Maǵlıwmatlardıń abstrak túrleri hám maǵlıwmatlar strukturaları

Maǵlıwmatlardıń abstrak túrleri hám maǵlıwmatlar strukturaları
“Jaman programmistler kod haqqında oylasadı. Jaqsı programmistler bolsa ma‟lumotlar strukturası hám olardıń baylanısları haqqında oylasadı.” Linus Torvalds, Linux jaratıwshısı.

Ma‟lumotlar strukturası (ing. data structure) - bul esaplawda hár qıylı bir tipli hám (yamasa ) logikalıq baylanıslı maǵlıwmatlardı saqlaw hám qayta islewge múmkinshilik beretuǵın programma birligi. Maǵlıwmatlardı qosıw, izlew, ózgertiw hám joq etiw ushın maǵlıwmatlar quramı onıń interfeysin quraytuǵın funksiyalar kompleksin usınıs etedi.

-Maǵlıwmatlar strukturası‖ termininiń bir-birine jaqın bolǵan bir neshe mánislerin ańlatıwshı variantları ámeldegi:
- Maǵlıwmatlardıń abstrakt túri;
- Maǵlıwmatlardıń birpara abstrakt túrlerin realizatsiya qılıw ;
- Maǵlıwmatlar tipining nusqası, mısalı, anıq bir dizim;
- Funksional programmalastırıw kontekstinde ózgerislerde dawam etetuǵın kem ushraytuǵın identifikator.
Hár qıylı versiyalar ámeldegi bolıwına qaramay, ol rásmiy bolmaǵan túrde ma‟lumotlar strukturası dep ataladı.
Maǵlıwmatlar strutkturasi maǵlıwmatlar túrleri, siltemeler hám olar ústinde ámeller járdeminde saylanǵan programmalastırıw tilinde qáliplesedi. Hár qıylı maǵlıwmatlar strukturaları hár qıylı qosımshalar ushın uyqas keledi; olardıń geyparaları málim wazıypalar ushın tar qánigelesken. Mısalı, B-terekler ádetde maǵlıwmatlar bazaların jaratılıwma jaramlı bolsa, xesh kesteler balshıq jerde hár túrlı sózliklerdi jaratıw ushın isletiledi, mısalı, domen atların kompyuterlerdiń internetmanzillariga kartalaw ushın.
Programmalıq támiynattı islep shıǵıwda, ámelge asırıwdıń quramalılıǵı hám programmalardıń islew sapası maǵlıwmatlar strukturalardıń tuwrı tańlanıwına sezilerli dárejede baylanıslı. Bul túsinik programmalıq támiynat arxitekturasınıń basında algoritmlar emes, maǵlıwmatlar strukturaları jaylastırılǵan rásmiy islep shıǵıw usılları hám programmalastırıw tillerin keltirip shıǵardı.

Bul tillerdiń kópshiligin maǵlıwmatlar strukturaların hár qıylı qosımshalarda qawipsiz qayta isletiwge múmkinshilik beretuǵın modullıqtıń bir túri bar. Java, C# hám C++ sıyaqlı obiektke jóneltirilgen tiller bul jantasıwǵa mısal bolıp tabıladı.

Kóplegen klassik maǵlıwmatlar strukturaları programmalastırıw tilleriniń standart kitapxanalarında usınıs etiledi yamasa tuwrıdan-tuwrı programmalastırıw tillerine kiritilgen. Mısalı, xesh kestesi maǵlıwmatlar dúzilisi Lua, Perl, Python, Ruby, Tcl hám basqa programmalastırıw tillerine kiritilgen bolıp, C++ standart shablonlar kitapxanasında (STL) keń qollanıladı.
Kóplegen maǵlıwmatlar strukturaları ushın tiykarǵı qurılıs blokları dızbekler, jazıwlar (C tilinde strukturalar hám Paskaldagi jazıwlar ), birlespeler (C de union) hám siltemeler bolıp tabıladı.