Mark Tven "Buxoriy bo’stonida"

1-Mustaqil ish

Ilmiy maqolaga taqriz tayyorlash.

“Yaxshi kitoblarni o’qimaydigan kishi savodsiz kishidan ustun emas”

Mark Tven

“Buxoriy bo’stonida”

Bu kitob “Buxoriy bo’stonida” nomli asar muqaddimasi. Uo’nta fasildan iborat .Xar bir fasl bir-biriga bog’liq, aloxida mavzularda baxs yuritadi.

Millat faxri barpo etgan betakrir manaviy bog’ bilan tanishishdan oldin ko’pchilikka zoxiri malum, botini majxul bo’lgan xaqiqiy boqqa kirib o’yishga extiyoj seziladi. Shunga ko’ra birinchi fasl bog’dan va uning bog’I xaqida sozlovchi lug’aviy manodagi uzun hikoya bilan boshlanadi. “Xamma bilan narsalarni takrorlash”ning siri mutolaa asnosida oydinlashadi. Alloh tolo hammaga malum bo’lgan yer, osmon, quyosh, yulduzlar va kunda necha bor ko’z tushadigan oziq ovqatlar, meva-cheva kabi narsalarga chuqurroq nazar solishga buyurgan. Sababi bunday nazar insonga manaviy ozuqa berib, iymonning ziyod bo’lishida, dunyoqarashning o’nglanishida hamda hayotning yanada yoqimli o’tishida va totli tatishida ko’maklashadi. “Kitobga “Muqaddima” deb nom qo’yish u qadar to’g’ri emas. Negaki, odatda muqaddimalar ikki-uch bet yoki ko’pi bilan o’n bet bo’ladi”, degan o’y o’quvchini qiynashi mumkin. Izyirobga o’rin yo’q. Chunki aloxida Muqaddima yozish Islom olamida yangilik emas. Salaflarimiz ilmiy merosida bunga namunalar serob. Hofiz Ibin Xajar (773-852) “Saxixi Buxoriy”ning shaxri Fatxul Boriyga bitgan ikki jildlik muqaddimasi 1300 saxifadan ko’p. Muqaddima sakkiz yil davomida yozilgan. Ibn Xajar ismi Navoiy o’quvchilariga yanish. Ibn Oshurga (1296-1393) mansub o’ttiz jildli mashxur tafsirning birinchi jildi asosan muqaddimaga bag’ishlangan. Muallif unda o’n xil mavzuda baxs yuritadi. Ibn Salohning (557-643) xadis ilmlari xususidagi kitobi “Muqaddimatu Ibn Salox” deb tanilgan.

Muarrix, faylasuf, ijtimoiy olim Ibn Xoldunning ko’p tillarga, jumladan fransuz qilingan yeti tomli tarix kitobi nafaqat tarixchilarga, ijtimoiy fan olimlariga, balki, nazarimda oddiy kitobxonlarga ham tanish. Buyuk asarning birinchi tomi “Ijtimoiy fanlar asosi”ga bag’ishlanib, “Muqaddimatu Ibn Xoldun” nomi bilan shuxrat topgan. Muqaddima 518 saxifadan iborat. Arab xikmatida : “Kim baland uy qurushni istasa, poydevorini mustahkamlasin “, deyilgan. Ko’ngil ko’p qavatli imorat qurishga orzumand. Lekin bu, yozda fundament quyib, qishgacha tomini yopadigan inshoatdek emas ekan.Aksincha umr vazifasiga o’xshaydi. Shunga ko’ra “Buxoriy bo’stoni”ning “Muqaddima”si cho’zilib ketdi. Baqadrixol poydevori mustahkamlashga urinildi. Imorat bitsa, fabixo, bitmay qolsa, mexnat zoye ketmay, asar “Saxix” o’quvchilari uchun mustaqil qo’llanma bo’lib qoladi.Bu izoxlarning bari bazi tushunmovchiliklarni bartaraf qilish uchun favqulodda yozilib, keyinroq izofa etildi.

Topshirdi: Boboyev Salohiddin .

Guruh: AWR018