Matkarimov Xayriyatning Kiber xavfsizlik fanidan


Download 0.59 Mb.
Sana14.11.2021
Hajmi0.59 Mb.
#174614
Bog'liq
k-x-12-amaliyot Matkarimov Xayriyat


914-19 Matkarimov Xayriyatning Kiber xavfsizlik fanidan

12-AMALIY MASHG‘ULOT

Mavzu: Analitik usullarga asoslangan shifrlash algoritmi



Ishdan maqsad: Mazkur amaliy ishni bajarish jarayonida talabalar analitik usullarga asoslangan shifrlash algoritmiga doir misollar yecha olish bo‘yicha ko‘nikmaga ega bo‘ladilar.

Matritsa algebrasiga asoslangan shifrlash usullari eng ko‘p tarqalgan. Dastlabki axborotning Vk=||bj|| vektor ko‘rinishida berilgan k- blokini shifrlash A=||aij|| matritsa kalitni Vk vektorga ko‘paytirish orqali amalga oshiriladi. Natijada Sk=||ci|| vektor ko‘rinishidagi shifrmatn bloki hosil qilinadi. Bu vektorning elementlari ifodasi orqali aniqlanadi.

Axborotni rasshifrovka qilish Sk vektorlarini A matritsaga teskari bo‘lgan A-1 matritsaga ketma-ket ko‘paytirish orqali aniqlanadi.

Misol. T0= so‘zini matritsa-kalit

A=

yordamida shifrlash va deshifrlash talab etilsin.

Dastlabki so‘zni shifrlash uchun quyidagi qadamlarni bajarish lozim.

1-qadam. Dastlabki so‘zning alfavitdagi xarflar tartib raqami ketma-ketligiga mos son ekvivalentini aniqlash.

Te= <1,10,12,1,14,1>

2-qadam. A matritsani V1={1,10,12} va V2={1,14,1} vektorlarga ko‘paytirish.



S1=

S2=

3-qadam. Shifrlangan so‘zni ketma-ket sonlar ko‘rinishida yozish.

T1=<137,97,156,65,103,137>

Shifrlangan so‘zni deshifrlash quyidagicha amalga oshiriladi:



1-qadam. A matritsaning aniqlovchisi hisoblanadi:

|A|=-115 .



2-qadam. Har bir elementi A matritsadagi aij elementning algebraik to‘ldiruvchisi bo‘lgan biriktirilgan matritsa A* aniqlanadi.

A*=

3-qadam. Transponirlangan matritsa At aniqlanadi.

At=

4-qadam. Quyidagi formula bo‘yicha teskari matritsa A-1 hisoblanadi:

A-1=



Hisoblash natijasida quyidagini olamiz.

A-1=

5-qadam.B1 va V2 vektorlar aniqlanadi:



B1=A-1S1; B2= A-1S2 .

B1=-20 -44+65

B2=

6-qadam. Rasshifrovka qilingan so‘zning son ekvivalenti Te=<1,10,12,1,14,1> simvollar bilan almashtiriladi. Natijada dastlabki so‘z T0= hosil bo‘ladi.


Ishni bajarish uchun topshiriqlar

  1. “Tel yeko mmu nik atsi ya” sӯzini quyida keltirilgan kalit yordamida analitik usul yordamida shifrlang.

A=

  1. Analitik usulning ӯrin almashtirish usullaridan farqini tushuntiring.

NAZORAT SAVOLLARI

  1. O‘rinlarni almashtirish usullari;

  2. Analitik usullarning tahliliy natijalarini keltiring.

  3. Analitik usullarning qadamma – qadam izohlang.

FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR

1. O‘zbekiston Respublikasining: «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to‘g‘risida»gi Qonuni. T., 1997.

2. O‘zbekistan Respublikasi qonuni. «Axborotlashtirish to‘g‘risida»// «Xalq so‘zi», 11 fevral 2004 y.

3. S.K. G‘aniev, M.M. Karimov, K.A. Tashev Axborot xavfsizligi. “ALOQACHI” – 2008.-381 bet.



4. V. F. Shangin Kompleksnaya zaщita informatsii v korporativnыx sistemax. Moskva ID “FORUM” – INFRA-M 2010.-591 s.

QO‘ShIMChA ADABIYoTLAR

  1. Partыka T.L., Popov I.I. Informatsionnaya bezopasnost. Uchebnoe posobie. — M.: Forum, 2010. — 432 s.

  2. V. P. Melnikov, S. A. Kleymenov, A. M. Petrakov Informatsionnaya bezopasnost i zaщita informatsii. Moskva Izdatelskiy sentr “Akademiya” -2009-331 s.

INTeRNeT ReSURSLARI

  1. Ziyonet axborot-talim portali. www.ziyonet.uz

  2. Osnovы informatsionnoy bezopasnosti. www.intuit.ru.

  3. Protokolы bezopasnogo setevogo vzaimodeystviya. www.cityforum.ru.

Standartы informatsionnoy bezopasnosti. www.osp.ru.
Download 0.59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling