Matnshunoslik 185-o‘zbek tili guruhi talabasi Ag‘ajonova Soliyajon

Matnshunoslik

185-o‘zbek tili guruhi talabasi Ag‘ajonova Soliyajon

Taqdimot

Mavzu: Qo‘lyozma matnlarning umumiy belgilari

• Reja:
• 1. Qo‘lyozmalarga dastlabki ishlov berish texnologiyasi
• 2. Tavsif uchun zarur ilk ma’lumotlar mundarijasi.
• 3. Nom va muallifi ko‘rsatilmagan kitoblarning nomi va muallifini aniqlash.

Qo‘lyozmalar saqlanadigan fondlarda qo‘lyozma, avvalo, boshlang‘ich

Qo‘lyozmalar saqlanadigan fondlarda qo‘lyozma, avvalo, boshlang‘ich

o‘rganiladi yoki, boshqacha aytganda, dastlabki ilmiy ishlovdan o‘tka-ziladi. Buni kengroq tushuntiradigan bo‘lsak, xalq tomonidan fond

uchun hadya etilgan yoki fond tomonidan xalq qo‘lidan sotib olingan

qo‘lyozmalar tavsifiga olimlar tomonidan birinchi marta o‘rganishga

kirishiladi va u haqda har tomonlama ma’lumot yig‘iladi.

Buning uchun olim o‘zi uchun maxsus daftar tutadi va qo‘lyozma haqidagi quyi-dagi ma’lumotlarni yig‘adi:

Buning uchun olim o‘zi uchun maxsus daftar tutadi va qo‘lyozma haqidagi quyi-dagi ma’lumotlarni yig‘adi:

1. Kitob ismi

1. Kitob ismi

2. Muallifi

3. Kotibi

4. Joyi

5. Yili

6. Necha jild

7. Kimdan olingan

8. Tili

9. Bahosi

10. Izoh

Tavsifchi olim qo‘lyozma haqida mazkur ma’lumotlarni yig‘ar ekan, bunda u bir qancha muammolarga duch keladi. Avvalo, u arab va fors tilini yaxshi bilishi, bu sohada malakaga ega bo‘lishi shart. Odatda muallif ismi va kitob nomi qo‘lyozma asarning birinchi varag‘idan to 5 yoki10 varaqlari ichida joylashtirilgan bo‘ladi. Buning uchun mazkur varaqlar diqqat bilan o‘qib chiqiladi. Bordi-yu, kitobning avvalgi sahifalari yo‘qolgan bo‘lsa, oxirgi varaqqa nazar solinadi. Kotib oxirida kitobning nomi va muallifining ismi keltirgan bo‘lishi mumkin.

Tavsifchi olim qo‘lyozma haqida mazkur ma’lumotlarni yig‘ar ekan, bunda u bir qancha muammolarga duch keladi. Avvalo, u arab va fors tilini yaxshi bilishi, bu sohada malakaga ega bo‘lishi shart. Odatda muallif ismi va kitob nomi qo‘lyozma asarning birinchi varag‘idan to 5 yoki10 varaqlari ichida joylashtirilgan bo‘ladi. Buning uchun mazkur varaqlar diqqat bilan o‘qib chiqiladi. Bordi-yu, kitobning avvalgi sahifalari yo‘qolgan bo‘lsa, oxirgi varaqqa nazar solinadi. Kotib oxirida kitobning nomi va muallifining ismi keltirgan bo‘lishi mumkin.

Bordi-yu, ushbu ma’lumotlar bu erdan ham topilmasa, asarning

Bordi-yu, ushbu ma’lumotlar bu erdan ham topilmasa, asarning

avvalgi varaqlari yo‘qolgan bo‘lsa, tavsifchiga katta qiyinchilik tug‘i-ladi. Tavsifchi olim katta malakaga ega bo‘lib, qo‘lidan ko‘plab kitob-lar o‘tgan bo‘lsa, asarning fani va mavzusiga qarab, muallifini bema-lol aniqlay oladi. Biroq, tavsifchi tajribasiz yoki yangi ish bosh-lovchilardan bo‘lsa, asarning muallifi va nomini aniqlay olmaydi, oxiri kitobga shartli nom qo‘yib, ashyo daftariga tirkab yuboradi va

ko‘pgina chalkashliklarga sabab bo‘ladi. Vijdonan ishlagan tavsifchi birorta qo‘lyozmani oxirigacha aniqlamay turib, u haqida hukm chiqar-maydi, malakali tavsifchilarga yoki tajribali olimlarga ko‘rsatib, maslahatlar oladi.

Afsuski, Sharqshunoslik institutidagi fihrist-xonadan joy olgan ayrim kartoteka varaqalarida kitob nomi yoki mual-lifi bo‘yibiz sanab ko‘rsatgan ma’lumotlardan ayrimlarini topolmasa va izlash iloji bo‘lmasa, u holda o‘sha grafani ochiq qoldiradi. Masalan, qo‘lyozmaning ko‘chiruvchisi, yozilgan yili, ko‘chirish yili, yozilgan yoki ko‘chirilgan joyi noaniq bo‘lishi mumkin. Qolgan ma’lumotlarni qayta-qayta tekshirib, ishonch hosil qilgach, endi bu ma’lumotlarni ashyo(inventar) daftariga qayd etishga kirishadi.

Afsuski, Sharqshunoslik institutidagi fihrist-xonadan joy olgan ayrim kartoteka varaqalarida kitob nomi yoki mual-lifi bo‘yibiz sanab ko‘rsatgan ma’lumotlardan ayrimlarini topolmasa va izlash iloji bo‘lmasa, u holda o‘sha grafani ochiq qoldiradi. Masalan, qo‘lyozmaning ko‘chiruvchisi, yozilgan yili, ko‘chirish yili, yozilgan yoki ko‘chirilgan joyi noaniq bo‘lishi mumkin. Qolgan ma’lumotlarni qayta-qayta tekshirib, ishonch hosil qilgach, endi bu ma’lumotlarni ashyo(inventar) daftariga qayd etishga kirishadi.

E’tiboringiz uchun rahmat!!!