Mavzu : Elektromagnit tebranish konturi

MUHAMMAD AL – XORAZIMIY

NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT

TEXNALOGIYALARI UNIVERSITETI

FIZIKA KAFEDRASI FIZIKA – ___ GURUH TALABASI :

_____________________________

ELEKTROMAGNIT TEBRANISH KONTURI

MAVZUSI BO’YICHA TAYYORLAGAN

TAQDIMOTI

TEKSHIRDI : _______________________

Reja :

• Elektromagnit kontirining ta’rifi.
• Elektromagnit konturining potensiyal va kinetik energiyalari konturning qaysi qismida joylashadilar.
• Tebranish konturining davri va chastotasi.
• Tebranish konturida zaryadning, tok kuchining va kuchlanishning erkin garmonik tebranish ifodalari.
• Ochiq tebranish konturi.
• Radio to’qinlarni uzatish va qabul qilishda tebranish konturining ishlash pirinsipi.
• Xulosa.
• Foydalanilgan adabiyotlar.

ELEKTRO MAGNIT TEBRANISH KONTURI

• Elektra magnit tebranishlarni tebranish konturida xosil qilish mumkin .C kondensatr va L induktivlik g’altagidan tuzilgan elektr zanjiri tebranish konturi deb ataladi.

1 - rasim

C – Kondensator

L - Induktivlik

Elektromagnit konturning potensial va kinetik energiyalairi

Konturda qanday qilib elektro magnit tebranishlar yuzaga kelishini yaqqolroq tasavur qilish uchun konturdagi tebranishlarni purjinali mayatnik tebranishlari bilan taqqoslab boramiz. datebranish konturi va purjinali mayatnik tasvirlangan. Kndensator zaryadlanmagan va konturda tok bolmagan vaqtda konturning elektr enegiyasi ham, magnit magnit enegiyasiham nolga teng bo’ladi .Muozanat vaziyatida tinch turgan mayatnikning mexanik potensial va kinetik enegiyasixam nolga teng boladi.

Kondensator qoplamalari orasida elektro maydon hosil bolib uning energiyasi quydagiga teng

Induktiv g’altak energiyasi

2 - rasim

Elektromagnit konturning potensial va kinetik energiyalairi

Tebranish konturning tebranish davri va chastotasi

Kondinsator qoplamalaridagi elektr zaryadi va potensiallar farqi yoki konturdagi tok kuchi kattaliklarning o’zgarishlari aynan o’sh ko’rinishda ketma ket takrorlanishi uchun ketgan aniq vaqt oralig’i erkin yoki xususiy elektromagnit tebranishlar davri deb ataladi.

T – davr

V - chastota

C – kondensator

L - induktivlik

W – siklik chastota

Tok kuchining garmonik tebranishi

Agar zanjirdagi tokkuchi vaqt o’ishi bilan qiymat yo’nalish jihatdan o’zgarsa ( erkin zaryadlarning tezligi va tartibli xarakat yo’nalishi ) bunday tokka o’zgaruvchan elektr toki deyiladi

I - tok kuchining oniy qiymati

C – kondensator sig’imi

L – g’altakning induktivligi

Tok kuchining garmonik tebranishi

3 - rasim

Zaryadning garmonik tebranishi

Zaryadnin ixtiyoriy vaqtdagi qiymati quydagi formula bo’yicha topiladi.

Q - zaryadning qiymati

Q0 – zaryadningboshlang’ich qiymati

t – qaralayotgan vaqt

L - induktivlik

O’zgaruvchan tok zanjirida aktiv va reaktiv qarshiliklar ketma ket ulangan xol uchun vektor digramma

4 - rasim

- Aktiv qarshilikdagi kuchlanish

- Sig’im qarshilikdagi kuchlanish

Induktiv qarshilikdagi kuchlanish

O’zgaruvchan tok zanjirida sig’im qarshiligi.

Ochiq tebranish konturi

To’lqin uzunligini qisqartirish uchun induktivlik va sig’im qiymatini qisqartirish kerak. Shu sababli, Gerts o’z tajribalarida g’altak o’rami va kondensator qoplamalari yuzasini kamaytirib, qoplamalarni kengaytirish hisobiga yopiq tebranish konturidan ochiq tebranish konturiga o’tish usulini topdi

(5 va 6 - rasmlar ) .Natijada chaqnash oralig’i bilan ajralgan ikkita sterjenli (simli) tebranish konturini hosil qildi (5- rasm). Agarda, yopiq tebranish konturida o’zgaruvchan elektr maydoni kondensator qoplamalari orasiga joylashgan bo’lsa (6 - rasm), ochiq tebranish konturida esa, o’zgaruvchan elektr maydoni kontur atrofidagi fazoni egallaydi.

Ochiq tebranish konturining ko’rinishi

5 – rasim 6 - rasim

Radioaloqani tashkil etishning tarkibiy sxemasi

Radio to‘lqinlarini uzatish va qabul qilishda tebranish konturining ishlash prinsipi

To’lqinlarning qaytishi – tarqalish yo’nalishining o’zgarishi bilan kechadigan to’siqlardan to’lqinlarning qayta nurlanishi.

To’lqin uzatgich – elektromagnit energiyani uzatishga mo’ljallangan metall truba yoki dielektrik sterjen.

Hulosa:

Men bu mustaqil ishni bajarishda quydagi xulosalarga keldim :

• Garmonik tebranissh konturi bu zaryadni yig’adigan kandensatr va l uzunlikdagi g’ltak ya’ ni induktivlikdan iborat ekan .
• Konturda tok kuchi , kuchlanish va zaryaning ham tebranishi yuzaga kelar ekan.
• Kondensator qoplamalaridagi elektr zaryadi va patensiallar farqi yoki konturdagi tok kuchi kattaliklarining o’zgarishlari aynan o’sha ko’rinishda ketma – ket takrorlanishiuchun ketgan aniq vaqt oralig’i erkin yo’ki xususiy elektro magnit tebranishlar ekan.
• To’lqinning qaytishi tarqalish yo’nalishining o’zgarishibilan kechadigan to’lqinning qayta nurlanishi yuzaga kelar ekan.
• To’lqin uzatgich elektramagnit energiyani uzatishga mo’jallangan metall turba yo’ki dielektrik sterjin bo’lar ekan.

Foydalanilgan adabiyotlar :

• M.H.O’lmasova “FIZIKA” 2 – kitob . Toshkent 2004 yil.
• Q.P.Aabduraxmonov,V.S.Xamidov,N..A.Axmedova.FIZIKA .Darslik.Toskent.2018 y.