi o‘tkazilgan tajribalarning ayrim natijalari xisobotda ko‘rsatib o‘tildi